ကၠောန် (နာမ်)
ကၠောန် = မအရေဝ် "ကၠောန် " ဝွံ ဒဒှ်မကြိယာ၊ ဒဒှ်မနာမ် နွံၜါသာ်။
(ကၠောန်) ဒှ် မကြိယာမ္ဂး (ပတုဲတဴပြဝမွဲမွဲသာ်) နွံကုအဓိပ္ပါယ်ဍေဟ်ရ။
ဗီုပြင်ဇၟန်ဝါကျတုန် - မာံမန်ဂေါဝ် ကၠောန် ကလောန် ပ္ဍဲဍုင်သေမ်။
(ကၠောန်) ဒှ် မနာမ်မ္ဂး ( ဂၞဴဗတဳ၊ ဒၟိဟ်တိ၊ ဌာန်ဒၟိဟ်ဂၞဴဗတဳ၊ တမြးဒၟိဟ်ဂၞဴဗတဳ၊ တိဒၟိဟ် ပ္ဍဲကြုင် ပ္ဍဲၜဳ မတဵုကလုတ်စ ဟဂွံဂွံဏီ၊ တကအ်သၟတ် (ပါဠိ - ဒဳပက) နွံကုအဓိပ္ပါယ်ဍေဟ်ရ။
ဗီုပြင်ဇၟန်ဝါကျတုန် - ယွံတလအဲ ပ္ဍဲဌာန်ၜိုပ်ထဝ်ၜါ မဒမြိုမ်ဒၟံင် ဒေါဝ်ကၠောန်တမြးဒၟိဟ်ဂၞဴဗတဳမ္ဂးဂှ် ညိညဟွံသေင်၊ အသဝ်ကွေံကွေံရောင် မၞးတအ်ဏး။ ဒၞာဲဌာန်ၜိုပ်ထဝ်ၜါ မဒမြိုမ်ဒၟံင် ဒေါဝ်ကၠောန်ဂၞဴဗတဳဂှ်ဟေင် ကျာ်တြဲ မကၠုင်စိုပ်၊ ပျးဒိုဟ်လဝ် ဗွဲအနာဂတ်ဂတ ဒၞာဲဌာန်ဂှ် သ္ဒဟ်ဍုင်ဇၞော်မွဲ မဟိမုဟံသာဝတဳရာဇာဓနဳမွဲ ဗွဲမလောန်သန်ဟေင်။ ပ္ဍဲကာလသၟိင်ပါဏ္ဍုမှာရယေန် မပသၟိင်ဝွံ တိုင်လၟေင်ဂကန်ဗဴလမိမဇကု မဂကန်လဝ် ဂလာန်အဆက်အဆက်ဂှ် ဂွံမိင်လဝ်တုဲ၊ ဒဒှ်ကၠောန်ဒၞာဲဌာန်ဟံသာဝတဳ မဒိုဟ်တိုန်မစၟတ် စဴဂှ် မိင်ပရိုင်တုဲ က္ၜင်ဇၞော်မွဲ နူဝိဒျာနဂရာံ သီုမၞိဟ်မသၟဟ်မွဲလဝ်ဌာန်ဝွံ ဗဂပ်ပြာပ်တုဲ သၟိင်ဂှ် စကာကဵုဇက်ကၠုင်ရ။ နူဂှ် ဂလာတအ် ဍိုက်ဖံင်တုဲ ဒိုဟ်နေရတိ ဒလောဟ်အာရ။ စိုပ်ဌာန်ကၠောန်မွဲ တိုင်တၟအ်ဍေအ်ဂှ် ဒတုံစှ်ေအာ ပ္ဍဲဍာ်ဟေင်။ ဒၞာဲတိုင်တၟအ်ဍေဟ် မဒတုံစှ်ေဂှ် ဌာန်ဂှ် ဗဗွဲကြဴ တိုင်တၟအ် ညးမ္ဂးရောင်။ နူဂှ် မဟ်ကၠောန်မွဲ သၠုင်ဖဍဟ်တဴ၊ ဒၞာဲဝွံ ဓာတ်သော်မွဲ သ္တန် ကျာ် ပျးဒိုဟ်လဝ်ကီု၊ ဗဗွဲကြဴ သၟိင်ရမ္မနိယကီု မသ္ဂောံထာပဏာ၊ ဌာန်ဂှ် မဟ်ကၠောန်မဖဍဟ်တၞမ်စိ မဟ်ဖဍဟ် ညးမ္ဂး။ တၞမ်ဂှ် ဝိပတ်အာတုဲ ဓာတ်မဟ်ဍဟ် ညးမ္ဂးရောင်။ တၟအ်သုဒဿနမြင်သိတမ္ဂးဝွံ ကၠောန် မှာသၟိတ်မတိုန်ဂှ် သယာံမဗၠိုပ်မံက်ကဵုဍာ်ဟေင် ဍေဟ်မဒှ် ဟဂွံဗဒန်အာ ဟိုတ်မဂွံညာတ်တဴ နူတၞမ်စိ တၟအ်သုဒဿနမြင်သိတဂှ် တၟအ်မံက်တဴ ညးမ္ဂး။ တၟအ်မံက်တဴဂှ် ဝိပတ်အာတုဲ မဟ်တဴ ညးမ္ဂးရောင်။ (ဝါကျတအ်ဂှ် ကံက်နင် နူ ဥပ္ပန္နဟံသာဝတဳရာဇဝံသကထာ၊ စန္ဒကန္တာထေရ်၊ ဘာဍိုင်ရိုတ်)
တကအ် = မအရေဝ် "တကအ်" ဝွံ ဒဒှ်မကြိယာ၊ ဒဒှ်မနာမ် နွံၜါသာ်။ (တကအ်) ဒှ်မကြိယာမ္ဂး (ထကအ်၊ ဒကအ်၊ သကအ်) အက္ခရ်ဂတဂှ် လ္ၚဵု ချူတဴ ဟွံတုပ်။ (ဗု) နွံကုအဓိပ္ပါယ်ဍေဟ်ရ။ ဗီုပြင်ဇၟန်ဝါကျတုန် - ဂွံညာတ်ကေတ် သော်ကၞိပ်ဇကု မတကအ်အာဂှ် သၟိင် လကိုတ်စိုတ်၊ ဗဟေက်စိုတ် ကတဵုဒှ်ရ။ (တကအ်) ဒှ်မနာမ်မ္ဂး (တိဒၟိဟ် မတဵုကလုတ်စဂွံ၊ မၞိဟ်တအ် မံင်တန်တဴ သိုင်ခၞံ သ္ၚိဌာန်ဂွံ) နွံကုအဓိပ္ပါယ်ဍေဟ်ရ။ (ပါဠိ - ဒဳပ = တကအ်) ဗီုပြင်မအရေဝ်တုန် - တကအ်ခၟိုင် (တကအ်ထၟိုင်၊) တကအ်လ္ဂုတ် (လၟုဟ် ချူ တကအ်သ္ကုတ်၊) တကအ်သိင်ဃဵု၊ တကအ်ပဉ္စလိုင်။
(ညးမပကောံချူ၊ တၠဂုန်ကေလာသ (တၠဂုန်သေံ) အစာလိက်ပရိယတ္တိမန်ဒယှ် ဘာကၠအ်ပၞဟ်)