ဂုဏ်ဖိုလ်သဘာဝ
ဂုဏ်ဖိုလ်သဘာ၀[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
ဂလာန်ဝေါဟာ"သဘာဝ" ဂှ် ဂကူမန်တံ မိၚ်ဂၠိုၚ်မံၚ်ကီုလေဝ် ဟွံဍုက်ကေဝ်ပ္ဍဲက္တောဝ်၊ ဟွံကၠောံပ္ဍဲအာရီုအဓိပါယ် ဒဂိုၚ်ကေတ်ဂှ် ဟွံသမ္တဳလဝ်ပ္ဍဲစိုတ်ရ။
စိုပ်ခေတ် မဳဒဳယာဏံ ဂကောံမဳဒဳယာတံ ဂကောံဖောအ်ဗြေဝ်ဂၠးတိ ဟဳုဗြုဂၠိုၚ်တုဲ ပ္ဍဲခေတ်တတိယဏံ ဂွံကၠုၚ်ဒၞဲါ မၞိဟ်တံစွံကၠုၚ်အာရဳု ဖန်ဇန်ကၠုၚ်ပရေၚ်သဘာဝ ဂွံဆက်နွံအာမာန်၊ ညံၚ်ဟွံဂွံလီုလာ်အာ ဂကောံမၞိဟ်နာနာတံ ဒၞာတာကၠုၚ်ပရေၚ် သဘာဝဏံရ။
"သဘာဝ" ဟဳုဂှ် "အစောံဇြဟတ်မၞိဟ်၊ ဖောအ်ဗြေဝ်တမ်ရိုဟ်မၞိဟ်" တံဟွံမွဲ မွဲသာ် ဒှ်ကၠုၚ်အလဵုအလဵုဍေံ သွက်ဂွံပ္တုဲဖိုလ်ကဵုမၞိဟ် သတ္တံအလုံသီုဖအိုတ်ဂှ် ဒှ်ပွဳဗွိုၚ်သဘာဝ ဖအိုတ်ရ။မပ္တံ တိဍာ် ကျာ် ဒဵု ၜဳကြုၚ် စောဝ်လဂေါဝ် တၞံဆု ဒုန် ချောဲ ယၟုလၟိဟ်ဍေံ ရိုဟ်ထ္ၜးကဵုဟွံအိုတ်ရ။ ဝတ္ထုသဘာဝ မၞုံပ္ဍဲလောကမၞိဟ်တံသီုဖအိုတ်ဂှ် သ္ပမံၚ်ဂုဏ် ပ္တုဲမံၚ်ဖိုလ် ကဵုမၞိဟ် တိရစ္ဆာန်တံရ။ ဆဂး မၞိဟ်တံဟွံစွံအာရီုကီု ဟွံတီဂုဏ်ဖိုလ်သဘာဝကီုတုဲ ဒၟာနူမၞိဟ်တံ ဝတ္ထုသဘာဝလီုစှ်ေမံၚ်သိုက်က်အိုတ်ရ။ ဍုၚ်ဇၞော်တဴတက်ပ္ဍဲဂၠးတိတံ ရန်တၟံကဵု ပရေၚ်ဍုၚ် ဂွံဇၞော်မောဝ် သ္ဇိုၚ်ဒၟံၚ် မၞိဟ်ဂွံသၠုၚ်တုဲ သိုၚ်ခၞံရုၚ်စက်ကမၠောန်နာနာ၊ ကၠောန်ခၞံဗဒှ်ကွဳစက်နာနာတံဂှ် ပြံၚ်ကၠောံအာနဒဒှ် (ဂါဗေါန်ဒိုၚ် အံက်သိုက်၊ သာလဖါဒိုၚ် အံက်သိုက်၊ နိုထဂျေန် အံက်သိုက်) တုဲ လုပ်စိုပ်အာ ဗလးကျာလ္တူသၟဝ်ကျာဂှ် ဒှ်အာဂျိရ။ မၞိဟ်တံယဵုဟပၠောပ်၊ပ္တိတ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါ၊ လံကၠုၚ်ကဵုသၞာံမ္ဂး မၞိဟ်တံဒှ်ယဲဘဲအန္တရာဲနာနာသာ်မာန်ရ။ ဗက်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ် ဇၞော်မောဝ် ဖေအ်ဗြေဝ်ဂၠိုၚ် ပွဳပွူဍုၚ်ဂှ် ဗွိုၚ်သဘာဝလီုဂၠိုၚ်ရ။ သွက်အန္တရာဲမၞိဟ်တံ ဂွံအောန်စှ်ေအာ ညံၚ်သဘာဝကျာ ဟွံဂွံလီုလာ်အာ သွက်ဂွံဒှ်ကျာ ဗွဲအတိုၚ်သဘာဝ မသ္ပဥပကာကဵုမၞိဟ်ဂှ် ဂကောံမၞိဟ်ဒၞါတာ ထိၚ်သဘာဝတံ မံက်ကၠုၚ်ရ။ ရံၚ်ကဵုဍုၚ် သွက်ဂွံဇၞော်မောဝ်တဴတက် သၟးဟွံဂွံတုဲ သွက်မၞိဟ်တအ် ဂွံဗၠးအန္တရာဲ ယဲဘဲလေဝ် ဒးကၠေၚ်တော်လဝ် ထေက်ကီုရောၚ်။
သဘာဝဍာ်[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
သဘာဝဍာ် သတ်မၞုံကဵုလမျီု သီုဖအိုတ် သ္ပနိဿဲကဵုဍာ်ရ။
မၞိဟ်တံဂှ် စၞအာဟာရဗၞတ် (၇) တ္ၚဲ ဟွံဂွံကီုလေဝ် ဟွံချိုတ်၊ ဍာ်ဟွံဂွံသုၚ် ပွိုၚ်(၇) တ္ၚဲမ္ဂး ဒးချိုတ် ဒးအိုတ်လမျီုရောၚ် ပ္ဍဲပြကိုဟ် ကၞပ်ထဝ်ကျာ်တြဲတွံလဝ် နွံရ။ ဍာ်ပၠိုၚ် ဍာ်ကၟာ ဍာ်ၜဳကြုၚ် ဍာ်စောဝ်လ္ဂောဝ် နွံမံၚ်ဗီုနာနာရ။
ဍာ်တံဂှ် ဗီုလဵုနွံနွံ သ္ပမံၚ်ဂုဏ်ဖိုလ် ကုမၞိဟ် ကဵု သတ္တံ ဖအိုတ်ရ။ သ္ပဟိုတ်နူရုၚ်စက် ကၠောန်ပ္တိတ်ကပေါတ် မၞိဟ်တအ်ရပ်စမ်ဂၠိုၚ်တုဲ ကပေါတ်ရပ်စပ်တုဲတံဂှ် ထောံဖျေံပ္ဍဲဍာ်ကီု၊ သ္ပဟိုတ်နူ မၞိဟ်ဟွံတီဂုဏ်သဘာ၀ဍာ်သ္ပလဝ်ကြာန်န်တုဲ သဘာ၀ဍာ်လီုစှေ်သိုက်က်ရ။
မပ္တံသိုၚ်သ္ၚိ၀တ် လ္တူဍာ် ဇွကၠိုက် ဇွကၠဵု ဇွနာနာ ထောံဖျေံပ္ဍဲဍာ်သ္ပဟွံထေက်ရ။ ကမၠောန်သာ်ဝွံ ကၠောန်သ္ပမ္ဂး သဘာ၀ဍာ်လီုအာမာန်ရ။ သၟုဟ်ယက်စက်နာနာတံဂှ် ပံၚ်ကဵုကျာဒှ်အာမတ်ဗြဲ ဗြဲဂူဖျေံနၚ်ဍာ် ဍာ်ဂှ်ဟွံဒှ်ဍာ်သ္အးဇ္ၚး ဒှ်အာဍာ်နှဴရဴကဵု ယက်တိက်ကၠုၚ် နူစက်တုဲ ဒှ်အာဍာ်ဂျိရ။ ဒှ်အာဍာ်ဗြဲ အေတ်သေတ်(အက်စစ်လောၚ်မီး)ရ။
ပြဿနာ ဍာ်ဒှ်ဂျိဏံ လၟုဟ်ကၠုၚ်ဇီုကပိုက်မံၚ် မၞိဟ်တံရ။
သ္ပဟိုတ်နူ ဍာ်ဗြဲဒှ်ဂျိဏံတုဲ မၞိဟ်တံ ဒှ်မံၚ်အန္တရာယ် ယဲဘဲ ဒဵုကော်ခဴစ ယၟု ယၟာ ဟွံဒး၊ တၚ်ခုတ်ယၟုယဲ ဟွံမာန်ရ။
မၞိဟ်တံ ဟွံမၚ်မွဲဍာ် မၞိဟ်တံပလီုပလာ်ထောံ သဘာ၀ဍာ်တုဲ သ္ပဟိုတ်နူဍာ် မၞိဟ်တံဒှ်ကၠုၚ်အန္တရာယ် ယဲဘဲပၠန်ရ။ ဍာ်စောဝ်လ္ဂောဝ် နွံအကြာဍုၚ်ကွာန်၊ နွံဇရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် သဘာ၀ဖန်ဗဒှ်လဝ် သွက်ဂွံဒှ်ဂုဏ်ဖိုလ် မၞိဟ်သတ္တံရ။
ဆဂး မၞိဟ်ဟွံရော်ဂုဏ်သဘာ၀ဍာ်တုဲ ထောံစုတ်ထၟိက်ဟန်ဗန် ဆုဒုန် ဟဳအာဟွံဂွံ လၞၚ်ဂၠဟ်အာအြကာဍာ် ပသဲဓါတ်သွက်ဍာ် ဂွံဒှ်ဂျိ စက္ခူထိုၚ်ရောရော (ပလတ်စတစ်) ထၟိက်ဟန်ဗန် ဟဳအာဟွံဂွံ ခက်ဗာန်ပ္ဍဲကြုၚ် စောဝ်တံအိုတ်ရ။
ဗြဲဂူဖျေံနၚ်ဗက် ပ္ဍဲဍာ်ကြုၚ်စောဝ်တအ် ဍာ်ပေၚ်ကၟိုဟ် သ္ၚိဗၠိုက်ဂၠံၚ်ဍာန်လီု မၞိဟ်တံ ဒှ်ဒဒိုက် အိုတ်ရ။ ညံၚ်ရဴ ဍုၚ်ဒဂုၚ်လၟုဟ် သ္ပဟိုတ်နူ ကြုၚ်စောဝ် အကြာဍုၚ် ကၟာတ်အုဲ မၞိဟ်တံ ဒှ်မံၚ်ဒဒိုက် ဂွံဆဵုကေတ်နမတ်ရ။
သဘာဝ ဆုဒုန်[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
သဘာဝဆုဒုန် ဆုဂှ် ဒၞဲါဍေံတိုန် နွံၜါဒၞဲါရ။
ဆု တိုန်ပ္ဍဲ ကရးကတာၜဳသံၚ်ဗ္တီ
ဆု တိုန်လ္တူ ကုန်ဒဵု
ပ္တုဲမံၚ်ဂုဏ်ဖိုလ် ကဵုမၞိဟ် သတ္တံ ဖအိုတ်ရ။ ဆုတိုန်ပ္ဍဲၜဳ မပ္တံဆုကသဴ ဆုမှေံ ဆုလၟု ဆုလၟုဟ် ဆုလမေၚ် ဆုဗ္ၚ ဆုခရုဲ တံဂှ် ၜိုန်ဆုသိုၚ်သ္ၚိဌာန် မၞိဟ်တံ ဂွံမံၚ်စံၚ် ဟွံဂွံကီုလေဝ် ကာလဍာ်ဒဳ ကျာ်မဳလံၚ် မှာသၟိတ်က္တဵုဒှ်ဇၞော်ကၠုၚ်မ္ဂး ကာလဗိုတ်ကျာ ဇီုလပိုက်ကၠုၚ်မ္ဂး ညံၚ်ဟွံဂွံကၠုၚ်ဇီုကပိုက်ဒး သ္ၚိဌာန်မၞိဟ်တံ မံၚ်စံၚ်၊ သတ် မပ္တံပြၚ်ဂၠဴ ကၠိက်စာၚ် အဒါတံဂှ် ဘိုၚ်ဒၞါတာကဵု ဍာ်ၜဳကျာမဳလံၚ် တံရ။
ဆု မၞုံပ္ဍဲ ကရး ကတာၜဳသၚ်ဗ္တဳတံ ပၠီုပၠာ် ဗာ်စံၚ်ထောံ အိုတ်တုဲ ဒးဒုၚ်ဘဲအန္တရာယ် ဍာ်ဒဳကျာမဳလံၚ်နွံကၠုၚ်ရ။ သွက်ဂွံဒှ် သက်သဳထ္ၜးကဵုဗီုဒှ်ကၠုၚ်တုဲညိရ။ ခရေတ် ၂၀၀၄-သၞာံ၊ သဘာဝအန္တရာယ် တဳချဳၜဳကလိုက် အ္စာသိပ္ပံတံ ခုတ်ကဵုလဝ်ယၟု ဇြူနာမဳရ။ ဇြူနာမဳဝွံ တိချဳလ္တူတိဟွံသေၚ် တိချဳသၟဝ်ဂတာမှာသၟိတ် တေံရ။ အ္စာသုတေသနတံ လ္ၚတ်ဂွံဟီုဂးလဝ်ရ။
ဗီုအ္စာတၠပညာ သုတေသနတံဟီုလဝ်ဂှ် သၟဝ်ဂတာဂှ် သၟဝ်ဂတာ မှာသၟိတ်တေံဂှ် တၟံလးဇၞော်ဇၞော် (ဨရာမ) နွံမံၚ်တဴရ။
တၟံလးဇၞော် သၟဝ်မှာသၟိတ်အိန္ဒိယကဵု တၟံလးဇၞော်သၟဝ်မှာသၟိတ်ကၟိုန်ဍုၚ်ဗၟာ ချဳကသဳတုဲ ပြံၚ်အာဒၞါ အာဇီုလပိုက် ဒးညးသ္ကံတုဲ ဒှ်အာသဘဴဇြူနာမဳ တချဳ ၜဳကလိုက်အာရ။
ဍာ်နူသၟဝ်တိုန်စိုပ်လ္တူတုဲ ဒှ်အာဍာ်ဒဳဇၞော်ဇၞော် ဍုၚ်ဆုတိုန် ပ္ဍဲကရးသၚ်ပ္တဳအောန်တံဂှ် ဒးဒုၚ်ဘဴ ဍာ်ဒဳ ဇြူနာမဳဏံဂၠိုၚ်ရ။ ညံၚ်ရဴဍုၚ်အေန်ဒေါဝ်နဳယှာကဵု ဍုၚ်သေံ မၞိဟ်ချိုတ်အာ နွံကဵုကိုဋ်ရ။ ယဝ်ဆု ပ္ဍဲကရးနွံဂၠိုၚ်မ္ဂး ဘဲအန္တရာယ်ဏံ မၞိဟ်တံဟွံဒး ဇီုကပိုက်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ သွက်ဂွံတာဒၞာကဵု ဘဲအန္တရာယ် ဍာ်ဒဳ ကျာမဳလံၚ်မှာသၟိတ်မာန် မၞိဟ်တံ ဒးထိၚ်မၚ်မွဲအာ ဆုတိုန်ပ္ဍဲကရး ကတာသၚ်ပ္တဳ တံကီုရောၚ်။
ဒုန်ဆုတိုန်ပ္ဍဲကုန်ဒဵု မလုပ်သ္ပမံၚ်ဥပကာကဵု မၞိဟ်တံဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။ ဒှ်ကၠုၚ်မၞိဟ်တုဲမ္ဂး ဒးမံၚ်ကဵုသ္ၚိဌာန် ဒးမံၚ်ပ္ဍဲခယံက် ဂွံဗၠးၜးတ္ၚဲဗြဲကျာ၊ ဝတ္ထုဂွံသိုၚ် သ္ၚိဌာန် ဂွံဒၞါတာကဵု တ္ၚဲဗြဲကျာဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်နူဆု နူဒုန် ဖအိုတ်ရ။ ယဝ်သဘာဝဆုဒုန်တံ ဟွံမိက်တိုန်ကဵု အလဵုအလဵုဍေံမ္ဂး သွက်ဂွံဒၞါတာကဵု ဗြဲကျာကဵုမၞိဟ်တံ ဟွံမွဲရ။
ဟိုတ်နူသဘာဝဆုဒုန် တိုန်မံၚ်အလဵုအလဵုနွံတုဲ မၞိဟ်တံသတ်တံ ဒှ်မံၚ်တသိုက် အိုတ်ရ။ ဆုဒုန် ၜိုန်သ္ပမံၚ်ဥပကာ ပ္တုဲမံၚ်ဂုဏ်ဖိုလ်ကဵုမၞိဟ်တံဂၠိုၚ်မံၚ်ကီုလေဝ် သ္ပဟိုတ်နူမၞိဟ်တအ် ဟွံတီဂုဏ်ဂုဏ်ဖိုလ်ဆုဒုန်တုဲ ဆုဒုန်ဒးလေၚ်ဆောံဗြီုအာအိုတ်ရ။
သဘာဝဆုဒုန်ကဵု အခိုက်ကၞာမန်[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
ညံၚ်ရဴအခိုက်ကၞာပြဝေဏဳဂကူမန်တံ ဗာ်ဂူတဵုသြောံ၊ ဗွိုၚ်မွဲအိန်ထံၚ် ဂွံစရုံဂပ်ဂှ် ဒးဗာ်ဂူဟရာတ်မသြောံ ၜါန၊ ဟွံသေၚ် မွဲနဘာ်ရ။ ဟီုကဵုဇၞော်ဨကမ္ဂး တြဴဨက စှ်ဨကနွံရ။
ဗာ်ဂူမွဲမွဲမ္ဂး ဆုဒုန် ဆောံလေၚ်အာ ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။ ဒၞဲါဗာ်လဝ်ဂူဂှ် ဂွံသုၚ်စောဲ တဵုသြောံ ပွိုၚ်မွဲသၞာံဓဝ်ရ။ ယးသၞာံဂတး သၠာဲဒၞဲါ ဗာ်ဂူတၞဟ် မွဲဒၞဲါပၠန်ရ။ ဒၞဲါတိဂြိုပ်တှ်ေတုဲ ဗာ်ဂူ ဂွံဖအိုတ်ဟွံသေၚ် တိဂြိုပ်ဂြာတ်တ် တၞံဆုအောန်န်တိမွဲဟွံမွဲဂှ် သၟာဗာ်ဂူတံ ဟွံဗာ်ဂူရ။