ခၟာဲစိင်

ခၟာဲစိင် (လဆောဝ်ကော် ကောန်ဗောတ်) (ဗၟာ: စုဗူး/စုဘူး အၚ်္ဂလိက်: Piggy bank လဆောဝ် ဗီုအေင်္ကလိက် သီုကော် penny bank ဟွံသေင်မ္ဂး money box) ဂှ် ဒှ်ယၟု မကော်စ ကိရိယာ သွက်ဂွံစုတ်ပ္ကောံ လှုဲ သွက်ကောန်င္ၚာ်ရ။ မပကောံလှုဲ သွက်ကောန်င္ၚာ် နကဵု ခၟာဲစိင် ဂှ် မၞိဟ်ကၠောန်ပ ဂၠိုင်ကၠုင် ပ္ဍဲ ၂၀ ဗွဝ်ကၠံ လပါ်စတုဲ ကၠောန်ဒၟံင် စဵုကဵု အခိင်လၟုဟ်ဏီဖိုဟ်ရ။ ဗွဲကြဴ ကောန်ဗောတ်ဂှ် ကၠောန်လဝ် နကဵု ဗီုရုပ်ကၠိက်တုဲ နကဵု ဘာသာအေင်္ကလိက်ဂှ် ဒှ်ကၠုင် "piggy bank"ရ။^{[citation needed]} ခၟာဲစိင်ဂှ် ဗွဲမဂၠိုင် ကၠောန်လဝ် နကဵု တိ၊ တိုက် ဟွံသေင်မ္ဂး တိဗု။^[၁] ဗီုမကၠောန်လဝ်ဂှ်မ္ဂး လှုဲဂှ် စုတ်ပၠုပ်လောဲလောဲကီုလေဝ် ကာလပ္တိတ်မ္ဂး ပ္တိတ်ဝါတ်၊ ဒးတက်ထကး (ဟွံသေင်မ္ဂး ဒးကရေက်တုဲဟေင် က္လိဂွံ လှုဲဂှ်မာန်ရ။^[၂] ပ္ဍဲကဵု ဒေသမနွံကဵု ဒုန် ဗီုကဵု ဒေသတိဍာ်မန်ဂှ်မ္ဂး ညးကေင်ဍေင်ဒုန်တုဲ ကၠောန်စဂၠိုင်ရ။

ယၟု

ခၟာဲစိင် ဂှ် ဒေသလ္ၚဵု ကော်စ ကောန်ဗောတ်၊ ကာလလဆောဝ် ယဝ်ရ ကၠောန်လဝ် နကဵုဍေင်ဒုန်မ္ဂး ဍေင်လှုဲ ဗီုဏအ်လေဝ် ကော်ရ။ ဟိုတ်နူ အသိင်အရေဝ်ဗၟာ လုပ်စိုပ်ဂၠိုင်တုဲ မလေပ်ဟီုကော် ဗီုဗၟာ စုဗူး ဂၠိုင်ရ။ ယၟုမ္ဂး ခၟာဲစိင်ဂှ် ပ္ဍဲကွာန်မန်ဇၞော်ဇၞော် ဗီုကဵု ကၟာဝက် ဂှ် ကော်ဒၟံင်ဖိုဟ်ရ။

စိင်ဂှ် ပ္ဍဲမအရေဝ်မန် သီုဂွံအဓိပ္ပါယ် ဇၞော်၊ အရာမဒှ် အဓိက၊ တုဲ လှုဲ မဒှ်အဓိကဂှ် ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ် ကော်စ စိင်။ လဆောဝ်မ္ဂး ပ္ကောံလဝ် လှုဲ ကာလခၟာဲဍတ် ရာန်စိင်ရောင် ဗီုဏအ်လေဝ် ဟီုဝေင်ကီုရ။

တမ်မူလ

တြေံအိုတ် ဗောတ်မစုတ်လှုဲ မဂွံဆဵုကေတ် နူကဵုရးပလိုတ်မ္ဂး စၟတ်သမ္တီလဝ် နူခေတ် ဘဳသဳ ၂ ဗွဝ်ကၠံ၊ နူ ရးဂရိတ် ဍုင်priene။ ဗီုပြင် ဗောတ်ဂှ် ကၠောန်လဝ် ညံင်ကဵု ဘာကျာ်ဂရိတ် မနွံကဵု မုက်စိင်။ ဗောတ် ပ္ကောံလှုဲ နကဵု ဗီုပြင်တၞဟ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် နူဍုင်တြေံ ရဝ်မ မပ္တံ ကု ဍုင်ပေါမ်ပေ (Pompeii) ကဵု ဟေရ်သူလနေမ် (Herculaneum) သီုကဵု ဒၞာဲဍုင်တၞဟ် ပ္ဍဲကဵု အေန်ပါယာရဝ်မဂှ်ရ။^[၃]

ဗောတ်လှုဲ ဗီုပြင်ကၠိက်

ဗော်လှုဲ ဗီုပြင်ကၠိက် ၜိုတ်မတီလဝ်မ္ဂး ဂွံဆဵုကေတ် ကၠာအိုတ် နူကဵု တကအ်ဇဗ/ဂျာဗာ နူကဵု ၁၂ ဗွဝ်ကၠံရ။ နကဵု အရေဝ်ဂျာဗာနေတ်မ္ဂး ညးကော်စ cèlèngan (ꦕꦺꦭꦺꦁꦔꦤ꧀; ကၠာဲအဓိပ္ပါယ် တပ်တပ်မ္ဂး "ရုပ်ကၠိက်ဂြိုပ် /likeness of a wild boar"၊^{[n ၁]} ဆဂး သီုဂွံ အဓိပ္ပါယ် "ပ္ကောံ" ကေုာံ "ပ္ကောံလှုဲ"ရ။ နူကဵု ပွဳပွူဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ရုပ်ဗီုဏအ် ဗွဲမဂၠိုင်ဂၠေင်ရ။^[၄]

လွပ်

ခၟာဲစိင်ဂှ် ဒှ်အရာ သွက်ဂွံပ္ကောံ လှုဲပြးပြး ဗွဲတၟေင် သွက်ကောန်င္ၚာ်။ ပ္ဍဲကဵု အကြာ ဘုတ် ဘာ ဘာကျာ်တအ်လေဝ် မလေပ်စွံလဝ်တုဲ သွက်မၞိဟ် မိက်ဂွံကဵုဒါန်မ္ဂး စုတ်ပ္ဍဲဂှ်တုဲ မၞိဟ်တၞဟ်တအ် ဗွဲမလောဲ ကၠုင်ဂၠံက်ကေတ် ဟွံဂွံရ။ ဆဂး သွက် ဘုတ်ဘာတအ်ဂှ် မလေပ်ချူ ကော် ကဠာဒုင်ဒါန် မဝေါဟာရ် ကၠာဲနူ ဗၟာတပ်တပ် အလှူခံသတ္တာ ရ။ ပ္ဍဲဍုင်လ္ၚဵု တိတ်ဒုင်ဒါန်သြန် သွက်ဂကောံပရဟိတမွဲမွဲမ္ဂး ရန်တၟအ် ညးမကဵုဒါန်တအ် မဂွံဓဝ်ပတှ်ေတုဲ ကေတ်ဏာ ခၟာဲစိင်ဍောတ် မကၠောန်လဝ် နကဵု ပလာသတေတ် ကာလတုဲ ကရေက်ထကး လဒေါဝ်မၞိဟ်ဂမၠိုင်ရ။

ဗီုရုပ်ဂမၠိုင်

Roman vase-shaped money box (2nd/3rd century AD). Ancient money boxes appear in the archaeological record in a wide variety of shapes.^[၃]
Money box from the Southern Song dynasty (1127–1279).
Broken money box in red earthenware (between 1250 and 1350), archaeological find from Bruges.
Tudor money box from the 16th century, England.

နိဿဲ

↑ Schroy, Ellen (2011). Warman's Americana & Collectibles. Krause Publications, 367. ISBN 978-1440228223။ ^{[permanent dead link]}
↑ DigiBank Piggy and Panda Banks Learn to Count. Gizmodo. Archived from the original on 2008-11-06။ Retrieved on 2023-09-06။
↑ ^၃.၀ ^၃.၁ Hurschmann, Rolf (Hamburg): "Money boxes", Hubert Cancik and Helmuth Schneider (ed.): New Pauly, Brill, 2009
↑ Supratikno Rahardjo. "Tradisi Menabung dalam Masyarakat Majapahit: Telaah Pendahuluan terhadap Celengan di Trowulan". In Monumen: Karya Persembahan Untuk Prof. Dr. R. Soekmono. Depok: Fakultas Sastra Universitas Indonesia, 1990. pp. 203-217.

Notes

↑ A cèlèng (ꦕꦺꦭꦺꦁ) is a wild boar, with the "an" affix used to denote a likeness

[Schroy-1] Schroy, Ellen (2011). Warman's Americana & Collectibles. Krause Publications, 367. ISBN 978-1440228223။ ^{[permanent dead link]}

[2] DigiBank Piggy and Panda Banks Learn to Count. Gizmodo. Archived from the original on 2008-11-06။ Retrieved on 2023-09-06။

[New_Pauly:_Money_boxes-3] ၃.၀ ^၃.၁ Hurschmann, Rolf (Hamburg): "Money boxes", Hubert Cancik and Helmuth Schneider (ed.): New Pauly, Brill, 2009

[5] Supratikno Rahardjo. "Tradisi Menabung dalam Masyarakat Majapahit: Telaah Pendahuluan terhadap Celengan di Trowulan". In Monumen: Karya Persembahan Untuk Prof. Dr. R. Soekmono. Depok: Fakultas Sastra Universitas Indonesia, 1990. pp. 203-217.

[4] A cèlèng (ꦕꦺꦭꦺꦁ) is a wild boar, with the "an" affix used to denote a likeness

[၁]

[၂]

[၃]

[n ၁]

[၄]