ပုင်အတး (ပုင်သင်္ကြာန်)

ပုင်အတး

ယၟုတၞဟ်	ပုင်သင်္ကြာန်
ဗီုပြင်	Festive
မကၠုင်နူ	Mon
ကမာဲ မတုပ်ဂမၠိုင်	Khao chae
Cookbook:   Media: ပုင်အတး

ပုင်အတး အခိုက်မန်

ပုင်အတး လဆောဝ်ကော်စ ပုင်သင်္ကြာန် ဂှ် ဒှ်စၞစ အခိုက်မန် မစ ပ္ဍဲသဘင်အတးသင်္ကြာန်။ ပုင်အတးမန်ဂှ် ဍုန်လဝ်ပုင်ဍိုန်ဍိုန်ၜတ်တ်တုဲ စုတ်ဍာ်တုဲ စကဵု ခၞာကကှ်ကှ် ဖျးဖျး ကိတ်စ မြေက်ခၞာရိင်င်ရ။ ပ္ဍဲအခိင် မဟာသမယအတးမ္ဂး ပ္ဍဲဂကူမန် နွံကဵု အခိုက်နွံနာနာသာ်ဂှ် ပၞောဝ်တအ်ဂှ် အခိုက်မဒုင်ကၟုဲ ဗ္စပုင်အတးလေဝ် ဒှ်အခိုက်တၟေင်မွဲရ။ အခိုက်ဝွံ အခိင်လၟုဟ် ပါဲနူဂကူမန်တုဲ ဂကူဗၟာ ဗွဲတၟေင် ညးမပဒတဴ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်ဗၟာ ဒကုတ်သၟဝ်တအ်ဂှ် ကၠောန်စဒၟံင်အိုတ်ကီုရ။ ညံင်ရဴ ကောန်မန် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်မန်ဗၟာတအ်ကီု ကောန်မန် မနွံပ္ဍဲ ရးနိဂီုသေံ (မန်ဍုင်သေံ) လေဝ် ဖါပ်ဗ္စ ပုင်အတးကီုရ။ ပုင်အတး မန်ဍုင်သေံဂှ် ရှ်ဍာတ်နွံညိတုဲ ပုင်အတး မန်ဍုင်မန်ဂှ် ရှ်ဖျးနွံဂၠိုင်ရ။ ပုင်အတးဂှ် ၜိုန်ရ ဒှ်ပုင်အခိုက်ကၞာ မစ ပ္ဍဲမဟာသမယအတးသင်္ကြာန်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲအခိင်လၟုဟ် ပ္ဍဲဖျာပုင် အကြာသၞေဟ်ကွဳစက်တအ်ဂှ် ရာန်စဂွံဒၟံင် ကၠိုဟ်သၞာံရ။

ပုင်

ကၠောန်စ ပုင်အတးမန်မ္ဂး အရာမနွံပၟိက် အဓိကဂှ် သ္ၚုခိုဟ်ဟ် မထပှ်လဝ် စောင်၊ အိက်ကၞိ၊ မကြေဟ်၊ ထပါဲလဝ် အးအးတုဲ ကာလဍုန်မ္ဂး ဍုန်စဵုကဵု ဍိုန်ရ။ ဆဂး ဍုင်စဵုခရိုဟ် ညံင်ဗီု ညးမဍုန်ပုင်နာင်တောမ် (ပါင်ၜိုဟ်) ဟွံသေင်။ ပုင်ဂှ် ဍုန်တုဲမ္ဂး ကြာတ်ထောအ် အးအးဇ္ၚးဇ္ၚး မဂၠိုင်ကဵုအလန်ရ။ ကြာတ်တုဲမ္ဂး စုတ်ကဵု ဂဇာ ကဵုဍာ်ဇွောဝ်စှ်ေအိုတ်တုဲမ္ဂး ကလိဂွံ ပုင်အတးရ။ ကြာတ်လဝ်အးအး ဗီုဏအ်ဂှ် ပုင်ဂွံဗု ဂွံရံင်စကျေဝ်ရ။

ပ္ဍဲကဵု ခေတ်လၟုဟ် ညးလ္ၚဵုတအ်ဂှ် မကြာတ်ထောအ် ပုင် မဂၠိုင်ကဵုအလန်ဂှ် ရှ်ပုင်တိတ်အာအိုတ်ဂးတုဲ စၞးဂှ် ပုင်ဆိင်ဍာ်ဓမ္မတာဂှ် စုတ်ဍာ်တုဲစလေဝ် ဂွံကီုရ။

ခၞာကကှ်ကှ်

ပုင်အတးဂှ် စကဵု ခၞာကှ်ကှ် မခၞာလဝ် နကဵုအခိုက်တၟေင်မွဲရ။ ခၞာကကှ်ကှ် သွက်ဂွံစကဵု ပုင်အတးဂှ် ဗွဲမဂၠိုင် ညးကေတ် ကဝဲ ဟွံသေင်မ္ဂး ကခပါ ကဵု ကခဍိ။ အရာမဒးစုတ် ပ္ဍဲခၞာဂှ် င္ၚုဲဇမ္ကဟ်ဍိုတ်တ်၊ လသိုန်ဗကေတ်၊ လသိုန်ဗတာင်၊ ၜဵု၊ ခရံက်၊ မိတ်ထၞိက်၊ သတ်ဆုမတိတ် ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် သတ်ကြုက်ကြံင်င်၊ ဟွံသေင်မ္ဂး မြာင်ကြံင်င်၊ ကၠေင်။ (ၜဵု ကဵု ခရံက်ဂှ် တန်တဴကဵု ပ္ဍုင် သာ ကခၞာဂှ်ရ။ ယဝ်ရ ဖ္ဍုင်ဒၟံင်မ္ဂး ဟွံဒးစုတ်ရ)။

ကာလခၞာမ္ဂး ဗွဲကိုပ်ကၠာ ကကှ်ကှ်တအ်ဂှ် ကြာတ်တုဲ ၜိုဟ်ကဵုဍာ်။ ကကှ်ကှ်ဂှ် စိန်ရမ္ဂး ဟံင်ကေတ်တုဲ ရုဲပ္တိတ်ထောအ် ဇုတ်ဂမၠိုင်တုဲ ကေတ် ဆဖျုန်ကသၟး။ ဖျုန်မကလိဂွံဂှ် စုတ်ကဵု ၜိုက်တုဲ ထၞက်၊ တုဲမ္ဂး လသိုင်ဗကေတ်ဂှ် ကရက်ကဵု ဇနဳတုဲ သံက်ပ္တိတ်လဝ် ကဵုကထိုက်။

တုဲမ္ဂး ကြုက်ကြံင်င်ဂှ် သံက်သၞော်၊ ပ္တိတ်မတုဲ ရေက်သောဲသောဲ ကြဳကြဳ (ဟွံသေင်မ္ဂး) ကွာတ် ကဵု ကဝါတ်ကတ်စဳလေဝ်ဂွံ။ တုဲအိုတ်ရမ္ဂး ဖုဲဖနှဴ ကဵု ကကှ်ကှ်ၜိုဟ်၊ င္ၚုဲဇမ္ကဟ်ဍိုတ်တ်တအ်တုဲ ဂစိုတ်ကၠေင်၊ ကၠေင်ချိုတ်မ္ဂး စုတ်ပ္ဍဲကၠေင်တုဲ ခၞာစဵုကဵုစိန်ရ။ စိန်ရမ္ဂး ခၞာသွက်ဂွံ စကဵု ပုင်အတးဂှ် ကလိဂွံမာန်ရ။

မြေက်ခၞာ

အရာမစ ကုပုင်အတးမွဲပၠန်ဂှ် ဒှ်မြေက်ခၞာ။ မြေက်ကှ်ကှ် အတိုင်မဂှ် ဂစိုတ်ကၠေင်တုဲ ခၞာ။ စိန်ရမ္ဂး စုတ်လဝ် ကဵုပလင်တုဲ ကၟာတ်လဝ် ညံင်ကျာဟွံဂွံလုပ်။ ယဝ်ရ စွံလဝ်မ္ၚး အတိုင်ဂှ်မ္ဂး မြေက်ဂှ် ဍိုန်အာမာန်ရ။ မြေက်ခၞာသောန်န်ဂှ် စဟွံခိုဟ်ဂၠိုင်ရ။

ဍာ်သွက်စုတ် ကဵုပုင်အတးဂှ် နကဵုအခိုက်ကၞာမ္ဂး ဍာ်ဂံက်က် မဖ္ဍုင်လဝ် နကဵုသၟုဟ်ပၞာင်။ ဆဂး နကဵု ဍာ်ကမုဟ် ဓမ္မတာလေဝ် စဂွံကီုရ။

ယဝ်ရ မိက်ဂွံဂွံ ဍာ်ဖဍုင်မ္ဂး ဗွဲကိုပ်ကၠာ ဍေန်လဝ်ပၞာင်၊ ကေတ်နင် နုင် (ဟွံသေင်မ္ဂး) ထမာဲတုဲ ပလိုတ်ပၟတ်တုဲ ယက်ဍေဟ်မတိတ်ကၠုင် နူကဵု ပရက်ဍေဟ်ဂှ် ဂိုပ်စုတ်နုင် (ဟွံသေင်မ္ဂး) ထမာဲဂှ်တုဲ စွံလဝ် ၜိုတ် ၁၀ မိနေတ် ကဵု ၁၅ မိနေတ်မ္ဂး ကလေင်လၚာ နုင်ဂှ်တုဲ စဝ်စုတ်ဍာ်လမုဟ် ပ္ဍဲနုင်ဂှ်မ္ဂး ကလိဂွံ ဍာ်ဖဍုင်ရ။

ကေတ်ပုင်အတး စဝ်စုတ် ဍာ်ဖဍုင်တုဲ စကဵုခၞာကကှ်ကှ်၊ အကြာဂှ် ကိတ်စ မြေက်ခၞာသောန်န်မ္ဂး ဒှ်ပုင်အတး အခိုက်မန် မနွံကဵု ရှ်မွဲရ။

ဆက်ဗှ်

အတးသင်္ကြာန်