ဝၚ်ဒစးဒုၚ်တိုက်ပရိယတ်ဘာကျာ်၊ဍုၚ်လၟိုၚ်
ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠ(ဘဒ္ဒန္တဂုဏာလၚ်္ကာရ) အဃောဒှ်မံၚ် ဘဝခမဳသၟတ်တေံ ၜိုန်ရစိုတ်ဓာတ်ဇြဟတ်နွံ ပ္ဍဲအရာမကတ်ဗ္တောန်ပရိယတ်ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူကျာ်ဇၞော်အ္စာဇကု ကော်ဖျဴဏာ ကဵုဖန်ဖက် ပ္ဍဲဘာဂၠိုၚ်တုဲ အဃောမကတ်မံၚ်လိက်ပရိယတ်တေံဂှ်ဟေၚ် ဒးစဴကၠုၚ်ဖန်ဖက်ရေၚ်တၠုၚ်ကိစ္စဘာ ဒတုဲဖဵုဒါယကာတံဂၠိုၚ်တုဲ ခက်ခုဲအာကဵု ပရေၚ်ပညာကတ်လ္ၚတ်ပရိယတ်နွံရ။ လ္တူပရိယတ် စိုတ်ဟွံအိုတ်ကၠုၚ် စဵုကဵုဒှ်ကျာ်ဇၞော်ဂဇအ်ဘာရ။ နကဵုဇြဟတ်အစောန်စရာဲဇကု ဖန်က်ကၠုၚ်ကိစ္စပ္ဍဲဘာ ဇၞော်မောဝ်ဂဵုလဟဵု တိုန်ဗွဲမပြဟ်တုဲ သွက်ဂွံပံက်တိုက်လိက်ဂှ် ချပ်မံၚ်ပ္ဍဲစိုတ်ဂၠိုၚ်ကဵုသၞာံအခါရ။
အ္စာဖျေံလိက် ဇကုလွဳၜံၚ်လဝ်ဟွံမွဲမ္ဂး ဂၠဲါလောဲသွာမံၚ်ဟွံသေၚ်ဂှ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠတီကၠးကေတ်တုဲ ၜိုန်ရဆက်လွဳၜံၚ်အာကွးဇကု ဂၠိုၚ်ကဵုသၞာံအခါကီုလေဝ် ဟွံကလိဂွံဏီတုဲ ကသပ်ပံက်တိုက်လိက်ဂှ် လဇုဲလဇကၠုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုသၞာံရ။ စိုပ်သက္ကရာဇ် ၁၃၄၀ သၞာံမှ အ္စာတၠဂအုပ်ဂိုဏ် ဘဒ္ဒန္တနန္ဒဝံသ ဘာဇၞော်ကွာန်ရုတ္တံ ဂကောံဂိုဏ်လၟိုၚ်ဘာကျာ်ကၠုၚ်ကလအ်ဂိုဏ် ကေုာံ ဗှ်ခမဳပ္ဍဲသဳတၠအရှန်ကွာန်လၟိုၚ်တုဲ ဒဒှ်ဇကုမိက်ဂွံပံက်တိုက်လိက်ဂှ် ဟီုပ္တိတ်ရမျာၚ်ဂရၚ်ပ္တီကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠဘာဇၞော် ကွာန်ရုတ္တံရ။
အ္စာတၠဟီုဂလာန်ကဵုသတိ - "နာဲဂုဏ အ္စာလိက် ကွးဇကုလွဳၜံၚ်လဝ်ဟွံသေၚ်မ္ဂး ထိၚ်ဒဝ်ဝါတ်မံၚ် စိုတ်ဂွံညဳသာညးသ္ကအ်လေဝ်ဝါတ်၊ ပံက်တိုက်လိက်မ္ဂး နာဲဒးအေၚ်ဒုၚ်မာန်၊ နာဲဗက်ပၟိက်အ္စာလိက် သၚ်ကောန်ကတ်လိက်မာန်ဟာ ? သၚ်ကောန်ကတ်လိက်တံဂှ် တုပ်သၟဟ်ကဵုကောန်ပၞာန်တံကီုဏောၚ်၊ ကောန်မွဲမိ ကွးမွဲအ္စာ ဟွံသေၚ်တုဲ လ္တူကောန်ကတ်လိက် နာဲဒးစွံဓရ်လအေၚ်ကွေံကွေံ၊ နာဲသၠးဒုဟ်အေၚ်ဒုၚ်မာန်ဍာံမ္ဂး လ္တူပၟိက်နာဲမိက်ဂွံပံက်တိုက်လိက်ဂှ် အဲဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်ကဵု ပါရမဳမွဲကာလဏောၚ်"၊ ကျာ်ဇၞော်အ္စာဂွံမိၚ်ကေတ် ဂလာန်နူအ္စာတၠဂအုပ်ဂိုဏ်တုဲ အိုဟ်တၟိုဟ်မိပ်စိုတ် ဒုၚ်ဏာဂတိပါၚ် လ္တူဂလာန်အ္စာတၠဖအိုတ်ရ။ ဆ္ဂး သၞာံလဵု အခိၚ်လဵု အ္စာတၠဂအုပ်ဂိုဏ် ဗပေၚ်ကဵုပၟိက်ဂှ် မၚ်စၟဳမံၚ်လၟိုန်ရကျာ်။
စိုပ် ၁၃၄၀ သၞာံ၊ လဒေါဝ်က္ညၚ် အလံၚ်အ္စာလိက် တၠဂုဏ်အ္စာသာရဝန္တ က္ညကလေၚ်စဴကၠုၚ်နူဍုၚ်အၚ်ဝ(မာန္တလေဝ်)ရ။ ဇူမံၚ်ပ္ဍဲဘာဇၞော် ကွာန်ရုတ္တံၚ်ဏံတုဲ အ္စာတၠဂအုပ်ဂိုဏ် ကဵုဏာပရိုၚ်ကုကျာ်ဇၞော်အ္စာဂုဏာလၚ်္ကာရ၊ ဘာကျာ်၊ ကွာန်လၟိုၚ်တေံရ။ "နာဲဂုဏ နာဲနွံပၟိက် သၟိက်မိက်ဂွံပံက်တိုက်လိက်မ္ဂး နာဲသာရကလေၚ်စဴကၠုၚ် နူဍုၚ်အၚ်ဝတုဲရ၊ ယဝ်နာဲနွံပၟိက်မ္ဂး နာဲက္ညကၠုၚ် နိမန်ကေတ်ညိ" ဂွံမိၚ်ကေတ်ဂလာန်အ္စာတၠ ဂအုပ်ဂိုဏ်ဟီုတုဲ၊ ဟွံလံမွဲသာ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာကဵုဒါယကာဘာၜါတၠ ကၠုၚ်စိုပ်ဘာဇၞော်ကွာန်ရုတ္တံၚ် ဆဵုဂဗကဵုအ္စာတၠကေုာံတၠဂုဏ်အ္စာသာရဝန္တရ။
သဳကၠဳဟီုဂးဂလာန်မိပ်စိုတ် ကေုာံရေၚ်သ္ကံတုဲ အ္စာတၠဂအုပ်ဂိုဏ် ထပ်ဟီုဂလာန်မွဲဝါပၠန်ဂှ် - "နာဲဂုဏ - နာဲသာရဏံဂှ် အဲကဵုဏာနာဲ အပိုၚ်အပြာပ်ဟွံသေၚ်၊ လလံနာဲဂွံဂၠဲါဂွံအ္စာလိက် အဲကဵုဏာနာဲကၠာရောၚ်"။ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ဗ္စန်ပါၚ် အ္စာတၠဂအုပ်ဂိုဏ်တုဲ ချိၚ်ဖာပ်တ္ၚဲနိမန်အ္စာလိက်ရ။ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၃၄၂ သၞာံ၊ ဂိတုပသာ် ၆ မံက် ကျာ်ဇၞော်အ္စာကေုာံ ဒါယကာဘာတံ ကၠုၚ်က္ညနိမန်ဒုၚ်အ္စာလိက် ပ္ဍဲဘာဇၞော်ကွာန်ရုတ္တံၚ်ရ။ ဒါယကာတံကၠုၚ်စိုပ်ကောံညဳသာတုဲ အ္စာတၠဂအုပ်ဂိုဏ် ထပ်ဟီုဂလာန်မွဲဝါပၠန် - " နာဲဂုဏ ဇြဟတ်သာသနာကျာ်ဂှ် တန်တဴမံၚ်ပရိယတ္တိ၊ ပဋိပတ္တိၜါသာ်ဏံရ။ လၟုဟ် ရန်တၟံကဵုသာသနာကျာ် ဂွံဇၞော်မောဝ်တုဲ နာဲပံက်တိုက်လိက်မ္ဂး ညံၚ်တိုက်လိက် ဂွံအာဍာ်ဇမၠိၚ်မာန် -
- ကျာ်ဇၞော်ကဵုအ္စာလိက်ဒးညဳသာသၟဟ်တးညးသ္ကံ
- ဒါယကာတံဇြုၚ်သ္ဍိုက်အ္စာလိက်တုဲ လာပ်သကာဂၠိုၚ်တိုန်ဂှ် ကျာ်ဇၞော်ဒးအေၚ်ဒုၚ်မာန်
- လ္တူသၚ်ကောန်ကတ်လိက် ကျာ်ဇၞော်လ္ပပ္တိတ်အမိၚ်
- ဆဵုညာတ်ကောန်ကတ်လိက် ဟွံကိတ်ညဳကဵု ပၟိက်ဇကုမ္ဂး ကဵုသမ္တီကုအ္စာလိက်ဒၠောံဗ္တောန်
- အ္စာလိက်ဗၠေတ် ကျာ်ဇၞော်ဒၠောံဗ္တောန်၊ ကျာ်ဇၞော်ဗၠေတ်အ္စလိက်ကဵုသတိ ဒးဒုၚ်မာန်ရောၚ်"။
အတိုၚ်ဒၠောံဗ္တောန်အ္စာတၠဂအုပ်ဂိုဏ်ဂှ် ဒုၚ်သာဓုကာတုဲ အခိၚ်စိုပ်မ္ဂး က္ညဒုၚ်ဏာအ္စာလိက် စဴအာဘာကျာ် ကွာန်လၟိုၚ်တေံရ။ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၃၄၂ သၞာံ၊ ဂိတုပသာ် (၈) မံက် အခိၚ်နူဂယး ၈ နာဍဳ နိမန်နၚ်သၚ်ပွဳပွိုၚ်တုဲ သ္ပသ္ဘၚ်ကၞာပံက်တိုက်လိက်ဘာကျာ် ကွာန်လၟိုၚ်ရ။ ဒါယကာတအ် ကောံပေၚ်အလုံမွဲဘာတုဲ အ္စာဂုဏာလၚ်္ကာရဟီုဂလာန် ဟိုတ်ဂွံဒးပံက်တိုက်လိက် "အခိၚ်အဲဍောတ်သွတ်တေံ နကဵုစေတနာထတ်တ် တိက်အာကတ်ပရိယတ် မပ္တံကဵုတိုက်လိက် ဘာကအ်ကြုက် ကွာန်ပါၚ်ကၟာ၊ ကွာန်ကၠအ်သတ်ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူဒးကလေၚ်စဴကၠုၚ်မံၚ်ဘာ မွဲနှေံမွဲနှေံတုဲ ဟွံစိုပ်တိုၚ်ပ္ကဴရန်တၟံ ကတ်လိက်ဟွံဖဲ လ္ၚတ်လိက်ဟွံအိုတ်တုဲ စိုတ်ဟွံပြေလ္တူပရိယတ်ဏီ၊ ဗွဲကြဴဏံ ကာလအဲဒှ်ကၠုၚ်ကျာ်ဇၞော် ၜိုန်ချပ်မံၚ်ပံက်တိုက်လိက်သၞာံဗွဲမလံကီုလေဝ် ဂၠဲါအ္စာလိက်ဟွံဂွံဏီတုဲ ဟွံဒှ်ပံက်ကၠုၚ်တိုက်လိက်ရ။ အခိၚ်လၟုဟ် ဂွံနၚ်အ္စာလိက် ကောန်ကွးအ္စာတၠရုတ္တံၚ်တုဲ ပ္ဍဲဘာပိုဲဏံ ဂွံပံက်တိုက်လိက်ဍာံဍာံရ။ ဗီုအဲစိုတ်မိပ်မြဟ်ဂှ် ဒါယကာဘာတံလေဝ် ကဵုမိပ်မြဟ်စိုတ်တုဲ မၚ်မွဲအာအ္စာလိက်ခိုဟ်ဟ်အိုတ်ညိ။ အ္စာလိက်ကီု သၚ်ကၠုၚ်ကတ်လိက်ပ္ဍဲဘာပိုဲဏံကီု ညံၚ်ဂွံဒှ်တသိုက်ဂှ် ဒါယကာတံ ကေတ်တာလျိုၚ်ထံက်ပၚ်အာအိုတ်ညိ။ လ္တူသၚ်ကောန်ကတ်လိက် ရှ်ေသှ်ေရဴဂဴကဵုနွံမ္ၚဵုအိုတ်ညိ" သာ်ဝွံ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဟီုမြော်ဏာဂလာန် ပ္ဍဲလဒေါဝ်အခန်ကၞာ တ္ၚဲသဘၚ်ပံက်တိုက်လိက်ရ။
တုဲပၠန်-အ္စာလိက်သာရဝန္တ ထပ်ဟီုဂလာန်ဆက်မိတ်ကဵုဒါယကာ ဘာကျာ်တံ "အ္စာတၠကွာန်ရုတ္တံၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်မံၚ်ဂအုပ်ဂိုဏ်လၟိုၚ်ဘာကျာ်ဏံတုဲ အဲလေဝ်ညံၚ်ရဴကောန်သၚ်ဘာကျာ်ဏံမွဲဇကုကီု၊ စွံစိုတ်တုဲ ဂွံကၠုၚ်ဖျေံလိက် ပ္ဍဲဘာကျာ်ဏံဂှ် အဲမိပ်စိုတ် ဗွဲမလောန်ရ။ ပံက်တိုက်လိက်ဟီုဂှ် သၚ်ကောန်ကတ်လိက်တံကၠုၚ်စိုပ်မှ ဒှ်တိုက်လိက်မာန်ရ။ သွက်သၚ်တံဂွံကောံကၠုၚ်စိုပ်ဂှ် အဲကေတ်တာလျိုၚ်တုဲ သွက်ပိဏ္ဍပါတ်အာဟာရဘောဇိုန် သၚ်တံဂွံဍိုက်ပေၚ်ဂှ် ဒါယကာတံ ကေတ်တာလျိုၚ်ညဳညဳအိုတ်ညိ၊ တာလျိုၚ် ၜါလ္ပာ်ဏံ ဍိုက်ပေၚ်မ္ဂး အတိုၚ်ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ရန်တၟံပံက်တိုက်လိက်ဂှ် ဒှ်မာန်ရ။ ၜိုတ်အစောန်စရာဲအဲနွံ အဲဂစာန်ဖျေံအာလိက်ရောၚ် ကဵုဏာသမ္တီလ္တူဒါယကာတံ" ရ၊ အ္စာလိက်ဟီုဂလာန်ဆက်မိတ် ကုဒါယကာတံတုဲ သီရုပ်ကၠေံသဘၚ်ကၞာ တ္ၚဲပံက်တိုက်လိက်ဂှ်ရ။
သၚ်ကောန်ကတ်လိက်တအ် ကောံစိုပ်ကၠုၚ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ပထမ ၁၃၄၂ ကံက်စရၚ် သၚ်ကောန်ကတ်လိက် ပြာပ်လုပ်ဒ္ဂိုန်ဝှ် ပ္ဍဲဘာကျာ်ဏံမ္ဂး ၂၀ ဇကု၊ ပံၚ်သီုကောန်ကတ်လိက် နွံပ္ဍဲဘာကျာ် ၁၅ ဇကုပံၚ်ထောံလၟိဟ်သၚ် ဒှ်အာ ၃၅ ဇကုဂှ် စဖျေံအာလိက်ရ။ ဟိုတ်နူဍာ်ဒကေဝ် အစောန်စရာဲအ္စာလိက်တုဲ မွဲသၞာံကဵု မွဲသၞာံ လၟိဟ်သၚ်ကောန်ကတ်လိက်တံ ဂၠိုၚ်တိုန်အာ စဵုကဵုစိုပ် ၇၀-၈၀ ဇကုရ၊ လုပ်သွဟ်လိက် ပ္ဍဲအလဵုအသဳလေဝ် လၟိဟ်အံၚ်လိက်လောန် နူဗၞတ် ၇၅ % က္ဍိုပ်ကၠံဇၟာပ်ပ်သၞာံရ။ အဃောအသိၚ်သၚ်ကောန်ကတ်လိက်တံ ဂစာန်ကတ်မံၚ်လိက်ဂှ် အလဵုအသဳတံ ဍဵုဍိုက်ကၟာတ်လဒဵုထောံ အခေါၚ်သွဟ်လိက်မန်တုဲ၊ သၚ်မန်တံဒုၚ်တဲဟွံမာန် ဗ္ကပ်ဗဗေၚ် ကဵုအလဵုအသဳတံတုဲ အခေါၚ်သၚ်မန်သွဟ်လိက်ဘာသာမန် ဟွံမွဲကၠုၚ်ရ။ ဆ္ဂး တိုက်လိက်ဂှ် ဆက်ပံက်အာမံၚ်ဖိုဟ်ရ။ သ္ပပ္တံနူသၞာံဂှ်တုဲ စဵုကဵုစိုပ်သၞာံ ကလေၚ်စဴကၠုၚ် ကွာန်ရုတ္တံၚ်ဏံ သၚ်မန်တံ အခေါၚ်သွဟ်လိက်ဘာသာမန် ဟွံမွဲကၠုၚ်ရ။ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဂုဏာလၚ်္ကာရ ညာတ်ဒးဇဲဝဳရိယအ္စာလိက် ဂိုတ်ဂ္စာန်ဖျေံမံၚ်လိက် ပ္ဍဲလ္တူသၚ်ကောန်ကတ်လိက်တံတုဲ အိုဟ်တၟိုဟ် မိပ်စိုတ်လ္တူအ္စာလိက် သွက်အ္စာလိက်ဂွံမံၚ် သ္ပဒတဴအာ ပ္ဍဲဘာဏံလၟိုန်မာန် ချပ်စကဵုဒါယကာဘာတံတုဲ ကျာ်ဇၞော်အ္စာကော်အ္စာလိက် ဟီုတိုန်ဂလာန်သာ်ဏံနွံရ။ "နာဲသာရ ပိုဲညးၜါပ္တန်သာသနာ ပ္ဍဲဘာဏံတုပ်ပ်စိုအ်၊ အဲဂွံမိၚ်မံၚ်ရမျာၚ် နာဲဖျေံမံၚ်လိက်ဂှ် အဲဒှ်မံၚ်ကုသဵုဇဴလၟိုန်တ္ၚဲရ၊ ဘာဏံ အဲအပ်ပြာပ်ကဵုနာဲမၚ်မွဲထိၚ်ဒက်အာဏောၚ်၊ အကြာပိုဲညးၜါဏံ ညးဂှ်ဟီုဟီု ညးဂှ်ထ္ပက်ထ္ပက် ပိုဲဟွံဒကးညးသ္ကံရနာဲ" သာ်ဝွံ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် လ္တူပရိယတ္တိတုဲ ဘာဇကုမပိုၚ်ပြဳလဝ်လေဝ် အပ်ပြာပ်ကဵုအ္စာလိက်မာန်မံၚ်ဏီရ။
စေတနာကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠဝွံ ထေက်ကဵုညးဂမၠိုၚ် ဒးသ္ပအထိုၚ်အသးအံသဝ်ရ။ ပ္ဍဲလ္တူအ္စာလိက်မွဲလှ်ေလေဝ် ဟွံကေၚ်ဟီု ဟွံကေၚ်ညာတ်ဒုဟ်ရ။ ကောန်သၚ်မကေၚ်သ္ပဒတဴကၠုၚ် ပ္ဍဲတိုက်လိက်ဘာကျာ်ဝွံ လၟုဟ်ဒှ်အာညးမၞုံပိုန်ဂ္ဇံဘာဂမၠိုၚ် -
- ကျာ်ဇၞော်အ္စာ နန္ဒမာလာ - ဘာဇီုသာဲ
- ကျာ်ဇၞော်အ္စာ စန္ဒသာရ - အဗြေၚ်
- ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဝါရန္ဒိ - ဘာတြေံ၊ ကအ်လေဝ်
- ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဝဳရိယ - ဒဵုဍာ်ထၞဟ်၊ ဍုၚ်ဇြပ်ဗု
- ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ကောဏ္ဍည - ဓမ္မသုခ၊ ဍုၚ်ဇြပ်ဗု
- ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဨသိက - ဍုၚ်သေံ
- ကျာ်ဇၞော်သုန္ဒရ - ဍုၚ်သေံ
- ကျာ်ဇၞော်ဝါရ - ဘာဒုန်၊ ကွာန်ယိုက်
- တၠဂုဏ်အ္စာဥတ္တမ - အ္စာလိက် ဘာတၟံကၞေၚ်၊ ဍုၚ်မတ်မလီု
- တၠဂုဏ်အ္စာသဳဟ - ဘာကံတောမ်
- ကျာ်ဇၞော်အ္စာ စန္ဒိမာ - ဘာကျာ်ဇၞော် ကွာန်ကျာ်ဇၞော် (ဘာဂြိုပ်)
ပ္ဍဲ ၁၃၅၁ သၞာံ၊ တၠဂုဏ်အ္စာသာရဝန္တဂှ် ဟိုတ်နူကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠဂအုပ်ဂိုဏ်က္ညစဴအာသွဝ်တုဲ တၠဂုဏ်အ္စာလေဝ် ဒးက္ညကလေၚ်စဴအာ ကွာန်ရုတ္တံၚ်တေံရ။ ကျာ်ဇၞော်အ္စာလေဝ် ဒှ်လၞီအောန်စိုတ်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။ "နာဲသာရ ယဝ်ရနာဲဟွံကလေၚ်ဍာံဍာံမ္ဂး ညံၚ်တိုက်လိက်ဘာဏံ ဂွံတန်တဴအာမာန် နာဲဂၠဲါကဵုသ္ကံရဲ နာဲမွဲဇကုပၠန်ညိ၊ တိုက်လိက်လီုအာမ္ဂး အဲလ္ၚုစိုတ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ဗၞတ်မွဲအာယုက်အဲနွံ အဲပံက်အာတိုက်လိက်ဏောၚ် ဗီုအဲချပ်လဝ် ပ္ဍဲစိုတ်ဂှ် နာဲဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်ကဵုဟွံမာန်ရဟာ ? နာဲဖန်ဖက်ကိစ္စဇွသၚ်အ္စာတၠတုဲမ္ဂး နာဲကလေၚ်စဴကၠုၚ်ပၠန်ညိ" သာ်ဝွံ နကဵုဂလာန်အောန်စိုတ်ကျာ်ဇၞော်အ္စာဟီု ဗ္ကန်မံၚ်ထပ်ကဵုထပ်ရ၊ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် အတိုၚ်ကသပ်ကျာ်ဇၞော်အ္စာ မအာတ်လဝ်ဂှ် ဟွံဍိုက်ပေၚ်ကၠုၚ်တုဲ လုကဴပွိုၚ် ၁၅ သၞာံ၊ ဘာကျာ်ဝွံ အဆက်တိုက်လိက် ပိုတ်သ္ကုတ်အာတုဲ ပ္ဍဲစိုတ်ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ပၟိက်မိက်ဂွံပံက်မံၚ် တိုက်လိက်ဂှ် ဆန္ဒနွံမံၚ်ပေၚ်ၚ်တုဲ စၟဳမံၚ်ဍောၚ်သၞံၚ်အနာဂတ်မတွံဂး အ္စာဖျေံလိက် သွက်ဂွံဗဂဵုလဟဵုယးတၟး ပ္ဍဲကဵုဘာကျာ်ဏံမာန်ရ။ စိုပ်ကၠုၚ် သက္ကရာဇ် ၁၃၆၆ သၞာံဏံမှ အတိုၚ်ကသပ်ပၟိက်ဆန္ဒကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠ မရန်တၟံ စၟဳမံၚ်ဂှ် အခိၚ်လၟုဟ် ကွးတမ်ဇိုၚ် (၃) ဇကု တၠဂုဏ်အ္စာ တေဇောဘာသ၊ တၠဂုဏ်အ္စာသြဘာသ၊ တၠဂုဏ်အ္စာဇောတိပါလတံလေဝ် မံက်ဂတဝ်ကၠုၚ်တုဲ ညံၚ်ရဴပၟိက်ဆန္ဒကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠ ဂွံဍိုက်ပေၚ်မာန်ဂှ် ကေတ်ကၠုၚ်တာလျိုၚ်ရ။ ဘာကျာ်ဝွံ လမျီုတိုက်လိက်မတွံဂး ပရိယတ်သာသနာလေဝ် ကလေၚ်ဂျိုၚ်ဍိုပ်ဍဴကၠုၚ်မွဲဝါပၠန် စဵုကဵုတ္ၚဲကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠ က္ညစဴအာသွဝ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ထံက်ကဵုဂလာန် ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠ မဟီုကၠုၚ်လ္တူတေံဂှ်မ္ဂး ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠဝွံ စေတနာ နွံလ္တူပရိယတ်ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ် ဇြိုဟ်ဟ်နက်က်ဂှ် ဂွံတီကေတ်မာန်ရ။ နကဵုက္ဍိုပ်လိက် ပရေၚ်မၞုံယၟု "စေတနာ အ္စာတၠ" ဝွံ အဲဍိုက်(နာဲအံၚ်ဇၞး-ရုတ္တံၚ်) မ္ဒးပ္တိုန်ဏာဂုဏ်စရာဲ အုပ်ကၠေံနိဂီုဆၜိုတ်ဏံရောၚ်။
နိဿဲ[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
လိက်ကၞပ်စၟတ်သမ္တီ သ္ဘၚ်ဖျဴသဝ် (၁၃၇၄) ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠ ဘဒ္ဒန္တဂုဏာလၚ်္ကာရ။ တိုက်ပရိယတ္တိ ဘာကျာ်၊ဍုၚ်လၟိုၚ်။ မုက် ၃၈-၄၀