ပါန်အံင်(နာဲ)

နာဲပါန်အံင်
အစာကၞေဟ် ညးမဂိုတ်ဂစာန် သွက်ဂကူမန်; နာဲပါန်အံင်; အစာကၞေဟ် ညးမဂိုတ်ဂစာန် သွက်ဂကူမန်
	ဗီုရုပ် နာဲပါန်အံင် (နူသၞာံ ၂၀၂၁)
သၠးဂၠံဂဝ်	နာဲပါန်အံင်; ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၄၊ ၁၉၂၆; ကွာန်ထံင်အိုင်
စုတိ	ဂျူလာင် ၂၉၊ ၂၀၂၁ (အာယုက် ၉၅); ပ္ဍဲသ္ၚိ ဍုင်မတ်မလီု
ဟိုတ်မစုတိ	ယဲ
ဂကူ	Monမန်
ကောန်ဍုင်	Myanmarကောန်ဍုင်ဗၟာ
ကဆံင်ပညာ	တန်သမၠုင် ၉ တန်
ဂကောံ	ကမ္မတဳဗမံက်ပတိုန် တွဵုရးဍုင်မန်; ဂကောံဒဳမဝ်ကရေသဳကောန်ဂကူမန် (MNDF); ဗော်ဒဳမဝ်ကရေသဳမန် (MDP); ဗော်ကောန်ဂကူမန် (MNP); ဗော်ညဳသၟဟ်မန် (MUP); ကမ္မတဳလိက်ပတ်ယေန်သၞာင်မန် (တွဵုရးဍုင်မန်); ဂကောံဗတောန်လိက်ပတ်မန် ကေုာံ ယေန်သၞာင်ဗုဒ္ဓဘာသာ အလုံဒေသရးမန်; ကမ္မတဳမကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် (အဆက်ဆက်);
အိန်ထံင်	မိစောတင်
အံက်	နာဲဘိုးတင် (အပါ); မိစောခေန် (မိ);

နာဲပါန်အံင် (နိုင်ပန်းအောင်) (၁၉၂၆၊ ၂၊ ၁၄ - ၂၀၂၁၊ ၀၇၊ ၂၉) ဝွံ ဒှ်အစာပရိုင်၊ အစာဝင်၊ အစာကၞေဟ်၊ သၟာပရေင်ဍုင်ကွာန်မန် ကေုာံ ညးမရေင်တၠုင် ဒတုဲဖိုလ်ဂကူမန်မွဲတၠရ။ နာဲပါန်အံင် ယိုက်ဂၠေင်ကၠုင် ကမၠောန်သၟိင် နဒဒှ်ပေါင်မသၟိင် ပ္ဍဲဌာနဗၜတ်တိဍာ်၊ ချဳဓရာင်ကၠုင် ပရေင်ကမၠောန်ဂကူမန် ပ္ဍဲကဵု သွာင်ပရေင်ဍုင်ကွာန် ခေတ်အဆက်ဆက် ပ္ဍဲကမၠောန်ဗမံက်ပတိုန် တွဵုရးဍုင်မန်၊ ပ္ဍဲဗော်ပရေင်ဍုင်မန်ဂမၠိုင် စဵုကဵု စိုပ်အခိင်ကၞောတ်လအိတ်ဘဝရ။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲလပါ်ဝင်မန်၊ ယေန်သၞာင်မန်လေဝ် ရေင်တၠုင်ကၠုင် သွာင်ဇဳဇဳသာ်တုဲ လိက်ကၞပ် မဆေင်ကဵုဝင်မန် နကဵုဘာသာဗၟာဂှ် ချူပ္တိတ်လဝ် ဗွဲမဂၠိုင်ကဵုကၞပ်ရ။

ဘဝသၟတ် ကေုာံ ဂကောံသ္ၚိကၟိန်

နာဲပါန်အံင် ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၂၆ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁၄ (၁၂၈၇၊ ဖဝ်ရဂိုန် ၁၄ မမံက်) ပ္ဍဲကွာန်ထံင်အိုင်၊ ပွိုင်ဍုင်ဖာအင် (ဘာအင်) ဇရေင်မိမၜါ နာဲဘိုးသင်၊ မိစောခေန်။ ပၞောဝ်ကဵု ကောဒေအ် သီုဖအိုတ် ၆ တၠဂှ် နာဲပါန်အံင် ဒှ်ကောန်မရနုက်ကဵုမသုန်ရ။ သၞာံ ၁၉၃၃ ဂှ် နာဲပါန်အံင် စမံင်ဘာတုဲ သၞာံ ၁၉၄၂ နာဲပါန်အံင် တိုန်ဒၟံင် ဘာတန်သၠုင် ပ္ဍဲကွာန်ထံင်အိုင်ဂှ်ရ။ ပ္ဍဲအခိင် ပၞာန်ဂၠးတိဒုတိယ မကတဵုဒှ်ဂှ် ဒှ်အခိင် နာဲပါန်အံင် မတိုန်ဒၟံင် ဘာ (၉) တန်၊ ဟိုတ်နူပၞာန်တုဲ ဘာကၟာတ်တုဲ ဒးဒေါအ်ဇူ နူဘာတုဲ အခိင်ဘာကလေင်ပံက်ပၠန်ဂှ် ဟွံဒှ်ဆက်တိုန်ဘာရ။ သၞာံ ၁၉၄၈ နာဲပါန်အံင် ဒက်သ္ၚိကၟိန် ကုမိစောတင် တုဲ ညးတအ် ကလိဂွံ ကောန်ဇာတ် သီုဖအိုတ် (၅) တၠ။

ကမၠောန်ပေါင်မသၟိင်

ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၄၆ အခိင်မဒက်ပတန် ဗော်သဵုရှေလ်လေတ် ရးနိဂီုဗၟာ ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ဘာအင်၊ ခရိုင်သဓီုဂှ် နာဲပါန်အံင် လုပ်ဗော်တိုန်တန်ဗတောန်ကေဒါဗော်ဂှ်ရ။ နူသၞာံ ၁၉၄၆ စဵုကဵုစိုပ် ၁၉၄၈ ဂှ် လုပ်ယိုက်ဂၠေင် နဒဒှ် ညးအုပ်ကာနာနာ ပ္ဍဲဂကောံသမဝါယမ ညးလွပ် (စားသုံးသူသမဝါယမအသင်း)။ သၞာံ ၁၉၅၁ ဂှ် နာဲပါန်အံင် ဂွံအံင်ဇၞးကေတ် သဘင်သွဟ်လိက်ဌာနဗၜတ်တိ (မြေတိုင်းဌာနစာမေးပွဲ) နူကဵု သၟိင်ဍုင် မကၠောန်ဗဒှ်လဝ်ဂှ်ရ။ ပ္ဍဲသၞာံဂှ် စနူ ဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗါတုဲ လုပ်ကၠောန် နဒဒှ် စာရေ ပ္ဍဲရုင်တိဍာ် စၟတ်(၂) (Revenue Survey Department/ကြေးတိုင်ရုံး) ဍုင်လ္ဂုင်၊ စတမ်နူ သၞာံ ၁၉၅၃ ဂှ် ပြံင်လုပ်ကၠောန် ကမၠောန်စာရေ ပ္ဍဲဌာနမရေင်တၠုင်တိဗ္ၚနဒဒှ်ဒြပ်အပိုင်ဍုင် (လယ်ယာမြေနိုင်ငံပိုင် ပြုလုပ်ရေးဌာန) တုဲ ပြံင်အာပဒတဴ ပ္ဍဲဍုင်မတ်မလီုရ။ ပ္ဍဲအခိင် အဃောမလုပ်ကၠောန်ဒၟံင် ပ္ဍဲဌာနမရေင်တၠုင်တိဗ္ၚနဒဒှ်ဒြပ်အပိုင်ဍုင်ဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၅၄ ဂှ် သီုလုပ်ကေတ်တာလျိုင် နဒဒှ် ဖက်ဆောညးအုပ်ကာနာနာ ပ္ဍဲဂကောံသၟတ်ကၟိန်ဍုင်ပံင်ကောံ ခရိုင်မတ်မလီု (မော်လမြိုင်ခရိုင် ပြည်ထောင်စု လူငယ်အဖွဲ့) ကီုရ။ စိုပ်သၞာံ ၁၉၅၈ ဂှ် ဟိုတ်နူ မလုပ်ကၠောန် ပ္ဍဲကမၠောန်ပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်တုဲ နုက်တိတ် နူကမၠောန်ပေါင်မသၟိင်ရ။

ဘဝအစာပရိုင်

နာဲပါန်အံင် နူစ လုပ်ချဳဓရာင် ပ္ဍဲပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်တုဲ ဒးနုက်တိတ် နူတာလျိုင် ကမၠောန်ပေါင်မသၟိင်တုဲ စၞးဂှ် လုပ်ကၠောန်ကမၠောန် နဒဒှ် အစာပရိုင် ပ္ဍဲရုင်လိက်ပရိုင်ညးဍုင်ကွာန်ဂမၠိုင် မပ္တံကဵု (၁) ပြည်ထောင်စုနေ့စဉ်သတင်းစာ၊ (၂) အိုးဝေပြည်သူ့နေ့စဉ်သတင်းစာ၊ (၃) အမျိုးသားနေ့စဉ်သတင်းစာ ကေုာံ (၄) လူထုသတင်းစာ မပတိတ် နူဍုင်မာန္တလေ ရ။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲလိက်ပရိုင် မပတိတ် နူဍုင်မတ်မလီု မကော်ဂး ရွှေမြိုင်နေ့စဉ်သတင်းစာ မပတိတ်လဝ် အကြာသၞာံ ၁၉၅၉ စဵုကဵု ၁၉၆၂ ဂှ် နာဲပါန်အံင် လုပ်ယိုက်ဂၠေင်လဝ် နဒဒှ် ဂဥုပ်အေဝ်ဒဳတာ (အေဝ်ဒဳတာ မဒုင်လျိုင်) ရ။

ကမၠောန်ပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်

သၞာံ ၁၉၅၈ ဂှ် နာဲပါန်အံင် လုပ်ကေတ် တာလျိုင် ဖက်ဆောညးအုပ်နာနာ ပ္ဍဲကဵု ဗော်သွးကောန်ဂကူမန် (အးဇ္ၚး) (သန့်ရှင်းမွန်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်) ရ။ ပ္ဍဲအခိင် ဂကူမန်တအ် မဂစာန်ဒၟံင် သ္ဂောအ်တွဵုရးဍုင်မန်တုဲ မဒက်ပတန်လဝ် ကမ္မတဳမဗမံက်ပတိုန်တွဵုရးဍုင် ကေုာံ ကမၠောန်ညဳသၟဟ် (မွန်ပြည်နယ်ဖော်ထုတ်ရေး နှင့် အလုပ်ညီညွတ်ရေးကော်မတီ) ဂှ် နဒဒှ် ညးလလောင်ပရိုင်မွဲဂှ် နာဲပါန်အံင် လုပ်ယိုက်ဂၠေင် ကေတ်လဝ်တာလျိုင်တုဲ လိက်ကၞပ် ပြသၞာမဒးဆဵုဂဗ ပ္ဍဲအရာမစၟတ်သမ္တီတွဵုရးဍုင် (လက်ငင်းမွန်ပြည်နယ်ပြဿနာ) ဂှ်လေဝ် ပ္တိတ်မာန်လဝ်ကီုရ။ သၞာံ ၁၉၆၂ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ ပေါဲထ္ၜးဆန္ဒဇၞော် သွက်ကလိဂွံ တွဵုရးဍုင်မန် ဗွဲမပြဟ် မကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲကၠအ်ပကဴမောရဝတဳ မၞိဟ်မတိုန်စိုပ် မွဲကိုဋ်ပြင်င်ဂှ် နာဲပါန်အံင် တိုန်ဟီုတွဟ် ညံင်ဂွံစၟတ်သမ္တီကဵု တွဵုရးဍုင်မန် ဗွဲမပြဟ်ကီုရ။ သၞာံ ၁၉၆၂ ဂိတုမာတ် ၂ ဂှ် ဂဥုပ်ဗိုလ်နေဝေန် သီကေတ်ထောအ် အဝဵုဍုင်တုဲ ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန်ဂမၠိုင် ဒးဒုင်ပလီု၊ တုဲပၠန် လိက်ပရိုင်လၟေင်တ္ၚဲ ရွှေမြိုင် မဒှ်လိက်ပရိုင် နာဲပါန်အံင် မဒှ် ဂဥုပ်အေဝ်ဒဳတာဂှ်လေဝ် ဒးဒုင်ကၟာတ်ထောအ်ကီုရ။ ပ္ဍဲအခိင် သၞောတ်မွဲဗော် နေဝေန်ဂှ် ၜိုန်ရ ပရေင်ဍုင်ကွာန် ချဳဒရာင် ဟွံကလိဂွံကီုလေဝ် နာဲပါန်အံင်တအ် ဆက်ချဳဓရာင်အာ ပရေင်လိက်ပတ်၊ ပရေင်ယေန်သၞာင်မန် ဗီုကဵု တ္ၚဲဂကူမန် ကေတ်ကၠုင်လဝ် တာလျိုင်နာနာ မပ္တံကဵု ညးအုပ်ကာနာနာ၊ ဖက်ဆောညးအုပ်ကာ၊ ဥက္ကဋ္ဌ၊ ဒုဥက္ကဋ္ဌ၊ နာယကတအ် အဆက်ဆက်ရ။

ပရေင်ချဳဓရာင် အခိင်တၠအဝဵုနေဝေန်

ပ္ဍဲဘာသိပ္ပံပရေင်ဍုင်ကွာန်ဗဟဵု (ဗဟိုနိုင်ငံရေးသိပ္ပံကျောင်း) မပံက်လဝ် ပ္ဍဲဍုင်မင်ဂရာဲဍုင် (မင်္ဂလာဒုံ)၊ ဍုင်လ္ဂုင်ဂှ် နာဲပါန်အံင် တိုန်လ္ၚတ်လဝ် နူသၞာံ ၁၉၆၅ ဂိတုဒဳဇြေမ်ဗါ စဵုကဵု သၞာံ ၁၉၆၆ ဂိတုမာတ်တုဲ နူသၞာံ ၁၉၆၆ ဂိတုဂျူလာင်ဂှ် လုပ်ယိုက်ဂၠေင် နဒဒှ် ညးအုပ်ကာနာနာ ပ္ဍဲကဵု ပါတဳယူနေတ် မဒှ်ဗော်သဵုရှေလ်လေတ်ဂၠံင်တရဴဗၟာ (မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ) မဒှ်ဗော် မဂွံလဝ် အဝဵုကၟိန်ဍုင် ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ဇြပ်ဗု ရ။ ဟိုတ်နူဝင်အတိက် မကၠောန်လဝ် ပရေင်ဍုင်ကွာန်မန် မဂိုတ်ဂစာန်လဝ် ညံင်သ္ဂောအ်တွဵုရးဍုင်မန်ဂှ်တုဲ ဒးဒုင်စၟဳစၟတ် သၟာန်ဇာန် ကုဗော်ဌာနဗဟဵုတုဲ သၞာံ ၁၉၆၉ ဂှ် ဒးဒုင်ပ္တိတ်ထောအ် နူကဵု တာလျိုင် ပ္ဍဲပါတဳယူနေတ်ဂှ်ရ။

ကလိုက်ကမဵု ၈၈၈၈

သၞာံ ၁၉၈၈ အခိင်ပရေင်ကလိုက်ကမဵု မကတဵုဒှ် အလုံကၟိန်ဍုင်ဂှ် တၞဟ်နဂွံသီကေတ် ဍုင်မတ်မလီုတုဲ ဒက်ပ္တန်ပတိုန် ကမ္မတဳဒဳမဝ်ကရေသဳ ကေုာံ ပရေင်ၜိုဟ်လလံ (ဒီမိုကရေစီ နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မတီ)ဂှ် လုပ်ကေတ်လဝ် တာလျိုင် နဒဒှ် ညးအုပ်ကာနာနာတုဲ ပ္ဍဲကမၠောန်ထ္ၜးဆန္ဒဇၞော်ဇၞော်ဂမၠိုင်လေဝ် နဒဒှ် သကိုပ်သကဂှ် ဖန်ဇန်ကၠောန်ကၠုင်လဝ်ရ။

ကမၠောန်ပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်

ပ္ဍဲအခိင် သၟာပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်တအ် ဒက်ပ္တန် ဂကောံဒဳမဝ်ကရေသဳကောန်ဂကူမန် သၞာံ ၁၉၈၉ ဂှ် ပ္ဍဲကဵု ဌာနဗဟဵုဂှ် နာဲပါန်အံင် ယိုက်ဂၠေင်လဝ် နဒဒှ် သကိုပ်စန်ဒက်တုဲ ပ္ဍဲသဘင်မာဲ ၁၉၉၀ ဂိတုမေဂှ် လုပ်ပြိုင်မာဲ ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်မုဟ်ဍုင် ဆန္ဒမာဲစၟတ်(၂) ကီုလေဝ် ဟွံမာန်ကေတ် ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ (NLD) ရ။ ဗွဲကြဴညိ ဂကောံဒဳမဝ်ကရေသဳကောန်ဂကူမန်ဂှ် နကဵုအလဵုအသဳ ပလီုထောအ်တုဲ နာဲပါန်အံင် လုပ်ယိုက်ဂၠေင်ကၠောန် ပ္ဍဲကဵု ကမ္မတဳလိက်ပတ်ယေန်သၞာင်မန် နဒဒှ် နာယက စဵုကဵု လအိတ်ဘဝရ။

စိုပ်သၞာံ ၂၀၁၂ အခိင် သၟာပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်တအ် ဒက်ပ္တန် ဗော်ဒဳမဝ်ကရေသဳမန်ဂှ် နာဲပါန်အံင် ယိုက်ဂၠေင် နဒဒှ် ညးလျိုင်ဌာနစန်ဒက်ဗဟဵုရ။ အခိင်ကာလ ဗော်မန်ၜါ ပံင်ကောံတုဲ ဒက်ပ္တန် ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ဂှ် နာဲပါန်အံင် ယိုက်ဂၠေင် နဒဒှ် ဂကောံကေင်ကာဗဟဵုတုဲ ကြဴနူပၞာန်သီအဝဵု ၂၀၂၁ ဂိတုမာတ်တုဲ ဟိုတ်နူ ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ပလံင်မၞိဟ်စၞးဇကု ပ္ဍဲကံင်သဳစၟိန်ပြမာန်ကၟိန်ဍုင်တုဲ ၂၀၂၁ ဂိတုမာတ် ၂၆ ဂှ် ပ္တိုန်လိက် နုက်တိတ် နူဗော်ရ။

လိက်ကၞပ် မချူလဝ်ဂမၠိုင်

နာဲပါန်အံင်ဝွံ နကဵု ယၟုကၞေဟ် "ရွှေမြိုင် မင်းအောင်" ဂှ် လိက်ပရူဝင်မန် နကဵုဘာသာဗၟာ ဗွဲမဂၠိုင် ချူလဝ်တုဲ လိက်ပရေင်လေဝ် ချူလဝ် ဗွဲမဂၠိုင်ကီုရ။ လိက်ၜိုတ်မတီဂှ် ဘီစီ ၅၀၀ မှ ၂၀၁၇ ခုနှစ်အထိ မွန်သမိုင်းအကျဉ်း မွန်တို့၏ ပထမ နှင့် တတိယ ဟံသာဝတီ နိုင်ငံတော်သမိုင်း

ကျောက်စာအထောက်အထား နှင့် မွန်သမိုင်း
မွန်သူရဲကောင်းသမိန်းဗရမ်း
မွန်သမိုင်း မုတ္တမမြို့-ဝါရီရူးမင်း
ဟံသာဝတီ (ပဲခူး)သည် ပျူနိုင်ငံဖြစ်ဘူးပါသလား
ဟံသာဝတီ မွန်ဘုရင် ဗညားဦး ကောဇာသက္ကရာဇ် ၇၁၀ နန်းတက်ပြီး သက္ကရာဇ် ၇၄၅ ခုနှစ် နတ်ရွာစံသည်၊ ရာဇဓိရာဇ် သက္ကရာဇ် (၇၄၅) ခုနှစ် တပို့တွဲလတွင် နန်းတက်သည်
မွန်တို့၏ ပါဒနိုင်ငံတော်
ရွှေမောဓောသမိုင်း
ရှေ့ဟောင်းလဂွန်ဗျည်းမြို့ နှင့် ဝါဂရူးမြို့
ကုန်းဘောင်ခေတ် မြန်မာနိုင်ငံ
BC 1000 မှ AD 1057 အထိ မွန်ဘုရင်များ
မွန်သမိုင်းဝင် ဆောင်းပါးများစာအုပ် အမှတ် (၁) အမှတ် (၂) အမှတ် (၃) အမှတ် ၄) စာအုပ်များ
ရာဇဓိရာဇ် နှင့် သူရဲကောင်းများ
သမိုင်းဝင်မွန်ရှေးဟောင်း လဂွန်ဗျည်းမြို့ ၊ ဝါဂရူးမြို့ဟောင်း နှင့် မွန်စစ်သူကြီးဒလဘန်း နှင့် ကြင်ယာတော် မိထောအွန်းသမိုင်း

လအိတ်ဘဝ

သၞာံ ၂၀၂၁ ဂိတုဂျူလာင် ၂၉၊ အခိင်နူဂယး ၁၁း၃၀ ဂှ် နကဵုယဲအာယုက်ဇၞော် စုတိအာ ပ္ဍဲသ္ၚိညး ပ္ဍဲဍုင်မတ်မလီု။

နိဿဲ

နိုင်ပန်းအောင်၏ ကိုယ်ရေးအတ္ထုပ္ပတ္ထိ၊ ရွှေမြိုင်မင်းအောင်၊ ရာဇဓိရာဇ် နှင့် သူရဲကောင်းများစာအုပ် စာမျက်နှာ ၄၄၁ - ၄၄၄