စၟတ်သမ္တီဒဴပၞာန်ဗၟာဒက်လဝ်ကျာ်ပိကေုာံဝၚ်ဗၟာဂစိုတ်မန်

ဂကူဗၟာခေတ်ကၠာတေံဗတိုက်ပၞာန် ကေတ်မာန်ဂကူမန် ပိုၚ်နန်ပိုၚ်ဍုၚ် ဂွံကၠုၚ်ပေါဲအံၚ်ဇၞးအလုံရးပိုဲပၠန် ဗီုဓဇန်တဲပြဟ်တဲဂံၚ် စံၚ်ဂစိုတ်လဝ်ခမဳသၚ်မန် ကောန်ဂကူမန်ကောန်ဟွံစွံ ပလီုထောံဘဝညးဗြဴမန်ဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံဂိုၚ်သမ္တီလဝ်အလုံမွဲကဝ်တုဲ (ဗညာဗၞုဟ်ဗိုတ် ချူပကောံလဝ်လိက်ကၞပ် − ဝၚ်ဗၟာဂစိုတ်မည်ဝွံရောၚ်၊) သက္ကရာဇ်ကျာ်သဗ္ဗညုလောန်အာ (၂၅၅၂) သၞာံ၊ သက္ကရာဇ်မန်သိုၚ်နန်ပ္တန်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳ (၁၉၄၀) သၞာံ၊ သက္ကရာဇ်ဍုၚ်ကၠုၚ်စိုပ်အခိၚ်လၟုဟ် (၁၃၇၀) သၞာံ၊ ဂိတုပသာ်အိုတ် တက်ပ္တိတ်လၟိဟ်မွဲလ္ၚီကၞပ်ရောၚ်။

၁။ နိဒါန်လိက်ကၞပ်တြဴစှ်ေၜါ

ဝၚ်ဗၟာဂစိုတ်မည်

ဂကူဗၟာတအ်အဆက်အဆက် ဂစိုတ်, ကလက်ဂကူမည်၊ စံၚ်ဂစိုတ်ကလက်ထောံဂကူမန် အနန္တ အနန္တံနွံမံၚ်ပ္ဍဲရာဇဝၚ် "နိဒါနဓမ္မစေတဳကထာ" ရာဇာဝၚ်မည်တြေံတြဟ် ဗဒှ်လဝ်မလိက်ပ္ဍဲဍုၚ်သေံဗၟံက်တေံကီ၊ တၚ်ဏှ်ရာဇာဝၚ်မည်, လိက်စၟတ်သမ္တီတၞဟ်တၞဟ် မူလကျာ်ဇၞော်အ္စာကုသလ ဘာမည်(ယေတာယှေ)ဍုၚ်လ္ဂုၚ်၊ ဗွဲကြဴဘာကျာ်သြဳမည်ဍုၚ်လ္ဂုၚ် ချူပ္ညုၚ်ထ္ၜးလဝ်ဂှ် နဒဒှ်ယၟုလိက် "ဝၚ်ဗၟာဂစိုတ်မည်" ကလေၚ်ချူပကောံထောံမွဲကၞပ်တုဲ လၟိဟ်လိက်ချူတက်တြးပေၚ်အာတြဴစှော်ၜါကၞပ်−တြဴစှော်ၜါဂကူရ၊ လိက်ကၞပ်ဝွံ ဒှ်လိက်ကၞပ်ဆက်စပ်ကဵုဂကူမည်ဂမၠိုၚ် ဗီုဒးဒုၚ်စသိုၚ်ဒဒိုက်သၞာတၟာအကးတၟာတိသုန္ဓရဳဟွံက၊ ၜတ်ကၞာတ်ဟွံမာန်လေဝ် ထေက်ကဵုစၟတ်သမ္တီလဝ်ပ္ဍဲကောန်ကၟံကောန်စိုတ်စဵုကဵုကဝ်တူအိုတ်အာတေံရ။

ဂကူပ္ဍဲဂၠးတိဇၞော်တေံဂှ် ဂကူ(ဂျာမနဳဟေတ္တလာ) ဟီုဂှ် အ္စာချူရာဇာဝၚ်ဍုၚ်မ္ၚး သ္ပလဝ်မၞိဟ်ဓဇန်စှ်တုပ်သၟဟ်ကဵုပၟၚ်နရက်ကီုရ၊ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်ပိုဲဏံလေဝ် ဂကူဗၟာဂွံလဝ်အဝဵုပိုၚ်တိဍာ်, ပၠံၚ်ဗတိုက်ကေတ်တိဍာ်မန် တိုန်နန်ပကၚ်ရၚ်ဍုၚ် ဒုၚ်ယၟု "သၟိၚ်ဨကရာဇ်" တုဲ နကဵုနဲကဲဓဇန်ဓဇန်၊ ဓဇန်လ္တူၝ(ဟေတ္တလာ)ဂှ်ဏီ၊ သီုဂွံဍုၚ်မည်မွဲမွဲဍုၚ်တှ်ေ ဂကူမည်ဍာံ "စံၚ်ဂစိုတ်ထောံဖအိုတ်ရ" ဂကူဗၟာဒှ်သၟီကၠုၚ်သီကေတ်ဍုၚ်ဗဂေါဟံသာဝတဳ အလုံတွဵုရးတိဍုၚ်မည်အိုတ် သီုဒ္စိတ်စှော်တြဴ (၉၆) ဍုၚ်၊ ဒုၚ်ယၟုတၠတိတမြံၚ်စိုတ်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ဂြိုဟ်စာ ဂစိုတ်စံၚ်ပၠံၚ်ဗတိုက်ကေတ် ကာမညးဗြဴမည် ပပ်ပဳယုတ်မာအိုတ်ရ။ (တၠညးရာဇာဓိရာဇ် ဗတိုက်မံၚ်ပၞာန်ဇၞော်ကဵုဗၟာပိဒတောဝ် ပွိုၚ်ပန်စှော်သၞာံ ပယျာံမဂၠိၚ်သ္ၚောဲဂလိုၚ်ဂှ်ကီုလေဝ် နကဵုနဲဓဇန်စှ် ဂစိုတ်စံၚ်လကျာ်ဗၟာဟၟဲ စံၚ်ဂစိုတ်ကမၠတ်ထောံဂကူဗၟာဟၟဲဟေၚ်ရ)။

ၝဗၟာက္ဍိုပ်တမြံၚ်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ဂြိုဟ်စာ "စံၚ်−ဂစိုတ်−ဗတိုက်−ပလီု" ကမၠက်ထောံဂကူမည်ပွိုၚ်ဍုၚ်မည်အိုတ် သီုထပှ်ဒတောဝ်ဂှ် သ္ပတံနူ(တဗၚ်သောဲထဳ) စဵုကဵုစိုပ်ကောန်(အံၚ်ဇဲယျ ဓမ္မရာဇာ) ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ပြိုက်ပျဲကဵုလဝ်ဘဲကုကောန်ဂကူမည် ခမဳသၚ်သာမဏဳကွးဘာဟွံသှ်ေ စံၚ်ဂစိုတ်ကဵုစိၚ် လိုန်ဂစိုတ်, ဒက်စာတ်ဇၞော်ဒ္စါံစာတ်ဒ္စိတ်စာတ်, ကၟာတ်တြၚ်ကၟောန်ကၟောန်တုဲ စံၚ်ဂစိုတ်, ရိုဟ်လၟိဟ်ကိုတ်အသၚ်ဃဲဟွံကဟေၚ်ရ၊ ကောန်ၚာ်ကောန်ၚေဲဟွံတီပိၜါ ဃောမဴမံၚ်တှ်ယာဲ၊ မိယာဲနွံကဵုဂဝ်ဂၞဴပန်ဗာ်ထပက်ဂစိုတ်ထောံလေဝ် ရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန်ရ၊ ဒဳဏာခမဳသၚ်တံ ကဵုဆၚ်စှ်ေဍာ်ကြုၚ်ဇၞော်ၜဳဇြိုဟ်ဇြိုဟ်ဂရိုဟ်ပတုံဖျေံဏာ၊ မံၚ်တိုန်ပန်ဂစိုတ်ထောံလဝ် တော်လၟိဟ်ဟွံမာန်ဟေၚ်ရ၊ (အဃောချူမဴၚ်ဝၚ်ဏံ ချပ်စိုပ်ဂွံသတိဗီုဗၟာတံဓဇန်စှ်လ္တူဂကူမည်ဂှ် စိုတ်ဂိလေဝ်ဂိ၊ ဂြိုဟ်ဂတဝ်ဂတတ် ညံၚ်ကဍတ်ဒးၜဵုလေဝ် ကတဵုဒှ်တိုန်ဂဝါဲဂှ်ရ)။

ပ္ဍဲလက်ထက်ဗၟာလၟုဟ် ဗၟာအယုတ်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ဂြိုဟ်စာ "စံၚ်ဂစိုတ်ကမၠက်ထောံဂကူမန်ပွိုၚ်ၜါသၞာံ မဟာဥပရာဇာ" ပိုၚ်လဝ်ဍုၚ်ပိုဲဗဂေါဟံသာဝတဳဂှ် လၟိဟ်ဂကူမန်ဒးချိုတ်အာဂျိုၚ်ဂျိုၚ် ပိုၚ်ခြာရိုဟ်ဂၞန်သၚ်္ခာဟွံမာန်ရ၊ ဗၟာဓဇန်စှ်တုပ်သၟဟ်ကဵုလကိုဟ်အာဠာဝက သဓီုဓမ္မရာဇာကဵုမၚ်ရာဲကျဝ်ဇွာ−တံဂှ် ရပ်ဒဳပ္တိုန်ဏာဂကူမန်ဗွဲမဂၠိုၚ် စိုပ်(အဝ)တုဲ စံၚ်ဂစိုတ်ထောံဖအိုတ် ဂၠိုၚ်ကဵုကိုတ်အသၚ်ဃဲရ၊ ခမဳသၚ်မန်ဂမၠိုၚ် ဃောပ္တန်မံၚ်သာသၞာ ဒုဟ်ဒန်တၟာဒဳရုဲဟၟဲလေဝ် စံၚ်ဂစိုတ်ထောံ ဒးချိုတ်အာနကဵုကံဗတိုက်ကံပရိုက် ရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန်ဟေၚ်ရ၊ ပ္ဍဲဍုၚ်လ္ဂုၚ်အခိၚ်ဗၟာအယုတ် မဟာဥပရာဇာတိုန်နန်ဂှ် ပၠေံထောံကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠမန် လ္ၚဵုဂှ်ကဵုဗိုက်ယာတ်ဗု ပြီုထောံဒးဒုၚ်ဒဒိုက်ဇၞော်ဇၞော်အိုတ်ရ၊ ဘာအ္စာတၠမန်ဘာမှေအ်, ဘာတၟံ, ဘာကရာပြာကတ် ဂၠံၚ်ပရိယတ် ကွတ်လောကဳလောကုတ္တဵု စိုန်သ္ကီုကွေံကွေံရ။

ပ္ဍဲဍုၚ်လ္ဂုၚ်ဂှ် ဘာကရာ သှ်ေမံၚ်လၟုဟ်ဗၟာတံပိုၚ်လဝ်ရ၊ ပ္ဍဲဍုၚ်အဝတေံ ဘာတၟံ ဘာမှေအ် ဟွံကၠေံဗ္ဒန်အာဏီရ၊ ဆဂးဂှ် ဖေက်လကျာ်မန်ကဵုဂကူမန်တံတီအာ ဒဒှ်ဘာအ္စာတၠမန်ဏောၚ်ဂးတုဲ သၠာဲပြံၚ်ပလီုထောံယၟုလေဝ်နွံဒၟံၚ်ရ၊ စိုပ်လက်ထက်ကောန်ဍုၚ်ဗြဴကၟာဲ ဍုၚ်လၟဗၟာက္ဍိုပ်တမြံၚ်အံၚ်ဇဲယျ လုပ်သီဂွံဍုၚ်ဗဂေါသက္ကရာဇ် အဲ−အာ−အာတ်−နုၚ်, ဍုၚ်ဗဂေါလီု၊ (၁၁၁၉) သၞာံ၊ ဨကရာဇ်မည်ဗညာဒလဒးဒုၚ်ကမျ ဒးကျအာၝဓဇန်စှ်ဂှ်ရ၊ စံၚ်ဂစိုတ်ကဵုစိၚ်လိုန်ဂစိုတ် ဗာ်ပန်ထပက်ကလက်ထောံဂကူအလုံတွဵုရးဂၠးတိဍုၚ်ပိုဲဒ္စိတ်စှော်တြဴဍုၚ် ဒးဒုၚ်လေၚ်လမျီုဂကူမန် အနန္တအနန္တံပံၚ်လၟိဟ်ဟွံမာန်ရ၊ ၝက္ဍိုပ်တမြံၚ်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်တံဏံ ဂစိုတ်လဝ်ခမဳသၚ်မန် ကောန်ဂကူမန်အနန္တအနန္တံချိုတ်အာတုဲ ဗက်စိုပ်နရက်အဝိက်ဟေၚ်ရ။

ပ္ဍဲဍုၚ်ဗဂေါဟံသာဝတဳမွဲပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ် ဗၟာကြံကြံကြကြ ညံၚ်ကၠညံၚ်လကိုဟ်ထပှ်အဆက်၊ ဍုၚ်သုဝဏ္ဏဘုံ ဗၟာအနဝ်ရထာ လက်ထက်ဨကရာဇ်သၟီမနုဟဝ်မွဲဆက်၊ ဖအိုတ်ဒ္စါံအဆက် ဂစိုတ်စံၚ်ကလက်လဝ်ဂကူပိုဲ ဗာ်တၞံဗိုၚ်ဂိုၚ်ထောံသီုရိုဟ်ဂှ် လ္ပဝိုတ်ထောံအိုတ်ညိ၊ သၞာံကၠာအိုတ်ဂကူမန်ပိုဲ ဒးဒုၚ်စံၚ်ဂစိုတ်လက်ထက်ၝဥပရာဇာ (၉၅၅−၉၅၆) သၞာံတေံရ၊ သၞာံဂှ်ဟေၚ် ဂကူမန်တံဒဴပၞာန်ဗၟာအလန်ကၠာအိုတ်ရ၊ ၝတံဏံၜိုန်ရဒှ်အာဓါတ်တိအိုတ်ကီုလေဝ် "ဝါဒပၠေၚ်ဂကူမန် ဂစိုတ်ကလက်ဂကူမန်ဂမၠိုၚ်" ဂှ် ဟွံဗက်အာဍေံတံတုဲ သှ်ေၜက်ကၠုၚ်နူသၞာံ ဗၟာဒဳဗဝ်ဒးစှ်ေနူနန် သက္ကရာဇ်ကျာ် (၂၄၂၉) သၞာံ၊ သက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၂၄၇) သၞာံ၊ စိုပ်သၞာံကျာ်လၟုဟ် (၂၅၅၁) သၞာံ၊ သၞာံပိုဲ (၁၃၆၉) သၞာံ၊ လုကဴပွိုၚ် ကၠံၜါစှော်ၜါ (၁၂၂) သၞာံ၊ သ္ဂောံတီကေတ်မာန်ရ။

ဝါဒယုတ်ယုတ်မာမာပပ်ပပ်ပဳပဳဓဇန်ဓဇန် သုၚ်စောဲရပ်စပ်ကေတ်ဇၞးကြာန်ကြာန် ဍဵုဍိုက်ပြိုက်ပျဲစံၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဂစိုတ်လဝ်ဂကူပိုဲ၊ ပလီုလဝ်ဘဝညးဗြဴဂကူပိုဲ ပၠံၚ်ဗတိုက်ကေတ်လဝ်ဍုၚ်ပိုဲနန်ပိုဲ နဒဒှ်သက်သဳလက်ကရဴအိုတ်ဂှ် ပေၚ်အာ (၁၂၂) သၞာံတုဲ ဗၞတ်ဂကူပိုဲဂွိုအ်သၠးပွးဏီ ဂွိုအ်ဒက်ပ္တန်ဍုၚ်ဇကုဏီမ္ဂး နဒဒှ်ဒးဒုၚ်ဍဵုဍိုက် ဒဒိုက်တၟာအကးဆက်အာစဵုကဵုကဝ်တူတေံရ၊ ခေတ်ပၞာန်အလဵုအသဳဗၟာၜါခေတ်ဏံလေဝ် ရပ်လဝ်ကွေတ်ဝါဒအံၚ်ဇဲယျကၟောန်ကၟောန် ခ္ဍောန်ကွာ်ဗက်ဒၞါဲဇိုၚ်ဍေံစေံစေံ ဟွံကဵုကၠေံအာဏီဟေၚ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဘဝဂကူမန်ပိုဲ ဒးဒှ်မံၚ်ဘဝဍိက်ဂကူဗၟာအဆက်အဆက် နူတံတေံကဵုလၟုဟ် (မွဲလ္ၚီတြဴကၠံၜါစှော်ၜါ−၁၆၂၂−သၞာံ) ပယျာံဂၠိုၚ်တိုန်ဂၠိုၚ်တိုန်တုဲ နဒဒှ်ဘဝဂၠုဲ, ဘဝပၠကပ်, ဘဝဒးဒုၚ်ၚိတ်ကလက်ကဵုဂကူဗၟာဂှ် ရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန်ဟေၚ်ရောၚ်။

သွက်ဂွံစဵုဒၞါဒဒိုက်ပရိုက်ဘယ်ကောန်ဂကူမန်, သွက်ဂွံမၚ်မွဲလမျီုကောန်ဂကူမန်, သွက်ဂွံပခိုၚ်ပ္တိုန်ဒြဟတ်သာသနာဂကူမန်, သွက်ဂွံမၚ်မွဲဒဒိုက်ပလီုဘဝညးဗြဴမန်, သွက်ဂွံဆက်ကၠောန်ဂါံတိုန်အာဂတဗွဲမပြဟ်ပြေဟ်ဂှ် −

(က) ဒးစန်ဒက်ချဳဒရာၚ် ဂၠၚ်သွာၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အလုံဋ္ဌာန်ရာမညအိုတ်သီု။

(ခ) ဒးစန်ဒက်ဗက်ပံက်ပ္တိုန် "ဗော်ပၠန်ဂတးဗၠးၜးကောန်ဂကူမန်" အလုံဒေသပိုဲအိုတ်သီု။

(ဂ) ဒးဗ္ဂပ်လဝ်လွဟ်ဇၞော်လွဟ်ဍောတ်ဂတာပ်ခေတ်ရ၊ ဗော်ပၠန်ဂတးဗၠးၜးကောန်ဂကူမန်ပေၚ်ပေၚ်ကၟိုဟ်ကၟိုဟ်။

(ဃ) ဒးကလေၚ်သီကေတ်တွဵုရးဂၠးတိရာမည ဗၟာတံမပိုၚ်လဝ်အလုံအိုတ်သီု နကဵုပေါဲဗတိုက်လွဟ်သ္ကာတ်သ္ကာတ်မြဟ်မြဟ် စဵုကဵုဂွံပေါဲအံၚ်ဇၞး။

(ၚ) ဒးပံက်ပ္တိုန်အလဵုအသဳမန် ဍိုက်ပေၚ်ကဵုအဝဵုဒုတ်ဒုတ်ဝုတ်ဒိုဟ်ဍုၚ်ရာမည်။

(စ) ဒးစွံလဝ်ဒပ်ပၞာန်စဵုဒၞာ အလုံတွဵုရးဍုၚ်မန်။

(ဆ) ဂကူမန်ဗၠးၜးဂွံသၠးပွး နကဵုပေါဲဗတိုက်ရပ်လွဟ်ဂှ် အလုံဂကူမန်ဒးဒုၚ်တဲပစၟတ်သမ္တီမာန်။

(ဇ) ဂကမန်ပိုဲဒက်ပ္တန်ဍုၚ်ရာမည ဗွဲမသၠးပွးဗၠးဗၠးၜးၜးမာန်ဂှ် တန်တဴပ္ဍဲပေါဲဗတိုက်ရပ်လွဟ်ဟေၚ်။

(ၛ) ကောန်ပၞာန်ဗၟာတံဖျေံလဝ်ဒပ် ပၠံၚ်ကေတ်လဝ်တိဍာ်ကၠံသွဝ်ဂူယာဝါဗ္ၚ၊ ပ္တန်လဝ်ကွာန်သိုၚ်လဝ်ဘာလကျာ် ပ္ဍဲတိဍာ်ကောန်ဂကူပိုဲဂၠိုၚ်ကဵုဨက−ဂှ် ဒးကလေၚ်သီကေတ် ဒးဂိုၚ်ကယျာထောဴနကဵုပေါဲဗတိုက်ရပ်လွဟ်ဟေၚ်။

(ည) အခေါၚ်အရာပြုပြေၚ်စဳရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မွဲဟာန်လိက်ပတ်မန် ယေန်သၞာန်မန်ဒှ်တံ ဒးနွံပ္ဍဲအလဵုအသဳမန် ကၟိုဟ်ကၟိုဟ်ဟေၚ်။

• တၚ်စှ်တၚ်ဝွံ ယာံခါရဓမံၚ်ရုပ်ရဴမာန်မ္ဂး ဂကူမည်ပိုဲအလုံတွဵုရးဂၠးတိအိုတ်သီု ဗၠးတိတ်နူဒဒို်ကပွမဒးဒုၚ်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ကဵုဂကူဗၟာတံရ၊ ဒှ်ဂကူပြဲပြဲဗၠးတိတ်နူဘဲဘဝဍိက်, ဘဝပၠက်ဂကူဗၟာတံဗွဲစၟတ်ဟေၚ်ရ၊ ဘဝဗၠးဗၠးၜးၜးသၠးသၠးသောၚ်သောၚ် ဂွံအခေါၚ်ဂွံအဝဵု ဂၠံၚ်ဒဵုဂၠံၚ်ဍာ်ဗၠးတိအကးတိတ်ဗၠးနူပးဒၞက်ဒကဂြေန်ဟွံမွဲတုဲ ဂကမည်အိုတ်သီု ဟွံဟီုဂးခမဳသၚ်ခရှ် သဒှ်ဂကူကဆံၚ်သၠုၚ် (ဍုၚ်ဇကုဇကုဂွံကလေၚ်ပိုၚ်) ဂျိုၚ်အာဗွဲတသိုက်စိုတ်တသိုက်ကာယလၟိုန်ကာလရောၚ်။

ဟိုတ်ဂွံဒးစၞောန်ထ္ၜးဖျေံလဝ်ဗီုပြၚ်စှ်တၚ်ဂှ်

• နူတိဒှ်−ဒကှ်တိုန်တေံကတဵုဒှ်မၞိဟ် (ဂကူမည်) တၟေၚ်တၟဟ်တၞဟ်ခြာနွံဒၟံၚ်အလုံတွဵုရးဂၠးတိပိုဲစှ်ဒိုဟ်စဵုကဵုတ္ၚဲဏံကီု။

• နူတိဒှ်−ဒကှ်တိုန်တေံ မၞုံကဵုတွဵုရးဂၠးတိဇကုတၞဟ်ခြာဒၟံၚ်ကီု။

• မၞုံကဵုသၟိၚ်ဨကရာတ် ပိုၚ်ကၞာတ်လဝ်တိဍာ်တွဵုရးဇကုတၞဟ်ခြာဒၟံၚ်ကီု။

• မၞုံကဵုလိက်ပတ်, အရေဝ်အခြာ, ဘာသာရှ်ေသှ်ေ, အခိုက်ကၞာပဝေဏဳယေန်သၞာၚ်တၟေၚ်တၟဟ်တၞဟ်ခြာဒၟံၚ်ကီု။

• မၞုံကဵုရာဇာဝၚ်တၞောဝ်ဒတောဝ်သၟိၚ်ဨကရာတ် ပိုၚ်ပြာသာဒ် (တိ) နန်ထဝ်ကၠံသွဝ်တိဍာ်အာဲတၟာဲဍုၚ်မိတိမသၠးသၠးပွးပွး ထ္ၜးပျးသက်သဳဂကူလ္တူဂၠးတိကဝ်မာန် ဗွဲတၞဟ်ခြာကီု။

• ဇၟာပ်သၟီဨကရာဇ်မန် တိုန်နန်ပ္ကၚ်ရၚ်ဍုၚ်ဗွဲမတၞဟ်ခြာဂမၠိုၚ်တံဂှ် "ပံက်လဝ်ဒပ်ပၞာန်ပန်ကၞိပ် ပၞာန်တိုက်, ပၞာန်စိၚ်, ပၞာန်ချေံ, ပၞာန်ကွဳ, စၞးပၞာန်ကွဳ ပၞာန်ဍာ် (ဂၠုၚ်) ဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်လဝ်လွဟ်အမၠံက်သေဏာတ် လွဟ်ဗၞုဟ်သ္ဇၚ်−တ္ၚဲဒြၚ်တ္ၚဇဵု သွက်ဂွံစဵုဒၞာသၞသတြုကၟိန်ဍုၚ်ကီု လမျီုကောန်ဂကူဇကု စွံပ္တန်လဝ်ဒပ်ပၞာန်အလုံတွဵုရးဍုၚ်ကွာန် ဌာန်ရာမညအိုတ်သီုကီု။

• နူအခိၚ်ပ္တန်ဍုၚ်ပကၚ်ရၚ်ဍုၚ်မည် အလုံတွဵုရးဂၠးတိအိုတ်သီုတံဂှ် သွက်ဂွံဓမံက်ရုပ်ရဴ− ကွေတ်ပ္တေဟ်ဗုဒ္ဓဘာသာတုဲ သိုၚ်ကဵုဘာခမဳသၚ်တံ သိုၚ်ကဵုဘာတိုက်ပိဋကတ်, ဇြပ်သဘၚ်ဓဝ် ထံက်ပၚ်တိုက်လိက်ပရိယတ္တိမည်, ဒက်ပ္တန်လဝ်ကျာ်စေတဳ သၠိုၚ်လဝ်ဓါတ်သော်ဓါတ်ဇုတ် ထ္ၜုတ်စွံလဝ်အပေါတ်ကြိယာသာသနာ (သၞာ) ပြာကတ်နွံမံၚ်စဵုကဵုလၟုဟ်ကီု။

• ဂကူပိုဲဍိုက်ပေၚ်ကဵု (ရာဇာဝၚ်−ဓာတုဝၚ်−ဝၚ်သာသၞာ−ဝၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်−ဝၚ်ပၞာန်−ဝၚ်လိက်ပတ်) ပြာကတ်နွံမံၚ်စဵုကဵုလၟုဟ်ကီု။

• ဂကူမန်ပိုဲဂမၠိုၚ် ဂျိုၚ်ဂျိုၚ်ဒးဒုၚ်ဂစိုတ်၊ ဂကူဗၟာတံဂစိုတ်ကမၠက်ကဵုကၠက်အာကီုလေဝ် ဟွံကၠအ်၊ ရိုဟ်ကၞက်စှ်ေဇြိုဟ်ကွေံကွေံတုဲ ဂၠးတိကဝ်ဇၞော်တေံ ညးတံပစၟတ်သမ္တီလဝ် ဂကူမန်−နွံဒၟံၚ်ပြာပြာကတ်ကတ်ပေၚ်က္ဍတ်မံၚ်ကီု။

• ဂကူမန်ဂမၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုအသၚ်ဃဲ ပ္ဍဲခေတ်တၠတိဇကုနွံကၠာတေံ ဟွံကေၚ်ဒှ်လဝ်ဍိက်ဂကူဗၟာမွဲလှ်ေဏီဟေၚ်−ဟွံဒးဒုၚ်ဂစိုတ်ကမၠက်ဂကူကဵုဗၟာမွဲလှ်ေဏီဟေၚ်၊ ညးဂၠးတိကဝ်ဇၞော်တံပစၟတ်သမ္တီလဝ် ဂကူမန်ဂကူပြဲပြဲဂကူဗၠးဘဲဗၟာတံလၟိုန်ကာလကီု။

(ဣဝွံ−ဟိုတ်ဂွံဒးစၞောန်ထ္ၜးဖျေံလဝ်ဗီုပြၚ်စှ်တၚ်လ္တူတေံတုဲ ဟိုတ်ဍေံ ဖဵုဍေံတုပ်သၟဟ်ဒှ်မွဲစိပ်စိပ်ကၠိပ်ကၠိပ်ရောၚ်)။

ဝၚ်မ္ဂးဂှ်

ဒှ်ဂလာန်အရပ်အစပ်အသုၚ်အစောဲ လပါ်ခိုဟ်ကဵုပရေံ ကမၠေံဟွံဂွံဟေၚ်ရ၊ ပ္ဍဲလိက်ကၞပ်တြဴစှော်ၜါဝွံ ကေတ်လဝ်မအရေဝ်လပါ်ပရေံ "ဝၚ်ဗၟာဂစိုတ်မည်" စၞောန်ထ္ၜးလဝ် ပရောဒဒှ်အတိက်/သိက်စုတ်ပစ္စက္ခ/အနာဂတ်ဂတဟွံသှ်ေ၊ လပါ်ဂကူမည်သဝ်စှ်ေဟွံကသီု ဒးဒုၚ်စံၚ်ဂစိုတ် ဖအိုတ်ထောံဂကူပိုဲလေဝ်ကြပ်အိုတ်− ကြပ်ကၠက်အာရ၊ ဍုၚ်ဇကုနွံမံၚ်ခိုၚ်ခိုၚ် ဗၟာပိုၚ်လဝ်၊ ဍေံပၠံၚ်ဗတိုက်ကေတ်ဗွဲမနိၚ်အထက် ဂစိုတ်ကမၠက်ထောံမည်ကဵုကၠက်အိုတ်ဟေၚ်ရ။

ဒဒှ်ရဂကူဗၟာရပ်လဝ်ဝါဒဂစိုတ်ကမၠက်ဂကူမည်ဂှ် အ္စာကဝိတၠပညာမည်ကၠာကၠာတေံ ချူခၞံလဝ်ရာဇာဝၚ်မည်နွံပြာကတ်ဒၟံၚ်တုဲ သဒှ်သက်သဳပိုဲခိုၚ်ခိုၚ်ကၠိုက်ကၠိုက်ဟွံကဏီ၊ ဒှ်သက်သဳဍုၚ်မ္ၚးဂၠးတိဇၞော်တေံလေဝ်သဒှ်တဴဟေၚ်ရ၊ ဗီုဂကူဗၟာဓဇန်ပန်, ဗာ်, ထပက်, ဂစိုတ်ကလက်ထောံဂကူမည်ကောန်ၚာ်ပ္ဍဲခရေၚ်ဟွံသှ်ေဂှ် (တုပ်သၟဟ်ကဵုဂကူဂျာမနဳဟေတ္တလာတေံကီုရ) ဝၚ်ဂၠးတိပစၟတ်သမ္တီလဝ်ဟေတ္တလာအာစိုပ်ရာဇာဝတ်ဒုတ်ဒုတ်ဟေၚ်ရ။

ဗီုဂကူဗၟာကၠာကၠာတေံ/ဒေါဝ်/ပစ္စက္ခဂစိုတ်ကလက်လဝ်ဂကူမည်ပိုဲဂှ် "ဂွံပ္တိုန်ဂဗုတ်ရာဇာဝတ်ပ္ဍဲရုၚ်နာဲစာဂၠးတိကဝ်" ဗက်လၟေၚ်သၞောဝ်ဓဝ်ခိုဟ်ကွေံကွေံရ၊ ဝၚ်ဗၟာဂစိုတ်မည်ဝွံ လုကဴပွိုၚ်မွဲလ္ၚီသၞာံပြၚ်ကၠုၚ်တုဲရလေဝ် စိုပ်ခေတ်လၟုဟ်ကဵုဂတဍေံသ္ပလဝ် (ပဟေဠဳ−ဠိပၞုက်ဓလုက်) ပၠန်တန်ဒှ်မာန်ဟေၚ်ရ၊ သွက်ပိုဲဂွံတီဝၚ်တြေံကဵုတၟိတုဲ ဒးပံက်ထ္ၜးကဵုဋဳကာညိရ။ ။

ဝၚ်ဂကူဏံမ္ဂးဂှ်−ဂၠာဲကပှ်ကေတ်ပ္ဍဲအကြာကရေပ်ကရေၚ်၊ အကြာပတေၚ်ဖဴလေဝ်ဟွံဂွံ၊ ဗက်ဂၠာဲကေတ်ပ္ဍဲအကြာခရော်၊ အကြာဆော်လေဝ်ဟွံဂွံ၊ ကရေဝ်ကရောတ်ခစောတ်တသဝ်၊ ဒုၚ်ဂုန်ဝန်စဝ်လေဝ်ဟွံဂွံ၊ ဗက်အာတ်ဒုၚ်ဒါန် ရာန်ကေတ်လေဝ်ဟွံဂွံ၊ ဟီုခဍာတ်ဂလေံ၊ ဂၠေံကေတ်မွဲဇမၠုသွတ်လေဝ်ဟွံဂွံ၊ လှေံလှန်လီကသေက်၊ ကိတ်ၚေက်ဘပလစမြဗဟေက်လေဝ်ဟွံဂွံ၊ ကွိုက်ကြာန်ကြာန်၊ ပရာန်ကေတ်လေဝ်ဟွံဂွံ၊ ဗတိုက်ပၠံၚ်ၜး၊ တက်ဒကးထောံက္ဍိုပ်၊ ဗစိုပ်ဘဲဂစိုတ်လေဝ်ဟွံဂွံဟေၚ်၊ ဗွဲတၟေၚ်ဗီုဗဒှ်လဝ်ကလောန်နကဵုလွဟ်အမၠံက်သေဏာတ်ဗၞုက်ဇြၚ်−(ဝၚ်မ္ဂးယၟုရောၚ်)။

၂။ ဂကူဗၟာအဆက်အဆက် ဂစိုတ်ကလက်လဝ်ဂကူမည်ဂမၠိုၚ်

ဝါဒဂကူဗၟာတံဂှ် ကတဵုဒှ်သၟီပိုၚ်တိဍာ်ဇကုဗွဲကိုပ်ကၠာ မပ္တံဍုၚ်ဗကာံ ဍုၚ်အဝ (အၚ်ဝ) နကဵုနဲပဒေသရာတ်လညာတ်ဂၠံၚ်လညာတ်က္ဍန် ဓဇန်စှ်လောန်တုဲ ယိုက်ပၞာန်ဇြဟတ်ဇၞော်ဇၞော် အပေါတ်လွဟ်အမၠံက်သေဏာတ်ဗၞုဟ်သ္ဇၚ်ဍိုက်ဍိုက်ပေၚ်အိုတ်ရ၊ နကဵုပၞာန်တိုက်, စိၚ်, ချေံ, ဂၠုၚ်ဍာ်က္အဵုသ္အာ်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ဂြိုဟ်စာလောန်ဂှ် စှ်ေကၠုၚ်လုပ်ဗတိုက်ပၠံၚ်ကေတ်ဍုၚ်မန်နန်ထဝ်က္ဍိုၚ်ဗ္တာၚ် "စံၚ်−ဂစိုတ်−ဗပိုတ်−ပလီု" ပန်ပြီုစုတ်လွဟ်လံက်ဂျိ၊ (ကံလဴလံက်ဂျိ) အဂ္ဂိစံၚ်ယတ်ဖတ်ဖတ်ဂျိုၚ်ဂျိုၚ် ဂစိုတ်ထောံဂကူမန်လၟိဟ်ဂၞန်ဟၟဲရောၚ်။ ။

အလုံတွဵုရးဂၠးတိဍုၚ်ပိုဲလေဝ် လဆောဝ်လဆောဝ်တၞောဝ်ဒတောဝ်သၟီဨကရာဇ်ပိုတ်သ္ကုတ်အာလေဝ်နွံ၊ သၟီဗၟာတံကၠုၚ်ပၠံၚ်ဗတိုက်ကေတ်ဍုၚ်မည်တုဲ ဂစိုတ်ထောံသၟီဨကရာတ်လေဝ်နွံဒၟံၚ်ရ၊ ပ္ဍဲအရာဂမ္စိုတ်ကလက်ဂကူမည်ဂှ် ညံၚ်ဂွံကၠက် (ဗာ်တၞံဗိုၚ်ကၟိုၚ်သီုရိုဟ်) ကောန်ၚာ်ပ္ဍဲခရေၚ်လေဝ်ဟွံသှ်ေ၊ ဃောဗမဴမံၚ်တှ်လေဝ်ကလှ်ဓဇက်ပ္တိတ်တုဲ ပန်−ဗာ်−ထပက်ဂစိုတ်ထောံသီုမိယာဲပၠန်ရ၊ ရာဇာဝၚ်မည် "နိဒါနဓမ္မစေတဳမွဲကၞပ်" ဂှ် ကရပ်ပၠောပ်မတ်တုဲ ရံၚ်သ္ၚဳအိုတ်ညိ။ ။

(က) ကောန်သၟီဓမ္မစေတဳမၞုံယၟု−တၠညးဒကာရတ်ပိ−ပကၚ်ရၚ်ဍုၚ်ဗဂေါဟံသာဝတဳပိစှော်ၜါဍုၚ်၊ ဖါသီ, မတ်တၟ (မုဟ်တၟံ−၃၂−၃၂−ရးတၞၚ်သဳဖအိုတ် ဒ္စိတ်စှော်တြဴ (၉၆) ဍုၚ် မရနုက်ကဵုပိစှော်မွဲ (၃၁)ဒတောဝ် အုပ်ဓုပ်လဝ်ဍုၚ်မည်ဗွဲမသၠးပွး လုကဴစှ်ၜါ (၁၂) သၞာံရ၊ လပါ်ဍုၚ်မည်တြေံတံၚ်အူတေံဂှ် ဗၟာတံဗတိုက်ဂွံသီကေတ်ဍုၚ်မည်တုဲ−တဗၚ်ယောဲထဳ(တဗၚ်ယှိုဲထဳ)ပသၟီပကၚ်ရၚ်ဍုၚ်ရ၊ ခြာဟွံလံ ပ္ဍဲသက္ကရာတ်ကျာ် (၂၀၈၂) သၞာံ၊ သက္ကရာဇ်ဂၠးတိ (၁၅၃၈) သၞာံ၊ သက္ကရာတ်ဍုၚ် (၉၀၀) သၞာံဂှ် တဗၚ်သောဲထဳယိုက်ပၞာန်ဇၞော် သီုဗော်သွးမဂၠိုၚ်ရပ်ဂိုၚ်ကၟာဲနၚ်လွဟ်ဇၞော်−ဍောတ် ပေၚ်ပေၚ်နကဵုဒပ်ပၞာန်တိုက်ဒုတ်ဒုတ် လပ်ဗတိုက်သီကေတ်ဍုၚ်ဗဂေါဟံသာဝတဳ အလန်ကၠာအိုတ်ရ။

တၠညးဒကာရတ်ပိဒးဒုၚ်ကျအာပၞာန်ဗၟာဂှ် အဃောနွံမံၚ်ပ္ဍဲဂြိုပ်ဂၞိၚ်လဟိၚ်လပါ်ဒၞက်စိၚ်ပ္ဍဲဂြိုပ်−အၚ်္ဂပူအၚ်ကပုရ−တေံဟေၚ်၊ ဂွိုအ်ကလေၚ်စဴဍုၚ်ဇကုရ၊ ဒက်မိတ်ကဵုသေံဗၟာ (စဴဖါမဵုညံၚ်စဴဖါမှဵုညေန်) ကလေၚ်ပၠန်ဂတးကဵုဗၟာလေဝ်ဟွံဒးဂၞပ်တုဲ ကတဵုဒှ်ယဲစဴအာသွဝ်ပ္ဍဲဂြိုပ်ဇၞော်တေံရ။ (ဂွံဒးအာယဲဂှ် ဂဗဒေဝတဴဗြဴမွဲ ဟၟဲကဵုဗွိုက်လတက်ဆာန်ၜက်သၞဴရဴဒ္ဂေတ်မေထုန်တုဲ ဒေဝတဴဗြဴကၠေံအာဂတမတ်ဖေက်လကိုတ်စိုတ် လီုလာ်−ပါ်ပါဲဟွံဒး−ယဲဇၞးအာရောၚ်) သီဂွံဍုၚ်မည်ကျေဝ်ကျေဝ်တုဲ ဒၞါဲထေက်ကဵုဂစိုတ်ဂှ်ဂစိုတ်၊ ဒၞါဲထေက်ကဵုပြိုက်သ္ၚိစာတ်ဂှ် ပြိုက်ဒဒိုက်ဂကူမန်စၞောန်ထ္ၜးဟွံမာန်ရောၚ်။ ။

၃။ ဗၟာ (တဗၚ်သောဲထဳ) ဒးဒုၚ်ဂစိုတ်

အမာတ်မည်သၟီစဴဍောတ်ဂှ် တဗၚ်သောဲထဳ(တဗၚ်ယှိုဲထဳ) ပအပ်ကဵုအဝဵု−စဍုၚ်သတိုၚ် ကဵုပိုၚ်ပြဳလဝ်ဂကူမည်တံရ၊ ဆဂးဂှ် ဍုၚ်ဗဂေါနွံပ္ဍဲတဲဗၟာကၟောန်ကၟောန်တုဲ နကဵုနဲ "ပၠန်ဂတဂတာပ်ခေတ်" ဟေၚ် အမာတ်မည်ကဵုဒပ်ပၞာန်ဇကု ကလေၚ်သီကေတ်ဍုၚ်ဗဂေါဟံသာဝတဳ နူသ္ကေံတဲဗၟာတုဲ အမာတ်မည်သၟီစဴဍောတ်၊ ဂစိုတ်ထောံဗၟာ−ဝါဒပၠေၚ်ဂကူမည်−ပ္ဍဲသက္ကရာတ်ကျာ် (၂၀၉၄) သၞာံ၊ သၞာံဂၠးတိ (၁၅၅၀) သက္ကရာတ်ဍုၚ် (၉၁၂) သၞာံ ပယျာံမ္ၚဵုမပြဲ ပ္ဍဲဂိတုပသာ်မွဲစွေက် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ တိုန်နန်တြေံဝွံရောၚ်၊ တိဍာ်ဍုၚ်မည် ကလေၚ်စိုပ်တဲသၟီမည်ဖအိုတ်ပၠန်ရောၚ်။

ညးတၠအဲပၠန်ဂတးကဵုဗၟာသၟီစဴဍောတ်ဂွံဒုၚ်ယၟု "သၟီစက္ကဝဝ်" ဂှ် သီသ္အးၚးတးထောံခြုံရာပ်ဇလဂကူမည်အးအာကီုလေဝ် ကြဳဇှ်ကုသဵုအောန်ဂွံတိုန်နန်ထဝ်ပွိုၚ်မသုန်ဂိတုဓဝ်တုဲ ဒးထောံကၠေံပိုန်သမ္ပတ္တိပၠန်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်တၞောဝ်ဒတောဝ်ဨကရာဇ်မည် ညန်ကဵုပိုတ်သ္ကုတ်အာဂှ် ဂကူဗၟာတံစှ်ေပၠံၚ်ဗတိုက်ကေတ်ဍုၚ်မည် ဒ္စိတ်စှော်တြဴဍုၚ်အိုတ်သမ္တး (ဂကူမည်ပိုဲတုပ်ပြေၚ်ဂၠဴလုပ်နွံပ္ဍဲကၟးကွဳ) ဒဳဏာဒဳနၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုသၞာံရ။

• သၟီဓဝ်ဇုက်လလဳ (သၟီဓဝ်ရာမ) ဆက်ပ္ကၚ်ရၚ်အာဍုၚ်ဗဂေါအလုံအိုတ်သီုဍုၚ်မွဲကီု ဟွံကဵုသှ်ေရ။ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၉၁၂) သၞာံ၊ ဂိတုခ္ဍဲသဳတြဴစွေက် တ္ၚဲဗြဴဗတိဂွံဍုၚ်ဟံသာဝတဳ၊ သၠိုက်အဘိသိက်ကေုာံဂၞကျာ် "သိရိပြဘာမဟာဒေဝဳ" တိုန်နန်ထဝ်ဓလဝ်က္ဍိုၚ်ဗ္တာၚ် ပ္ကၚ်ရၚ်ဍုၚ်ပွိုၚ်စှ်ၜါသၞာံ မရနုက်ကဵုပိစှော်ပိဒတောဝ်ရောၚ်။ တွဵုရးဂၠးတိဍုၚ်မည်ဂမၠိုၚ် နွံပ္ဍဲသ္ကေံတဲဂကူဗၟာကလေၚ်သီကေတ်နကဵုဒပ်ပၞာန်တိုက် ဒပ်ပၞာန်စိၚ် − ချေံ − ဒပ်ပၞာန်ဍာ် ဂွံဇၞးဖအိုတ်ပၠန်ရောၚ်။

• အကြာတၞောဝ်ဒတောဝ်သၟီဓဝ်ဇုက်လလဳကဵု တၠညးဗညာဒလတၞောဝ်ဒတောဝ်လက်ကရဴအိုတ်ဂှ် ခြာတၟာသ္ၚောဲဏီတုဲ ဂကူဗၟာဝါဒပၠေၚ်ဂကူမည် ဂစိုတ်ကမၠက်ဂကူမည်ဂမၠိုၚ် ကၠုၚ်ဖျေံဇိုၚ်တသိုၚ်ပၠံၚ်ကေတ်တိဍာ်မည်ဖအိုတ်ပၠန်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ−အဆက်ဂတဏံ ဂကူမည်ဂမၠိုၚ် မပ္တံခမဳသၚ်မည်ဇၞော်ဇၞော်အ္စာတၠ,အ္စာသၠပတ်, ခမဳကောန်ပရိယတ်, ထပိုဲကွးဘာကတ်ဗ္တောန်တဝှ်ကျာ်မၚ်မွဲသာသနာ (သၞာ) ဒးဒုၚ်ဂစိုတ်ထောံဂျိုၚ်ဂျိုၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုလၟိဟ်ဂၞန်တုဲ ဂလိုၚ်လဵုဓဇန်ဂှ် သမ္တီလေဝ်အိုတ်ညိ။

(ခ) ပ္ဍဲသက္ကရာတ်ကျာ် (၂၁၂၅) သၞာံ၊ သၞာံဂၠးတိ (၁၅၈၉)သၞာံ၊ ဍုၚ် (၉၄၃) သၞာံဂှ် သၟီဗၟာက္ဍိုပ်တမြံၚ် (ပရံၚ်) မၞုံယၟု မဟာဥပရာဇာ−(သၟီနန္ဒလေဝ်ဂး) ကောန်သၟီဗၟာ၀ဖရံၚ်နံၚ်၊ (ပုရၚ်နံၚ်) မူလတေံနူဍုၚ်ဗၟာအဝ (အၚ်ဝ) နကဵုဒပ်ပၞာန်တိုက်ဇၞော်ဇၞော် သီုဗော်သွးဂမၠိုၚ်ဂဂၠိုၚ် ရၚ်ဂိုၚ်တ္ၚိန်ကၟာဲနၚ်လွဟ်ဇၞော်, ဍောတ်အမၠံက် သေဏာတ် ဗၞုဟ်သ္ဇၚ်တ္ၚဲဒြၚ်တ္ၚဇဵုယဵုယိုက်ပၞာန်ပေၚ်ဍာ်ပေၚ်ဂၠံၚ်ကၠုၚ်ပၠံၚ်ဗတိုက်သီကေတ်ဍုၚ်ဗဂေါဟံသာဝတဳရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် သၟီမည်ပိုတ်သ္ကုတ်ဒၟံၚ်တုဲ ညးမၚ်မွဲဍုၚ် (စဍုၚ်) အမာတ်ဇၞော်အမာတ်ဍောတ် နွံဒၟံၚ်ဟေၚ် ဒးထေၚ်ကေတ်ရ၊ ၝက္ဍိုပ်ပရံၚ်ဏံ ဓဇန်စှ်တုပ်သၟဟ်ကဵုလကိုဟ်−အဠာဝက−ကီုရ။

ကောန်ဂကူမန်ဂမၠိုၚ်ခမဳသၚ်ကဵုခရှ်ဂမၠိုၚ်ဂၠၚ် အလုံဒ္စိတ်စှော်တြဴဍုၚ် ဒးဒုၚ်အသံသၟီအယုတ် ကုတ်,ဂစိုတ်,စံၚ်,ပလီုဍုၚ်ကွာန်ဂမ္တဴဂမ္တာန်ကွေံကွေံရ၊ ပလီုမ္ဂးဂှ် သၟတ်ဗြဴမည်သၠးသၠးကဵုပွံၚ်တၠသ္ၚိနွံနွံ သ္ပကောန်ဗြဴပေၚ်ပၟိက်တုဲ ပန်ဂစိုတ်ထောံ၊ ထပက်, ဗာ်ဂစိုတ်ထောံရ၊ ကောန်ဂကူမည်နွံပ္ဍဲဍုၚ်ဗဂေါခမဳသၚ်ကဵုခရှ်ဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်စသိုၚ်ဒဒိုက်ဇၞော်အိုတ်ရ၊ ပကၚ်ရၚ်ဍုၚ်ဂွံစှ်မွဲသၞာံ၊ ပ္ဍဲသၞာံကျာ်သဗ္ဗညု (၂၁၃၆) သၞာံ၊ သၞာံဂၠးတိ (၁၅၉၂) သၞာံ၊ သၞာံပိုဲ (၉၅၄) သၞာံဂှ် ချဳဂရာၚ်တိုန်လပါ်ပရေၚ်သာသၞာရ။

အလဵုဇကုဍေံသ္ပက္ဍိုပ်တုဲ နကဵုဒပ်ပၞာန်ဗွက်ဗက်အာဂၠိုက်စံၜတ်ခမဳသၚ်မည်တံဇၟာပ်ဘာတုဲ ဒဒှ်မံၚ်စံၚ်ဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်ဟွံကိတ်ညဳကဵုဝိနဲ (ဝိနယ်ကျာ်) ရောၚ်၊ သာသၞာကၠိခ္ဍက်ဒၟံၚ်ရောၚ်ဟီုဂးဂတခမဳသၚ်တံရ၊ (ကဵုချူစၟတ်သမ္တီလဝ်ယၟုဘာ ယၟုအ္စာတၠ မှာထေရ်နွံပိုန်ဒှ်ဂွံရောၚ်) ဍေံဗက်လ္ၚတ်စံၜတ်ရံၚ်ဒ္ဂေတ်ခမဳသၚ်မည် (ထပိုဲ) ဂမၠိုၚ်တုဲ ဖျေံလဝ်တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်မ္ၚိုဟ်မ္ၚိုဟ်ကြံၚ်ကြံၚ် ကဵုပြံၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကဵုရာံထောံရ။

(ၝဏံလကျာ်ရာံရောဟွံသေၚ်၊ ကေၚ်ကတ်လဝ်လိက်တဝှ်ကျာ်လေဝ်ဟွံသေၚ်၊ မိက်ဂွံပလီုသၞာ (ခ္ဍန်လဝ်) ကျာ်တုဲ ဂၠာဲကၠုၚ်ဒုဟ်လ္တူခမဳသၚ်မည်ပိုဲရ၊

နိဿဲ

ကလေၚ်ပ္ဍဵုချူကေတ်လဝ် နူလိက်အုပ်မၞုံယၟု (စၟတ်သမ္တီဒဴပၞာန်ဗၟာဒက်လဝ်ကျာ်ပိကေုာံဝၚ်ဗၟာဂစိုတ်မည်) အ္စာကၞေဟ် − ဗညာဗၞုဟ်ဗိုတ်