ပြကိုဟ်စရာဲဗုဒ္ဓဘာသာ ကၞပ်(၁)
ပြကိုဟ်စရာဲဗုဒ္ဓဘာသာ
ညးမချူခၞံ − ကျာ်ဇၞော်အ္စာ မှာထေရ်ပါလိတ ၊ ဘာဓါတ်ကျာ် ကွာန်ကၟာဝက်ရးဇြာ ၊ ၂၅၄၈−၁၃၆၆ သၞာံ
သွက်ဂကူမည် − မည − မန္ဒ − မန္ဒိုၚ် ဂွံဂိုၚ်သမ္တီကေတ် ဂွံဒ္ဂေတ်မၚ်မွဲ ညးအဲဂွံတီဂုဏ်ရတ်ပိ ကျာ် ဓဝ် သၚ်၊ ဂွံယိုက်ဒိုက်ထံက်ပၚ်သာသနာမာန်တုဲ ကျာ်ဇၞော်အ္စ မှာထေရ်ပါလိတ၊ ဘာဓါတ်ကျာ် ကွာန်ကၟာဝက်ရးဇြာ ချူခၞံလဝ်ပြကိုဟ်မွဲမၞုံယၟု (ပြကိုဟ်စရာဲဗုဒ္ဓဘာသာ) ကၞပ်မွဲဝွံရောၚ် ။
သက္ကရာဇ်သဗ္ဗညု (၂၅၄၈) သၞာံ၊ သက္ကရာဇ်မည်သိုၚ်နန်ပ္တန်ဍုၚ်ဟံသဝတဳ (၁၉၃)သၞာံ။
သက္ကရာဇ်ဍုၚ်ကၠုၚ်စိုပ် (၁၃၆၆)သၞာံ၊ ဂိတုဖဝ်ရဂိုန်အိုတ်ပ္တိုန်စက်ပ္ဍဵုတက်ပ္တိတ်လၟိဟ်မသုန်ကၠံ(၅၀၀)ကၞပ်ရောၚ်။
ဂလာန်နိဒါန်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]အခေါၚ်လုပ်ဗုဒ္ဓဘာသာ။ ကျာ်သဗ္ဗညုဂှ် “ဗုဒ္ဓ” မ္ဂးယၟုရ၊ တဝှ်ဍောၚ်ဓဝ်ကျာ်တြဲဂှ် “ဗုဒ္ဓဘာသာ” မ္ဂးယၟုရ၊ ဝါ − မွဲနဲပၠန် ဂလာန်ကျာ်ဂှ် “ဗုဒ္ဓဘာသာ” မကော်ခဴစရ၊ ညးမတန်တဴဒ္ဂေတ်ဗက် အတိုၚ်ဂလာန်တဝှ်ဍောၚ်ဓဝ်ကျာ်ဂှ် “လုပ်ဗုဒ္ဓဘာသာ” မ္ဂးယၟုရ၊ ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာ ကော်ခဴစထိုက်ကြိုက်တန်ဒၟံၚ်ရ၊ ဂကူမည်ပိုဲဂှ် ဒှ်မံၚ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာကၠာညးအိုတ်တုဲ ဂွံယၟုဂကူဗုဒ္ဓဘာသာဇေတ်ဇေတ်ရ။
ညးနွံပၟိက်ကဵုဒဒှ်ဗုဒ္ဓဘာသာဂှ် , ဟွံသေၚ် − ဒှ်ဒၟံၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာဂှ် ဂကူရာမညဂမၠိုၚ် ပရူပရာရတ်ပိမတွံဂး ဗုဒ္ဓရတ် ဓမ္မရတ် သံဃရတ်၊ ရတ်ကျာ်ဓဝ်သၚ် “ဗုဒ္ဓဓမ္မသံဃ”ဂှ် ဒးကၠိုဟ်ခိုဟ်ခိုဟ် ဒးတီချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်ရ၊ ကၠိုဟ်ခၠၚ်တီဗီုဂှ်တုဲ ဇကုဇကု လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ရတ်ပိကွေံကွေံရဟာ, ပတှ်ေမာန်ဍာံဍာံရဟာ, ဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုၚ်ဟာ, ပတှ်ေမာန်ဟာ,ဂှ် ထေက်ကဵုဗ္စာရဏာကေတ်ရ၊ ယဝ်ခါရဟွံပတှ်ေမ္ဂး − ပါၚ်ဂှ်ၜိုန်ရဟီုဒုၚ်လဝ်လုပ်ဗုဒ္ဓဘာသာကီုလေဝ် ဟွံဒှ်လုပ်ဗုဒ္ဓဘာသာဏီရ၊ ယဝ်ရပတှ်ေဍာံမ္ဂး − ဒးဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်သရဏဂုဏ် မပ္တံ “ဗုဒ္ဓံသာရဏံဂစ္ဆာမိ”ရ၊ ကာလဂှ် သ္ဂောံဒှ်ညးမလုပ်ဗုဒ္ဓဘာသာ မဍာံစၟတ်ရောၚ်။
ဗုဒ္ဓဘာသာဆက်ဆေန်ကၠုၚ်။ ဂကူမၞိဟ်ဂမၠိုၚ် တန်တဴဒၟံၚ်အလုံဂၠးတိဇၞော်ဝွံ ဘာသာညးကဵုညး ကွေတ်ညးကဵုညး ဆက်ဆေန်ကၠုၚ်နူ − တိဒှ်ဒကှ်တိုန်ရောၚ်ဂှ် ညးမွဲလေဝ် ဟွံဂံၚ်ကယျာန်စာန်စး တးပါဲဂၠာဲပ္တိုန်ဒုဟ်ရ၊ ဆဂးဂှ် − ယဝ်ရဇွိတ်သပေါတ် စံၜတ်ပိုက်တံဂၠာဲရိုဟ် − ရိုဟ်ကၞက်ဗုဒ္ဓဘာသာမ္ဂး ဆက်ဆေန်ပြာကတ်ကၠုၚ်နူဟာသက္ကရာဇ် (၁၀၃)သၞာံ ပယာံကာလကျာ်တြဲပိုဲဂေါတမကတဵုဒှ်ကျာ် ဂိတုပသာ်ပေၚ် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါတေံ သ္ဂောံတီညာတ်ကေတ်ဝၚ်ကျာ်မာန်ရ။
လက်ထက်ကျာ်တြဲဝွံဂှ် ဒှ်ခေတ်ဗုဒ္ဓဘာသာကြပ်အိုတ်တုဲ မဒးစၞောန်ထ္ၜးကဵုသက်သဳသာဓကရ၊ အတိုၚ်ဗုဒ္ဓဝၚ်, ရာဇာဝၚ်, မဟာဝၚ်ဟီုဂးပစၟတ်သမ္တီလဝ်ဗုဒ္ဓဘာသာ, ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် “ဗုဒ္ဓဘာသာ” ပြာကတ်ဆက်ဆေန်ကၠုၚ် နူလက်ထက်ကျာ်တြဲနာဲပိုဲဂေါတမတေံရ၊ ဒဒှ်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် (ကြဴနူဂကူမည်ဂမၠိုၚ်) မၞိဟ်လုပ်ဗုဒ္ဓဘာသာဂမၠိုၚ် ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ကွေံကွေံတုဲ ပ္တေံကွေတ်ကျာ်ပြဲပြဲ ဒုၚ်တဲမာန်ဖအိုတ်ရောၚ်ဂှ် မစှ်ေစိုတ်ရ။
ဂကူမည်ပိုဲ ပ္တေဟ်ဗိုန်မွဲဒၞာဲဂှ် သာ်ဝွံရ။ ပၞောဝ်ကျာ်ဂမၠိုၚ်မသုန်ဇကု ကတဵုဒှ်ကျာ်ပ္ဍဲဘဒ္ဒကဝ်ဝွံ ကျာ်တြဲကကုသန်မွဲဇကုဂှ် ကတဵုဒှ်ကျာ်ကၠာအိုတ်ရ၊ ကျာ်တြဲဂှ် ဒှ်မည်ဇေတ်ဇေတ်တုဲ ဂကူမည်ပိုဲဂှ် ဒှ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာ နူတံကဝ်ဝွံရောၚ်၊ နူကျာ်တြဲကကုသန်ဆက်ကၠုက်စဵုကဵုစိုပ်ကျာ်တြဲဂေါတမ − မရနုက်ကဵုပန်ဇကုဏံရ၊ ဂကူရာမညပိုဲဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာတုဲတုဲရောၚ်ဂှ် “ရာဇာဝၚ်ဗုဒ္ဓဝၚ်ပါၚ်တိုက်” သၟူဇြိုက်ဒၟံၚ်အလုံဂကူမည်မွဲရ၊ ဟိုတ်ဂ်ှရ − ဂကူမည်ပိုဲ ပ္တေဟ်ဗိုန်မွဲဒၞာဲ ဂၠာဲသ္ၚဳရံၚ်ဝၚ်အတိက် မဂၠိုၚ်သ္ၚောဲတေံတုဲ ပတှ်ေစထိုက်ကြိုက်ဗွဲမလောန်ရောၚ်။
ဒၞာဲကျာ်ကတဵုဒှ်ပ္ဍဲဒေါဝ်ပၞေဟ်တိမဇ္ဇျိမဒေသ (ဍုၚ်ဂလာအိန္ဒိယ) လၟုဟ်ဂှ် ပ္ဍဲအခိၚ်ကျာ်ဒှ်တေံ ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာဖအိုတ်ဟွံသေၚ်ရ၊ ဂကူမၞုံကဵုကွေတ်မ္ၚးသာသနာ ဂၠိုၚ်ကွေံကွေံရ၊ ကျာ်ဒှ်တုဲဟေၚ် တၞောဝ်ဒတောတ်သၟိၚ်သာကျဝၚ် − တၞောဝ်ဒတောဝ်ကျာ် ဒးပြာ်ဒးဟံၚ် ဒးတွံကွေံကွေံတုဲ ဗွဲကြဴ လုပ်ဗုဒ္ဓဘာသာအိုတ်ရ၊ နူဂှ်မွဲအဆက်ဓဝ် ကၠောံစိုပ်ကၠုၚ်ဂကူမည်ပိုဲရ၊ ဂကူမည်ပိုဲဂှ် ဟီုမွဲနဲပၠန် − ဒှ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာ ကၠာနူဂကူဂလာ ဂကူသာကျဝၚ် ထုက်ထက်ဏီရောၚ်။
ဗုဒ္ဓဘာသာ ဂွံလုပ်စိုပ်ကၠုၚ်တွဵုရးဍုၚ်မည်ဗၟာံဏံဂှ် ကၠုၚ်ကေတ်အလဵုအလဵုဟွံသေၚ်၊ မၞိဟ်ဟေၚ် ဒးကေတ်နၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ဗစိုပ်နၚ်ရ၊ မၞိဟ်ဂှ်လေဝ် − ယဝ်ရဟီုကဵုဂကူမ္ဂး “ဂကူမည်”ဟေၚ် ဒှ်တၞံတံမူလကိုပ်ကၠာအိုတ်ရ၊ ပၞောဝ်ဂကူဂမၠိုၚ်နွံပ္ဍဲဂၠးတိဍုၚ်ပိုဲဂှ် ဂကူမည်ဂှ် ဒှ်မဗဳဇ (မဗိဇ္ဇ) ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာကၠာညးအိုတ်၊ ဗစိုပ်နၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာ တွဵုရးဍုၚ်မည်ကၠာအိုတ်တုဲ လုကဴသၞာံမလံလဂှ် စိုပ်အာသ္ကေံတဲဂကူဗၟာကဵုဂကူညးတၞဟ်သ္အာၚ်ရ။
ထေရဝါဒကွေတ်ဗုဒ္ဓဘာသာ သ္ဂောံစိုပ်အာတဲဂကူဗၟာဂှ် ဂွံဂွံကဵုဝၚ်မည်ဝၚ်ဗၟာ − ဒးပၠံၚ်ဗတိုက်ကေတ်ဏာနူဍုၚ်သုဝဏ္ဏဘုံ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်သာသနာ လ္ၚီတြဴကၠံမွဲ (၁၆၀၁) သၞာံ၊ သက္ကရာဇ်ဍုၚ် ပန်ကၠံစှ်ဒစိတ်(၄၁၉)သၞာံ၊ ဂိတုဇှ်ေ စှ်မွဲမံက် တ္ၚဲစန် ၊ ပ္ဍဲဗေသာခနက်သတ်ဨကရာဇ်မည်မနုဟဝ်, မနောဟရိရာဇာ၊ သၟိၚ်ဗၟာမၞုံယၟု − အနဝ်ရထာ တၠညးဍုၚ်ဗကာံ၊ ပလီုပလာ်ထောံသာသနာဍုၚ်မည်တုဲ သာသနာစိုပ်အာဍုၚ်ဗၟာတေံရောၚ်။
ဒဒှ်ရဂကူမည် ဂွံညာတ်ဂွံဆဵု ဂွံဗဵုလ္ၚောဝ်ကျာ်ကၠာအိုတ်, ဂွံကဵုဒါန်ကုကျာ်ကၠာအိုတ်, ဂွံဒှ်ဥပး “ဒွေဝါစိကသရဏ”ကၠာအိုတ်, ဂွံဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်သဳလကျာ်ကဵုဓဝ်ကၠာအိုတ်, ဂွံကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဓဝ်ကျာ်ကၠာအိုတ်၊ ဂွံဓါတ်သော်ဂမျိုၚ်ဒ္စါံတၞုၚ်ကၠာအိုတ်၊ ကၠာအိုတ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် ကာလကျာ်တြဲကတဵုဒှ်ကျာ်သၟဝ်တၞံဇြဲဗောဓိ လ္တူပလ္လၚ်ပၞၚ်ရတ်မပြဲတုဲ ဃောတန်တဴဒၟံၚ်သၟဝ်တၞံဗပိုန် “ရာဇာယတနသတ္တာဟ” မ္ဂးယၟုရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ကောန်ဗၞိက်မည်ၜါကောကဵုဒေံ မၞုံယၟု တပူတဗဝ်၊ ကျာ်ခုတ်ကဵုယၟု “တပုဿကဵုဘလ္လိက” နူတွဵုရးဥက္ကလာပဇနးပိုတ် လက်ထက်ဨကရာဇ်မည်ဥက္ကလာပရာဇာ, ကော်ခဴစတိဂုမ္ဗ, သိၚ်္ဂုတ္တရ, သိၚ်္ဃတ္တရ − ဍုၚ်လ္ဂုၚ် အာသွံဗၞိက်နကဵုဂၠုၚ်က္ၜၚ် သီုကဵုဗော်သွးဂမၠိုၚ်မသုန်ကၠံရ၊ ပ္ဍိုက်ဏာအပေါတ်နူသၞေဟ်နကဵုကွဳစောတ် (ကွဳဍောတ်ဍောတ်မသုန်ကၠံ)ဖ္ဍိုက်တုဲ စိုပ်အာဒၞာဲကျာ်၎ှ် ကြဳဇှ်မိဒေဝတဴဗြဴ ကေၚ်ဒှ်လဝ်မိပ္ဍဲဘဝကိုပ်ကၠာတေံ ပ္ညုၚ်ထ္ၜးဏာရ။
ဃောကျာ်တြဲလုပ်စ − ဖလသမာပတ် သၟဝ်တၞံဗပိုန် ချိုန်သ္ဂောံစိုပ် ဖျေံက္ဍိုပ်ပၚ်တဲဗွဲမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴတုဲ ဗ္ဂိန်ကဵုဒါန်ကွာၚ်ဗ္ကမြဳသာဲ ကုကျာ်သဗ္ဗညုရ၊ သက္ကရာဇ်ဂိတုတ္ၚဲစိုပ်ဍုၚ်မဇ္ဇျိမဒေသကီု ဂွံနၚ်ဓါတ်သော်ဂမျိုၚ်ဒ္စါံတၞုၚ်ကီုဂှ် ပ္ဍဲမဟာသက္ကရာဇ် ကၠံပိ(၁၀၃)သၞာံ၊ ဂိတုဒ္ဂိုန်မသုန်မံက် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ − ဣၚုဟ် ရာဇာဝၚ်မည် ဝၚ်ဓါတ်ကျာ်လ္ဂုၚ် ပ္ညုၚ်ထ္ၜးသ္ဂးလဝ်ရောၚ် ။
- (ကောန်ဗၞိက်မည်ညးၜါ ဂွံဏာအာဲတၟာဲလောကုတ္တဵု)
ပၞောဝ်ကဵုကောဒေံညးၜါ တပုဿဂှ် ဂွံမိၚ်တဝှ်ဓဝ်ကျာ်သဗ္ဗညုတုဲ ကလိဂွံဒဒှ်သောတာပန် တန်တဴပ္ဍဲပူဂဵအရဳ ကြဳအာနူကိလေသ−ရ။ ဘလ္လိကဂှ် ကလိဂွံအရဟတ္တမဂ် အရတ္တဖဵု ကတဵုဒှ်ပူဂဵုတၠအရှန်မပြဲ ပ္ဍဲသာသနာကျာ်ရ၊ ကလိဂွံဒဒှ်ခၟဳမပြဲ ပ္ဍဲသာသနာကျာ်တုဲ လုပ်လၟိဟ်ကွးသာဝကထေရအပဒါန်ရောၚ်။
(ပွံက်ထေရဂါထာ − ၁/၆၀၊ ရံၚ်အဋ္ဌကထာညိ)
ကောန်ဗၞိက်ညးၜါကဵုဒါန်တုဲ ကျာ်တြဲကဵုဓါတ်သော်ကီု၊ ကဵုဓါတ်သော်ဗၞတ်မွဲကေံကီု၊ ဗၞတ်ဒ္စါံတၞုၚ်ကီု၊ ကဵုတဆိပ်ကြာဨတဒဂ်ကီုဂှ် တဝှ်သာဓကပါဋ္ဌ် ညာတ်ပ္ဍဲပါဠိသာ်ဝွံရောၚ် ။
(က) “အထဘဂဝါသဳသံပရာမသိ၊ ကေသာဟတ္ထေလဂ္ဂိံသု၊ တေတေသံအဒါသိ၊ ဣမေတုမှေပရိဟရထာတိ” ဣဝွံ ကၠုၚ်နူပ္ဍဲအဋ္ဌကထာဝိနယ်မှာဝဝ် − မဟာဝါရာဇာယ
- (အ္စာသၠပတ်မည်တြေံ ညးချူစအခဝ် − ဖဵု − သဵု − မက် − တဵု − သၞာ − ပ္တေါံ − ဒၠောံ ဒှ်တံရ)။
တနကထာ။ (လၟိဟ်ဓါတ်သော် ဟွံမံက်ပြာကတ်၊ ရံၚ်ကဵု − ကေသာသဒ္ဒါဗဟုဝစ်တုဲ ဂၠိုၚ်လ္တူဂၠိုၚ်ရ)။
(ခ) “တပုဿဘလ္လိကာနံဒွေဘာတိကာနံမုဋ္ဌိကေသာဓာတုယောဒတွာ” ဣဝွံ ကၠုၚ်ပ္ဍဲအဋ္ဌကထာ အနာဂတဝၚ် (ကဵုဓာတ်သော်လၟိဟ်ဗၞတ်မွဲကေံ) ။
(ဂ) “သတ္ထာဒက္ခိဏေနဟတ္ထေနသဳသံပရာမသိတွာဒိန္နမ္ပိဇနာနံအဋ္ဌကေသဓာတုယောအဒါသိ” ဣဝွံ ကၠုၚ်ပ္ဍဲအဋ္ဌကထာအၚ်္ဂုတ္တရနိကာယ်ဨကနိပါတ် ဨတဒဂ္ဂဝဂ်တပုဿဘလ္လိကဝတ္ထု။ (ကဵုဓာတ်သော်ဒ္စါံတၞုၚ် ပ္ညုၚ်ထ္ၜးလဝ်ရ၊ ဒၞာဲနွံပၟိက်ဂှ် ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်ညိ) ။
- ယၟုတဆိပ်ကြာကောန်ဗၞိက်မည်ၜါ
(ဃ) “ဨတဒဂ္ဂံဘိက္ခဝေမမသာဝကာနံဥပါသကာနံ ပဋ္ဌမံသရဏံဂစ္ဆန္တာနံယဒိဒံတပုဿဘလ္လိကာဝါဏိဇာ” ဣဝွံ ကၠုၚ်ပ္ဍဲပါဠိအၚ်္ဂုတ္တရနိကာယ် ဨတဒဂ္ဂဝဂ်၊ ပ္ဍဲပါဠိမိနယ်မှာဝဝ် − မဟာဝါလေဝ်နွံ ။
- (အရထဗွဲလၟေၚ်ဂၞန်)
(က) အထ, ပ္ဍဲ − ကာလကျာ်တြဲ မသ္ပဒတဴသၟဝ်တၞံဗပိုန်ဂှ်။ ဘဂဝါ၊ ၚ် − ကျာ်မၞုံကုပိုန်တြဴပြကာ။ သဳလံ၊ န် − ကၞိပ်မပြဲအဝဲမသၠုၚ်အိုတ်။ ပရာမသိ၊ စိုန် − ဂၠာံဇွိတ်သပေါတ်ရ။ အထ၊ ပ္ဍဲကာလဂှ်။ ကေသာ၊ ၚ် − သော်ဂမၠိုၚ် သာ်ဒမျိုၚ်လမ္စံက်ခြက်။ ဟတ္ထေ၊ ပ္ဍဲ − တဲပုၚ်။ လဂ္ဂိံသု၊ စိုန် − ခက်ဗာန်ဒၟံၚ်အိုတ်ရ။ တေ၊ န် − ဓာတ်သော်ကၞိပ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်။ တေသံ၊ ကု − တပုဿကဵုဘလ္လိကဂမၠိုၚ်ဂှ်။ အဒါသိ၊ စိုန် − ဒုၚ်ကဵုရ။ တုမှေ၊ ၚ် − မၞးတံညးဂမၠိုၚ်။ ဣမေ၊ န် − ဓာတ်သော်အဲကျာ်ဂမၠိုၚ်ဝွံ။ ပရိဟရထ၊ သြဝ် − ရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်ဖျဴဏာအိုတ်ညိ။ ဣတိ၊ ရဴဝွံ မသ္ဂးတဴရောာၚ်။
(ခ) ခွေဘာတိကာနံ၊ ဍေံ − မဒှ်ကောကဵုဒေံညးၜါအိုတ်။ တပုဿဘလ္လိကနံ၊ ကု − တပုဿက၆ုဘလ္လိကဂမၠိုၚ်။ မုဋ္ဌိကေသာဓာတုယော၊ န် − ဓာတ်သော်ဗၞတ်မွဲကေံဂမၠိုၚ်။ ဒတွာ၊ ကဵုတုဲ။ (ပရိဟရထ၊ သြဝ် − ရေၚ်တၠုၚ်ဖျဴဏာအိုတ်ညိ) ။
(ဂ) သတ္ထာ၊ ၚ် − ကျာ်တြဲ။ ဒက္ခိဏေနဟတ္ထေန၊ န −ကဵုတဲသတုံ (တဲပုၚ်) သဳသံ၊ န် − ကၞိပ်မပြဲအဝဲမသၠုၚ်အိုတ်။ ပရာမသိတွ၊ ဂၠာံဇွိတ်သပေါတ်တုဲ။ ဒွိန္နမ္ပိဇနာနံ၊ ကု − ညးဂမၠိုၚ်ၜါ တပုဿကဵုဘလ္လိကကီုလေဝ်။ အဋ္ဌကေသဓာတုယော၊ န် − ဓာတ်သော်ဂမၠိုၚ်သာ်ဒမျိုၚ်ဒ္စါံတၞုၚ်။ အဒါသိ၊ စိုန် − ဒုၚ်ကဵုရ။
(ဃ) ဘိက္ခဝေ၊ ယွံ − ကောန်အဲသ္ဍိုက်တံ။ မမ၊ ဒဒက် − တဴကဵုအဲကျာ်။ ပဋ္ဌမံ၊ ဗွဲကိုပ်ကၠာ, နူဘာသာဂကူညးတၞဟ်။ သရဏံ၊ န် − ကျာ်ကဵုဓဝ်အံသဝ်ဒိုဟ်စှ်, မဒှ်အရာသၠဲလၜေါ်ဇၞော်ကဵုဗဒဗဒါဲ, ပါဲကၠေံဒဒိုက်ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုတသိုက်အိုတ်သီုမွဲကီုဟွံသှ်ေ။
ဂစ္ဆန္တာနံ၊ ဍေံ − မပြာပ်အာစိုပ်အိုတ်။ သာဝကာနံ၊ ဍေံ − မဒှ်ကွးပရဲပြဲနူညးအိုတ်။ ဥပါသကာနံ၊ ပၞောဝ် − ဥပးတြုံဂမၠိုၚ်။ တပုဿဘလ္လိကာ၊ ဍေံ − မၞုံယၟုတပုဿကဵုဘလ္လိကအိုတ်။ (တပူကဵုတဗဝ်အိုတ်)၊ ယဒိဒံယေဣမေဝါဏိဇာ၊ ယြဴ − ၚ် ကောန်ဗၞိက်မည်ညးၜါကောကဵုဒေံဂမၠိုၚ်။ သန္တိ၊ ပ္ဍံ − နွံအိုတ်ရ။ ဨတံ − ဨတေဝါဏိဇာ၊ ၚ် − ကောန်ဗၞိက်မည်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ။ အဂ္ဂံ − အဂ္ဂါ၊ စိုန် − ပြဲအိုတ်ရောၚ်။ (ဣဝွံ တဝှ်ကျာ်ကဵုလဝ်တဆိပ်ကြာပ္ဍြဘာဇေတဝန်ဂတ သၚ်အရဳခၟဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ်ရောၚ်)။
ထံက်ရံၚ်ကဵုဂလာန်ပါဠိ ကေုာံ အဋ္ဌကထာဂမၠိုၚ်တုဲ ဒဒှ်ရကွေတ်ဗုဒ္ဓဘာသာကဵုသာသနာဂွံဆက်ဆေန်ကၠုၚ်, ဂွံကၠုၚ်စိုပ်တွဵုရးဍုၚ်မည် “ဥက္ကလာပဇနးပိုဒ်” ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ဍုၚ်မည် − တွဵုရးဂၠးတိဂကူရာမညပိုဲဂှ် ကောန်ဗၞိက်မည်ညးၜါကောကဵုဒေံ တပူကဵုတဗဝ် မစိုန်ဒှ်တဴကောန်ညးမၞုံယၟု − နာဲသ္ဍဴပိုန်, မိထဝ်လ − မာံတပူမာံတဗဝ် ဂွံနၚ်ဗွဲကိုပ်ကၠာ ဂွံနၚ်ဒုၚ်တဲအာဲတၟာဲသာသနာဗုဒ္ဓဘာသာ ကၠာနူဂကူညးတၞဟ်အိုတ်ရ။
တံက်ကဵုသာဓကပါဠိ ညာတ်ကဵုတဝှ်ကျာ်ခိုၚ်ခိုၚ်ကၠိုက်ကၠိုက်တုဲ ညးလဵုမွဲလေဝ် ဟွံဂံၚ်တးပါဲကၠေံရ၊ သက်သဳခိုၚ်လ္တူခိုၚ် ခိုၚ်လ္တူနူဏံဂှ် သွက်ဂွံထ္ၜးဟွံမွဲလးလးရောၚ်။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ − ပၞောဝ်ကဵုဂကူဂမၠိုၚ်ကၠံမွဲဘာသာဂှ် ဂကူမည်ပိုဲမွဲဟေၚ် မဒှ်ဂကူတၟေၚ်ဂကူပရဲ ဂွံဆဵုကျာ်တြဲကၠာအိုတ်, ဂွံတဆိပ်ကြာ တဆိပ်ပတြာကၠာအိုတ်ဒှ်တံတုဲ ဂကူမည်မွဲဂကူဓဝ်ဟေၚ် ဂွံရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်ဖျဴနၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာကၠာအိုတ်၊ ဗုဒ္ဓဘာသာကဵုသာသနာ ဆက်ဆေန်ကၠုၚ်နူဂကူမည်ကၠာအိုတ် ဖျေံလဝ်ကိုန်ဂစိုတ်ပိုတ်ပိုတ်သ္ကုတ်သ္ကုတ်အိုတ်ညိ။
- ဗုဒ္ဓဘာသာမ္ဂးဂှ်
ပညာဗုဒ္ဓဘာသာ, သဒ္ဓါဗုဒ္ဓဘာသာ ဣဝွံ ဒှ်ၜါဂကူရ၊ ပၞောဝ်ၜါဂကူဂှ် ပူဂဵုမစိုန်သ္ကီုကဵုညာန်(ဏ်) မဒှ်ပညာဗုဒ္ဓဘာသာဝွံ ပ္ဍဲအရာရှ်ေသှ်ေရဴဂဴပူဇဴကျာ်ဂှ် ညံၚ်ရဴကျာ်ဂမျိုၚ်ကီု ပ္တန်လဝ်စိုတ်မာန် လျုၚ်လဝ်စိုတ်မာန်ဟွံသေၚ်ဏီ၊ စေတဳရုပ်စၞးကျာ် နွံကဵုထဝ်ဂေါဝ်ဆာဲလေဝ်ကဵုဒှ်၊ ဟၟဲကဵုထဝ်ဟွံဂေါဝ်ဆာဲလေဝ်ကဵုဒှ်၊ သဒ္ဓါစေတနာတုပ်သၟဟ်သီုမြဟ်မြဴမှောဝ်ဇဴသ္ဍိုက်မၠိုက်ရှ်ေသှ်ရဴဂဴ ပူဇဴအာမာန်ရ။
- (ဣတပူဣတဗဝ်လေဝ်ဂး ။ အ္စာသၠပတ်မည် ကျာ်ဇၞော်အစွောံ)
ပ္ဍဲအရာရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ပူဇဴသၚ်လေတ် ၜိုန်ခမဳပုထုဇန် ညံၚ်ရဴခမဳသာမဏဳပိုဲညာတ်ဒၟံၚ်လၟုဟ်ဝွံ စဵုကဵုစိုပ်အရဳယသၚ် လျုၚ်ဏာစိုတ်မာန်တုဲ သီုကဵုမြဟ်မြဴမှောဝ်ဇဴသ္ဍိုက်မၠိုက်ရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ပူဇဴကဵုဒါန်မာန်ရ၊ စပ်ကဵုရတ်ပိတုဲ လမျီုဇကုလေဝ်သၠးမာန်ရ၊ ဣဝွံ − ဗီုရဲပညာဗုဒ္ဓဘာသာ သ္ဍိုက်မၠိုက်ရတ်ပိရောၚ် ။
- (ညာန်ပညာအာဂတပၠတြဴ ကော်ခဴစပညာဗုဒ္ဓဘာသာစၟတ်ရောၚ်)
- သဒ္ဓါဗုဒ္ဓဘာသာမ္ဂးဂှ်
ဒးကီုဗၠေတ်ကီု ခိုဟ်ကီုဟွံခိုဟ်ကီု (ပရေံကီု) ပါ်ပရံဟွံဒးရ၊ ညးဟီုခိုဟ်မ္ဂး ပတှ်ေညးတၞဟ်တုဲ သ္ပဗက်ရ၊ မွဲသာ်ပၠန်− မိမဇကုဒှ်ဒၟံၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာတုဲ ဒ္ဂေတ်ဗက်အာပဝေဏဳမိမတုဲ ဒှ်အာဗုဒ္ဓဘာသာရ၊ ပူဂဵုမဒှ်ဒၟံၚ်သဒ္ဓါဗုဒ္ဓဘာသာ ညံၚ်မဟီုကၠုၚ်တုဲဝွံဂှ် အခါကာလရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ပူဇဴရတ်ပိမ္ဂး စိုတ်သဒ္ဓါစေတနာဂွံစိုပ်အာကျာ်ဓဝ်သၚ် ဟွံလောဲသွာရ။
ရှ်ေသှ်ေရဴဂဴပူဇဴကျာ်မ္ဂး ဆၜိုတ်ကျာ်စေတဳကျာ်ပပဋိမာရုပ်ဇကုညာတ်ဒၟံၚ်လၟုဟ်ဝွံရ − ပ္တန်လဝ်စိုတ်မာန်၊ စဵုကဵုစိုပ်ကျာ်ဂမျိုၚ် မဍိုက်ပေၚ်ကဵုဂုဏ်ဒ္စိတ်သာ် မပ္တံကဵု “အရဟံ”ဂှ် လျုၚ်ဏာစိုတ်ဟွံမာန်၊ ဆဂှ်ဟွံသေၚ်ဏီ၊ စေတဳ, ကျာ်ပိဋိမာရုပ် မၞုံကဵုထဝ်မဂေါဝ်ဆာဲတံဂှ် လျုၚ်သ္ဍိုက်ဂၠိုၚ်နူကဵုစေတဳကျာ်ပဋိမာရုပ်ဟၟဲကဵုထဝ်ဟွံဂေါဝ်ဆာဲတံဂှ်ရ၊ ဣဝွံ ဗီုရဲသဒ္ဓါဗုဒ္ဓဘာသာ လျုၚ်သ္ဍိုက်ပ္ဍဲကျာ်ရောၚ်။
(ရန်ကဵုရဲသဒ္ဓါဗုဒ္ဓဘာသာ ကုသဵုဂွံဂၠိုၚ်တုဲ ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန်ဋ္ဌာန်ဒေသဇကု စေတဳညံၚ်ဂွံလံက်ထဝ်ပဋိမာရုပ် ညံၚ်ဂွံဂေါဝ်ဆာဲ − ညံၚ်ဂွံဆာဲဂေါဝ် ညးလ္ၚောဝ်ဂွံဂၠိုၚ်ဂှ် ကၠေံစိုတ်လွဳအိုတ်ညိ) ။
ပူဂဵုသဒ္ဓါဗုဒ္ဓဘာသာတံဂှ် ပ္ဍဲအရာရှ်ေသှ်ရဴဂဴ ပူဇဴဓဝ်လေဝ် ဆၜိုတ်ဓမ္မစေတဳညာတ်ဒၟံၚ်လၟုဟ်၊ ဆၜိုတ်ဓဝ်အ္စာတံတွံဒၟံၚ်လၟုဟ်ဝွံရ − ပ္တန်လဝ်စိုတ်မာန်၊ စဵုကဵုစိုပ်ဓဝ်လောကုတ္တဵုမဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန်ဂှ် လျုၚ်ဏာစိုတ်ဟွံမာန်ရ။
ပ္ဍဲအရာရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ပူဇဴသၚ်လေဝ် ဆၜိုတ်ခမဳသာမဏဳ ညာတ်ဒၟံၚ်လၟုဟ်ဝွံရ− ပ္တန်လဝ်စိုတ်မာန်၊ စဵုကဵုစိုပ်ပူဂဵုအရဳ − သၚ်အရဳ − မဍိုက်ပေၚ်ကဵုဂုန်ဒ္စိတ်သာ် မပ္တံ “သုပ္ပဋိပန္နဂုန်”ဂှ် လျုၚ်ဏာစိုတ်ဟွံမာန်ရ၊ ဆဂှ်ဟွံသေၚ်ဏီ၊ ပ္ဍဲဂမဳသာမဏဳသၟတ်တံဂှ် ဓဝ်ဂါရဝဂှ်ေသှ်ေရဴဂဴလေဝ် အောန်အာရ၊ ဣဝွံ − ဗီုရဲသဒ္ဓါဗုဒ္ဓဘာသာ လျုၚ်သ္ဍိုက်ပ္ဍဲသၚ်ရောၚ်။
ပူဂဵုမဒှ်ဒၟံၚ်သဒ္ဓါဗုဒ္ဓဘာသာ အတိုၚ်မဟီုကၠုၚ်တုဲဝွံဂှ် ပ္ဍဲအရာမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴပူဇဴရတ်ပိလေဝ် ဖဵုဂွံဇၞော်တုဲ ပြဲကွေံကွေံ ဟွံမိက်ဒှ်ရ၊ ဆၜိုတ်ထေက်တန်ကလိဂွံကီုရ၊ ဆၜိုတ်ဖဵုအောန်ဟွံသေၚ်ဏီ၊ လဆောဝ်ကွေတ်ဂတးကွေတ်မှာမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိလေဝ် ဒှ်အာမာန်ရောၚ်။
- (သဒ္ဓါအာဂတပၠတြဴ ကော်ခဴစသဒ္ဓါဗုဒ္ဓဘာသာစၟတ်တုဲ ညာဏ်ကဵုသဒ္ဓါဒှ်ပြောဲဇွာအပၠိတ် စိုပ်လ္အိတ်ရောၚ်။)
သရဏဂုန်သဳလဍုန်ဟွံဒးစှ်ေအပါယ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]“ဗုဒ္ဓသရဏံဂစ္ဆာမိ” အဲပြာပ်အာသဳကၠဳခစကျာ် “ဓမ္မံသရဏံဂစ္ဆာမိ” အဲပြာပ်အာသဳကၠဳခစဓဝ်၊ “သံဃံသရဏံဂစ္ဆာမိ” အဲပြာပ်အာသဳကၠဳခစၚ်၊ ပြာပ်အာသဳကၠဳခစရတ်ပိကျာ်ဓဝ်သၚ်ဂှ် “သရဏဂုန်” မ္ဂးယၟုရ၊ မၚ်မွဲထိၚ်ဒက်လဝ်ကာယပါၚ်ဂှ် “သဳလ”မ္ဂးယၟုရ၊ သဳမသုန်သီုဒ္စါံဒှ်တံ ဂွံမၚ်မွဲလဝ်တုဲ သရဏဂုန်သဳလဍုန်ကၠုၚ်ရ။ ပူဂဵုမၞုံကဵုသရဏဂုန်သဳလဍုၚ်ကၠုၚ်တံဂှ် ချိုတ်ဗၠးအပါယ်ပန်ရ။
အယာံမာတ်ဂွံပတှ်ေလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကျာ်, သ္ဍိုက်မၠိုက်ကျာ် ပါ်ကန်စိုပ်သွဝ်တြၚ်အပါယ်ဒဝ်မာန်ဏီရ၊ ဍိုက်ပေၚ်ကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက ဟဂွံချဳဂရိုက်အာပ္ဍဲကျာ်, ဍိုက်ပေၚ်ကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်၊ ဟဂွံချဳဂရိုက်အာပ္ဍဲဓဝ်, ဍိုက်ပေၚ်ကဵုကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ဟွံဂွံချဳဂရိုက်အာပ္ဍဲသၚ်သဒ္ဓါသတၚ်လဒပ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုတုဲ သဳလလေဝ်ဍိုက်ပေၚ်ဒၟံၚ်ရ၊ ပူဂဵုအဇာဏံ ဂကူဏံဂှ် တုပ်သၟဟ်ကဵုပူဂဵုသောတာပန် တန်တဴပ္ဍဲအရဳယမဂ်တုဲ ချိုတ်ဗၠးအပါယ်ရောၚ်။
- (တဝှ်ကျာ်တွံလဝ်ပ္ဍဲပြကိုဟ် မဟာဝဂ္ဂသံယုတ်သောတာပတ္တိသံယုတ်သရဏာနိဝဂ်ပဋ္ဌမသရဏာနိသက္ကသုတ်ကဵုဒုတအယသုတ်)
ပူဂဵုတံဏံဂှ် ဒှ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာဇေတ်ဇေတ် ဟွံထောံကွေတကျာ်တုဲ ပတှ်ေဂလာန်ကျာ်ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်ရ၊ လမျီုဗတ်ဒးအိုတ်အာကီုလေဝ် သဳလဟွံကဵုလီုရ၊ ဗတ်ရဒးဒုၚ်ဂစိုတ်ကီုလေဝ် ဟွံပလီုပလာ်ကွေတ်ဗုဒ္ဓဘာသာရ၊ သွက်ကွေတ်ဗုဒ္ဓဘာသာဇကုဂွံဇၞော်မောဝ်အာပ္ဍဲတွဵုရးဂၠးတိဂကူမည်ဂှ် ဟီုတွံကဵုဇြဟတ် ဗတိုက်ဖအောဝ်မာန်ဏီရ။
ဇကုလေဝ် လွဳပရာဂၠံၚ်ကွေတ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ဂွံဂဵုလဟဵုဇၞော်မောဝ်တိုန်အာ, ကောန်ဇာတ်ကလောပြဝါဇကုလေဝ် ကဵုလွဳပရာကွေတ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ဂွံဂဵုလဟဵု ဗျာပ်တြးအာ သ္ပလွဳပရာသီုၜါလပါ်တုဲ “ထေရဝါဒ” တဝှ်ကျာ်တၠအရှန် စွံပ္တန်လဝ်သာသနာအဆက်အဆက် ညံၚ်ဂွိုအ်ကၠအာ ဂွိုအ်ကၠေံဗ္ဒန်စှ်ေအာဂှ် ဒှ်လျိုၚ်ဂကူရာမညပိုဲ ဇၞော်ဇၞော်ဇြိုၚ်ဇြိုၚ်ရ၊ ပရေၚ်အာဲတၟာဲမဗဳဇသာသနာလေဝ် ဆက်ဆေန်ကၠုၚ်နူဂကူမည်ကၠာအိုတ်ဂှ် လ္ပဝိုတ်ထောံညိ။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ − ရန်တၟံကဵုဂကူမည်ကောန်ဗၞိက်ၜါကောကဵုဒေံ တပူကဵုတဗဝ် က္ညနိမန်နၚ်ဓါတ်သော်ဂမျိုၚ်ဒ္စါံတၞုၚ် ဒုၚ်ဖျဴနၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ဗစိုပ်တွဵုရးဂၠးတိမည်ဥက္ကလာပဇနးပိုဒ်ကၠာအိုတ်တုဲ ဂကူမည်ပိုဲဂှ် ဍိုက်ပေၚ်ကဵုယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ဒှ်မံၚ်စရာဲကျာ်သြဳဂကူအလုံတွဵုရးဂၠးတိရာညိစိ မဒးချူခၞံလဝ် “ပြကိုဟ်စရာဲဗုဒ္ဓဘာသာ” ဗွဲတြးဝွံရောၚ်။
(ရန်တၟံကဵုဂကူမည် ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာဇေတ်ဇေတ် ဒ္ဂေတ်ဗက်ဂၠံၚ်ဍာန်ကျာ်သဗ္ဗညု ဟွံလ္ၚုအာနူအိုက်ကၞာပဝေဏဳကၠာကၠာ ထိၚ်ဒက်မၚ်မွဲကၠုၚ် အလုံဍုၚ်အလုံရး အလုံဂၠးတိဇကုအဆက်အဆက် သှ်ေၜက်ဒၟံၚ်အာဲတၟာဲဂကူပြဲပြဲတုဲ ညံၚ်ဂွံဆက်ဆေန်အာစဵုကဵုကဝ်တူကဝ်တန်တေံဂှ် ယိုက်ဂၠေၚ်ကေတ်သီုစိုတ်သီုစရိုတ်အိုတ်ညိ) ။
လၟေၚ်အစဳအဇန်ဗျန်အက္ခရ−(ဗျဉ်)
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ဂုဏ်ကျာ် ။ ပ္ဍဲအရာချူခၞံဗဒှ်လဝ်ပြကိုဟ်ဝွံ ဗီုဂွံသ္ပအာရီုကဵုရုပ်ကျာ်, ဗီုဂွံသ္ပအာရီုကဵုလျးကျာ်ဂမၠိုၚ်, ဗီုဂွံသ္ပအာရီုကဵုကျာ်မကွာ်ဒတဴဒှ်တံ ဂလိုၚ်လဵုမၞုံကဵုကရုဏာ မဟားဝဳရိယ ဗီုရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်ဒဒိုက် သွက်ဒတုဲမြမောဝ်သတ္တံ အလုံမွဲအာယုက် ဟွံမွဲကဵုဇူဒီု ဗီုဂွံသ္ပအာရီုကဵုရုပ်ကျာ်, ကျာ်စေတဳကျာ်ပဋိမာရုပ်တံဂှ်ရ၊ သွက်ဂွံလ္ၚောဝ်ကျာ်လေဝ် ဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ်ကဵုအဓိပ္ပါယ်ဗွဲတြးလေဝ် သ္ဂောံဗှ်လ္ၚတ်ရ။ (လၟေၚ်ကတဵုဒှ်ကျာ်ဂှ် စၞောန်ထ္ၜးလဝ်ဗွဲတြးညိစွံလဝ်ပ္ဍဲကၞောတ်ပြကိုဟ်တေံရ) ။
ဂုဏ်ဓဝ်။ ပ္ဍဲအာရာချူလိက်ပါဠိကဵုအရထ ဂုဏ်ဓဝ်သီုကဵုအဓိပ္ပါယ် သၠဲသၠဲတြးတြး ထ္ၜးလဝ်ဝတ္ထုသုတ်ဇာတ်လေဝ်နွံဒၟံၚ်ရ၊ သဘာဝဂုဏ်ဓဝ်မ္ဂးဂှ် ဇကုထ္ၜောံကလၚ်ဟွံမွဲတုဲ ဗီုဂွံဒှ္ပူဇဴကဵုဒါန်ဓဝ် ဗီုဂွံဒှ်ဒကာဓဝ်လေဝ် ချူထ္ၜးလဝ်ရ၊ ဗီုကျာ်တြြပူဇဴဓဝ် သ္ပစၞးအ္စာလေဝ် နွံဒၟံၚ်ရ။
ဂုဏ်သၚ် ။ ပွံက်ဂုဏ်သၚ်ဂှ် အရထအဓိပ္ပါယ်ကဵုသက်သဳဝတ္ထုလေဝ် နွံဒၟံၚ်တုဲ ဂွံလျုၚ်ဖျုၚ်ဏာစိုတ် ကဵုစိုပ်ဂုဏ်သၚ်အရဳတံရ၊ ရန်တမံကဵုသအၚ်အရဳခၟဳပုထုဇန် မၞုံသဳလတုဲ ဗီုဂွံသ္ပကုသဵုကဵုဒါန်, ဂုဏ်သၚ်အရဳဂမၠိုၚ် ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်လောန် စၞောန်ထ္ၜးဟွံအိုတ်ရ၊ ဗီုဂွံဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်သၚ် − သၚ်အရဳ, ခမဳအလုံမွဲသာသနာ ဂွံပါအာကီု သီုကဵုလဝ်ဓဝ်သတိရ။
သရဏဂုန်သဳလဍုန်။ သွက်ဂွံဒှ်ညးလုပ်ဗော်ဗုဒ္ဓဘာသာဂှ် ဒးဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်သရဏဂုန်ပိရ၊ ပတှ်ေဂုဏ်ရတ်ပိ စုတိဗၠးအပါယ်ပန် ဂွံတန်တဴပ္ဍဲသုဂတိဘုံ မၞုံကဵုတသိုက်နာနာသာ်ရ၊ ညးမပြာပ်အာသဳကၠဳခစကျာ်ဓဝ်သၚ်ဂှ် ဒှ်ညးလုပ်ဗော်ဗုဒ္ဓဘာသာဇေတ်ဇေတ်တုဲ ဟွံထောံကၠေံကွေတ်ကျာ်ရ၊ သဳလဂမၠိုၚ်လေဝ် နွံဒၟံၚ်ပၠန်၊ ပူဂဵုအဇာဂကူဏံဂှ် တုပ်သၟဟ်ကဵုသောတာပန်ရ။
သဳလဂမၠိုၚ် ။ သဳမသုန်, သဳဒ္စါံ, သဳဒ္စိတ်, နဝၚ်္ဂဥပုဟ်, သဳစှ်, အာဇဳဝဋ္ဌမကသဳလ (သဳဒ္စါံ)ဒှ်တံ ဗီုဂွံမၚ်မွဲအာလေဝ် ချူထ္ၜးလဝ်ရ၊ ကဵုလဝ်ယၟု “သဳလနိဒ္ဒေသ” စၞောန်ထ္ၜးပရူသဳလဖဵုသဳလ, ဒုဟ်ဟွံမွဲကဵုသဵလ ချူလဝ်ပေၚ်ပေၚ်ကၠေတ်ကၠေတ်ရ၊ ဗီုသ္ဂုတ်သွာတ်ဒုဟ်ဍောတ်ဒုဟ်ဇၞော်ဒှ်တံ ချူခၞံလဝ်ဖအိုတ်ရ။
မပ္တံဒုစရိုတ် ။ ကြဴနူဂှ် ချူထ္ၜးလဝ်ပရူဒုစရိုတ်ဒ္ဂေတ်လၟုဟ် ယုတ်မာပပ်ပဳ ဒးချဳစှ်ေဂၠံၚ်အပါယ်ပန်ရ၊ ဇၟာပ်ဂကူရာမညဗုဒ္ဓဘာသာဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံဂိုၚ်သမ္တီ ဒးချူထ္ၜးလဝ်ဗွဲခမၞောန်ကဵုဗွဲတြးရ၊ အယာံမာတ်ဂွံတီ ဒုစရိုတ်သုစရိုတ် ပုညကြိယာဝတ္ထုစှ်သာ်လေဝ် ချူထ္ၜးလဝ်ရ။
ကမ်, ဖဵုကမ် ။ ကမ် − ကံဂှ် ဂွံကဵုဂလောန်၊ ဖဵုကမ် − ဖဵုကံဂှ် ဂွံကဵုဖဵုလၟုဟ်ဂတရ၊ ဗီုဂွံဒှ် “ကမ္မဿကတညာဏ်”လေဝ် ချူထ္ၜးလဝ်ရ၊ ပတှ်ေကံသၟးလေဝ် ဟွံဂွံရ၊ (မူလကံ − ဖဵု − မက် − ဂုန် − ဂိုန် − တဵု − အဓိကဵုဒှ်တံရ)။
ကံညာဏ်ဝဳရိယ ။ ပိသာ်ဝွံ ဒးပါဗက်လၟိုန်ရ၊ ဂကူမည်ဗုဒ္ဓဘာသာဍာံ ဒးဒုၚ်တဲပေၚ်က္ဍိုပ်ကၠံရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − သွက်ဂွံတီဗွဲတၟေၚ် “လၟေၚ်အစဳအဇန်ဗျဉ်အက္ခရ”ဂမၠိုၚ်တုဲ ဖျေံလဝ်ဗီုပြၚ်သာ်ဝွံရောၚ် ။
ဥယျောဇနကထာလၚ်္ကာ − ၀− ဂိုဏ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]၁ ။ လိက်မည် − မည်ကတ်၊ ဝတ်ပကဵုလီု၊ ရီုဗၚ်ပြဟ်ပြဟ် ။
လိက်မည် − မည်ဗှ်၊ ဒယှ်လုံဍုၚ်၊ ဂွံကၠုၚ်ထိုၚ်သး ။
လိက်မည် − မည်ကှ်ေ၊ ကၞေဟ်ဂွံပရဲ၊ တဲပကဵုသၠး ။
လိက်မည် − မည်တြး၊ ပြးအာရိုဟ်တ္ၚဲ၊ ညးအဲဂွံဗှ် ။
၂ ။ လိက်မည် − မညိယိုက်၊ မည်ဗၠိုက်ဟွံမွဲ၊ ညးအဲဂွံဆဵု ။
လိက်မည် − မည်ယဵု၊ မည်လဟဵုပြဟ်၊ မြဟ်လုံဍုၚ်ကွာန်။
လိက်မည် − မည်ရံၚ်၊ တုပ်ညံၚ်ရတ်မၞိက်၊ လိက်မည်−မည်ဆာန်။
လိက်မည် − မည်ရာန်၊ လုံကွာန်ဂိုတ်ဗှ်၊ ဒှ်ကျာ်သြဳမ္ၚဵု ။
၃ ။ လိက်မည် − မည်သၠုၚ်၊ ဍုၚ်မည်ဂွံမြဟ်၊ ဗှ်ညိလိက်မည် ။
ဂွံတီဝၚ်နန် − မည်ရဒးဂိုတ်၊ ပဝိုတ်အာဲတၟာဲ။
လိက်မည် − မည်ဖျဴ၊ အဲထဴဖအောဝ်၊ ကျောဝ်ရံၚ်ညိနာဲ။
လိက်မည် − မည်ဂၠာဲ၊ အာဲပိုဲတဴတက်၊ ကြက်ဗၠးလ္ၚုလ္ၚန်။
၄ ။ လိက်မည် − မည်ကြီု၊ မည်ဟီုထိုၚ်သး၊ မည်ကၠးဇပ်ဍပ်။
လိက်မည် − မည်ရပ်၊ ဒှ်ဂြပ်ပြဲပြဲ၊ ပ္ဍဲလိုက်လောက။
လိက်မည် − မည်ချူ၊ ပဇူလးလး၊ ဟွံဒးဟောံကျာ။
လိက်မည် − လိက်တၠ၊ ဆသှ်ေဂၠာဲနၚ်၊ မၚ်မွဲဂိုတ်ချပ်။
၅ ။ လိက်မည် − မည်လွဳ၊ မည်ညဳလုံကွာန်၊ မည်ဆာန်လိက်ပတ်။
လိက်မည် − မည်ကတ်၊ မည်သတ်ပေၚ်ဍုၚ်၊ မည်ဒုၚ်ယၟုဟေၚ်။
လိက်မည် − မည်ဆာဲ၊ မည်ဂၠာဲပကောံ၊ မည်ဟောံပထေၚ်။
လိက်မည် − မည်ဂၠေၚ်၊ မည်ဟေၚ်ဂွံပိုၚ်၊ မည်ဂၠိုၚ်ပြာကတ်။
၆ ။လိက်မည် − မည်တက်၊ မည်လက်ကိုတ်ဗှ်၊ မည်ဂှ်မံက်ကၠုၚ်။
လိက်မည် − မည်လျုၚ်၊ မည်သၠုၚ်တိုန်ပြဟ်၊ မည်ဒှ်မွဲဗော်။
လိက်မည် − မည်မၚ်၊ မည်နၚ်မည်ကေတ်၊ မည်ဇေတ်ပြာထော်။
လိက်မည် − မည်တော်၊ မည်ဇၞော်မောဝ်ဏး၊ မည်ပျးမုက်ဍုက်။
၇ ။လိက်မည် − မည်တဵု၊ မည်ဒးကဵုဝါဲ၊ မည်ဂၠာဲစုတ်ဍာ်။
လိက်မည်ကၠုတ်ပါ် − မည်ပြာ်ဂကူ၊ မည်လတူညး။
လိက်မည် − မည်ထိၚ်၊ မည်လဟိၚ်လုက်၊ မုက်မည်ဂွံယး။
လိက်မည်လုံညး၊ မည်ဂွံယးတၟး၊ မည်ကၠးဇဳသာ်။
၈ ။ လိက်မည် − မည်ကှ်ေ၊ မည်ရှ်ေသှ်ေမာန်၊ မည်ဆာန်ပူဇဴ။
လိက်မည်ရဴဂဴ၊ မည်လဴဟီုကဵု၊ မည်ဂွံဖဵုလၟုဟ်။
လိက်မည်ယွံသွံ၊ မည်ဂွံရတ်မၞိက်၊ လိက်မည်နွံၚုဟ်။
လိက်မည်ပက္ဍုဟ်၊ မည်လၟုဟ်ညးဟီု၊ သီုမည်တြုံဗြဴ။
၉ ။လိက်မည်ပိုဲဏး၊ ပျးမုက်ဂကူ၊ လတူဂၠးတိ။
လိက်မည်ဖျဴသ္ၚိ၊ ကလိဂွံဂုန်၊ ဆဵုဖျုန်ညာတ်ကြက်။
လိက်မည်ရာၚ်ဆာဲ၊ မည်ဂၠာဲဍုၚ်နန်၊ လိက်မည်တဴတက်။
မည်တံဟွံကၠက်၊ မည်ၜက်ဂၠိုၚ်ဟေၚ်၊ ဟွံသေၚ်ၜါပိ။
၁၀ ။ လိက်မည် − မည်ဂိုဟ်၊ ရိုဟ်ရိုဟ်စိုပ်ကၠုၚ်၊ ဒုၚ်တဲရှ်ေသှ်ေ။
လိက်မည်အဲကှ်ေ၊ စှ်ေစိုတ်တုဲဗှ်၊ တီရှ်အိုတ်သီု။
ပိဋကတ်ပိ၊ ပါဠိကျာ်ဂှ်၊ ဒှ်ရတ်ညးဟီု။
ရာန်ပူဇဴကီု၊ အိုတ်သီုညးအဲ၊ ရိုဟ်တ္ၚဲကတ်ဖျေံ။
၁၁ ။ ယွံကလောမည်၊ နန်ထဝ်စိုပ်တိ၊ သ္ၚိမည်ရောမွဲ။
အိုတ်သီုညးအဲ၊ ရိုဟ်တ္ၚဲဂိုတ်လွဳ၊ ချဳဂရာၚ်ညိ။
ဘဝဍိက်ပါဲ၊ ဘဝနာဲတၠ၊ ပကဵုခြာဂၠိ။
ဍုၚ်မတိမိ။ ညိဓဝ်လ္ပဝိုတ်၊ ဂိုတ်မှတ်ဂၠာဲနဲ။
၁၂ ။ ယွံကလောမည်၊ ဆီနန်စိုတ်တၠ၊ ပကဵုဂွံဗျဟ်။
ဇၟာပ်ဘဝဒှ်၊ မည်ဂှ်ပၠန်ဟေၚ်၊ ကလေၚ်ၜံၚ်ပိုဲ။
ဂကူယဲပၞီ၊ ဆီပလုပ်ပြီု၊ အိုသီုနာဲဟိုဲ။
မည်ဂကူပိုဲ၊ ဟိုဲဇာတိပြဲ၊ ပ္ဍဲလိုက်ကဵုဒှ်။
၁၃ ။ ယွံကလောမည်၊ ဆီုနန်ကဵုဇေတ်၊ ခေတ်လီုပြံၚ်ပြံၚ်။
ဂိုဟ်အှော်ယာဲၜံၚ်၊ ရံၚ်မုက်မိမ၊ ဘဝပြဲအိုတ်။
မည်ကဵုမည်ဟုဲ၊ ဗက်အုဲပသ၊ ပဒးပၠောပ်စိုတ်။
ဆာန်ဗၠေတ်ကၠက်အိုတ်၊ ဂျိုၚ်−ချိုတ်ညးဂး၊ ဒးရုဲဒးပံၚ်။
၁၄ ။ ယွံကလောမည်၊ ဆီနန်စိုတ်ဨ၊ ကဝ်ပြေညိဟာ။
ချပ်နပညာ၊ ညာတ်အာဂတ၊ ၜါပကဵုပြး။
ဝၚ်ဂကူပိုဲ၊ ဟိုဲမည်ခပ်သီ၊ ကဵုတီညိဏး။
ပပါဲဒကး၊ ထ္ၜးအစောံဂံၚ်၊ ညံၚ်စိုပ်ဒးအာ။
၁၅ ။ ယွံဂကူမည်၊ ချပ်ဂၞန်ညဳညဳ၊ ဒးလွဳစိုတ်နာဲ။
တၚ်နွံဗက်ဂၠာဲ၊ ညာတ်အဲာတိဍာ်၊ လီုလာ်ပ္ဍဲခေတ်။
ဍုၚ်ပိုဲရးပိုဲ၊ ဟိုဲကလောတံ၊ တ္ၚဲဏံဒးကေတ်။
ဆီမည်ကဵုဇေတ်၊ ခေတ်လဵုပြံၚ်ပြံၚ်၊ ညံၚ်ကောန်မွဲယာဲ။
၁၆ ။ ယွံဂကူမည်၊ ချပ်ဂၞန်ပြဟ်ပြဟ်၊ ကဵုသၟဟ်ဗိုန်ဂၠိ။
ဍုၚ်ရးအာဲမိ၊ ဝါဒိတံတဲ၊ နွံပ္ဍဲပိုဲဟေၚ်။
ဍေံဗတိုက်ပၠံၚ်၊ စံၚ်ဂစိုတ်ပိုဲ၊ ဟိုဲမည်ဆီဍေၚ်။
နွံပ္ဍဲဝၚ်ဟေၚ်၊ ပြေၚ်ကလောန်ဖန်၊ ပၠန်တဲအိုတ်ညိ။
ပြကိုဟ်စရာဲဗုဒ္ဓဘာသာ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]နမောတဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာ သမ္ဗုဒ္ဓဿ
- ဗီုဂွံသ္ပအာရီုကဵုရပ်ကျာ်
ပစ္ဆိမံဖလဒါနေန၊ ဗဟုံပစိတပါရမဳ ။
ယဿဝေသံသုမာပေန္တိ၊ ကေနာပိအသမံသမံ ။
ဗဟုံ၊ ဗွဲ − မဂၠိုၚ်လောန် ဖျေံဂၞန်ရိုဟ်တၟော် တော်လၟိဟ်ဟွံလောဲ ဟၟဲကဵုသၞာံပွိုၚ်ဂလိုၚ်တေံဂလိုၚ်ဏံ ဟွံပၠံစၟဳစၟတ် ဟွံတီဗၞတ်တွဵု။ ပစိတပါရမဳ၊ ၚ် − ပါရမဳဂမၠိုၚ် ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ဆန်ၜန် ပတန်စွံလဝ်နူပန်အသၚ်ဃဲ ပရဲမွဲမှာလက်ကဝ် (မဟာလက်ကဝ်)တေံ။ ပစ္ဆိမံၚ်ဖလဒါနေန၊ န− မကဵုဖဵုပ္ဍဲကဵုလ္အိတ်ဘဝခန္ဓဇကု ဟၟဲသတြုသံသာ ဟွံဒးအာကတဵုဒှ်။ ယဿဘဝဂတော၊ ယြဴ− ဒဒက်တဴကဵုကျာ်တြဲ ပြဲဗွဲဝိသေသ ဂွံပတၠပိုည်တြဴပြကာ ။
ဝေသံ၊ န်− အယောၚ်အလာအရာအိုတ်သီု ဗီုပြၚ်ဒးသၞောတ် မုက်မတ်ဇိုၚ်တဲအဝဲဇကုဒှ်တံ။ ကေနပိ၊ ကေုာံသၟိၚ်မၞိဟ်ဒေဝတဴ ဗြမှဴအိန်ဗြီုသၟိၚ်ယီုတၠဣဒ္ဓိ ဗၠိုပ်တိဗပါ်အမှဲညးတဲလဵုမွဲကီုလေဝ်။ အသမံ၊ ၚ် − ဟဂွံတုပ်သၟဟ်ချူဗဒှ်ၜတ်ကၞာတ် ဂ္ညိဂ္ညါတ်လဝ်နကဵုလက်သဏ်ဖၞော်သၟတ်တၞဟ်တၞဟ်သာ် လပါ်ပါဲပုၚ်ဂှ်ဒှ်တုဲ။ သမံ၊ ဗွဲ− မတုပ်သၟဟ်ဇကု ညံၚ်ဂွံဒှ်အာပမာထဝ်ထ္ၜောံ ကောံကလောံရေၚ်ဗျိၚ် သိၚ်္ဂနိက်ဖမ္ဗူနတ်ဂွံဒးကဵုမတ်ညးသ္အာၚ်။ သုမာပေန္တိ၊ ပ္ဍံ− နိမိတ်ဗဒှ်ကဵုဖဵုလွဳ စိုပ်ကၞောတ်မုက်မတ်ဂဵုဒၟံၚ် ညံၚ်လျးတ္ၚဲအာဒိ သီုလျးဂိတုသက္ကုဒိုဟ်တၟးပျးဏာတ္ကံပန် တ္ၜန်တ္ၜောဲလောန်ကာဲ ရာၚ်ဆာဲအိုတ်ကွေံရောၚ်သွံ ။
- သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်
ပါရမဳကျာ်မ္ဂးဂှ် − နွံဂလိုၚ်တေဴရနွံဂလိုၚ်ဏံရ ပွမဖျေံပြေၚ်ဂၞန် ရိုဟ်တၟော်ညံၚ်ရဴတော်လၟိဟ်ဟွံမာန် ၜတ်ကၞာတ်ဟွံမာန်ဂှ်ကီု ဆန်ၜန်ပ္တံလဝ်ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တဴဗွဲမလောန်ရ၊ ကုသဵုပါရမဳဂကောံသတ္တံ မၞုံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဂၠးတိစက္ကဝါဏံဂှ် ပံၚ်ပကောံသၟဟ်ဒှ်သ္ပမွဲတုဲ ပၟဝ်ဂလိုၚ်ပ္တိုန်ကဵုကၠံဆ (လ္ၚီဆ) ကဵုဒှ်ကၠာရ၊ ပြိုၚ်ပ္ကာန်ၜတ်ကၞာတ်ကဵုကုသဵုပါရမဳကျာ်မွဲဇကုမ္ဂး၊ ကုသဵုပါရမဳကျာ်ဂှ်လေဝ် ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တဴဗွဲမလောန်ရ၊ ပြိုၚ်ပ္ကာန်ၜတ်ကၞာတ်ဟွံမာန် မမိက်သ္ဂးရ။
ဒဒှ်ရကုသဵုပါရမဳကျာ် ပြိုၚ်ပ္ကာန်ၜတ်ကၞာတ်ဟွံမာန်ဂှ်လေဝ် တွံစွံပ္တန်လဝ်ပ္ဍဲပြကိုဟ်ဂမၠိုၚ် မဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ရ၊ ပါရမဳသ္ဂောံဂၠိုၚ်ဂလိုၚ်ဂှ်ဂှ် လုကဴပွိုၚ်ပန်အသၚ်ဃဲကဵုပရဲမွဲမဟာလက်ကဝ် ဗဝ်ဂအုံဟေန်ဆာဲ ဂၠာဲပကောံပကေဝ်နၚ်တုဲ ဟိုတ်နူမကလိဂွံနၚ်လဝ်ဂှ်ရ ပါရမဳနွံဂလိုၚ်တေံရ နွံဂလိုၚ်ဏံရဂှ် ရိုဟ်လၟိဟ်ဖျေံဂၞန်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်တး, အိုတ်အးဟွံမာန်ရောၚ်။
- ဗီုတော်အသၚ်ဃဲ
သ္ပတံနူကဵုကဝ်တန်တုဲ စဵုကဵုလီုဂှ် “မွဲကဝ် − မွဲကဝ်”ညးမကော်ခဴစရ၊ မရာဲသာဲဓတ်, မရာဲဗ္တာၚ်တံဂှ် ကိုဟ်ဆာဲပြိုက်စုတ်အပ္ဍဲရုၚ်ကြိုၚ်အပေါတ် မၞုံဇမၠိၚ်အနာံမွဲယောဇနာ−ဂှ်တုဲ ပေၚ်ကၠံသၞာံမ္ဂး၊ ၜိုတ်ဂိုၚ်ကပှ်ကၠဟ်ပ္တိတ်မွဲမ၊ နနဲသာ်ဏံ ၜိုန်မရာဲဍောတ်သွတ်ဂမၠိုၚ်အိုတ်အာကီုလေဝ် မွဲကဝ်ဟွံအိုတ်မွဲကဝ်ဟွံပေၚ်ဏီဂှ် တွံလဝ်ပ္ဍဲပြကိုဟ်တံဂှ်ရ။
ကဝ်လံလဂၠိၚ်သ္ၚောဲ ဟၟဲကဵုလၟိဟ်ဂၞန်စၞောန်ထ္ၜးရိုဟ်တၟော် တော်ပိုၚ်ခြာဟွံမာန် ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တဴဗွဲမလောန်ဂှ် “အသၚ်ဃဲ” ညးမကော်ခဴစရ၊ နနဲသာ်ဏံ ရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန်တုဲ အကြာကျာ်မွဲဇကုကဵုမွဲဇကုဂှ် ဒးစၟတ်သမ္တီလဝ် နကဵုအသၚ်ဃဲပန်ဝါစိ “ပန်အသၚ်ဃဲ” မဒးသ္ဂးရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − ပန်အသၚ်ဃဲကဵုပရဲမွဲမှာလက်ကဝ် − မဟာလက်ကဝ်ဂှ်လေဝ် ကျာ်မွဲဇကုကဵုမွဲဇကုဂှ် ဒှ်အခိၚ်ဗပေၚ်ပါရမဳ ပါရမဳဍိုက်ပေၚ်ပြဟ်ပြေဟ်အိုတ်ရောၚ်။
ကျာ်လ္ၚဵု, တြုံဗောဓိသတ်လၟောဝ်ကျာ်လ္ၚဵုတံဂှ် ဒးဗပေၚ်ပါရမဳပ္တံပါရမဳဒ္စါံအသၚ်ဃဲကဵုပရဲမွဲမဟာလက်ကဝ်လေဝ်နွံ၊ စှ်တြဴအသၚ်ဃဲကဵုပရဲမွဲမဟာလက်ကဝ်လေဝ်နွံ၊ ဒးဆန်ၜန်ပ္တံပါရမဳလံလဂၠိၚ်သ္ၚောဲဗွဲမလောန်တုဲ ဂွံကတဵုဒှ်ကျာ်မာန်ရ၊ ပါရမဳဗောဓိသတ်ပိုဲ ပကောံပကေဝ်ဟေန်ဆာဲဂၠာဲပကောံဂွံနၚ်လဝ် လုကဴပွိုၚ်ပန်အသၚ်ဃဲကဵုပရဲမွဲမဟာလက်ကဝ်ဂှ် ၜိုန်ရဂၠိုၚ်ရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန်ကီုလေဝ် ဟွံဂွံအခေါၚ်ကဵုဖဵုဟွံစိုပ်အလန်ကဵုဖဵုဏီရ။
စိုတ်မွဲတ္ၚဲမ္ဂး မဒးကဵုဖဵုဗွဲစၟတ်ရောၚ်ဂှ် ညးတၠပါရမဳ ပၠောပ်လဝ်စိုတ် ကၟောန်လဝ်ပ္ဍဲစိုတ်တုဲ မၚ်စၟဳဒၟံၚ်ရ၊ ဃောမမၚ်စၟဳဒၟံၚ်ဂှ် ကောန်သၟိၚ်သိဒ္ဓတ္တကုမာ (ကောန်သၟိၚ်သိဒ္ဓတ်−သိဓတ်)၊ ကာလအာစိုပ်ဘဝကတဵုဒှ်ကျာ်ဟံၚ်ပြာ်သတ်ဝွံ ပ္ဍဲအရာပြဝကေၚ်ကာ ဆေၚ်ဆက် − ဆေၚ်စပ်ကဵုခန္ဓကာယရူပလက္ခဏဒှ်တံ သွက်ဂွံထပ်ကဵုဖဵုမွဲအလန်ပၠန်ညိညဟွံမွဲတုဲ ဒှ်အခိၚ်မကဵုဖဵုဇၞော်အိုတ် ဒှ်အခိၚ်မကဵုဖဵုလက်ကရဴကဴတဲအိုတ်ရောၚ်။ −−−
- ( မွဲယောဇနာဂှ် မၞုံဇမ္ၚောဲ − ၁၂ − တိုၚ်ကဵ ၅ −ဖါရောၚ်၊ လျိုဟ်တုပ်ရ)
−−−ဟိုတ်ဂှ်ရ − ပါရမဳတံဂှ် နိမိတ်ဗဒှ်ကဵုမုက္ခဝါကျာ်တြဲ ဟၟဲကဵုပ္တောံၜတ် ပြာကတ်ဂေါဝ်ဆာဲညံၚ်ဂွံမၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳကီု၊ အဝဲဇိုၚ်တဲ ညံၚ်ဂွံဍိုန်ဍောတ်ကလိတ်ကလောတ်ဒးရးကီု၊ ဇကုကဵုသၠုၚ်ဒတဴ ညံၚ်ဂွံပေၚ်ဖ္ဍိုက်ကြိုက်တန် ဒးရးကီု၊ ဇကုကျာ်တြဲ အလုံအိုတ်သီုဝွံ ပ္ဍဲဒၞာဲဗီုပြၚ်အယောၚ်အလာသဏ္ဌာန်ဂှ်ဂှ် သၟဟ်ကဵုတၠပါရမဳတုဲ ဗဵုလ္ၚောဝ်ကျောဝ်မၠာ်ဆာဲကွေံကွေံရ၊ အလုံသဏ္ဌာန်ရူပကာယဂှ်ဂှ် တုပ်သၟဟ်ညံၚ်ရဴဂလာန်အကြီု ဟီုဂးစ “မတက်ပ္ဍဵုလဝ်တဆိပ်ကြာ တြုံပရဲပြဲဗွဲတၟေၚ်” ရ။
အလုံရူပကာယအိုတ်သီုဂှ် ပစၟတ်သမ္တီလဝ် နကဵုလက်သဏ်ဇၞော်ပိစှော်ၜါ လက်သဏ်သၟတ်ဒ္စါံစှော် ဍိုက်ပေၚ်ကဵုစၠးစရာဲသပ္ပါဲဒးရး ဒးကဵုမတ်ညးအလုံအိုတ်သီုတုဲ သၟိၚ်မၞိဟ်ဒေဝတဴ ဗြမှဴအိန်ဗြီုသၟိၚ်ယီု တၠဣဒ္ဓိဗၠိုပ်တိဗပါ်အမှဲ ညးတဲလဵုမွဲလေဝ် (သတ်ဂကူလဵုမွဲလေဝ်) သွက်ဂွံပ္တဝ်ပ္တောံ စွံလံၚ်ပြိုၚ်ပ္ကာန် ၜတ်ကၞာတ်ဟွံမာန်ရ၊ ပါရမဳဂမၠိုၚ်တံဂှ် အလုံဇကုကာယကျာ်မွဲ ညံၚ်ဂွံတုပ်ကဵုဗီုနဲထဝ်ထ္ၜောံထဝ်လောံ ထဝ်သိၚ်္ဂနိက် ဇမ္ဗူနတ် ညံၚ်ဂွံလုပ်ကဵုမတ်ညးသ္အာၚ် ယေန်သၞာၚ်ကျာ်သြဳလေဝ် ညံၚ်ဂွံဒျ်တုပ်သၟဟ်ကဵုကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဂှ် နိမိတ်ဗဒှ်ကဵုဖအိုတ်ရ။
ပ္ဍဲအရာနိမိတ်ဗဒှ်ကဵုဗီုဂှ်ဂှ် ပါရမဳဂမၠိုၚ် ညးတသိုၚ်ကဵုဖဵု, အဲတသိုၚ်ကဵုဖဵု ပၠံၚ်ကဵုဖဵုကေုာံရေၚ်သ္ကံတုဲ ပ္ဍဲကာလကဵုဖဵုနိမိတ်ဗဒှ်ကဵုပေၚ်ပေၚ်စုံစုံ ရုံရုံဂပ်ဂပ်ဂှ်လေဝ် တၟေၚ်တၟေၚ်တၟဟ်တၟဟ် ကတဵုဒှ်တိုန်ပ္ဍဲလိုက်ဏံရ၊ ဟိုတ်နူတၟေၚ်တၟဟ်ကတဵုဒှ်တန်ပ္ဍဲလိုက်လောကဏံရ၊ ဗဵုလ္ၚောဝ်အယောၚ်အလာဗီုပြၚ် ဂဝုဲကဝါ် ရုပ်သာ်ကျာ်တြဲ ဟွံဖဲလးလး ဟွံပေၚ်တရိုပ်ကဵုစိုတ်လးလးရ။
အလုံရူပကာယျကျာ်တြဲပိုဲဂှ် မၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳ ရာၚ်ဆာဲယးတၟး ညံၚ်ရဴပယျးလျးတ္ၚဲဂိတု မတၟးအာအလုံဒိုဟ်မွဲကီု သီုကဵုတ္ကံပန် ဂဵုလဟဵုတ္ၜန်တ္ၜောဲဒၟံၚ်ရ၊ ရုပ်သာ်ကျာ်တြဲပိုဲ မၞုံကဵုစၠးစရာဲဆာဲလ္တူဆာဲ ဂေါဝ်လ္တူဂေါဝ် ဗဵုလ္ၚောဝ်ဟွံဖဲ ရဲဂကူဗုဒ္ဓဘာသာတံ လျုၚ်သ္ဍိုက်ကွေံကွေံရ၊ ညံၚ်ရဴမၞုံဒၟံၚ်ဇရေၚ်ကျာ်သဗ္ဗညုကီု သီုကဵုဟဂွံကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဓဝ်ကျာ်ဏီဂှ် ဒးကၠုၚ်ကတဵုဒှ်မၞိဟ်ပ္ဍဲဂကူဗုဒ္ဓဘာသာလၟုဟ် ဒုဟ်ဇကုဇကုခၞံ ကံဇကုဍေံကဵုဖဵု ကံကုသဵုဇကုဍိုန်လျပရေံကွေံကွေံရောၚ်သွံဂှ် ဒးဗျိဇကုဇကုရ။
ဆဂးဂှ် ညံၚ်သ္ဂောံကတဵုဒှ်မၞိဟ်လုပ်လၟိဟ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာ ဂွံဏာမတ်ကတောဝ် သွက်ဂွံဗဵုလ္ၚောဝ်ကျာ်တြဲအရိယျမေတ္တေယျဂတာပ်ဂှ် နူလၟုဟ် မ္ၚုဟ်လဝ်သဒ္ဓါစေတနာ ဂၠံၚ်ဖါစိုတ်အးအးတၟးတၟးတၟိတၟိ စွံသတိကဵုဇၞော်တုဲ ပ္တိတ်ဇြဟတ်ထတ်ထတ်စောံစောံအိုတ်ညိ၊ နကဵုအစဳအရေၚ်လၟေၚ်မဟီုကၠုၚ်တုဲဝွံ ဒဒှ်ရရုပ်သာ်ကျာ်တြဲပိုဲ ပ္တောံၜတ်ပြိုၚ်ပ္ကာန်ဟွံမာန် အံသဝ်အိုတ်ဟွံမာန်ဂှ် ပၠောပ်စွံလဝ်ပ္ဍဲဂမြၚ်ညာန်ဇကုညိ၊ ဗၞတ်ဂွံအခိၚ် ကၠာသၟိၚ်ဂစိုတ်ဟွံကၠုၚ်ကော်ကၠာ ဒဒိုက်ဇၞော်ဟွံကၠုၚ်စိုပ်ဂှ် ဗှ်ဗၞုဟ်သ္ပအာရီုကဵုဗီုရုပ်သာ်ကျာ်တြဲပိုဲအိုတ်ညိ။
- (မည်ပိုဲကော်ဒၟံၚ်ဂှ် ကျာ်အရဳယျ − လ္ၚဵုဂှ် အရဳယျမေတ္တဲယျ)
ဗီုဂွံသ္ပအာရီုကဵုလျးကျာ်ဂမၠိုၚ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]နဳလာယောနဳလဋ္ဌာနမှာ၊ ပဳတော, ဒါတာစလောဟိတာ ။
တမှာတမှာစမဥ္ဇိဋ္ဌာ၊ နိက္ခမိံသုပဘဿရာ ။'
ယဿဘဂဝတော၊ ယြဴ − ဒဒက်တဴကဵုကျာ်တြဲ ပြဲဗွဲတၟေၚ်ဝိသေသ ဂွံပတၠပိုည်တြဴပြကာ။ နဳလဋ္ဌာနမှာ၊ နူ − ဒၞာဲသာ်လမ္စံက် ညိဟွံဍံက်စောန်ဖျောန်လဝ်ဟွံသေၚ် သော်ကၞေၚ်မတ်သော်က္ဍိုပ် စိုပ်ခၟိပ်ပုၚ်မုၚ်ဒှ်ကၠုၚ်သာ်ဒမျိုၚ် ပြိုၚ်တိတ်နူအဝယ်ဇကုဇကု။ နဳလာယော၊ ၚ် − လျးသာ်လမ္စံက် ဟွံပြံက်ဟွံဍာပ် အာကိုပ်ကၠာတၟးဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴပ္ကဴဥပ္ပိုလ် လစ္စံက်ပ္ကဴယန်ဂမၠိုၚ်။ နိက္ခမိံသု၊ စိုန်− တိတ်ကၠုၚ်ညဳညဳဖျဳဖျဳဖျဴဖျဴ ဂဵုတဴစၠးစရာဲဂေါဝ်ဆာဲဒှ်လျုၚ် ပါဲပုၚ်ပူရေတ် ဂြိပ်(ဒြေပ်)ဂေတ်ပွဳပွူဋ္ဌာန်လ္တူဂေါဝ်ဆာဲ ဒၞာဲသာ်လမ္စံက်သ္အးတၟးတိတ်အိုတ်ရမိဂ္ဂး ။
ပဳတဋ္ဌာနမှာ ၊ နူ− ဒၞာဲသာ်ထဝ်ဂးလဝ်ဇကု, ကောန်မတ်ထဝ်ထမၞောတ် ဂေတ်ဗိုၚ်ပြိုၚ်တိတ်နူအဝယ်ဇကုဇကု။ ပဳတာစ၊ ၚ်− လျးသာ်ထဝ်ဂးလဝ်သာ်ဗိုဟ်သၞဴဖက်ကြက်ထဝ်သိၚ်္ဂနိက် သၟိၚ်ဂးပ္ကဴထဝ်ဂမၠိုၚ်ကီုလေဝ်။ နိက္ခမိံသု၊ စိုန်− တိတ်ကၠုၚ်ညဳညဳဖျဳဖျဳဖျဴဖျဴ ဂဵုတဴစၠးစရာဂေါဝ်ဆာဲဒှ်လျုၚ် ပါဲပုၚ်ပူရေတ် ဂြိပ်ဂေတ်ပွဳပွူ ဋ္ဌာန်လ္တူဂေါဝ်ဆာဲ ဒၞာဲသာ်ထဝ်သ္အး တၟးတိတ်အိုတ်ရမိဂ္ဂး ။
သြဒါတဋ္ဌနမှာ၊ နူ− ဒၞာဲသာ်သြန်ဂးပၠန် သာ်ဗ္တာၚ်ၜတ်ဗျာၚ်ၚေက်, ဇုတ်ဟီုခုတ်မတ်ဇြုၚ်ဒှ်ကၠုၚ်သာ်ဗု ဇြုၚ်ဂွုၜတ်သဴ ညံၚ်ပ္ကဴဒလုံဂြိပ် ဒတုံဂေတ်ဗိုၚ် ပြိုၚ်တိတ်နူအဝယ်ဇကုဇကု။ သြဒါတာစ၊ ၚ်− လျးသာ်သြန် ဗုပၠန်ၜတ်သ္အး တၟးညံၚ်ဂိတုသာ်ကၠု ဟွံသၞဴတုပ်ပ္ကဴသြန်ဂမၠိုၚ်ကီုလေဝ်။ (ပ္ကဴသန်)
နိက္ခမိံသု ၊ စိုန်− တိတ်ကၠုၚ်ညဳညဳ ဖျဳဖျဳဖျဴဖျဴ ဂဵုတဴစၠးစရာဲ ဂေါဝ်ဆာဲဒှ်လျုၚ် ပါဲပုၚ်ပူရေတ် ဂြိပ်ဂေတ်ပွဳပွူ ဋ္ဌာန်လ္တူဂေါဝ်ဆာဲ ဒၞာဲသာ်သြန်သ္အး တၟးတိတ်အိုတ်ရမိဂ္ဂး ။
လောဟိတဋ္ဌာနမှာ၊ နူ− ဒၞာဲသာ်ဗ္ကေတ်ကၠိၚေတ်ဟွံဍုန်ဖျုန်, ဆီ, သၟန်ပါၚ်ဇာၚ်ၚု ဍာဲဗ္ကေတ်ဟွံလေတ်ဖျောန်လဝ် အံသဝ်လေဝ်ဂၠိုၚ် ပြိုၚ်တိတ်နူအဝယ်ဇကုဇကု။ လောဟိတာစ၊ ၚ်− လျးသာ်ဗ္ကေတ်သာ်ဍာဲ ဂေါဝ်ဆာဲလျုၚ်ဒၟံၚ် ညံၚ်ပ္ကဴချီုဍာ် သာ်ဗၠဲဂွါ ဥပ္ပိုလ်နွံကဵုသာ်ဗ္ကေတ် သာ်ဆီဂမၠိုၚ်ကီုလေဝ်။ နိက္ခမိံသု၊ စိုန်− တိတ်ကၠုၚ်ညဳညဳ ဖျဳဖျဳဖျဴဖျဴ ဂဵုတဴစၠးစရာဲဂေါတ်ဆာဲဒှ်လျုၚ် ပါဲပုၚ်ပူရေတ် ဂြိပ်ဂေတ် ပွဳပွူဋ္ဌာန်လ္တူ ဂေါဝ်ဆာဲ ဒၞာဲသာ်ပဍီု, သာ်ဗ္ကေတ်ၜတ်သ္အးတၟးတိတ်အိုတ်ရမိဂ္ဂး ။
တမှာတမှာ၊ နူ− ဂတာဇိုၚ်ဂတာတဲ, သၞေံဇိုၚ်သၞေံတြ အဝဲလဵုဟွံသှ်ေ လစှ်ေဇကုဂှ်ဂှ်။ ပဥ္ဇိဋ္ဌာစ၊ ၚ်− လျးသာ်ဗ္ကေတ်ဟေံဟေံရဴသၞေံဇိုၚ်ၜါ သာ်တာဍုဟ်ဍုဟ်ကြံၚ်ကြံၚ် ညံၚ်သာ်ပဍီု, သာ်တ္ၚေက်, သာ်မတ်ကကြၚ်ဂမၠိုၚ်ကီုလေဝ်။ နိက္ခမိံသု၊ စိုန်− တိတ်ကၠုၚ်ညဳညဳ ဖျဳဖျဳဖျဴဖျဴ ဂဵုတဴစၠးစရာဲဂေါဝ်ဆာဲ ဒှ်လျုၚ်ပါဲပုၚ်ပူရေတ်ဂြိပ်ဂေတ် ပွဳပွူဋ္ဌာန်လ္တူ ဂေါဝ်ဆာဲဒၞာဲသာ်ပဍီု, သာ်ဗ္ကေတ်ၜတ်သ္အးတၟးတိတ်အိုတ်ရမိဂ္ဂး ။
ပဘဿရာစ၊ ၚ်− လျးမသုန်သၞဴ− ကၠာသာ်လမ္စံက်, ကြဴသာ်တ္ၚေက်, သာ်ဗ္ကေတ်ၜတ်ပၠန် တ္ၜန်တ္ၜောဲသံၚ်ဗြံၚ် တုပ်ညံၚ်ဆေဝ်ပလေဝ်ဇုက်လလဳ ဖျဳဖျဳဖျဴဖျဴ တၟးတဴပြဟ်ပြေဟ်ဂမၠိုၚ်ကီုလေဝ်။ နိက္ခမိံသု၊ စိုန်− တိတ်ကၠုၚ်ညဳညဳ ဖျဳဖျဳဖျဴဖျဴ ဂဵုတဴစၠးစရာဲ ဂေါဝ်ဆာဲဒှ်လျုၚ် ပါဲပုၚ်ပူရေတ် ဂြိပ်(ဒြေပ်)ဂေတ်ပွဳပွူ ဋ္ဌာန်လ္တူဂေါဝ်ဆာဲ အလုံဒၞာဲအိုတ်သ္အး တၟးတိတ်အိုတ်ရမိဂ္ဂး ။
- (သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်)
(၁) လျးသာ်နဳလ။ သော်က္ဍိုပ်သော်ခၟိပ် သော်ပုၚ်မုၚ်သော်ကၞေၚ်မတ်, ကောန်မတ်ကျာ်တြဲတံဂှ် ဂဵုလဟဵုတၟးဒၟံၚ်နကဵုလျးအရံၚ်သာ်လမ္စံက် သာ်ဒမျိုၚ်တုဲ နွံကဵုစၠးစရာဲဂေါဝ်ဆာဲဗွဲမလောန်အိုတ်ရ၊ နသဘဴပကတိမြဴသာ်ဝွံ နူကဵုလစှ်ေအဝယ်ဇကုကျာ် သာ်လမ္စံက်သာ်ဒမျိုၚ် “လျးသာ်နဳလ” ဂမၠိုၚ် ပြိုၚ်တိတ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခါကာလျးသာ်နဳလာဂမၠိုၚ်ပြိုၚ်တိတ်ကၠုၚ်ဂှ် တုပ်သၟဟ်ညံၚ်ရဴတၟံရတ်ဣန္ဒနဳလသာ်လမ္စံက်ကီု၊ တုပ်သၟဟ်ကဵုပ္ကဴဥပ္ပိုလ်လမ္စံက်ဟွံပြံက်ဟွံစောန်ကီု၊ လျးသာ်လမ္စံက်တံဂှ် ဂဵုလဟဵုတၟးတိတ်ကၠုၚ်နူဇကုကျာ် လပါ်လ္တူပါဲပုၚ်ၜါလပါ် သၞဴရဴတ္ၜန်ထ္ၜောဲရေၚ်သ္ကံတုဲ မၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳဗွဲမလောန် လျိုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဗွဲမလောန်ရ၊ လျးအရံၚ်တံဂှ်လေဝ် မၞုံဗၞတ်တၟာသ္ၚိကီု မၞုံဗၞတ်တၟာဒဵုကီု ဇၞော်နူဂှ်ကီု ဂဵုလဟဵုယးတၟး ဗျာပ်တြးအာအလုံဒိုဟ်အိုတ်သီုတုဲ ဒှ်အရီုမတ် စိုပ်ကၞုၚ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ကြိုက်ကဵုမတ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာဗွဲမလောန်ရောၚ်။
(၂) လျးသာ်ပဳတ။ မပ္တံကဵုဂတာပ်မတ်ဖျုန်ဇကု စၞာံဇကုကျာ်တံဂှ် ဂဵုလဟဵုတၟးဒၟံၚ် နကဵုလျးအရံၚ်သာ်ထဝ် (သာ်ဗိုဟ်ဗိုဟ်)တုဲ နွံကဵုစရာဲဂေါဝ်ဆာဲဗွဲမလောန်အိုတ်ရ၊ အသဘဴပကတိမြဴသာ်ဝွံ နူကဵုလစှ်ေအဝယ်ဇကုကျာ်သာ်ထဝ်ဂှ် “လျးသာ်ပဳတ” ဂမၠိုၚ် ပြိုၚ်တိတ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခါကာလျးသာ်ပဳတဂမၠိုၚ်ပြိုၚ်တိတ်ကၠုၚ်ဂှ် တပ်သၟဟ်ညံၚ်ရဴကြက်ထဝ်, ထဝ်သိၚ်္ဂနိက်, ပ္ကဴထဝ်, ဍာ်ထဝ်မဇွောဝ်အာပ္ဍဲဇၟောဝ်ဍာ် သာ်လွာထဝ်ဂတှ်ေကီု၊ (ထဝ်ဗ္ကေတ်ဗီုထဝ်ပကတိရ) ။
လျးသာ်ထဝ်ဗိုဟ်ဗိုဟ်တံဂှ် ဂဵုလဟဵုတိတ်ကၠုၚ်နူဇကုကျာ် လပါ်လ္တူပါဲပုၚ်ၜါလပါ် သၞဴရဴတ္ၜန်တ္ၜောဲရေၚ်သ္ကံတုဲ မၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳဗွဲမလောန် လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဗွဲမလောန်ရ၊ လျးအရံၚ်တံဂှ်လေဝ် မၞုံဗၞတ်တၟာသ္ၚိကီု မၞုံဗၞတ်တၟာဒဵုကီု ဇၞော်နူဂှ်ကီု ဂဵုလဟဵုယးတၟး ဗျာပ်တြးအာအလုံဒိုဟ်အိုတ်သီုတုဲ ဒှ်အာရီုမတ် စိုပ်ကၞုၚ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ကြိုက်ကဵုမတ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာဗွဲမလောန်ရောၚ်။
(၃) လျူသာ်သြဒါတ။ မပ္တံကဵုမတ်, ၚေက်, ဇုတ်မၞုံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဖျုန်ဇကုကျာ်တံဂှ် ဂဵုလဟဵုတၟးဒၟံၚ် နကဵုလျးအရံၚ်သာ်ဗု, သာ်ပ္ကဴဒလုံ, သာ်သြန်တုဲ နွံကဵုစၠးစရာဲဂေါဝ်ဆာဲဗွဲမလောန်အိုတ်ရ၊ နသဘဴပကတိမြဴသာ်ဝွံ နူကဵုလစှ်ေအဝယ်ဇကုကျာ်သာ်ဗုၜတ်ဂှ် “လျးသာ်သြဒါတ”ဂမၠိုၚ် ပြိုၚ်တိတ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခါကာလျးသာ်သြဒါတဂမၠိုၚ်ပြိုၚ်တိတ်ကၠုၚ်ဂှ် တုပ်သၟဟ်ညံၚ်ရဴလွဳမာန်ဂိတုမကၠောန်လဝ်နကဵုသြန်ကီု။ (မူလ − သန်အ္စာသၠပတ်မည်တံကၠာကၠာညးချူအိုတ်ရ)
တုပ်သၟဟ်ညံၚ်ရဴလျးဂိတုမဗုသ္အး, သၟးညံၚ်ရဴပ္ကဴသြန်, ညံၚ်ရဴသြန်ဂတှ်ေ, ညံၚ်ရဴဍာ်သြန်မဇွောဝ်အာပ္ဍဲဇၟောဝ်ဍာ်ကီု၊ လျးသာ်သြန်, လျးမဇြုၚ်ဂွုဗုၜတ်တံဂှ် ဂဵုလဟဵုတိတ်ကၠုၚ်နူးဇကုကျာ် လျပါ်လ္တူပါဲပုၚ်ၜါလပါ် သၞဴရဴတ္ၜန်တ္ၜောဲရေၚ်သ္ကံတုဲ မၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳဗွဲမလောန် လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဗွဲမလောန်ရ၊ လျးအရံၚ်တံဂှ်လေဝ် မၞုံဗၞတ်တၟာသ္ၚိကီု မၞုံဗၞတ်တၟာဒဵုကီု ဇၞော်နူဂှ်ကီု ဂဵုလဟဵုယးတၟး ဗျာပ်တြးအာအလုံဒိုဟ်အိုတ်သီုတုဲ ဒှ်အာရီုမတ် စိုပ်ကၞုၚ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ကြိုက်ကဵုမတ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာဗွဲမလောန်ရ။
(၄) လျးသာ်လောဟိတ။ မပ္တံဖျုန်ဆီ မၞုံပ္ဍဲစၞာံဇကုကျာ်သၟန်ပါၚ်ကျာ်တံဂှ် ဗ္ကေတ်ဍာဲယောံဗွဲမလောန်အိုတ်ရ၊ သာ်ဗ္ကေတ်လျးသာ်ဗ္ကေတ် သာ်ဆီဍာဲယောံတံဂှ် ဂဵုလဟဵုတၟးဒၟံၚ်နကဵုလျးအရံၚ်သာ်ဗ္ကေတ်သာ်ဆီတုဲ နွံကဵုစၠးစရာဲဂေါဝ်ဆာဲဗွဲမလောန်အိုတ်ရ၊ နသဘဴပကတိမြဴသာ်ဝွံ နူကဵုလစှ်ေအဝယ်ဇကုကျာ် သာ်ဗ္ကေတ်ဍာဲယောံ မတုပ်ကေုာံသာ်ဇာၚ်ၚု, ကြေက်ဂှ် “လျးလောဟိတ”ဂမၠိုၚ် ပြိုၚ်တိတ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခါကာလ လျးသာ်လောဟိတဂမၠိုၚ်ပြိုၚ်တိတ်ကၠုၚ်ဂှ် တုပ်သၟဟ်ညံၚ်ရဴဗၠဲဂွါဗ္ကေတ်, ပ္ကဴဥပ္ပါလ်ဗ္ကေတ်, မၞိက်ဗ္ကေတ်ကီု။
လျးသာ်ဗ္ကေတ်ဟွံဒးလံက်လေတ်ဖျောန်လဝ်ဂှ်ကီု၊ လျးသာ်ဆီဍာဲယောံတံဂှ်ကီု၊ ဂဵုလဟဵုတိတ်ကၠုၚ်နူဇကုကျာ် လပါ်လ္တူပါဲပုၚ် ၜါလပါ်သၞဴရဴတ္ၜန်တ္ၜောဲရေၚ်သ္ကံတုဲ မၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳဗွဲမလောန် လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဗွဲမလောန်ရ၊ လျးအရံၚ်တံဂှ်လေဝ် မၞုံဗၞတ်တၟးသ္ၚိကီု မၞုံဗၞတ်တၟာဒဵုကီု ဇၞော်နူဂှ်ကီု ဂဵုလဟဵုယးတၟးဗျာပ်တြးအာအလုံဒိုဟ်အိုတ်သီုတုဲ ဒှ်အာရီုမတ်စိုပ်ကၞုၚ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ကြိုက်ကဵုမတ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာဗွဲမလောန်ရောၚ်။
(၅) လျးသာ်ပဥ္ဇိဋ္ဌ။ လျးသာ်မဥ္ဇိဋ္ဌ မၞုံကဵုသာ်ဗ္ကေတ်တံဂှ်တုန် သာ်ဗ္ကေတ်ဗိုဟ်ဗိုဟ်လေဝ်ဟွံဒှ်, ဗ္ကေတ်ကြံၚ်ကြံၚ်လေဝ်ဟွံသေၚ်, ဗ္ကေတ်ၜတ်ၜတ်ဟေံဟေံ ညံၚ်ရဴသၞေံဇိုၚ်တဲကျာ်ကီုရ၊ လျးတံဂှ် ဂဵုလဟဵုတိတ်ကၠုၚ်နူကဵုလစှ်ေအဝယ်ဇကုကျာ် လပါ်တေံလပါ်ဏံအိုတ်ရ၊ “လျးသာ်မဥ္ဇိဋ္ဌ” မတိတ်ကၠုၚ်နူကဵုအဝယ်လစှ်ေဇကုကျာ်ဂှ် နွံကဵုစၠးစရာဲ ဂေါဝ်ဆာဲဗွဲမလောန်အိုတ်ရ၊ နသဘဴပကတိမြဴသာ်ဝွံ နူကဵုအဝယ်လစှ်ေဇကုကျာ်ဂှ် လျးသာ်မဥ္ဇိဋ္ဌဂမၠိုၚ် ပြိုၚ်တိတ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ။
ပ္ဍဲအခါကာလျးသာ်မဥ္ဇိဋ္ဌဂမၠိုၚ်ပြိုၚ်တိတ်ကၠုၚ်ဂှ် တုပ်သၟဟ်ညံၚ်ရဴသာ်တာပရံၚ်ကၠာဟွံဍုဟ်က္ဍၚ်, သာ်မတ်ကကြၚ်, သာ်ဗ္ကေတ်ၜတ်ၜတ်ဟေံဟေံတံဂှ် ဂဵုလဟဵုတိတ်ကၠုၚ်နူဇကုကျာ်လပါ်လ္တူပါဲပုၚ်ၜါလပါ် သၞဴရဴတ္ၜန်တ္ၜောဲရေၚ်သ္ကံတုဲ မၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳဗွဲမလောန် လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဗွဲမလောန်ရ၊ လျးအရံၚ်တံဂှ်လေဝ် မၞုံဗၞတ်တၟာသ္ၚိကီု မၞုံဗၞတ်တၟာဒဵုကီု ဇၞော်နူဂှ်ကီု ဂဵုလဟဵုလျးတၟးဗျာပ်တြးအာအလုံဒိုဟ်အိုတ်သီုတုဲ ဒှ်အာရီုမတ်စိုပ်ကၞုၚ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ကြိုက်ကဵုမတ်ဂကူ ဗုဒ္ဓဘာသာဗွဲမလောန်ရ။
(၆) လျးသာ်ပဘဿရ ။ လျးသာ်ပဘဿရ မတိတ်ကၠုၚ်နူဇကုကျာ် သာ်ခဏဗစဳဖျဳဖျဳဖျဴဖျဴတံဂှ်တုန် − ဒှ်လျးမသုန်ဂကူကိုပ်ကၠာဂှ်ရ၊ ဟိုတ်နူတိတ်ကၠုၚ်ဗွဲမတၟေၚ်တၟဟ်စိ − ဒှ်လျးမွဲဂကူကီု ဟီုဂးစရ၊ လျးကိုပ်ကၠာမသုန်ဂကူမသုန်သာ်တံဂှ် မၞုံဗၞတ်တၟာသ္ၚိတၟာဒဵု ဇၞော်နူဂှ်ဒှ်တံ တိတ်ကၠုၚ်ဟဂွံပိုတ်ဟဂွံသ္ဂုတ်ခြာတုဲ ဗျာပ်တြးအာအလုံဒိုဟ်အိုတ်သီု ဗွဲမဇၞော်သၠဲလး ပြးဇးအာအိုတ်ရ။
ဥပမာတွာ်သာ်လမ္စံက်ဟီုမ္ဂး၊ ညံၚ်ရဴဂိတုအိုတ် ပယာံဗ္တံသ္ဂာတ္ၚဲမဂၠုဒီုဒၟံၚ်ကီု ဂၠုလမ္စံက်မွဲဒမြိပ်ဓဝ်ရ၊ လျးပဘဿရဂမၠိုၚ်ဝွံ ယးတၟးဂြိပ်တိတ်ကၠုၚ်မွဲဒမြိပ်ဓဝ် လၟိုန်ကာလဟွံသေၚ်၊ ပ္ဍဲကာလဥတုဗြဲလ္တူအမှဲအာကာသတေံဂှ် ညံၚ်ရဴဆေဝ်ပလေဝ်ဇုက်လလဳပံက်တိုန်ဖျဳဖျဳဖျဴဖျဴ ဂဵုတၟးတဴကီု တၟးတၟောန်တိုန်ကေတ်ဂြိပ်တိတ်တုဲ ညံၚ်ရဴမဒေါံထေက်အိုတ်ပၠိုတ်အာကီု သီုကဵုလျးဂၠိုၚ်ကဵုသာ် (မသုန်သာ်)ဂှ် သၞဴရဴဒၟံၚ် ညံၚ်ဂွံဒှ်စရာဲကျာ်သြဳမွဲဂကူကီုရဒှ်တုဲ လျးသၞဴရဴသံၚ်ဗြံၚ်ဂမၠိုၚ် ပြိုၚ်တိတ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ။
ၜိုန်ရဟီုဂးလျးခဏဗစဳဖျဳဖျဳဖျဴဖျဴတိတ်တဴကီုလေဝ် ညံၚ်ရဴ“လျးစၟလဳလိၚ်, စၟလလိၚ်” တၟးတၟောန်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲကာလဗ္တံဍောတ်တ်ဍောတ်သောဲသောဲဗြောဲဗြောဲ တၟာချောဲဓဝ်ဂှ်ဟွံသေၚ်၊ ညံၚ်ရဴလျးဂိတုပၟတ်စက်ဂဵုလၜက်ဒးပ္ဍဲဂၠးမုက်ဒ္ၚေါဝ် ကၠာတၟးကဵုဟွံတၟး, တၟးသပုၚ်သပုၚ်သပါသပါ (သဗုၚ်သဗုၚ်ညိနာၚ်)ဂှ်လေဝ်ဟွံသေၚ်၊ ဂဵုတၟးတၟောန်ဒၟံၚ်သေဲသေဲ ပလေဲပလေဲဇၞော်ဇၞော်တုဲ တၟးပြာကတ်တဴဗွဲမလောန်ရောၚ်။
- သွက်ဂွံစွံသတိ ။ အတိုၚ်စၞောန်ထ္ၜးကၠုၚ်တုဲဝွံ “လျးမ္ဂး”ဂှ် တုပ်သၟဟ်ကဵုသာ်သဏ္ဌာန်မၞုံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဇကုကျာ်သဗ္ဗညုတုဲ၊ ဟိုတ်နူဂၠံစိုတ်အပ္ဍဲခိုဟ်ပြဲဒးရး သ္အးဇ္ၚးဇြုၚ်ဂွုဗုၜတ်ကေဝ်ဒၟံၚ်ဂှ်ရ − နကဵုအစောံဣဒ္ဓိအာနုဘဴဂှ် လျးအရံၚ်ဂမၠိုၚ် ပြိုၚ်တိတ်ကၠုၚ်တုဲ မဒှ်လျးသ္ဍာံဟွံဆောတ်ဒှ်လျးဗွဲစၟတ်ရ။
ပ္ဍဲကာလလၟုဟ်ဝွံ မပ္တံကဵုလျးပၟတ်လျးဂိတု လုက်စုက်ဒးဒၞာဲအရာမမိက်ကဵုမွဲမွဲတုဲ ညးလ္ၚဵုဆဵုညာတ်ဒးထေၚ်ခယျဂး လျးကျာ်ရ၊ ပ္ဍဲအရာမစပ်ကဵုကျာ်ဂှ် ယဝ်ရဆဵုညာတ်ဒးလျးမမိက်ကဵုမွဲမွဲမ္ဂး − “လျးဍာံဍာံရဟေအ်” ဟီုဂးညးသ္ကံ ကတဵုဗဒှ်ဒၟံၚ်ပရိုၚ်သဇိုၚ်ကောလဟလဂှ် ဟိုတ်နူမဒှ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴဂကူဘာသာညးတၞဟ်သ္ပဝေၚ်ဂရိုၚ် ဂြိုၚ်စရဵုဝေၚ်ကဵုဘာသာဇကုကီုရ၊ ညာတ်ဒးတၟးတၟောန်ဒၟံၚ်မွဲမွဲသာ်တုဲ ထေၚ်ဂးလျးကျာ် ထေၚ်ဂးကျာ်ပၠးလျးတုြ ထိုၚ်သးကမၠေကမၠံၚ် နွံမံၚ်အိုတ်ကီုရ။
သွက်မၞိဟ်ညာန်ဍာဍာ ဗ္စာရဏာဟွံစိုပ် မၞိဟ်ပညာအောန်အောန်တံဂှ်လေဝ် ဂုန်စရာကျာ်သြဳကျာ်တြဲမပြဲဍာံပြဗွဲစၟတ်ဂှ် ဟွံဇၞော်မောတ်တဴတက်တိုန်အရၚ်ဇကုတုဲ သဒှ်ညံၚ်ရဴစရာဲကျာ်သြဳဂုန်အာနုဘဴကျာ် လီုလာ်ဍိုန်လျ ဇြကှ်စှ်ေအာကီုဂှ် ထေက်ကဵုအောန်စိုတ်ခိုဟ်ကွေံကွေံရ၊ ညာန်ဍောတ်သွတ်ဗ္စာရဏာဟွံဒး ထေၚ်ဂးလျးကျာ်ဍာံဍာံတုဲ ဟီုပြၚ်ဏာဂလာန်နူကွာန်စိုပ်ဍုၚ် နူဍုၚ်စိုပ်ရးကး ထိုၚ်သးဒၟံၚ်ဂြုဂြုထအုထအု သ္ပကအသဝ်ဗၠေတ်ဗၠေတ် လညာတ်ဟွံဇေတ်ပၠန်ဂှ် ဒးဂွကဵုဂကူဘာသာညးတၞဟ်ခိုဟ်ရ။
လျးကျာ်တြဲပိုဲ ဃောနွံပြာကတ်တေံကဵုလျးလၟုဟ်, လျးအပြောံဂမၠိုၚ်ဂှ် ညိညဓဝ်ပ္တဝ်စွံလံၚ်မွဲဟာန်ပြိုၚ်ပ္ကာန်ၜတ်ကၞာတ်ဟွံဂွံရ၊ ဟိုတ်နူကျာ်တြဲအတုလ သ္ပလဝ်အဓိဋ္ဌာန်စိ လျးအရံၚ်ဂမၠိုၚ် ဂဵုလဟဵုတၟးတိတ်ကၠုၚ်နူတၞံဇြဲဗောဓိ မဒှ်ဆုပလိုဟ်ကျာ်ဒလာဲကျာ်ကီု၊ နူဓါတ်ဇုတ်ဂမၠိုၚ်ကီုဂှ် ကတဵုဒှ်ဂွံဒၟံၚ်ရ၊ ပ္ဍဲကာလသာသနာကၠေံဗဒန်လီုလာ်ဟုတ်စှ်ေအာဂှ် ဓါတ်ကျာ်ဂမၠိုၚ်အလုံအိုတ်သီု က္ညကောံအာပ္ဍဲတ္ကံလၚ်္ကာသိၚ်ဃဵုတေံအိုတ်ရ။
နူဂှ် က္ညအာဒၞာဲကျာ်ဒှ် − ဒၞာဲကျာ်မကတဵုဒှ် တၞံတံမူလမဟာဗောဓိ “ဗုဒ္ဓဂယာဒေါဝ်ပၞေဟ်တိ”တေံတုဲ ဒဒှ်ရဓါတ်ကျာ်ဂမၠိုၚ် ပၠလျးထ္ၜးဣဒ္ဓိလျးအရံၚ်ဂဵုတၟးတိတ်ကၠုၚ်ဂှ် တွံလဝ်ပ္ဍဲပြကိုဟ်သုတ်အဘိဓဝ် နွံဒၟံၚ်ရ၊ (အဋ္ဌကထာမပ္တံဨကအၚ်္ဂုတ္တဵု ပြဝံက်ဒုတိယမာဒါဒိဝဂ်၊ အဋ္ဌကထာသုတ်ပါထေယျပြဝံက်သာသနအန္တရဟိတ၊ အဋ္ဌကထာသမ္မောဟဝိနောဒနဳညာဏဝိဘၚ်္ဂနိဒ္ဒေသဒသကဝဏ္ဏနာတံဂှ် စပ်ကဵုဓာတုပရိနိဗ္ဗာန်နွံဒၟံၚ်ရောၚ်) ။
ယဝ်ရကျာ်တြဲဟွံသ္ပလဝ်အဓိဋ္ဌာန်ဗွဲတၟေၚ်မ္ဂး − မပ္တံကဵုကျာ်စေတဳကျာ်ထွာဲ ကျာ်ပဋိမာရုပ် ကျာ်ဆု ဟွံသေၚ်ကဵုကျာ်ဂမျိုၚ်တံဂှ် တၞဟ်နလျးကျာ် ဂွံဗပါ်တိတ်ကၠုၚ်ဂွံတၟးတိတ်ကၠုၚ်လောဲသွာဒၟံၚ်ဟွံသေၚ်ရ၊ ကျာ်တေံကျာ်ဏံ ပၠလျးထ္ၜးလျး (ကျာ်မြဟ်) ဒယှ်စဟီုဂးစမိၚ်ဒၟံၚ်ဂှ်လေဝ် လျးကျာ်ဍာံဍာံပြပြဟွံသေၚ်လေဝ်နွံ၊ ဍာံဍာံပြပြလေဝ်နွံရ၊ ဟိုတ်နူနိမိတ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲတုဲ ယဝ်ရလျးတိတ်ကၠုၚ်မ္ဂး − လပါ်ဍာံဟေၚ် ဒးဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ်ရ။
- ဂတဝွံ စၞောန်ထ္ၜးကဵုတဝှ်ပြကိုဟ်မေလိန္ဒပညှာတုဲ ဖျေံစိုတ်ပ္တေဟ်သၠေဟ်ပၟာကဵုဂွံအိုတ်ညိ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ − လၟုဟ်စၞောန်ထ္ၜးလဝ်အတိုၚ်ဂါထာလ္ၚောဝ်ကျာ်ကျာ်တြဴသာ် သ္ပအာရီုကဵုလျးကျာ်တြဴသာ်ဂှ် ဒဒှ်ရလျးကျာ်တြဲတိတ်ကၠုၚ်နူတေံနူဏံ ပွဳပွူလ္တူသၟဝ်အလုံကာယအိုတ်သီုတုဲ ပၠောပ်စိုတ်လျုၚ် ဖျုၚ်ဏာဇဴညာန်ကဵုဂွံမာန်ညိ၊ နကဵုလျးအရံၚ်တြဴသာ် မၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳ ဂေါဝ်ဂေါဝ်ဆာဲဆာဲ သပ္ပါဲဒးရး ဒးကဵုမတ်ပူဂဵုကွေတ်သမ္မာ ဗီုတၠုၚ်လအာလျးအရံၚ်ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် ကေဝ်ၜတ်လၟောဝ်ဏာ ညာန်ပညာဇကုတုဲ ပ္ဍဲသ္ၚိဇကုလေဝ်ကဵုဒှ် ပ္ဍဲဗဒါဲကျာ်ထွာဲကျာ်စေတဳလေဝ်ကဵုဒှ် ဃောလ္ၚောဝ်ကျာ် သ္ပအာရီုကဵုကျာ်ဂုဏ်ကျာ်ဂှ် လျးအရံၚ်ညံၚ်ဂွံကၠုၚ်တၟး ပြာကတ်ညာတ်ကေတ်နကဵုစိုတ်မာန်ဂှ် သြဝ်ပ္တိတ်ဇြဟတ်အိုတ်ညိ၊ ဗီုဂွံသ္ပအာရီုလျးကျာ်တြဴသာ်ဂှ်လေဝ် ကလေၚ်စွံသတိတုဲ မၠာ်သ္ၚဳမွဲပ္ဍဲနဲကိုပ်ကၠာတေံညိ။
လၚ်္ကာလျးကျာ်တြဴသာ်။ သာ်လမ္စံက်, ထဝ်, သြန်၊ ဗ္ကေတ်ပၠန်လောန်ကာဲ၊ သာ်ဍာဲတာပရံၚ်၊ ညံၚ်ဇုက်လလဳ၊ လျးတြဴပ္ညဳ၊ သၟိၚ်ခၟဳတွံလဝ်ရောၚ် ။
သွက်သ္ဂောံသမ္တီကျာ်ပၠလျးကျာ်မြဟ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ပ္ဍဲပြကိုဟ်မိလိန္ဒပညှာ ဒၞာဲခန် “စေတိယပါဋိဟာရိယ” ကျာ်စေတဳပၠလျးဂှ် ထေရ်နာဂသိုန်သှ်လဝ်ကဵုသၟိၚ်မေလိုန်ကျာ် ဂွံပၠလျးကျာ်ဂွံမြဟ်ဂှ် ဟိုတ်နွံဒၟံၚ်ပိသာ်ရ၊ ပိသာ်မ္ဂးဂှ် −−
(မွဲ) တၠအရှန်မွဲဇကုဂှ် ကၠာဟဂွံသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်ဏီ၊ ဟိုတ်နူဓဝ်ဇြဟာန်ဆာန်ဍူသတ်မၞိဟ်ဒေဝတဴတံစိ၊ သ္ပလဝ်အဓိဋ္ဌာန်သာ်ဝွံရ၊ နူကဵုကျာ်စေတဳသၠိုၚ်လဝ်ဓါတ်ဇုတ်အဲဂှ် လျးဣဒ္ဓိမွဲမွဲ ကဵုဂွံတိတ်ကၠုၚ်ညိ ရဴသာ်ဝွံ သ္ပလဝ်အဓိဋ္ဌာန်ရ၊ ဟိုတ်နူသ္ပလဝ်အဓိဋ္ဌာန်စိ − မပ္တံလျးဣဒ္ဓိဂမၠိုၚ် ပြိုၚ်ဂဵုတၟးတိတ်နူကျာ်စေတဳရောၚ်။
(ၜါ) ဒေဝတဴပြဲပြဲဂမၠိုၚ် နွံပၟိက်ကဵုဒတုဲဖဵုမြမောဝ်ဗွဲမဂၠိုၚ်သွက်သာသနာကျာ် ဂွံဇၞော်မောဝ်ဂဵုလဟဵုရာၚ်ဆာဲတိုန်အာတုဲ၊ ယဝ်ရပိုဲဂွံထ္ၜးဣဒ္ဓိပ္ဍဲကျာ်စေတဳဂှ်မ္ဂး − ညးလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကဵုသာသနာဂၠိုၚ်တိုန်ရ၊ ညးလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကဵုသာသနာတံဂှ် ကုသဵုဇၞော်ဂၠိုၚ်တိုန်ဏောၚ်၊ ပၠောပ်စိုတ်ရဴသာ်ဝွံတုဲ နကဵုပၟိက်ဆန္ဒပြဲပြဲဂှ် ဒေဝတဴတံထ္ၜးဣဒ္ဓိအိုတ်ရ၊ ဟိုတ်နူဒေဝတဴတံထ္ၜးဣဒ္ဓိဂှ်ရ − လျးတၟးဂဵုပြးတိတ်နူကျာ်စေတဳရောၚ် ။
(ပိ) ကောန်ဂကူသၟတ်ဗြဴသၟတ်တြုံမၞိဟ်ဇၞော်ပြဲပြဲ ရဲသဒ္ဓါသ္ကေက်သ္ကာတံဂှ် အာလ္ၚောဝ်ရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ပူဇဴမပ္တံသြဴမြမောဝ် ကဵုဒါန်ကုကျာ်တုဲ မိက်ဂွံညာတ် မိက်ဂွံဆဵု မိက်ဂွံဗဵုလ္ၚောဝ်လျးကျာ်တုဲ သြဝ်ထ္ၜးဣဒ္ဓိမွဲမွဲသာ်ညိအဴ ရဴသာ်ဝွံ သ္ပအဓိဋ္ဌာန်အိုတ်ရ၊ ဟိုတ်နူအဓိဋ္ဌာန်ညးတၠသဒ္ဓါ သ္ကေက်သ္ကာတၟေၚ်တၟဟ်လောန်အာဂှ်ရ၊ လျးဂဵုတၟးပြးတိတ်နူကျာ်စေတဳရောၚ်။ − ဣဝွံ မပ္တံကျာ်စေတဳ ကျာ်ဆုဍိုတ်တၟံ ဂွံပၠလျးထ္ၜးဣဒ္ဓိ ဂွံမြဟ်ဒၟံၚ်ဂှ် နွံပိသာ်ဝွံရောၚ်။ ။
ဗီုဂွံသ္ပအာရီုကဵုကျာ်ကွာ်ဒတဴဒှ်တံ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]စရံယောယဒိဝါတိဋ္ဌံ၊ နိသိန္နောဥဒဝါသယံ။
နိဗ္ဗာယံဓာတုဘာဝေန၊ ဟိတံသတ္တာနမာစရေ။
ယောဘဂဝါ၊ ယြဴ − ၚ်ကျာ်တြဲပြဲဗွဲဝိသေသ တၠပိုန်တြဴပြကာ။ စရံဝါ၊ သီုကဵုက္ညကွာ်ဍိုက်ပေၚ်ကဵုကျာ်သြဳဂတခၟဳသၚ်ကီု။ ယဒိဝါတိဋ္ဌံ၊ သီုကဵုဟွံအာဇိုၚ်ၜါဟွံချဳ လွဳညိဟွံထဴ ဒတဴဒေါံဒၟံၚ် ညံၚ်ရဴဒဵုထဝ်ကီု။ နိသိန္နောဝါ၊ သီုကဵုမဂဇအ်ဖျအ်ဇကုတက်တွာဲ ရာဲဆာဲနကဵုလျးတြဴတဴဒေါဝ်ပရိသာတ်ကီု။ ဥဒဝါသယံ၊ သီုကဵုမတိက်တၚ်အာ အခါဗ္တံပ္ဍဲဘာနမခၠေဝ်သှ်, သၟာန်တၞဟ်တၞဟ်သာ်ကီု။
နိဗ္ဗာယံ၊ နကြိဆိုက်ညန် လောန်စဴညးကော် တော်ရံၚ်အာယုက်, ဝှ်ဒှ်ဒ္စါံစှော်ပၠန် ပန်ဣသုန်စိုပ်ရ သ္ပပရိနိဗ္ဗာန်နေဝ်။ ဓာတုဘာဝေန၊ နဒဒှ် − သရဳရဓာတ် ညာတ်ကဵုကြက်အာဲတၟာဲ ဂွံဗဒါဲနိဿဲ သွက်ရဲလက်ကရဴ ဂွံရှ်ေသှ်ေရဴဂဴတဴကီု။ သတ္တာနံ၊ ဒဒက်တဴကဵုသတ်ဂမၠိုၚ် ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်အနန္တတော်ဆဟွံမာန် မွဲဟာန်မၞိဟ်ဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဗြီု။ ဟိတံ၊ န်− ဒ္ဂေတ်လဝ်ကၟောန်ကၟောန် ညံၚ်ကောန်ဂၠုရာဟုလ သ္ပလဝ်မွဲသၞောဝ်မှတ်လွဳပရာကွေံကွေံရောၚ်သွံ။
- သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်
တၠဳမၞုံကုပိုည်ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် ရန်တၟံလဝ်ဟံၚ်ပြာ်ပ္တိုန်သတ္တံနူဇၟောဝ်ဍာံသံသာ ဏာဗစိုပ်ကဵုသြၚ်နိဗ္ဗာၚ်ဏောၚ်ဂးတုဲ သွက်ဂွံကတဵုဒှ်ကျာ်မွဲ ဗွဲမဗဗွဲကဵုဗပေၚ်ကၠုၚ်ပါရမဳ ပ္တံကၠုၚ်ပါရမဳဂၠိုၚ်ဂၠၚ်လောန် ကောန်ဆာန်သမ္ဘာဂိုဟ် ဖျုန်ဂြိုဟ်ခၟောၚ်မတ်ကဵုကၠုၚ်ဒါန်ဂံၚ်ဂံၚ် ဟွံရံၚ်ကဵုလမျီုဇကုရ၊ ကၞောတ်တဲ ပ္ဍဲကာလက္တဵုဒှ်ကျာ်ပၠန် သွက်ဂွံတန်တဴအာ အပိုၚ်အခြာအာယုက်ဂှ်လေဝ်ဂၠေံ၊ ဍောၚ်ဓဝ်ပြဲပြဲ သွက်ဂွံတန်တဴအာပ္ဍဲသဏ္ဃာန်သတ္တံလေဝ် ဟွံမွဲအှ်ေရ၊ ၜိုန်ဒှ်တဴသာ်ဂှ်ကီုလေဝ် လုကဴပွိုၚ်ပန်ဣသုန်(၄၅)သၞာံ သီုဗ္တံတတ္ၚဲ အခေါၚ်သၠးၜးဟွံမွဲသက်သက်ရောၚ်။
- ဂလိုၚ်လဵုလွဳဇၞော် တော်ချပ်ရံၚ်ညိ
(က) ကၠာဟွံကဵုပိုန် − ကျာ်တြဲမဟာကရုဏာ ဃောက္ညစဴအာဒုၚ်ဒါန်ပိဏ္ဍပါတ် ညာတ်ဒးမှာဇန်ဂမၠိုၚ် (မၞိဟ်မွဲမွဲ)ဂှ် ညံၚ်ဂွံသၟဟ်ကဵုစရိုတ် ဟီုဒးဒၠောံဗ္တောန် ဒးစၞောန်ထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်တြဴနိဗ္ဗာန် ဂၠံၚ်တြဴသွဝ်တွံကဵုဓဝ်ပၠန်ရ။
(ခ) ကဵုပိုန်တုဲပၠန် − ဃောတန်တဴဒၟံၚ်ပ္ဍဲဘာဂန္ဓာကုဋဳ ကာလခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ် ကၠုၚ်စိုပ်ခစသဳကၠဳဂှ် ဒးကဵုကမ္မဋ္ဌာန်မွဲဟာန်ကေုာံ ဂလာန်သြဝါဒကဵုဒၠောံဗ္တောန်ပၠန်ရ၊ ခၟဳသၚ်တံက္ညစဴအာတုဲ ဗၞတ်မွဲချိုန်ခဏဟေၚ် ဒစေၚ်ဖျေံဇကုသတိတ်တၚ်ကၠေံရ၊ ပၠေၚ်ထောံလၟောၚ်ခန္ဓကာယမွဲချိုန်ခဏဍောတ်တုဲ ဒှ်ဓမ္မတာကျာ်တံရ။
ဓလိုက်ကတဵုနူသတိက်တုဲ ဒးမၠာဲသ္ၚဳသတ်နွံပ္ဍဲအလုံလောကဓာတ်မွဲဆောတ်ဂွံဟွံဂွံဂှ်ပၠန်ရ။ လက်ကရဴဂှ်ပၠန် မဟာဇန်ပရိသာတ်တံ နူဍုၚ်တေံဍုၚ်ဏံ ကောံစိုပ်ကၠုၚ်ဂြုဂြုဂြီုဂြီုတုဲ ဒးတွံကဵုဓဝ်ပၠန်ရ၊ ဗွဲမဗဗွဲကဵုစရိုတ်ပရိသာတ်မှာဇန်ဂမၠိုၚ် လၟေၚ်ဒေသနာတွံဓဝ်စဳပျးထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်တြဴနိဗ္ဗာန်ရ၊ ကြဴနူဂှ် တ္ၚဲသဝ်ညိ ပရိသာတ်မှာဇန်ဂမၠိုၚ် သ္ပဂါရဝမ္ၚဵု ကလေၚ်စဴအာအိုတ်တုဲ ရပ်စပ်ပြဘိုက်ဍာ်လၟုဟ်ဍာ်ဂမ္တဴကီု ဇူဒီုထောံမွဲချိုန်ခဏဍောတ်ကီု သ္ပသာ်ဝွံတုဲ သၟိၚ်တ္ၚဲလေဝ် လုပ်အာလွဳမာန်ဇကုဇကုရ။
(ဂ) ပယာံတ္ၚဲပၠိုတ် − တ္ၚဲလုပ်အာတုဲဂှ် ကွးသာဝကခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ် ကၠုၚ်စိုပ်ပၠန်တုဲ ညးလ္ၚဵုအာတ်ကမ္မဋ္ဌာန် လ္ၚဵုသၟာန်ဂလာန် − သ္ဇိုဟ် − ဇြိုဟ်နက်၊ လ္ၚဵုဂှ်လေဝ်အာတ်ပါန်ဓဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ရ၊ ဗပေၚ်ကဵုပၟိက်ခန္ဒအလုံအိုတ်သီုတုဲ ပယာံဗ္တံစပၠိုတ်ဂှ် အိုတ်အာရ၊ ဖအိုတ်ထောံဗ္တံကၠာတဲရ။
(ဃ) ပယာံသ္ဂာတ္ၚဲ − ခမဳသၚ်ဂမၠိုၚ်ကလေၚ်စဴအာအိုတ်တုဲ ခြာဟွံလံ ပ္ဍဲအခိၚ်မၞိဟ်သ္ၚိတ်ဇြဂှ် ဂကောံဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဗြီုဂမၠိုၚ် လ္ၚဵုနူကဵုစှ်လ္ၚီစက္ကဝါ (မွဲလက်စက္ကဝါ)တေံ ကောံဓရီုစိုပ်ကၠုၚ်တုဲ သၟာန်သၟုက်ဒၟံၚ်ဂလာန်ပုစ္ဆာအိုတ်ရ၊ လ္ၚဵုအာတ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဒၟံၚ်ဓဝ် လ္ၚဵုဟွံကၠးမး ဆဒးသောၚ်ကလးတွံထ္ၜးဒၟံၚ်ဓဝ်ဂှ် အခိၚ်ပယာံသ္ဂာတ္ၚဲ အိုတ်အာလောန်အာရ၊ ဖအိုတ်ထောံအခိၚ်သ္ဂာတ္ၚဲပၠန်ရ။
(ၚ) ပယာံတ္ၚဲတၟး − ပယာံဗၠာၚ်ဂယးတ္ၚဲယးတၟး (တ္ၚဲတၟးလံဘံ)ဂှ် သ္ပထောဴပိအခိၚ်တုဲ အခိၚ်ကၠာမွဲသ္ကုတ်ဂှ် က္ညကွာ်စၚ်ကြံရ၊ အခိၚ်အဒေါဝ်မွဲသ္ကုတ်ဂှ် သတိတ်တၚ်ထောံဗၞတ်ညိနာၚ်တုဲ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂယးပြဟ်ယ, ကၠာအရိုအ်လက်ကရဴအိုတ်ဟွံတိုန်ဏီဂှ် မၠာ်သ္ၚဳဗ္စာရဏာသတ် ထေက်ကဵုဆောတ်ဂွံ−ဟွံဂွံ သတ်မဍိုက်ပေၚ်ကဵုကုသဵုပါရမဳကေၚ်ဆန်ၜန်လဝ်ပ္ဍဲသာသနာကျာ် ကၠာကၠာတေံဂှ်ရ၊ ဓဝ်မေတ္တာကရုဏာသ္ဍိုက်ဆာန်သတ္တံ ဆာန်ဍူအာသတ္တံ တုပ်သၟဟ်ကဵုကောန်ဂၠုရာဟုလကီုရဒှ်တုဲ ဒတုဲဖဵုမြမောဝ်သတ္တံ − ပရဟိတဟေၚ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်သဇိုၚ် ဒးဒ္ဂေတ်မၚ်မွဲအာရောၚ်။
ဗီုတ္ညအာပၠန် − ကျာ်တြဲနာဲညးမဟာကရုဏာ လွဳပရာမဇၞော် ကော်ခဴစ “မဟာဝဳရ”ဂှ် ကလာက္ညအာကၠုၚ်မ္ဂး − ခၟဳသၚ်ကွးဗွက်ကဵုဗက်လက်ကရဴတုဲ နကဵုလက်သဏ်စက်ဂတာဇိုၚ်မဂေါဝ်ဆာဲစၠးစရာဲသီုဇိုၚ်ၜါ ယာဂါံတိုန်သာသာ ဍိုန်ဍိုန်ကွိုန်ကျာ်သြဳ ဂ္ညိဂ္ညါတ်လဝ်ရူပကာယ က္ညအာဂတရ။ နကဵုစၠးစရာဲကျာ်သြဳ မံက်မံက်ဂတဝ်ဂတဝ် မသ္ပဝ်ဂေတ်ဂေၚ် ဂၚေၚ်ဒေသစရိတ်တိတ်လပါ်တေံလပါ်ဏံ သတုံဇွိဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်ဒဒိုက်ဖျိုက်ကဵုဒတုဲမြမောဝ် သွက်သတ်ဝေနေယျတံရ။ (မူလညးတေံသန် − ညာန် − ကံ − ဂစေံ − ဗ္ၜေံ − ကၠံ) ။
ကျာ်တြဲတၠပိုန် မစိုန်ဒှ်တဴအ္စာပိုဲသတ္တံဂှ် ကာလက္ညအာကၠုၚ်ဒုၚ်ဒါန်ပိဏ္ဍပါတ်ဒှ်တံ ပွဳဗွိုၚ်လဝ်ကွးဗွက်သၚ်သာဝကဂမၠိုၚ်တုဲ သီုကဵုမဍိုက်ပေၚ်တဴကေုာံစရာဲကျာ်သြဳအနန္တအနန္တံဟေၚ် မဂၚေၚ်အာကၠုၚ်လၟိုန်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ဟေၚ်ဟာ ပ္ဍဲကာလလၟုဟ် အ္စာကသူချူသၜိုန်လဝ်, အ္စာပါန်မုတ် ပုတ်လဝ်, အ္စာပါန်ပေန်ဗုတ်လဝ် (ပုတ်ဂၞတ်လဝ်)၊ အ္စာပါန်ခေန်သောန်စဝ်လဝ်, အ္စာကရန်, ပရန်ဒက်မာန်လဝ် ၊ အ္စာကွတ်တဲ ချူ, ပုတ်, ဗုတ်, သောန်, ဒက်ဗက်ကဵုအရေဝ်ဝေါဟာအ္စာမည်တမၠာကၠာကၠာတေံ၊ “ပါၚ်မုက်−ပါန်ပေန်−ပါန်ခေန်ကရန်−ပရန်၊ ပုတ်ဗုတ်သောန်ဒက်”လဝ်ရုပ်ကျာ်ဗီုကွာ်က္ညအာနွံဒၟံၚ်ရ။
အ္စာကသူလေဝ် ချူသၜိုန်လဝ်ရုပ်ရဴကျာ် နကဵုအရံၚ်ဍာ်ဂဥုဲတၟးတၟးတၟောန်တၟောန် ပ္တိတ်လဝ်အေစာန်ကွတ်တဲရ၊ မပ္တံချူပုတ်သောန်ဗဒှ်လဝ်ရုပ်ကျာ် ဗီုက္ညကွာ်အာတံဂှ် ယဝ်ရသ္ဂောံဆဵုသ္ဂောံဗဵုလ္ၚောဝ်မ္ဂး ဆၜိုတ်အယာံမာတ်ဗီုရုပ်ကျာ်ဂှ်ဓဝ် (ဗီုစၞးရုပ်ကျာ်ဂှ်ဓဝ်) လ္ပလဝ်စိုတ် လ္ပစွံစိုတ်အိုတ်ညိ၊ ယဝ်ရသ္ဒးဟီုဂလာန်ဥပမာမ္ဂး − ဗီုရုပ်မိမဇုဗဴလပိုဲ စုတ်လဝ်ပ္ဍဲဒ္ၚေါဝ် ကွက်စွံလဝ်ပ္ဍဲသ္ၚိဇကုဇကု ဒၞာဲဋ္ဌာန်မမိက်ကဵုမွဲမွဲတုဲ ဗွဲကြဴစုတိကလိလောန်စဴအာဟီုဍေံရ၊ လဝ်ကဵုဒှ်ကၠာရ။
ကာလဆဵုညာတ်ဒးဗီုရုပ်ကွက်လဝ်တံဂှ် ဆၜိုတ်အယာံမာတ်ဗီုရုပ် (စၞးဂှ်) သၟးဟွံသေၚ် ကလေၚ်ဂွံသတိဗီုမိမဇုဇဗဴလဇကု ဃောဂျိုၚ်ဒၟံၚ်တေံတုဲ ညံၚ်ရဴညာတ်တၟးကၠုၚ်ပ္ဍဲမတ်ဗီုသ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ဂလာန်ဝေတ်ဗ္တောန် ပ္ဍဲကတောဝ်သ္ဒးစွံစိုတ် ညံၚ်ရဴသ္ဂောံညာတ်ကေတ်မိမဇကုကွေံကွေံကီုရ၊ ညံၚ်ရဴသ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ဂလာန်မိမဇကု ကြပ်ကြပ်စုက်စုက်လုက်လုက်ဒးဒးကီုရ။
တုပ်တဴတွာ်ဗီုသာ်ဂှ်ကီုရ − ဗီုရုပ်ကျာ်တြဲပိုဲ က္ညကွာ်အာအဃောမဂျိုၚ်တဴ နွံပြာကတ်တေံဂှ်ကီု ညံၚ်သ္ဂောံညာတ်တၟးကၠုၚ်ပ္ဍဲမတ်ဇကုဇကု ကြပ်ကြပ်စုက်စုက်လုက်လုက်ဒးဒး ဗလးအစောံသတိကဵုပညာကွေံကွေံညိ၊ ပၠောပ်စိုတ်သ္ပအာရီု ဗီုရုပ်ကျာ်ဂမျိုၚ် ကဵုညာတ်တၟးကၠုၚ်ပ္ဍဲမတ်လၟုဟ်လမုဟ် ပြဟ်ပြဟ်ပြေဟ်ပြေဟ်တုဲ ဗွဲမအိုဟ်တၟိုဟ် စိုပ်ကၞုၚ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် နကဵုဓဝ်သဒ္ဓါဍာံဍာံဂှ်ဟေၚ် ကလေၚ်ဗဵုလ္ၚောဝ်အိုတ်ညိ။
ဗီုဒတဴဒၟံၚ် − ကျာ်တြဲပိုဲသီုကဵုဟွံကွာ်က္ညအာ − ဟဂွံကွာ်က္ညအာ ဒတဴဒေါံဒၟံၚ်တပ်တပ်ဓဝ်ဓဝ် − တပ်တပ်စဝ်စဝ်− ညံၚ်ရဴဒဵုထဝ်ဇၞော်ဂှ်လေဝ် ဒုၚ်ဒိုက်ညိညဟွံသေၚ် ရေၚ်တၠုၚ်ဒတုဲဖဵုသတ်ဝေနေယျတံရ၊ ဟိုတ်ဂှ်သေၚ်ဟာ ပ္ဍဲကာလလၟုဟ်ချူပုတ်ဗုတ်ဒက်မာန် သော်ဗဒှ်လဝ်ရုပ်ကျာ် ဗီုဒတဴဒေါံဒၟံၚ် ညံၚ်ရဴဒဵုထဝ် နွံဒၟံၚ်ရ၊ ယဝ်ရသ္ဂောံဆဵုသ္ဂောံဗဵုလ္ၚောဝ်မ္ဂး − ညံၚ်ရဴကျာ်တြဲမဂျိုၚ်တဴ နွံပြာကတ်တေံကီု သီုကဵုဒတဴဒေါံဒၟံၚ်ညံၚ်ဒှ်တိုန်ဗီုဒၠောံဗ္တောန်ဇကုဇကုဍာံဍာံပြပြဂှ် ဗွဲမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ လ္ၚောဝ်ပူဇဴအိုတ်ညိ။
ဗီုဂဇံဒၟံၚ် − ပ္ဍဲအဒေါဝ်ပရိသာတ်ဂှ် လဆောဝ်စှ်လှ်ေမွဲလှ်ေ ဗလးလျးတြဴသာ်တုဲ သီုကဵုမဂဇံတက်ထွာဲဂှ်လေဝ် တွံဓဝ်ကဵုသတ္တံရ၊ သ္ၚဳရံၚ်စရိုတ်သတ္တံ တၟံပရိသာတ်မှာဇန်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဗွဲမဗဗွဲကဵုစရိုတ်ဂှ် တွံဓဝ်လၟိုန်ဟေၚ် ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဒတုဲဖဵုမြမောဝ်သတ္တံရ၊ ဟိုတ်ဂှ်သေၚ်ဟာ ပ္ဍဲကာလလၟုဟ် ချူပုတ်ဒက်မာန်သောန်ဗဒှ်လဝ်ရုပ်ကျာ် ဗီုတက်ထွာဲ (ဒက်ထွာဲ−တၚ်ထွာဲ)နွံဒၟံၚ်ရ၊ ယဝ်ရသ္ဂောံဆဵုသ္ဂောံဗဵုလ္ၚောဝ်မ္ဂး, ဗီုသ္ဂောံကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဓဝ်ပ္ဍဲဇရေၚ်ကျာ်တြဲ ဃောမဂျိုၚ်တဴ နွံပြာကတ်တေံကီု ညံၚ်သ္ဂောံညာတ်တၟးကေတ် နကဵုစိုတ်မာန် ဂစာန်လ္ၚောဝ်ပူဇဴဗွဲမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴအိုတ်ညိ။
ဗီုတိက်တၚ်ဒၟံၚ် − ပ္ဍဲပယာံဗ္တံ ကာလလဆောဝ် တိက်တၚ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲဘာဂန္ဓကုဋဳဂှ်လေဝ် ဗၞတ်ဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဗြီုကၠုၚ်ဂရၚ်ပ္တီဂလာန် သၟာန်ပုစ္ဆာတံဂှ် ဟီုတွံသှ်ထ္ၜးကဵုရ၊ ပၠေၚ်ကၠေံသၠေဟ်ပၟာ ဖအိုတ်ထောံသၚ်္ကာဝေနေယျပြဟ်ပြဟ်ပြေဟ်ပြေဟ်ဟေၚ် ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဒတုဲဖဵုမြမောဝ်သတ္တံရ၊ ဟိုတ်ဂှ်သေၚ်ဟာ ပ္ဍဲကာလလၟုဟ် ကော်ခဴစကျာ်နိဗ္ဗာန်သတိက်ဗီုတိက်တၚ်ဒၟံၚ် ကၠောန်ဗဒှ်လဝ်နွံဒၟံၚ်ရ၊ ယဝ်ရသ္ဂောံဆဵု သ္ဂောံဗဵုလ္ၚောဝ်မ္ဂး, ဗီုဟီုတွံသှ်ထ္ၜးဂလာန်ပုစ္ဆာဃောကျာ်တြဲမဂျိုၚ်တဴ နွံပြာကတ်တေံကီု ညံၚ်သ္ဂောံညာတ်တၟးကေတ်နကဵုစိုတ်မာန် ဂစာန်လ္ၚောဝ်ပူဇဴဗွဲမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴအိုတ်ညိ။
ဗွဝ်ဓာတ်ဂမၠိုၚ် − ကျာ်တြဲပဴိုဲဂှ် နူအာယုက်ၜါစှော်ဒ္စိတ်(၂၉)သၞာံတေံ ဒဴတိတ်ဂြိုပ်တုဲ အာယုက်ပေၚ်ပိဣသုန်(၃၅)သၞာံဂှ် အာစိုပ်ဒဒှ်ကျာ်လ္တူပၞၚ်ရတ်မပြဲ သၟဝ်ဇြဲဗောဓိရ၊ ပ္ဍဲအာယုက်မပေၚ်ဒ္စါံစှော်(၈၀)သၞာံဂှ်၊ ဟိုတ်နူမဒးသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်စိ၊ ပ္ဍဲဒဒှ်ကျာ်ဝွံ သ္ဂောံတန်တဴဒၟံၚ်အာဗၞတ်ပန်ဣသုန်(၄၅)ဝှ်ေဟေၚ်ရ၊ ဆၜိုတ်ဗၞတ်(၄၅)ဝှ်ဓဝ် သ္ဂောံတန်တဴအာခြာဟွံလံမွဲသာ်ရ၊ သွက်မၞိဟ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကဵုသာသနာပ္တေဟ်ဂုန်ရတ်ပိပြကာ သ္ဂောံရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ပူဇဴအာပၠန်ဂှ် နဒဒှ်မကဵုလဝ်ကြက်အာဲတၟာဲလေဝ်ယ ဓာတ်ဇုတ်ကျာ်ဂမၠိုၚ်ရ။
ဗွဝ်ဓာတ်ဓာတ်ဇုတ်ကျာ်တံဂှ်လေဝ် ညံၚ်သ္ဂောံဒှ်အာဍောတ်ဍောတ်သောဲသောဲလှေက်လှေက်လှံၚ်လှံၚ်ဂှ် မဒးသ္ပလဝ်အဓိဋ္ဌာန်ရ။ [ ဓာတ်ဇုတ်ကျာ်တၠဇမၠိၚ်အာယုက်တံဂှ် ဟဂွံဒှ်လှေက်လှေက်လှံၚ်လှံၚ်တုဲ တန်တဴသှ်ေနွံဒၟံၚ်မွဲထ္ၜောံမွဲကလောံဓဝ် တုပ်ညံၚ်ထဝ်မွဲကလောံဇၞော်ကီုရ] ။
ဟိုတ်ဂှ်သေၚ်ဟာ ပ္ဍဲကာလသ္ဂောံဆဵု သ္ဂောံဗဵုလ္ၚောဝ် သ္ဂောံညာတ်ဓာတ်ကျာ်ဂမၠိုၚ်ကီု ပ္ဍဲကာလသ္ဂောံဗဵုလ္ၚောဝ်ကျာ်စေတဳဋ္ဌပနာလဝ်ဓာတ်ဂမၠိုၚ်ကီု၊ ဆၜိုတ်အယာံမာတ်ဂွံလ္ၚောဝ်ဓာတ်ကျာ် ဂွံလ္ၚောဝ်ကျာ်စေတဳဓဝ်ဂှ် လ္ပကဵုဂွံဒှ်လ္ပစွံစိုတ်ညိ၊ ဥပမာတုန် − ပ္ဍဲကာလသ္ဂောံညာတ်ကေတ်ဇုတ်မိမ ညာတ်ဒးဇုတ်မိမဇဗဴလဇကုဒှ်ဒှ်၊ ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ဂိုဟ်ဒလာၚ်ဇုတ် ထ္ၜုတ်စွံပ္တန်လဝ်ဒှ်ဒှ် ညံၚ်သ္ဂောံက္တဵုဒှ်ပြာကတတ်တိုန်ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုဇကု ညံၚ်သ္ဂောံညာတ်တၟးပြာကတ်ကၠုၚ် ဗီုတၠုၚ်လအာဇုတ်မိမဗဴလဇကုဂှ် ဒးပၠောပ်စိုတ်မာန်ရ။
ဥပမာတွာ်သာ်ဂှ်ကီုရ ကာလဂဗဆဵု ဂွံဗဵုလ္ၚောဝ်ကျာ်စေတဳသၠိုၚ်လဝ်ဓာတ်ကျာ် လ္ၚဵုဓာတ်သော်ဂမျိုၚ် လ္ၚဵုဓာတ်ဇုတ်ဂှ် ပၠောပ်စိုတ်သ္ပအာရီုကဵုဓာတ်ဇုတ်ကျာ် မၠာ်သ္ၚဳကဵုဂွံပြာကတ်ပ္ဍဲဇဴညာဏ်ဇကုဇကုညိ၊ ညံၚ်ဂွံတၟးပြာကတ်ဗီုကျာ်နွံပြာကတ်တေံ ဓာတ်ကျာ်ဒဒှ်စၞးကျာ်ဂမၠိုၚ် ဃောဂျိုၚ်နွံပြာကတ်တေံ သ္ပပရိနိဗ္ဗာန်တုဲ ဗွဝ်ဓာတ်ဇုတ်ဂမၠိုၚ် ပိုၚ်ခြာလဝ်စၞးကျာ်ဇေတ်ဇေတ် ကဵုဂွံညာတ်ကေတ်နကဵုစိုတ်ညိ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − ဗီုသၠိုၚ်လဝ္ဓာတ်ကျာ်ပ္ဍဲကျာ်စေတဳတံဂှ် ညံၚ်သ္ဂောံဒှ်ဓာတ်ဇုတ်ကျာ်ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုဇကု လျုၚ်ဏာစိုတ်သဒ္ဓါဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါတုဲ သြဝ်ဂစာန်လ္ၚောဝ်ပူဇဴရှ်ေသှ်ေရဴဂဴအိုတ်ညိ။
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ်။ −−− ။ ==ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ်==
ဒဒှ်ရကျာ်တြဲပိုဲ “ဂလိုၚ်လဵုလွဳပရာဇၞော်တော်ချပ်ရံၚ်ညိ” ဟီုဂှ် ရံၚ်ကဵုကိစ္စကျာ်ဂမၠိုၚ်မသုန်ဂှ်တုဲတီကေတ်မာန်ကီုရ၊ နူဂၞန်မလိက်အက္ခဝ်ကစိုပ်ၚဂှ် ဒှ်ကိစ္စဂမၠိုၚ်တုဲ ဂွံဒုၚ်ယၟု “မဟာဝဳ”ရ၊ မၞုံကဵုလွဳပရာဇၞော်ကွေံကွေံရ၊ အခိၚ်ဇူဒီုဟၟဲ − နွံပၠန်ရဗၞတ်မွဲချိုန်ခဏဍောတ်ဓဝ်ဟေၚ် သ္ပတံနူသၞာံဂိတုတ္ၚဲဒှ်ကျာ်တုဲ စဵုကဵုသ္ပပရိနိဗ္ဗာန် ဂစာန်လွဳပရာတွံဓဝ်ဟံၚ်ပြာ်သတ်ဝေနေယျမွဲဂလးဓဝ်ရ။
ဒဒှ်ရရဂလိုၚ်လဵုလွဳမဇၞော်တော်ချပ်ရံၚ်နကဵုညာန်ဇကုဇကုတုဲ သ္ပအာရီုကဵုဂုန်ကျာ်ကွေံကွေံညိ၊ လ္ၚောဝ်ကျာ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်လ္ပဇြိုၚ်စိုတ်အိုတ်ညိ၊ အာအာကၠုၚ်ကၠုၚ် တိက်တိက်မံၚ်မံၚ် လ္ပဝိုတ်ဂုန်ကျာ်အရဟံညိ၊ သွက်သတ်မၞိဟ်ဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဗြီုသတ်တိရစ္ဆာန် မွဲဟာန်ကေုာံလကိုဟ်ကမ္ဘဏ်ယက္ခ ဆနွံအိုတ်သီု သ္ဂောံဒှ်ပစ္စယ်နိဗ္ဗာန်, ဟိုတ်သ္ဂောံစိုပ်တသိုက်လေက်ကုတ္တဵုမဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန် ဂစာန်လွဳတွံဓဝ် စဵုကဵုသီထောံခန္ဓပရိနိဗ္ဗာန်ရ။
ရန်ကဵုဂုန်ကျာ်သဗ္ဗညုလွဳပရာလဝ်လ္တူသတ်အနန္တအနန္တံ အသၚ်္ချေယျ အသၚ်္ချေယျံတုဲ လ္ၚောဝ်ကျာ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ် ပူဇဴပ္ကဴသြဴဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ် ပူဇဴဍာ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ် ဗဝ်သၟုတ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ် ပၟဝ်ဂုန်ကျာ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ဂှ် ဒှ်ပရေဂုန်ကျာ် ရော်ဂုန်ကျာ် ဆာပ်ဂုန်ကျာ်မွဲဂကူကီုရ၊ ၜိုန်ရရော်ဂုန်ဟွံပြေ ပရေဟွံဟွံအိုတ်ကီုလေဝ် ခိုဟ်နူမၞိဟ်ဟွံတီဂုန်ကျာ်တံဂှ်ဏီရ၊ မၞိဟ်ဟွံတီဂုန်ကျာ်တံဂှ် သ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴပူဇဴကျာ်လေဝ်ဟွံမာန် လ္ၚောဝ်ကျာ်လေဝ်ဟွံမာန် ပၟဝ်ဂုန်ကျာ်လေဝ်ဟွံမာန် မၚ်မွဲဂလာန်ကျာ်လေဝ်ဟွံမာန် ဒ္ဂေတ်ဓဝ်ကျာ်လေဝ်ဟွံမာန် မံၚ်ထောံကြာန်ကြာန်အိုတ်ရ။
ဗီုမဟာကရုဏာကျာ်ဆာန်ဍူလ္တူသတ္တံဇၞော်လောန်ဂှ် ယာံခါရတီဗၞတ်ဒၟံၚ်ဗၞတ်ၜိုတ်ပေၚ်က္ဍိုပ်ကၠံမ္ဂး − ဗၠးဒၟံၚ်အပါယ်ပန်ဘုံဍာံဍာံရ၊ တီစကဝက်ကဝုဲလေဝ် ဒှ်မၞိဟ်သပ္ပရိုဟ်ခိုဟ်ဒၟံၚ်ကီုရ၊ တီတုဲ အတိုၚ်တဝှ်ကျာ်တွံလဝ်ဂှ် ဒးဒ္ဂေတ်ဗက်ပေၚ်ပေၚ်ရ၊ ဒၞာဲဒးဝေၚ်ဂှ်ဝေၚ် လ္ပကၠောန်၊ ဒၞာဲဒးကၠောန်ဂှ်ကၠောန် လ္ပဇူညိ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − ဂလိုၚ်လဵုလွဳဇၞော် တော်ချပ်ရံၚ်ညိဟီုဂှ် ဆက်စပ်ကဵုကိစ္စကျာ်ဂမၠိုၚ်မသုန်သာ်တုဲ အလုံမွဲအာယုက်ကျာ်ဂှ် ဒှ်ကိစ္စဇၞော်အိုတ်ရ။
- ကိစ္စကျာ်မသုန်သာ်ဂှ် တဝှ်ပြကိုဟ်မကၠုၚ် ပ္ညုၚ်ထ္ၜးလဝ်အဋ္ဌကတာသဳလက္ခန် ဗြဟ္မဇာလသုတ် စူဋ္ဌသဳလဝဏ္ဏနာ, အဋ္ဌကထာသုတ္တနိပါကသိဘာရဒွါဇသုတ္တဝဏ္ဏနာ ကၞပ်မွဲ။ ပ္ဍဲပွံက်ဝွံ ပုရေဘတ္တကိစ္စပစ္ဆာဘတ္တကိစ္စ စၞောန်ထ္ၜးကိစ္စကျာ်ၜါသာ်ဓဝ်ဟေၚ်ရ။
စၞောန်ထ္ၜးပရူစေတဳဂမၠိုၚ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]စေတဳပန်ဂကူ။ အရာဋ္ဌာန်ဒၞာဲဝါဲမၞိဟ်ဂမၠိုၚ်သၞေံသၞဴအဲပရဲ ရှ်ေသှ်ေရဴဂဴဂှ် ဗွဲဘာသာပါဠိ “စေတိယ” ဗွဲဝေါဟာဘာသာမည် “စေတဳ” ညးမကော်ခဴစရ၊ ဗွဲမဗဗွဲကဵုပၟိက်ဝါဒဒ္ဂေတ်ကွေတ်ပဝေဏဳဇကုဇကုဂှ် ဂပ်ဝ်သ္ပသၞေံသၞဴအဲပရဲရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ မပ္တံရုပ်ကျာ် ဒက်မာန်ပုတ်ဂၞတ်လဝ် ဗွဝ်ဂအုံဗ္တဳ ဂအုံဍိုတ် ဒဵုဇၞော်ဂြိုပ်ဇၞော် တၞံဆုဇၞော်တံဂှ် ဂွံဒုၚ်ယၟုစေတဳ−ဟေၚ်ရ၊ နကဵုလညာတ်ညးလညာတ်အဲ ဗီုဇကုမတေဟ်စှ်ေစိုတ်ဂှ် သ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴပူဇဴဒၟံၚ်အဆက်အဆက်တုဲ သ္ပဇၞော်ကဵုစေတဳတံဂှ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ − ပ္ဍဲပွိုၚ်ဒေသရးမည်ပိုဲခေတ်လၟုဟ်ဝွံ မၞိဟ်လ္ၚဵုလ္ၚဵ ဆၜိုတ်ဂအုံဗ္တံကဵုဂအုံဍိုတ်ဟေၚ် “ကော်ခဴစစေတဳ”ဂှ် ကော်ခဴဟွံဍိုတ်ပေၚ်စုံရုံဏီရ၊ ကော်ခဴစ ဟွံစိုပ်ကၞောတ်အထောတ်ဏီရ၊ ပၞောဝ်ကဵုစေတဳဂမၠိုၚ် နွံဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်တၞဟ်တၞဟ်သာ်ဂှ် စေတဳရဲလုပ်ဗော်ဗုဒ္ဓဘာသာတံ ဂပ်ဝ်သ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ပူဇဴသၞေံသၞဴအဆံၚ်လ္တူသၠုၚ်အိုတ်ဂှ် − ဓာတုစေတဳ, ဓမ္မစေတဳ, ဥဒ္ဒိဿစေတဳ, ပရိဘောဂစေတဳ ဣဝွံ နွံပန်ဂကူပြကာရောၚ်။
ဓာတုစေတဳ − ကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်တုဲ ဓာတ်ဇုတ်ဂမၠိုၚ် မသၟေဟ်သှ်ေဒၟံၚ်ဗၞတ်မွဲနတံဂှ် ဓာတုစေတဳမ္ဂးယၟုရ၊ ဟိုတ်နူကျာ်သဗ္ဗညုစွံပ္တန်လဝ် နဒဒှ်ကြက်အာဲတၟာဲစိ “အာဲတၟာဲ”လေဝ်မ္ဂးယၟုရ၊ ပၞောဝ်ကဵုအာဲတၟာဲသွက်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာ ဂွံရှ်ေသှ်ေဓာတ်ဂမၠိုၚ်ဝွံ ဓာတ်ကျာ်ဇၞော်အိုတ်ဂှ် မၞုံဗၞတ်တၟာၜဲမုဂ် (တၟာမၜဲကဒါတ်) ဓာတ်တဲအဒေါဝ်ဂှ် တၟာကၞောန်သ္ၚု, (သ္ၚုသ္ကုတ်)၊ ဓာတ်ဍောတ်အိုတ်တံဂှ် တၟာမရာဲဒှ်ကီုရ။
ဓမ္မစေတဳ − ပိဋကတ်ပိပါဠိပါၚ်ကျာ်တြဲအိုတ်သီုဂှ် ဓမ္မစေတဳမ္ဂးယၟုရ၊ တဝှ်ဍောၚ်ဓဝ်ကျာ် မစိုန်ဒှ်တဴပိဋကတ်ပိဂှ် ဆၜိုတ်အယာံမာတ်သ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ပူဇဴသၞေံသၞဴအဲပရဲဟွံသေၚ်ဏီရ၊ ယဝ်ရသ္ဂောံမၚ်မွဲဒ္ဂေတ်ဗက်အာအတိုၚ်တဝှ်ဍောၚ်ဓဝ်မ္ဂးလေဝ် သွက်ရဲလုပ်ဗော်ဗုဒ္ဓဘာသာတံဂှ် ဒှ်စေတဳသ္ပဒြဟတ်ထတ်ထတ်စောံစောံရုံရုံဂပ်ဂပ် အပ်ပြာပ်လမျီုထေက်ူဗွဲမလောန်ရ။
ဥဒ္ဒိဿစေတဳ − ပါဠိမ္ဂးဥဒ္ဒိဿဂှ် တွံအရထအရာဝတ္ထုဂပ်ဝ်ပၠောပ်ဏာစိုတ် ရန်တၟံဏာစိုတ် ( ဒးဒုၚ်လျုၚ်ကဵုစိုတ်ညးတၞဟ်ရ၊ ) ဟိုတ်ဂှ်ရ − ရန်တၟံကဵုကျာ်တြဲမဂျိုၚ်တဴနွံပြာကတ်တေံတုဲ (ကျာ်တြဲဂှ် ဒးဒုၚ်ရန်တၟံ) ဗီုရုပ်စၞးကျာ်ဂမၠိုၚ်ကၠောန်ပတုပ်လဝ်ဗီုဒတဴ, ဗီုဂဇံ, ဗီုတိက်တၚ်တံဂှ် ဒှ်ဥဒ္ဒိဿစေတဳဖအိုတ် ဂိုၚ်သမ္တီလဝ်နကဵုစိုတ်ညိ။
ဥဒ္ဒိဿစေတဳတံဂှ်လေဝ် ကျာ်ထွာဲ ကျာ်ဒတဴ ဒက်မာန်ပုတ်ဂၠတ်သောန်လဝ်ကျာ်ထၜိုဟ်ဍာ်, ကျာ်ပဋိမာရုပ်, ကျာ်နိဗ္ဗာန်သတိက်, ကျာ်စေတဳ, ကျာ်ချူလဝ်နကဵုဍာ်ဂဥုဲဒှတံ၊ အတိုၚ်ခုတ်ခဴကဵုလဝ်ယၟုယၟာတံဂှ် ဒှ်ကျာ်ဥဒ္ဒိဿစေတဳဖအိုတ်ရ၊ ဗီုလဵုကော်ကော် ရုပ်ရဴပတုပ်ကဵုကျာ်သ္ပစၞးကျာ်တုဲ ကၠောန်ခၞံဗဒှ်လဝ် သွက်ဂွံသ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ပူဇဴသၞေံသၞဴဂှ် ဒှ်ဥဒ္ဒိဿစေတဳဖအိုတ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − ရုပ်စၞးကျာ်ဂမၠိုၚ်အိုတ်သီုဂှ် ဒှ်ဥဒ္ဒိဿစေတဳဖအိုတ်ပၠောပ်စိုတ်လျုၚ် ဖျုၚ်ဏာသဒ္ဓါဇေတ်ဇေတ်တုဲ ကေတ်ပရဲကဵုလေပ်အိုတ်ညိ။
ပရိဘောဂစေတဳ − အပေါတ်အရပ်အစပ်ကျာ်ဂှ် ဗွဲပါဠိ “ပရိဘောဂစေတဳ” မ္ဂးယၟုရ၊ မပ္တံကဵုလေံဒစုန် − ဇုက်ကာယဗန် − ခ္ဍိုဟ်ဍာ် − ၜုန် −ဗဗေၚ်ဒၞပ်က္ဍိုၚ်သပိုၚ်သ္ၚာ ပရိက္ခရာအိုတ်သီုကီု တၞံဇြဲဗောဓိ မဒှ်ဆုပလိုဟ်ကျာ်ဒလာဲကျာ်ကီု ဒၞာဲဝါဲဋ္ဌာပနာသၠိုၚ်လဝ်ဓာတ်ကျာ် ကြောတ်ထဝ်ကြောတ်သြန် စွံပ္တန်လဝ်ဓာတ်ကျာ်ကီု အရပ်အစပ်ကျာ်အိုတ်သီုဂှ် ပရိဘောဂစေတဳမ္ဂးယၟုရောၚ်၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ − အပေါတ်အရပ်ပြဘိုက်ကျာ်အလုံအိုတ်သီုတံဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ပရိဘောဂစေတဳတုဲ ပိုဲဂကူမည်ဗုဒ္ဓဘာသာဂမၠိုၚ် မဒးတသိုၚ်ကေတ်ကုသဵု ပ္ဍဲစေတဳဝွံ ထေက်ကကြိုက်ဗွဲမလောန်ရောၚ်။
ဗီုဂွံသ္ပအာရီုကဵုစေတဳပန်ဂကူ ကျာ်စေတဳ ကျာ်ပဋိမာရုပ် ကျာ်ဆုတၟံဍိုတ်ဂမၠိုၚ်ဒှ်တံ၊ နိဿဲဗလဲဗက်နဲကိုပ်ကၠာတေံတုဲ ကျာ်စေတဳဓာတ်ကျာ်မွဲမွဲသာ် ညံၚ်ဂွံကၠုၚ်တၟးပြာကတ်ပ္ဍဲမတ်ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုမာန် ဂစာန်လွဳပရာအိုတ်ညိ၊ နကဵုအစဳရေၚ်လၟေၚ်ဂလာန်မဟီုကၠုၚ်တုဲဝွံ ညံၚ်ရဴကျာ်ဂမျိုၚ် သ္ဂောံကၠုၚ်တၟးပြာကတ် ဂွံညာတ်နကဵုမတ် နကဵုစိုတ်မာန်ဂှ် ဆိၚ်ဆခယျကေတ်ဒးကီုရ။
ကာလဂဗဆဵုညာတ်ဒးဗီုရုပ်စၞးကျာ် ဗဒါဲမုက္ခဝါကျာ်တံဂှ် ဟွံရောံဒည ဟၟဲကဵုဂါရဝမ္ၚဵုဍဵုဗလိုက်ဖျေံ ရှ်ေသှ်ေရဴဂဴလေဝ် သဒှ်ဟွံမာန် ဟွံဂံၚ်သ္ပရ၊ ဒလဵုဒလဵုခၞံၚ်ခၞံၚ် ဟွံဂံၚ်သ္ပရ၊ ပလီုကၠေံဂါရဝမ္ၚဵုတုဲ ဟွံဂံၚ်ဒၟံၚ်ဗဒါဲဂှ်ရ၊ သ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ဇဴကုသဵုကတဵုဒှ်ကၠုၚ် လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကျာ်ဗွဲတၟေၚ်တၟဟ် ကတဵုဒှ်မာန်ရ၊ ဆဂးဂှ် ဥပမာပ္ဍဲလိုက်ဏံ ကၠာဟွံတီတၟေၚ်ဂုဏ်ပ္ဍဲပူဂဵုမမိက်ကဵုမွဲမွဲဏီဂှ် သ္ပဒၟံၚ်အရှ်ေအသှ်ေ ဆၜိုတ်ဗၞတ်ညိညကီုရ။
ဗွဲကြဴကာလကလေၚ်တီကေတ်တၟေၚ်ဂုဏ်ပူဂဵုဂှ်တုဲ ညံၚ်ရဴစိုတ်ကတဵုဒှ်တိုန် မိက်ဂွံရှ်ေသှ်ေသၞေံသၞဴ မိက်ဂွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်လောန်ဗၞတ်ရ၊ မိက်ဂွံပတှ်ေဖျေံစိုတ်အိုတ်သံသယ မိက်ဂွံသ္ၠဇြဟတ်ထတ်ထတ်စောံစောံမာန်ဂှ်ကီု၊ တုပ်ဗီုပၟာသာ်လွာဂှ်ကီုရ ဂုဏ်အလုံဖအိုတ် ဆၜိုတ်နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲကျာ်တြဲဂှ် သွက်ဂွံပတှ်ေဖျေံစိုတ်သ္ပဇြဟတ် ဗဒါဲဒလာဲခိုဟ်ဆာဲဒးရး၊ ခိုဟ်လောန်နူပူဂဵုဂှ်ဂှ် လ္ၚီဆလက်ဆကိုတ်ဆဟွံဟွံကရ၊ ဂုဏ်တၟေၚ်တၟဟ်နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲကျာ်ဂှ် မၞိဟ်အပြောံသာမညလ္ပဟီုဏီရ၊ ဂုဏ်ကျာ်မွဲဇကုဂှ် ကျာ်မွဲဇကုပၠန် ၜိုန်ရဟီုထိုၚ်သးလုကဴပွိုၚ်မွဲကဝ်ကီုလေဝ် အိုတ်အာဟွံမာန် မၞုံဂုဏ်ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တဴဗွဲမလောန်ရောၚ်။
ဆဂှ်ဟွံသေၚ်ဏီ ညံၚ်ရဴဟီုဂးစ “စနူမၞိဟ်မွဲဒှ်မၞိဟ်ကၠံ”လေဝ် ဟီုဂးထိုၚ်သးအိုတ်ရ၊ နူမၞိဟ်မွဲဒှ်မၞိဟ်ကၠံလ္ၚီလက် ဆက်အာမၞိဟ်ကဵုမၞိဟ် ဒေဝတဴကဵုဒေဝတဴ အိန်ကဵုအန် ဗြီုကဵုဗြီု ဟီုဂးစဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ် စိုပ်လ္အိတ်အိုတ်ရ၊ ဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ်ဂှ် ဂပ်ဝ်ထိုၚ်သးသ္ပအံသဝ်ဒၟံၚ်ဂြုဂြုဂြီုဂြီု သ္ပအာရီုအိုတ်ရ၊ ဆၜိုတ်သ္ဂောံမိၚ်ညးတယဟ်ဟီု လဖှ်ကြဵုဇာဗရုလလောၚ်ဒၟံၚ်ဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ်ဂှ် ဗၞတ်ညာန်ဇကု စိုပ်ဆၜိုတ်ဂၠာံဇွိတ်ဒး၊ ယဝ်ရသ္ဂောံတီညိညသ္ဇိုၚ်သာမ္ဂး ဓဝ်သဒ္ဓါဇၞော်တိုန်ဗွဲမလောန်တုဲ သွက်ဂွံသ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ် သွက်ဂွံဖ္ဍေါတ်ဂါထာလ္ၚောဝ်ကျာ်ပ္ဍဲသ္ၚိဇကုဂှ် ဟွံသ္ဇိုၚ်စိုတ် − ဟွံဇြိုၚ်စိုတ်သက်သက်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ − ဗီုဂွံသ္ပအာရီုကဵုရုပ်ကျာ် လျးကျာ် ကျာ်စေတဳဒှ်တံ၊ ချူခၞံထ္ၜးကဵုတုဲ ဂနူဏံပၠန် သွက်မှာဇန်ဂကူရာမည ဂွံသ္ပတိုၚ်ခဳ ဂွံစဳကၠး ဒးသၞောတ် ဂွံဖ္ဍေါတ်ဂါထာလ္ၚောဝ်ကျာ် ဂါထာလ္ၚောဝ်ကျာ်ဟွံက္ဍန်ဟွံတြး ညံၚ်ဂွံဖ္ဍေါဝ်ဒးကၠးကၠးတၟးတၟးပ္ဍဲစိုတ် ဂွံတိုန်ပါၚ်လောဲသွာ အခါလဵုဟွံဟီု အကြီုဂုဏ်ကျာ်ကဵုအရထ အဓိပ္ပါယ်ချူဆာဲလဝ် ချူဇန်လဝ်ဂတဏံ ပတိုန်လဝ်ပါၚ်တိုက်တုဲ သြဝ်စၟတ်သမ္တီမၠာ်သ္ၚဳမွဲအိုတ်ညိ။
စၞောန်ထ္ၜးပွံက်ဂုဏ်ကျာ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ပါဠိဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ်တပ် ။
- “ ဣတိပိသောဘဂဝါ အရဟံ ၁ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ၂ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော ၃ သုဂတော ၄ လောကဝိဒူ ၅ အနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိ ၆ သတ္ထာဒေဝမနုဿနံ ၇ ဗုဒ္ဓေါ ၈ ဘဂဝါ ၉ ”
သွက်ဂွံတီအဓါပ္ပါယ် ။
- ပ္ဍဲကဵု “ဣတိပိသောဘဂဝါ”ဂှ် “ဣတိပိ”တုန် − ပါဠိမစၞောန်ထ္ၜးဟိုတ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ မတၟးပြာကတ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲအပ္ဍဲညာဏ်ဇကုဇကုရောၚ်၊ “သောဘဂဝါ” တုန် − ပါဠိမစၞောန်ထ္ၜးဇကု ဒဗ်ကျာ် (ဒပ်ကျာ်)ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − ပါဠိမ္ဂး “ဣတိပိသောဘဂဝါ”ဂှ် ဒးတောဲဖက်ဗဂပ်ကဵု ဂုဏ်ဒ္စိတ်ဖအိုတ်ရောၚ် ။
ဗီုဂွံတောဲဗဂပ် ။
- ၁။ ဣတိပိသောဘဂဝါအရဟံ ။
- ၂။ ဣတိပိသောဘဂဝါသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။
- ၃။ ဣတိပိသောဘဂဝါဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော။
- ၄။ ဣတိပိသောဘဂဝါသုဂတော ။
- ၅။ ဣတိပိသောဘဂဝါလောကဝိဒူ ။
- ၆။ ဣတိပိသောဘဂဝါအနုတ္တရော, ပုရိသဒမ္မသာရထိ ။
- ၇။ ဣတိပိသောဘဂဝါသတ္ထာဒေဝမနုဿာနံ ။
- ၈။ ဣတိပိသောဘဂဝါဗုဒ္ဓေါ ။
- ၉။ ဣတိပိသောဘဂဝါဘဂဝါ ။
အရထဂုဏ်ကျာ်အရဟံ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၁) သောဘဂဝါ၊ ၚ်၀ ကျာ်တြဲပြဲဝိသေသတၠပိုန်တြဴပြကာဂှ်။ ဣတိပိ၊ ဟိုတ်ဟိုတ်နူသ္ၚောဲ ဟၟဲကဵုကိလေသလ္ၚီမသုန်ကၠံ တဏှာကၠံဒ္စါံ သီုဝါသနာအိုတ်အာဗိုန်ဂၠိညိရော ၊ ဟွံလှိုက်ကြိုက်ထေက်ဒုၚ်ဒါန်မွဲဟာန်ပူဇဴသတ္တံ တၟံညးအိုတ်သီုသာ်ဝွံကီုလေဝ်။ အရဟံ၊ အရဟံ မ္ဂးယၟုရ။ အရဟံ− ပြာကတ်တမ္ညဝ် အံသဝ်လောန်သတိုက် အိုတ်အာဟွံမာန် စိုပ်ဋ္ဌာန်ဘုံဗြို ဓလီုဍိုက်ဟောကၠံၚ် − အရဟံ − မ္ဂးယၟုရ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် ။
- ဂုဏ်ကျာ်အရဟံမ္ဂးဂှ် စၞောန်ထ္ၜးအရထသ္ၚောဲနူကိလေသဂှ်မွဲ၊ စၞောန်ထ္ၜးအရထ ထေက်ကဵုဒုၚ်ဒါန်ညးထေက်ကဵုပူဇဴညးဂှ်မွဲ၊ ဣဝွံ စၞောန်ထ္ၜးအရထဗွဲခမၞောန်ၜါသာ်ရ။
ဗွဲတြးတုန် −−
- စၞောန်ထ္ၜးအရထသ္ၚောဲနူကိလေသဂှ်မွဲ။ (ဝါသနာလေဝ်အိုတ်အး)
- စၞောန်ထ္ၜးအရထဂစိုတ်ကၠေံသၞသတြုကိလေသ နကဵုသၞာ်အရဟတ္တမဂ်ဂှ်ၜါ။
- စၞောန်ထ္ၜးအရထပလီုပလာ်ကၠေံစက်အရာသံသာဂှ်ပိ။
- စၞောန်ထ္ၜးအရထထေက်ဒုၚ်ဒါန်ပူဇဴမၞိဟ်ဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဗြီုဂှ်ပန်။
- စၞောန်ထ္ၜးအရထဟွံပတုဲပွသရာံပါပ်ပ္ဍဲဋ္ဌာန်လ္ၚုဂှ်မသုန်။
(ပြကိုဟ်ဝိသုဒ္ဓိမဂ်ကၞပ်မွဲ − ဇေန် − ၁၉၂) ပ္ဍဲပြကိုဟ်ဝွံ ဗီုညးတောဲဗဂပ်လဝ်ဂှ် − သောဘဂဝါ ဣတိပိအရဟံ၊ ဣတိပိသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။ ပ ။ ဣတိပိဘဂဝါ။ သ္ဂောံဆဵုကေတ်ရ။ ညးလ္ၚဵု သ္ပအစာံကဵုပြကိုဟ်ဂှ်တုဲ −
- သောဘဝဂဝါဣတိအရဟံ ။
- ဣတိပိသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ။
- ဣတိပိဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော ။
- ဣတိပိသုဂတော ။
- ဣတိပိလောကဝိဒူ ။
- ဣတိပိအနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိ ။
- ဣတိပိသတ္ထာဒေဝမနဒဿာနံ ။
- ဣတိပိဗုဒ္ဓေါ ။
- ဣတိပိဘဂဝါ။ သာ်ဝွံလေဝ် ချူခၞံလဝ်နွံဒၟံၚ်ရ။
ဗဗွဲဒၟံၚ်ဖအိုတ်ရ။ ဂုဏ်ကျာ်ဂွံဒှ်အာစှ်ဂှ် − ပ္ဍဲဂုဏ်မရနုက်ကဵုတြဴ − အနုတ္တရောသ္ပမွဲ၊ ပုရိသဒမ္မသာရထိသ္ပမွဲတုဲ ဂုဏ်ကျာ်ဒှ်အာစှ်ရောၚ်။
ကိလေသလ္ၚီမသုန်ကၠံ တဏှာကၠံဒ္စါံမ္ဂးဂှ် ကိလေသမၞုံဒၟံၚ်ပ္ဍဲသန္ထာန်သတ်ပုထုဇန်တံဂှ် ဗွဲခမၞောန်စှ်၊ ဗွဲတြးလ္ၚီမသုန်ကၠံ၊ တဏှာမၞံဒၟံၚ်ပ်ဍဲသန္ထာန်သတ်ပုထုဖနန်တံဂှ် ဗွဲခမၞောန်ပိ ဗွဲတြကၠံဒ္စါံရ၊ (သဘဴဓဝ်ပလေပ်ကဵုစိုတ်ကၠိခ္ဍက်ၚေတ်ပေတ်စောန်ပြံက်ဍံက်ဍေန်အာဂှ် ကိလေသမ္ဂးယၟုရ၊ သဘဴဓဝ်ထၞေန်စစေန်စပ်ဗာန်ခြပ်မံၚ်ပ်ဍဲအာရီုဂှ် တဏှာမ္ဂးယၟုရ။ တဟၚ်တဟောန်မိက်ဂွံဂွံလောန်လောန်ကာဲကာဲလေဝ် တဏှာဖအိုတ်ရ) ။
[ကိလေသစှ်မ္ဂးဂှ် လောဘ, ဒေါသ, မောဟ, မာန, ဒိဋ္ဌိ, ဝိစိကိစ္ဆာ, ထိန, ဥဒ္ဓစ္စ, အဟဳရိက, အနောတ္တပ္ပ−ရောၚ်] ။
[အဏှာပိမ္ဂးဂှ် ကာမတဏှာ, ဘဝတဏှာ, ဝိဘဝတဏှာရောၚ်၊ တဏှာမထၞေန်စေန်စပ်ပ္ဍဲအာရီုကာမဂုန်မသုန် မပ္တံရူပါရီုဂှ် ကာမတဏှာ၊ တဏှာမထၞေန်စေန်စပ်ပ္ဍဲဘဝမဗိုန်ဂၠိ မဒှ်မွဲဟာန်ကေုာံ သဿတဒိဋ္ဌိဂှ် ဘဝတဏှာ၊ တဏှာမထၞေန်စေန်စပ်ပ္ဍဲဘဝမပိုတ်သ္ကုတ်မဒှ်မွဲဟာန်ကေုာံ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိဂှ် ဝိဘဝတဏှာ မ္ဂးယၟုရ]။
ဗီုဂွံရိုဟ်လၟိဟ်ကိလေသဗွဲတြးတုန် − လောဘမွဲဂှ် သ္ပအာရီုကဵုဓဝ်(၇၅)မတွံဂး − နာံ−၅၃၊ နိပ္ဖန္နရုပ်−၁၈၊ လက္ခဏရုပ်−၄ ပံၚ်တုဲ ဒှ်ထပှ်ဣသုန်(၇၅)ရ၊ အာရီု ၇၅ ဂှ် ပ္ဍဲအပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုလေဝ်နွံ, မ္ၚးသန္ထာန်ဇကုလေဝ်နွံ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − လောဘမွဲဓဝ် သ္ပအာရီုကဵုအဇ္ဇျတ္တသန္ထာန်ဂှ် ၇၅၊ လောဘမွဲဓဝ် သ္ပအာရီုကဵုဗဟိဒ္ဓသန္ထာန်ဂှ် ၇၅၊ ပံၚ်သၟဟ်တုဲဒှ်အာ လောဘ−၇၅−ရ။
ညံၚ်ရဴကိလေသလောဘဂှ်ကီု မပ္တံကိလေသဒေါသတံဂှ်လေဝ် နွံ(၁၅၀)ဖအိုတ်တုဲ၊ ၁၅၀−ဂှ် တန်လဝ်, ပၟဝ်ကဵုကိလေသစှ် ဒှ်လ္ၚီမသုန်ကၠံ(၁၅၀၀)ရောၚ်၊ ယဝ်ရပၟဝ်ကဵုပညပ်တၞဟ်တၞဟ်မ္ဂး ရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန်ရ။
ဗီုဂွံရိုဟ်လၟိဟ်တဏှာဗွဲတြး။ တဏှာပိဂှ်တန်လဝ်ပၟဝ်ကဵုအာရီုတြဴ, ဒှ်စှ်ဒ္စါံ −၁၈၊ ၁၈−ဂှ် တန်လဝ်ပၟဝ်ကဵုကာလပိမတွံဂး အတိက်ပစ္စုပ္ပန်အနာဂတ်ဒှ်အာ ၅၄၊ ၅၄−ဂှ် တန်လဝ်ပၟဝ်ကဵုသန္ထာန်ၜါမတွံဂး အဇ္ဇျတ္တ, ဗဟိဒ္ဓဒှ်အာကၠံဒ္စါံ ၁၀၈−ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ တဏှာပိတန်လဝ်ပၟဝ်ကဵုအာ, ကာ, သန်, မမိက်သ္ဂးရောၚ်။
သီုဝါသနာအိုတ်အာဗိုန်ဂၠိညိရောဟွံလှိုက်မ္ဂးဂှ် သၟူအမြာဲကိလေသသတၚ်လဒပ်ဂွပ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသန္ထာန်သတ္တံ, ဗွဲအစောံသတ္တိကိလေသထီုဗးဗဝ်ဂအုံလဝ်ပ္ဍဲသန္ထာန်သတ္တံဂှ် “ဝါသနာ” မ္ဂးယၟုရ၊ ပ္ဍဲသန္ထာန်တပအရှန်တံဂှ် ၜိုန်ရကိလေသအိုတ်အာကီုလေဝ် သၟူအမြာဲဍေံ, ဝါသနာထီုဗးဗဝ်ဂလုံလဝ်ဍေံ, ဆက်ဆေန်ပါကၠုၚ်နူဘဝကၠာကၠာတေံဂှ် အိုတ်အာဟွံမာန်ကီုရ၊ ညံၚ်ရဴပြိုက်လဝ်အရက်ပ္ဍဲပလၚ်ကီုတုဲ ၜိုန်ရအရက်ဂှ်အိုတ်အာကီုလေဝ် သၟူပသဍေံပ္ဍးဒၟံၚ်တုဲ အိုတ်အာဟွံမာန်ကီုရောၚ်။
ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် ဗီုဂှ်ဟွံသေၚ် အုဲအေၚ်သၟူကိလေသလေဝ်ဟၟဲ စာ်စ္ဍးသ္ၚောဲအာနူကိလေသလ္ၚီမသုန်ကၠံ တဏှာကၠံဒ္စါံ သီုဝါသနာ(ဝါသၞာ) အိုတ်ဂစိုတ်ကၠေံကိလေသလ္ၚီမသုန်ကၠံ တဏှာကၠံဒ္စါံ သီုဝါသၞာဟွံမွဲ နနဲလဵုလေဝ် ဟွံသၠိုက်နကဵုဍာ်ကိလေသတုဲ ဒယှ်တမ္ညဝ်အံသဝ်ပြာကတ် ပ္ဍဲလိုက်လပိုက်စိုပ်အာသွဝ်ဗြီု ဓလီုလဝ်ဖအိုတ်ရ။
ဟိုတ်နူကုတ်ဗပိုတ်ဖအိုတ်ကၠေံသၞကိလေသတဏှာ ဝါသနာတံဂှ်ရ − စိုတ်စရိုတ်ကျာ်တြဲပိုဲလေဝ် ကေဝ်ဇြုလျုၚ်ဗုၜတ်သ္အးဇ္ၚးဗွဲမလောန် ညံၚ်ရဴတၟးတၟောန်ဂဵုဒၟံၚ်ကီုရ။ ဥပမာ ပ္ဍဲလိုက်ဏံတုန် − ပ္ဍဲတိဗ္ၚကၠံသွဝ် မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ဗွဲသဘာဝပကိဍေံဟွံမွဲကဵုမၠိုက်ခဗိုက်ဟန်ဗန်ချောဲကၟတ်သ္အးဒၟံၚ်ဂှ် ယဝ်ရသ္ဂောံတဵုဂြာတ်ကလုတ်လဝ်မဗဳဇတၞဟ်တၞဟ်သာ် မပ္တံသြောံဇၞော်သြောံသၟတ်မ္ဂး − ညံၚ်ရဴရေၚ်တၠုၚ်က္တဵုဗဒှ်ကဵုသတ်မဇၞော်ဖေါအ်ဗြေဝ်ကျေဝ်ဂေါဝ် ဒှ်ဒ္ၚေါဝ်မတ်ညးဂမၠိုၚ်ကီု သီုကဵုညးမတသိုက်ပၠံၚ်တဵု ကေုာံ ရေၚ်သ္ကံရ။
တုပ်တဴညံၚ်ရဴသာ်ဂှ်ရ − ဍာ်ကမၠိကိလေသဍာ်လၟက်လၟုဲအုဲလေၚ် ကိလေသ ပသပသောန်တံဂှ် ညိဓဝ်ဟၟဲပ္ဍဲသန္ထာန်ကျာ်တြဲ သ္အးဇ္ၚးသ္ဇုၚ်ဂွု ဗုၜတ်ကေဝ်ဒၟဴၚ်ပ္ဍဲဇရေၚ်ကျာ်တြဲ စိုတ်စရိုတ်ကျာ်တြဲ တၟးသ္အးဇ္ၚးဒၟံၚ်လၟိုန်ကာလတုဲ မဗဳဇခိုဟ်ခိုဟ်ပြဲပြဲမတွံဂး ပွမဂွံကဵုဒါန်သ္ပပူဇဴတံဂှ် သ္ပတဴရ။
မဗဳဇဒါနကုသဵုဒှ်တံ၊ ယဝ်ရသ္ဂောံတဵုဂြာတ်စုတ်ကလုတ်လဝ်မ္ဂး − ဂုန်ဖဵုအတိုၚ်ဇကုမရန်တၟံဖျုၚ်လဝ်စိုတ်ဂှ် − ဟိုတ်နူကတဵုဗဒှ်မာန်စိ ကလိဂွံဗွဲစၟတ်ရ၊ ကျာ်တြဲပိုဲလေဝ် ဗၞတ်ညးမကဵုဒါန်သ္ပပူဇဴဂြုဂြုဂြီုဂြီုတဴဂှ် ဒုၚ်ကေတ်ထေက်ကြိုက်ဗွဲမလောန်ရောၚ်။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ − ကျာ်တြဲပိုဲ သ္အးဇ္ၚးဒၟံၚ်အလုံသန္ထာန်မွဲတုဲ တုပ်တဴညံၚ်ရဴတိဗ္ၚထၟိက်ဟွံမွဲကဵုချောဲကၟတ် ဗၞတ်တဵုဂြာတ်ဖျေံဏာ ဂွံသတ်ဍေံပေၚ်ပေၚ်၊ ကလိဂွံဂုန်ဖဵုပေၚ်ပေၚ် လေၚ်အာဒေက်အာဟွံမွဲရောၚ်။
*(အ္စသၠပတ်မည်တြေံ ညးချူစ − ဗိဇ္ဇ − မဗိဇ္ဇရောၚ်)
ဟိုတ်နူဂုဏ်အရဟံ ထေက်ဒုၚ်ဒါန်ပူဇဴဇၟာပ်ဇၟာပ်သၟိၚ်မၞိဟ်ဒေဝတဴ ဗြမှဴအိန်ဗြီုဂှ်ရ − ပ္ဍဲကာလလက်ထက်ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် သၟိၚ်ဗြီုဇၞော် ကော်ခဴစ “သဟမ္ပတိမဟာဗြီု”ဂှ် နကဵုပ္ကဴဇၟန်ရတ်စဳဇန်ဒွက်လဝ် မၞုံဗၞတ်တၟာဒဵုသိန္နရာဇ် သ္ပပူဇဴကျာ် ကေၚ်ကဵုလဝ်ဒါန်ပ္ကဴထဝ်ကုကျာ်တုဲဂှ် သၟိၚ်ဓမ္မာသောက တၠညးဍုၚ်ပါဋလိပုတ်လေဝ် ကာလကျာ်တြဲလောန်စဴအာနိဗ္ဗာန်တုဲဂှ် ဖအိုတ်ဂြပ်ဒ္စိတ်စှော်တြဴ (၉၆)ကိုတ်ရ၊ ကြပ်စဴသွဝ် ဗဝ်စုတ်ပန်ကိုတ်၊ သၠးကဵုဒါန် ဂြပ်ရတ်ကၠံကိုတ် စိုတ်မိပ်ကွေံကွေံရ၊ ရန်တၟံကဵုကျာ်တုဲ နကဵုအပေါတ်သာသနာဘာဇၞော် ဒ္စါံလက်ကဵုပန်လ္ၚီ(၈၄၀၀၀)ဂှ် သၠးပွးပြုပြေၚ်ကေၚ်ကဵုဒါန် ကေၚ်သ္ပပူဇဴလဝ်တုဲရောၚ်။
နကဵုဂုဏ်အရဟံပြကတ်တမ္ညဝ် အံသဝ်လောန်သတိုက် အိုတ်အာဟွံမာန်မ္ဂးဂှ် ဂုဏ်တၟေၚ်မြဴသာ်ဝွံ ဂလိုၚ်လဵုအံသဝ်အံသဝ် သ္ပအံသဝ်အိုတ်အာဟွံမာန်ရ၊ ဂုဏ်အရဟံနွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဇကုကျာ်တြဲပိုဲဂှ် ဒယှ်တမ္ညဝ်မံက်ဂတဝ်ပြာကတ်အာ အလုံပိစှော်မွဲဘုံတုဲ သၟူအမြာဲဂုဏ်ဂှ်လေဝ် မောဝ်ဇောဝ်ပ္ဍးတၟာဲအာမွဲအဆံၚ်ကဵုမွဲအဆံၚ် မောဝ်ဇောဝ်ဟောကၠံၚ်ဗျာပ်တြးပြးဇးအာ စဵုကဵုစိုပ်ဍုၚ်ဗြီု ဓလီုဍိုက်လဝ်ဖအိုတ်ရောၚ်။
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ်
ညးမလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်ကျာ် “အရဟံ” တံဂှ် ဗီုစိုတ်ကျာ်တြဲ စာ်စ္ဍးအာနူကမၠိဍာ်ကိလေသ သ္ဇုၚ်ကေဝ်တၟးသ္အးဇ္ၚးဒၟံၚ် ညံၚ်သ္ဂောံညာတ်ကေတ်နကဵုစိုတ်မာန် ဂစလာန်သ္ပအာရီုပၠောပ်စိုတ်ညိ၊ ဍာ်လၟက်ကိလေသမကၠိခန်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုဇကုဂှ်လေဝ် ကဵုဇြုၚ်ဂွုဗုၜတ်သ္အး ကဵုတၟးကေဝ်ဒၟံၚ်လၟိုန်ကာလညိ၊ ညံၚ်ဂွံစာ်စ္ဍးအာနူဍာ်ကမၠိလၟက်လၟုဲကိလေသဂှ်ကီု စိုတ်စရိုတ်ဇကု ညံၚ်ဂွံတန်တဴအာပ္ဍဲအာရီုကျာ် ဂုဏ်ကျာ်အရဟံဂှ်ကီု စွံသတိခိုၚ်ခိုၚ်ကၠိုက်ကၠိုက်တုဲ ဂစာန်ဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်ကျာ် ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်အရဟံဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါအိုတ်ညိ။
အရထဂုဏ်ကျာ်သမ္မာသမဗ္ဗုဒ္ဓ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၂) သောဘဂဝါ၊ ၚ် − ကျာ်တြဲပြဲဝိသေသ တၠပိုန်တြဴပြကာဂှ်။ ဣတိပိ၊ ဟိုတ်ဟိုတ်ဂြၚ်လဝ်ဍောၚ်ဓဝ်ညေယျမသုန်ပြကာ တီအာအိုတ်သီုသာ်ဝွံကီုလေဝ်။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓမ္ဂးယၟုရ။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ၊ ပြာကတ်တမ္ညဝ်အံသဝ်လောန်သတိုက် အိုတ်အာဟွံမာန် စိုပ်ဋ္ဌာန်ဘုံဗြီု ဓလီုဍိုက်ဏာ− သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ− မ္ဂးယၟုရ။
- သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်
ဂုဏ်ကျာ်သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓမ္ဂးဂှ် စၞောန်ထ္ၜးအရထဂြၚ်တီကေတ်ဓဝ်အလုံအိုတ်သီု နအလဵုဇကုမ္ဂးရ။ [သမ္မာ− သံ− ဗုဒ္ဓ၊ သမ္မာ− ဟဂွံပၠန်ဂတး၊ သံ− အလဵုဇကု (လဵုမာဲ) ဗုဒ္ဓ− တီကေတ်မာန်။]
ဂြၚ်တီကေတ်ဍောၚ်ဓဝ်ညေယျအလုံအိုတ်သီုဏံမာန်ဂှ် နကဵုသဗ္ဗညုတညာဏ်ဟေၚ်ရ၊ ဂွံဂွံသဗ္ဗညုတညာဏ်မာန်ဂှ်လေဝ် ဒးရနုက်ဗဗေၚ်ကၠုၚ်ကုသဵုပါရမဳပန်အသၚ်ဃဲကဵုပရဲမွဲမှာလက်ကဝ်တုဲ သ္ဂောံဒှ်ကျာ်မာန်ရ၊ ပ္ဍဲကာလကတဵုဒှ်ကျာ် ကလိဂွံသဗ္ဗညုတညာဏ်ဂှ်လေဝ် အေစာံသတ္တိသ္ကေက်သ္ကာဗွဲမလောန်ရ။
[ညာဏ်တီကေတ်အလုံအိုတ်သီုဂှ် သဗ္ဗညုတညာဏ်မ္ဂးရ၊ ပညာစေတသိက် နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲမဟာကြိယာညာဏ်သမ္ပယုတ်စိုတ်ပန်ဂှ်ဟေၚ် သဗ္ဗညုတညာဏ်မ္ဂး ယၟုရောၚ်။ ]
ပ္ဍဲဍုၚ်လိုက်လောကဝွံ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် ကာလဆဵုဂဗညာတ်ဒးခၟိက်ခၟန်တိဟန်ဗန် မလိုက်လက်ကၠိုက်ဍောတ်ဍောတ်သောဲသောဲ ဂၠောဲကောံကၠုၚ်ဗဵုဂြုဂြုဂြီုဂြီုဂှ် မၞိဟ်မတ်ခိုဟ်ခိုဟ်ဂမၠိုၚ် သ္ဂောံညာတ်မာန်အိုတ်ရ၊ မၞိဟ်မ်တ်သဗုၚ်သဗုၚ်သပါသပါတံဂှ် ဂလိုၚ်လဵုရံၚ်ရံၚ်ဗဵုဗဵု ဆဵုညာတ်ကေတ်ဟွံမာန်အိုတ်ရ၊ မၞိဟ်မတ်လီုလီုလာ်လာ်တံဂှ် သာ်လဵုသ္ပလေဝ်ညာတ်ကေတ်ဟွံမာန်အိုတ်ရ၊ သာ်လဵုသ္ပလေဝ် တီကေတ်ဟွံမာန်အိုတ်ရ။
တုပ်တဴတွာ်သာ်လွာဗီုဂှ်ကီုရ၊ ဇၟာပ်သတ္တံ အာရီုထေက်ကဵုညာတ်ထေက်ကဵုတီဂှ် ၜိုန်ရပ္တိတ်ဇြဟတ်သွက်ဂွံညာတ်သွက်ဂွံတီဂလိုၚ်လဵုကီုလေဝ် ၜိုတ်လညာတ်မတ်ပညာမၞုံအတိုၚ်ပကတိဂှ်ဟေၚ် သ္ဂောံညာတ်ကေတ်တီကေတ်မာန်ရ၊ မၞိဟ်လညာတ်မတ်ပညာညိညဓဝ်ဟွံမွဲတံဂှ်ကီု (မၞိဟ်ဟွံမွဲကဵုလညာတ်မတ်ပညာလးလးတံဂှ်ကီု) အယာံမာတ်ဒိုဟ်တေံဒိုဟ်ဏံထဍံ−(အ်) န, ပုက်တာ, ကလာ, ထိုၚ်လေဝ်ညာတ်ဟွံမာန်တီဟွံမာန်ရ၊ အပေါတ်ဝတ္ထုရုပ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ သ္ပအာရီုမတ်နပွမညာတ်အာဟွံလောဲသွာရောၚ်။
ညာဏ်ကျာ်တြဲပိုဲတုန် − သဘဴအာရီုဝတ္ထုအိုတ်သီုဟွံဟီုဂးဇၞော်ဍောတ်မအောန်ဂၠိုၚ် ထေက်ကဵုတီညာတ်, ဒးတီညာတ်ထေက်တံဂှ် ကဵုညးလဵုမွဲလေဝ် ပြိုၚ်ပကာန်ပ္တောံၜတ်ကၞာတ်ဟွံမာန် ပ္တဝ်ဟွံဂွံတုဲ တီညာတ်သောၚ်သောၚ်ကၠးကၠး တၟးတၟးဇးဇး ဒးဒးလုက်လုက် စုက်စုက်ကြပ်ကြပ် တပ်တပ်ထေၚ်ထေၚ် ဗၠေၚ်ဗၠေၚ်ဗၠေတ်ဗၠေတ် ဟွံမွဲရောၚ်။
ဓဝ်ထေက်ကဵုတီညာတ်တံဂှ် “ဓဝ်ညေယျ” မကော်ခဴစရ။ [ညေယျ− ဓမ္မ + ညေယျ − ထေက်ကဵုတီ၊ ဓမ္မ − ဓဝ်။ ]
- ဓဝ်ညေယျမသုနန် (၅) ပြကာမ္ဂးဂှ်
- ၁။ သၚ်္ခါရ − ဓဝ်နာံမတွံဂးစေတသိက်ကဵုနိပ္ဖန္နရုပ်ဖအိုတ် ။
- ၂။ ဝိကာရ − ဝိကာရရုပ်မသုန် (၅) ။
- ၃။ လက္ခဏ − ကက္ခဏရုပ်ပန် (၄) ။
- ၄။ ပညပ် − ပညာဂမၠိုၚ် မပ္တံမၞိဟ်ဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဗြီု, ပြေၚ်ဂၠဴစိၚ်ချေံဂြိုပ်ဒဵု ။
- ၅။ နိဗ္ဗာန် − ပါဲနူရုပ်နာံပညပ်, ဓာတ်မၜိုဟ်လလံဂမ္တဴဟွံဆိုက်တသိုက်မွဲပြဲအိုတ်။
[ပါဲနူမသုန်ဂကူမသုန်ပြကာဏံတုဲ သွက်ဂွံတီဟွံမွဲရ၊ ဝိကာရကဵုလက္ခဏဂှ် ရုပ်ကဵုရုပ် သီုမတုပ်ဖိုဟ် ပါ်တြးကလှ်ပ္တိတ်လဝ်ဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်ပရမတ်ဇေတ်ဇေတ်ဍာံဍာံဟွံသေၚ်ရောၚ်။]
ပ္ဍဲအရာကျာ်တြဲဂြၚ်တီကေတ်ဓဝ်ညေယျမသုန်ပြကာဂှ်လေဝ် ယောၚ်ယောၚ်ယာယာ မှာမှာရာရာ (ယောၚ်ယာမှရာပၠန်ဂတး) ဆောတ်ယောၚ်အာဟွံမွဲ မၞိဟ်ကဵုနဲထ္ၜးဂၠံၚ် မတွံဂး အ္စာလေဝ်ဟၟဲ၊ သ္ၚောဲနူနိဿဲတုဲ ဂြိၚ်တီညာတ်ကေတ် အလဵုဇကုလဵုမာဲရောၚ်။
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ်
ညာဏ်ပညာမတွံဂး တီကၠိုဟ်ဍိုဟ်ကေက်ဂှ် ဒှ်ကိစ္စဇၞော်တဴဗွဲမလောန်ရ၊ ပ္ဍဲအရာကတ်ကွတ်ပညာဂှ် ကတ်ဗ္တောန်ပ္ဍဲဇရေၚ်အ္စာမွဲတုပ်တုပ်ဖိုဟ် ဗီုကွတ်ပညာတၟေၚ်ခြာအာတၞဟ်တၞဟ် နွံဒၟံၚ်ရ၊ ပ္ဍဲအရာဂၠာဲသ္ၚဳပကောံပကေဝ်ပိုန်ဟာန်ဂြပ်ရတ်ဂှ် ပ္တိတ်တံတုပ်တုပ်ဖိုဟ် ဂွံပရဲဟွံတုပ်ညးသ္ကံလေဝ်နွံဒၟံၚ်ရ၊ မၞိဟ်နွံကဵုညာန်ဘာန်ဂှ် လပါ်ပရေၚ်ပညာလေဝ် ဇၞော်မောဝ်တဴတက်တိုန် လပါ်ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ်လေဝ် ပေၚ်ဖ္ဍိုက်ဗၠးဒဒိုက်နာနာသာ်ရ။
မၞိဟ်ဟွံမွဲကဵုညာန်ဘာန်လ္ၚဵုလ္ၚဵုတံဂှ် ဗီုလဵုလာ်ဟောံဗြံကျအာ, မိမတုပ်တုပ်ဖိုဟ် ကောန်ဇာတ်လ္ၚဵုလ္ၚဵုတံဂှ် ဍိုက်ကေက်စဳကၠးတုဲ လ္ၚဵုလ္ၚဵုတံဂှ် ဗီုဒိုဟ်ဓီုဗီုကြံကြယုတ်မာဗီုဍေံတၟေၚ်ခြာအာတၞဟ်တၞဟ် ဟွံတုပ်သၟဟ်ညးမွဲကဵုမွဲ သ္ၚဵရံၚ်ဗွဲမကၠးဖ္ဍးတုဲ တီကေတ်မာန်ရ၊ ထံက်ရံၚ်ကဵုဗီုဒးလီုလာ်စာ်ထောၚ် ဗီုဒးယောၚ်ယာအရာတၞဟ်တၞဟ်တုဲ စၚ်ခြၚ်ရံၚ်နကဵုညာန်အိုတ်ညိ။
အတိုၚ်စၞောန်ထ္ၜးကၠုၚ်တုဲတေံဂှ် ဗီုဍေံဇၞော်မောဝ်ပ္ဍဲအရာပရေၚ်ပညာ ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ်၊ ဆက်စပ်ကဵုပရေၚ်လောကဳ ဗၞဳအဝန်သံသာတံဂှ်တုဲ “ဂမြၚ်ညာဏ်ပညာလ” ဂှ် ဒှ်ကိစ္စဇၞော်အိုတ်ရသွံ စွံသတိကဵုဒးခိုဟ်ခိုဟ်မိုဟ်မိုဟ်အိုတ်ညိ။ ယဝ်ရသ္ဂောံဇၞော်ပၟဝ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကဵုဂုဏ် “သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ” မ္ဂး − ဂမြၚ်ညာဏ်ပညာဇၞော်မောဝ်တဴတက်တိုန်အာမာန်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − သ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်သမ္မာသမမ္ဗုဒ္ဓတုဲ ပညာပါရမဳဇကုဇကု ညံၚ်ဂွံဇၞော်မောဝ်တိုန်အာမာန်ဂှ် သြဝ်ပ္တိတ်ဇြဟတ်လၟိုန်ကာလအိုတ်ညိ။
အရထဂုဏ်ကျာ်ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္န
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၃) သောဘဂဝါ၊ ၚ် − ကျာ်တြဲပြဲဝိသေသတၠပိုန်တြဴပြကာဂှ်။ ဣတိပိ ၊ ဟိုတ်ဟိုတ်ဍိုက်ပေၚ်စိ ဝိဇ္ဇာပိ, ဒ္စါံ၊ သီုစရဏစှ်သုန် ဍုန်ဒၟံၚ်ဥဿုံနွံဒၟံၚ်အိုတ်သီုသာ်ဝွံကီုလေဝ်။ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော၊ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နောမ္ဂးယၟုရ။ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော ပြာကတ်တမ္ညဝ် အံသဝ်လောန်သတိုတ်အာဟွံမာန် စိုပ်ဋ္ဌာန်ဘုံဗြီု ဓလီုဍိုက်ဗိုန်ဂၠိ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော မ္ဂးယၟုရ။
- သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်
ဂုဏ်ကျာ်ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နမ္ဂးဂှ် − စၞောန်ထ္ၜးအရာအရထမဍိုက်ပေၚ်တဴကေုာံဓဝ်ဝိဇ္ဇ, ဓဝ်စရဏမ္ဂးရ။ [ ဝိဇ္ဇာ − စရဏ − သမ္ပန္န။ ဝိဇ္ဇာ− ဂမြၚ်ညာဏ်ပညာမတီ။ စရဏ− ဒ္ဂေတ်၊ သမ္ပန္န− ဍိုက်ပေၚ်။ ]
ဝိဇ္ဇာပိ, ဝိဇ္ဇာဒ္စါံမ္ဂးဂှ် − ဝိဇ္ဇာမတွံဂး၈မြၚ်ညာဏ်ပညာမတီဂှ် တွံလဝ်ပ္ဍဲသုတ္တန္တဒေသနာလ္ၚဵုပိ, လ္ၚဵုဒ္စါံတုဲ တိတ်ဒှ်အာၜါပြကာၜါဂကူရ။
- ဝိဇ္ဇာပိဂှ်တုန်
ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိညာဏ် − ညာဏ်ဗှ်ဗၞုဟ်ကလေၚ်တီကေတ်မာန် ပ္ဍဲအရာဂဗဆဵုဗၞတ်လညာတ်သ္ပဒတဴမံၚ်စံၚ်လဝ်ပ္ဍဲဘဝကိုပ်ကၠာတေံ။ ညာဏ်မဗှ်ဗၞုဟ်ကလေၚ်တီကေတ်မာန် ကေၚ်သ္ပလဝ်ဒတဴ ကေၚ်ဒှ်လဝ်ပ္ဍဲဘဝကၠာကၠာတေံ။
ဒိဗ္ဗစက္ခုညာဏ် − ညာဏ်မဘညာတ်ကေတ်မာန် အရာမဍောတ်သွတ် မရာမသ္ၚောဲညံၚ်ရဴမတ်ဒေဝတဴ။
အာသဝက္ခယညာဏ် − အရာဟတ္တမဂ်ညာဏ် မလေပ်ဖအိုတ်ကၠေံဓဝ်အာဘဝကိလေသ, ကဵုဖအိုတ်ကၠေံဓဝ်အာသဝကိလေသမာန်။
- ဝိဇ္ဇာဒ္စါံဂှ်တုန်
(၁) ဝိပဿနညာန် − ညာဏ်မတီကေတ်ဓဝ်ရုပ်နာံအလုံအိုတ်သီုမာန်− မတွံဂး အနိစ္စဒုက္ခအနတ္တ။
(၂) စေတောပရိယညာဏ် − ညာဏ်မတီကေတ်စိုတ်ညးတၞဟ်ဂမၠိုၚ်မာန်။
(၃) မနောမယိဒ္ဓိညာဏ် − ညာဏ်မမိၚ်ကေတ်ရမျှာၚ်ဍောတ်သွတ် ရမျှာၚ်သ္ၚောဲမာန် ညံၚ်ရဴကတောဝ်ဒေဝတဴ ။
(၄) ဒိဗ္ဗသောတညာဏ် − ညာဏ်နိမိတ်ကတဵုဗဒှ်ကဵုဣဒ္ဓိတၞဟ်တၞဟ်သာ် မပ္တံဗၠိုပ်တိဗပါ်အမှဲကလာၚ်အကးမာန်။
- ညာဏ်ပိကၠာဂှ် ထပ်စုတ်ပ္ဍဲညာဏ်မသုန်ဏံတုဲ ဒှ်အာညာဏ်ဒ္စါံ ဝိဇ္ဇာဒ္စါံရောၚ် ။
ဗွဲလၚ်္ကာတုန် − [ပု, ဒိ, အာစိ၊ ဝိဇ္ဇာပိအဵု၊ ကဵုဝိဇ္ဇာဒ္စါံ၊ သ္ဍာံ ဝိ, ပသ်, စေ၊ မနော, ဒိဗ္ဗေ, ဣ၊ ထပ်စုတ်ဂၠိ၊ ရိုဟ်ညိပကဵုယောၚ်။]
စရဏမ္ဂးဂှ် - အရဝတ္ထုခိုၚ်ကၠိုက်ဗိုန်ဗတ် ဟဂွံလီုလာ်ပါ်ဒကးအာဂှ် “အမြိုတ်ဟဂွံဒးချိုတ်ဂှ် −အမတ” ညးကော်ခဴစရ၊ ဒ္ဂေတ်မဍာံစၟတ်သွက်ဂွံအာစိုပ်နိဗ္ဗာန် မတုပ်ကေုာံအမြိုတ်ဂှ် “စရဏ” မ္ဂးယၟုရ၊ ဒ္ဂေတ်မတွံဂး စရဏဂှ် ဒှ်ဟိုတ်သ္ဂောံအာစိုပ်နိဗ္ဗာန်ရောၚ်။
- စရဏစှ်သုန်ဂှ်တုန်
(၁) သဒ္ဓါ − ပွမပတေဟ်ကေတ်ကုသဵု အကုသဵုကံ မၞုံဒၟံၚ်, ဖဵုကုသဵု အကုသဵုကံခိုဟ်ကံပရေံ(အ်) မၞုံဒၟံၚ်, ရတ်ပိပြကာ− ဂုဏ်ရတ်ပိပြကာ မၞုံဒၟံၚ်, ဘဝဂတမၞုံဒၟံၚ်ဗွဲစၟတ်ရ၊ မွဲနဲတုန်− ပတေဟ်ကံဖဵုကံ, လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂုဏ်ရတ်ပိပြကာ မသုန်သာ်ဝွံ− သဒ္ဓါမ္ဂးယၟုရ။
(၂) သတိ − ပွမဗၞုဟ်စိုတ်ၚုဟ်ဂွံသတိလပါ်ကေၚ်ကာကုသဵု။
(၃) ဟိရိ − ဟိရိ− ပွမဂွပါပ်လပါ်ဒုစရိုတ် မပ္တံကေၚ်ကာဟွံဒးရး။
(၄) သြတ္တပ္ပ − ပွမဖေက်ပါပ်လကိုတ်ပါပ် လပါ်ဒုစရိုတ် မပ္တံကေၚ်ကာဟွံဒးရး။
(၅) ဝဳရိယ − ပွမပ္တိတ်ဒြဟတ် ပ္ဍဲကိစ္စကေၚ်ကာကုသဵုမမိက်ကဵုမွဲမွဲ။
(၆) သုတ − ပွမနွံကဵုလမိၚ်လညာတ်မဂၠိုၚ် ဂိုၚ်သမ္တီလဝ်ဒးလောန်။
(၇) ပညာ − ပွမဍိုက်ကေက်စဳကၠးတီညာတ်ကေတ်ပ္ဍဲအရာတၞဟ်တၞဟ်။ [ဣဏံဂှ် ဒှ်ဂြပ်ပူဂဵသပ္ပရိုဟ်ထပှ်သာ်ရ၊ ပ္ဍဲဒၞာဲလ္ၚဵုဂှ် နုက်ထောံသတိကဵုဝဳရိယတုဲ ထပ်စုတ်သဳလ − ပွမမၚ်မွဲထိၚ်ဒက်ကာယပါၚ်၊ စာဂ − ပွမသၠးကဵုဒါန် သာ်ဝွံလေဝ် ရိုဟ်လၟိဟ်ကီုရ။ ]
(၈) ဘောဇနမတ္တညုတာ − ပွမတီဗၞတ်ဗ္ၜတ်ပ္ဍဲအရာမစသုၚ်ဒုၚ်တုဲစအယာံရုံဂပ်ခပပ်တဟၚ်တဟာဟွံမွဲ၊ တီဗၞတ်ဗၞတ်ဗ္ၜတ်စသုၚ်ထေက်ကြိုက်ဟွံထေက်ကြိုက်ကဵုဇကု။
(၉) ဇာဂရိယာနုယောဂ − ပွမသတိက်ဒၟံၚ်အောန်၊ သတိက်သတၚ်ၚုဟ်လောဲလောန်က္ဍၚ် (တိက်တၚ်အောန်ၚုဟ်လောဲသွာ) ။
(၁၀) သဳလ − ပွမမွဲဆၚ်ကဵုဒ္ဂေတ်သဳလလၟိုန် ဗဗိုန်လဝ်ရိုဟ်တ္ၚဲ။
(၁၁) ဣန္ဒြိယသံဝရ − ပွမမၚ်မွဲသ္ၚဳလလံဣန္ဒြိဂမၠိုၚ် မပ္တံမတ်ကတောဝ် ညံၚ်လောဘဒေါသဟဂွံကတဵုဒှ်ပ္ဍဲကဵုလညာတ်လမိၚ်။
(၁၂) ပဋ္ဌမဇျာန်။
(၁၃) ဒုတိယဇျာန်။
(၁၄) တတိယဇျာန်။
(၁၅) စတုတ္ထဇျာန်။ (ဣဏံ ဇျာန်ပန်ဝါ)။
ဗွဲလၚ်္ကာ − [သဒ္ဓါ, သတိ၊ ဟိရိ, သြတ္တပ်၊ ဗ္ဂပ်ဝဳရိယ၊ သုတ, ပညာ၊ ဝွံထပှ်မာ ဂးကၠာဒြပ်စၟတ်ရ။
ဒြပ်ပြဲထပှ်ကီု၊ သီုဘော, ဇာ, သဳ၊ ဣန္ဒြဳ, ဇျာန်ပန်၊ စှ်သုန်တန်၊ စၟတပၠန်စရဏ။]
ၜိုန်ရမၞုံကဵုဂမြၚ်ညာဏ်ပညာ မတွံမတွံဂး “ဝိဇ္ဇာလ” ကီုလေဝ်၊ ယဝ်ရဟွံမွဲကဵုဒ္ဂေတ်မတွံဂး “စရဏ”မ္ဂး ဂွံနိဗ္ဗာန်ဟွံမာန်ရ၊ ဒ္ဂေတ်စရဏဟေၚ်မၞုံတုဲ ဟွံမွဲဝိဇ္ဇာမတီဂှ်မ္ဂး ဟွံအာစိုပ်ဂၠံၚ်တြဴမဍာံစၟတ် ဆောတ်ဗၠေတ်ယောၚ်ယာမှာရာအာပၠန်ရ။ ဒ္ဂေတ်မံၚ်ဗၠေတ်ဗၠေတ်ဗၠးဗၠး ဟွံဒးကဵုသၞောဝ်ဂှ် ဂၠံၚ်တြဴညးသပ္ပရိုဟ် ကၠိုဟ်ထောၚ်အာဟွံမာန်တုဲ ဒှ်အာသၟးသၟးရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် ဍိုက်ပေၚ်စုံရုံ မၞုံကဵုဝိဇ္ဇာညာဏ်စရဏ ဒ္ဂေတ်အာစိုပ်ကၞောတ်အထောတ်တုဲ ဒယှ်ပြာကတ်ဒၟံၚ် အလုံလိုက်လောကဓါတ် အိုတ်သီုရောၚ်။
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ် − သ္ဂောံပ္တိတ်ဒြဟတ်ချပ်ဂၞန်ဍာံဍာံပြပြ နကဵုဂမြၚ်ညာဏ်ပညာမတီပ္ဍဲအရာအိုတ်သီုဂှ်ဟေၚ် အာစိုပ်တြဴမာန်ရ၊ ပ္ဍဲကာလလၟုဟ်ဝွံ သီုမၞုံကဵုဂမြၚ်ညာဏ်ပညာ တီကေတ်မာန်ဖိုဟ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟွံမွဲကဵု “စရဏ” ဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်ပ္တိတ်ဒြဟတ်အတိုၚ်မတီဂှ်ရ ဒးမံၚ်အဆံၚ်ဘဝသဝ်သဝ် ပ္တဝ်ပၞးဟွံစိုပ်မွဲအိုတ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − သ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္န သီုကဵုမလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂုဏ်ဂှ်တုဲ ညံၚ်သ္ဂောံဍိုက်ပေၚ်ကေုာံဂမြၚ်ညာဏ်ကဵုဒ္ဂေတ်ၜါပြကာ ပ္ဍဲကဵုသန္ထာန်ဇကုဇကု သြဝ်သ္ပလွဳပရာအိုတ်ညိ။
အရထဂုဏ်ကျာ်သုဂတ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၄) သောဘဂဝါ၊ ၚ်− ကျာ်တြဲပြဲဝိသေသတၠပိုန်တြဴပြကာဂှ်။ ဣတိပိ၊ ဟိုတ်ဟိုတ်မၞုံတၠုၚ်က္ညကၠုၚ်ဒးရး ညးဂးလဝ်တၞံနူတံဇိုၚ်ပ္ညဳ ကျာ်ဒဳပၚ်ကဵု (ဒဳဗၚ်ကိုရ်) တွဵုဇြဲဗောဓိ ဟွံမြိမိစ္ဆာသမ္မာဒးရး ဗၠးဒုဟ်အိုတ်သီု သာ်ဝွံကီုလေဝ်။ သုဂတော၊ သုဂတမ္ဂးယၟုရ။ သုဂတော၊ ပြာကတ်တမ္ညဝ် အံသဝ်လောန်သတိုတ် အိုတ်အာဟွံမာန် စိုပ်ဋ္ဌာန်ဘုံဗြီု ဓလီုလဝ်ဂြုဂြု သုဂတမ္ဂးယၟုရ။
- သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် − ဂုဏ်ကျာ်သုဂတမ္ဂးဂှ် − စၞောန်ထ္ၜးအရတက္ညကၠုၚ်ဗွဲမဒးရးရ။ [သု − ဂတ၊ သု−ဗွဲမဒးရး။ ဂတ− က္ညအာ + က္ညကၠုၚ်။ မွဲနဲတုန် − ခိုဟ်ဆာဲဒးရး၊ ဂတ + ဂဒ − ဟီုဂလာန်၊ ဟီုဂလာန်ခိုဟ်ဆာဲဒးရးမ္ဂးရ။]
- ပ္ဍဲပြကိုဟ်ဝိသုဒ္ဓိမဂ် ပဋ္ဌမကၞပ် ပွံက်ဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ်ဂှ် စၞောန်ထ္ၜးလဝ်ဂုဏ်သုဂတနွံဒၟံၚ်ရ၊ ပၞောဝ်ဂလာန်တြဴပါၚ်ဂှ် “ပန်ပါဲၜါဟီု” ဂွံဒုၚ်ယၟုသုဂတရောၚ် ။
နူတံဇိုၚ်ပ္ညဳ ကျာ်ဒဳပၚ်ကဵုမ္ဂးဂှ် − သ္ပတံနူဂွံပယျးဒိုဟ်ပ္ဍဲတံဇိုၚ်ကျာ်တြဲဒဳပၚ်ကဵု−(ကိုဝ်−ကိုရ်)တေံ။
တွဵုဇြဲဗောဓိ ဟွံမြိမိစ္ဆာမ္ဂးဂှ် − နူဂွံပယျးဒိုဟ်တေံ စဵုကဵုစိုပ်တွဵုအပိုၚ်ခြာတၞံဇြဲမဟာဗောဓိ မဒှ်ဒၞာဲအရာမလျုၚ်ဇြုၚ်ကေဝ်ကဵုသဗ္ဗုညုတညာဏ်ဂှ် လညာတ်မှာရာပၠန်ဂတးမတွံဂး ကွေတ်မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ ဟွံမြိထဍိပါဗက်ကၠုၚ်တုဲ လညာတ်ဍာံဒးရးမတွံဂး ကွေတ်သမ္မာဒိဋ္ဌိဂှ်ဟေၚ် သ္ပဇၞော်သ္ကိုပ်သ္ကလၟိုန်ကာလရ။
သ္ပတံနူရာဒနာမိက်ကျာ် ပ္ဍဲတံဇိုၚ်ကျာ်တြဲဒဳပၚ်ကိုဝ်တေံတုဲ စဵုကဵုစိုပ်တၞံဇြဲမဟာဗောဓိဒၞာဲဆုပလိုဟ်ဒဒှ်ကျာ်ဂှ် ပတံကၠုၚ်ပါရမဳစှ် ပါရမဳပိစှော် ညးလဵုမွဲပြိုၚ်ပကာန်ဟွံမာန်ရ၊ ဟိုတ်နူလညာတ်ဗၠေတ်ကွေတ်မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိညိညဟွံမွဲပ္ဍဲသန္ထာန်ကျာ်သဗ္ဗညု လုကဴပန်အသၚ်ဃဲကဵုပရဲမွဲမှာလက်ကဝ်ဂှ်ရ က္ညကၠုၚ်တပ်တးဒးရး ဗၠးဒုဟ်အိုတ်သီု မဒးကြီုပ္တိုန်စဂုဏ်ဝွံရောၚ်။
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ် − ပ္ဍဲအခါကာလမ္ၚးသာသနာတေံဂှ် ကွေတ်မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဓလီုပ္ဍိုက်လဝ်ဗွဲမလောန်တုဲ အခါကာလသ္ဂောံဗှ်ဗၞုဟ် မ္ၚုဟ်စိုတ်ဒှ်ကၠုၚ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကဵုဂုဏ်ကျာ်သုဂတဂှ် ကွေတ်မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအလုံအိုတ်သီု ညံၚ်ဟဂွံထၞေန်စေန်စပ် ဗောန်ခြပ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသန္ထာန်ပိုဲဇၟာပ်ဇၟာပ်ဘဝဂှ် စွံပ္တန်လဝ်ဓဝ်သတိကဵုပညာ ဗွဲမသ္ကေက်သ္ကာညိ။
တသိုက်အတိုၚ်အတိုၚ်မရာဒၞာမိက်ဂှ်လေဝ် ကၟေအ်က္ဍကေတ်ကဵုဂွံစိုပ်ညိ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညံၚ်ဂွံဒှ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာဇေတ်ဇေတ် ကွေတ်သမ္မာဒိဋ္ဌိနွံနွံဂှ် သ္ပဇၞော်ကဵုဓဝ်သတိပညာညိ၊ ဂွံဒုၚ်ယၟုဂကူဗုဒ္ဓဘာသာ ဍိုက်ပေၚ်ကဵုကွေတ်သမ္မာဒိဋ္ဌိတုဲ သြဝ်ရနုက်ဗပေၚ်အာပါရမဳစှ်စၟဟ်စၟဟ်ဘဝ နကဵုဒ္ဂေတ်တမ္ၚူ မလ္ဂူတပ်တးမာန်အိုတ်ညိ။
[ကုသိုလ်ကမ် အကုသိုလ်ကမ် မၞုံရ၊ ဖိုလ်ကမ်ဂှ် ခိုဟ်ပရေံမၞုံရ၊ ဣၚုဟ်− ယဝ်ရပ္တေဟ်ကေတ်ကမ်, ဖိုလ်၊ ကမ်ဂှ်မ္ဂး − စာ်စ္ဍးအာနူကွေတ်မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိရ၊ ဆဂးဂှ် သ္ဂောံမၠာဲသ္ၚဳဗှ်ရံၚ်လိက်ပတ် ဆေၚ်ဆက်ကဵုပြကိုဟ်အဘိဓဝ်လေဝ်ကဵုဒှ် သ္ဂောံကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဓဝ် ဇရေၚ်အ္စာလေဝ်ကဵုဒှ်၊ “ကမ္မဿကတညာဏ်” ညံၚ်ဂွံသ္ကေက်သ္ကာ ကၠိုဟ်ခၠၚ်တီကေတ်ကံဖဵုမာန်ဂှ် ပ္တိတ်ဇြဟတ်အိုတ်ညိ။ ]
အရထဂုဏ်ကျာ်လောကဝိဒူ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၅) သောဘဂဝါ၊ ၚ်− ကျာ်တြဲပြဲဝိသေသတၠပိုန်တြဴပြကာဂှ်။ ဣတိပိ၊ ဟိုတ်ဟိုတ်ကၠိုဟ်ခၠၚ်ဂြၚ်တီလို်ကပိ “တိမၞိဟ် − သွဝ်ဗြီုဗီုရုပ်နာံသတ်” ပြာကတ်လီုလာ်သာ်ဝွံကီုလေဝ်။ လောကဝိဒူ−လောကဝိဒူမ္ဂးယၟုရ။ လောကဝိဒူ၊ ပြာကတ်တမ္ညဝ် အံသဝ်လောတ်သတိုတ် အိုတ်အာဟွံမာန် စိုပ်ဋ္ဌာန်ဘုံဗြီု ဓလီုဍိုက်ဂြုဂြုဂြူဂြူ လောကဝိဒူမ္ဂးယၟုရ။
- သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် ။ ဂုဏ်ကျာ်လောကဝိဒူမ္ဂးဂှ် − စၞောန်ထ္ၜးအရာထမတီညာတ်ကေတ်လိုက်လောကအလုံအိုတ်သီုမ္ဂးရ။
[လောက − လိုက်ဂၠးတိဇၞော်၊ ဝိဒူ − တီကေတ်မာန်နညာန်ဇကု။]
လိုက်ပိမ္ဂးဂှ် − သတ္တလိုက် သြကာသလိုက် သၚ်္ခါရလိုက် ဣဝွံ လိုက်ပိမ္ဂးယၟုရ၊ ဂကောံသတ်မၞုံကဵုလမျီုဂှ် “သတ္တလိုက်”မ္ဂးယၟုရ၊ ဒၞာဲဋ္ဌာန်ဒတန်ဒၟံၚ်သတ်ဘုံသတ်တံဂှ် “သြကာသ”လိုက် မ္ဂးယၟုရ၊ ဂကောံဓဝ်ရုပ်နာံလောကဳဂှ် “သၚ်္ခါရ” လိုက်မ္ဂးယၟုရ။
- ဗီုတီသတ္တလိုက် − ပ္ဍဲလိုက်လောကဋ္ဌာန်နဍုၚ်ရးဂၠးတိဇၞော်ဝွံ ပၞောဝ်ကဵုဘုံအပါယ်ပန်ဂှ် ဂကောံသတ်သၟတ်ဍောတ်ဍောတ်သွတ်သွတ် မပ္တံစၟဂြုန်ဂမၠိုၚ် မၞုံပ္ဍဲဂအုံကၞံ(အ်)ဂြုန်မွဲဗွဲမဂၠိုၚ်ကီု ဂကောံသတ်မပ္တံခၟတ်ဂမၠိုၚ် မၞုံပ္ဍဲကသိုၚ်ခၟတ်မွဲ ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီု ၊ ဂကောံသတ်မပ္တံၚုဲကဂမၠိုၚ် မၞုံပ္ဍဲထိုၚ်ခၟာဲ ၚုဲကမွဲထိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီု၊ သတ်ပြိုတ်ဂမၠိုၚ် မၞုံဒၟံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီု သတ်နရက်ဂမၠိုၚ် မၞုံဒၟံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီု၊ သတ်မၞိဟ်ဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဗြီုဂမၠိုၚ် မၞုံဒၟံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီုသတ္တံဂှ် နွံဂလိုၚ်တေံဂလိုၚ်ဝွံ ပွမတီဗီုဗီုဏံဂှ် တီတၟေၚ်တၟေၚ်တၟဟ်တၟဟ်ဟွံသေၚ်ရ။
ကျာ်တြဲပိုဲတုန် − တီလ္တူတီ တီစိစိစောန် တီလောန်ကာဲအာနူဂှ်လက်ဆကိုဋ်(တ်) ဆဟွံကတုဲ သတ်မွဲဂှ် ပၞောဝ်ကဵုစရိုတ်ဂမၠိုၚ် ညးဝွံ စရိုတ်လီုလောန်ကာဲဒၟံၚ်၊ ပၞောဝ်ကဵုအနုသယဂမၠိုၚ် အနုသယလဵုလောန်ကာဲဒၟံၚ်၊ မူလပကတိဍေံ ဆန္ဒးဍိုန်လျဒၟံၚ်၊ ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် သကေက်သကာဒၟံၚ် မပ္တံသဒ္ဓါဣန္ဒြိတံဂှ် ၜီုဃိုတ်ဒၟံၚ်၊ ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ပၞောဝ်သဒ္ဓါဣန္ဒြိဂမၠိုၚ် မူရဴသဒ္ဓါဣန္ဒြိလဵုမွဲ ၜီုဃိုတ်ဍိုန်လျဒၟံၚ်တဒြ မူရဴသဒ္ဓါဣန္ဒြိလဵုမွဲ သ္ကေက်သ္ကာကြံၚ်ဍုဟ်ဒၟံၚ်ရော, မပ္တံမြဴသာ်ဝွံ တီကေတ်ဗွဲစၟတ်အဆတ်ရ။
ပ္ဍဲအရာမတီကေတ်ဗီုဏံဂှ်လေဝ် ဆိၚ်ဆချပ်ခယျကေတ် ထေၚ်ခယျကေတ် ဇျောံကေတ်တုဲတီဟွံသေၚ်၊ တီဗီုဂကူဂှ်ဟွံသေၚ်ရ, ညံၚ်ရဴအ္စာဂဥုဲဒယှ်တမ္ညဝ် သဝ်ဇဳဝကတံ ဂၠာံဆီလတေၚ်မၞိဟ်ယဲဂမ္တဴပ္ဍဲမ္ၚးနွံဂလိုၚ်လဵု ဇြဟတ်ဆီနွံဂလိုၚ်လဵု၊ တ္ၚဲဏံ, ဟွံသေၚ်ယးချိုတ်တှ်ေချိုတ် ဂျိုၚ်တှ်ေဂျိုၚ် တီကေတ်ပိုၚ်ပိုၚ်မာန်မာန်ဂှ်ကီု ဗွဲဂဝုဲကဝါ်ဍာ်ကိလေသသတ္တံတၟေၚ်တၟဟ် ဒှ်ဒၟံၚ်တၞဟ်တၞဟ်သာ်ဂှ် တီကၠးကၠးဖ္ဍးဖ္ဍး ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ် အိုတ်သၠေဟ်ပၟာတၟာကၞုၚ်သော်ဟၟဲရောၚ်။
ဗီုတီသြကာသလိုက် − လိုက်လောကမကော်ခဴစ “ကဝ်ဂၠးတိဇၞော်” မဒှ်ဒၞာဲဒတန်သတ္တံမတန်တဴဒၟံၚ်ဂှ် တဝှ်ပြကိုဟ်မသ္ဂးကဵုအ္စာလောကဓါတ်လၟုဟ် မသ္ဂးဟွံတုပ်ကေုာံရေၚ်သ္ကံရ၊ ဗီုဂၠးတိဇၞော်ကဝ်တန်ဂှ် သ္ဂးလဝ်ပ္ဍဲပြကိုဟ်တုန် − ဂၠးတိဇၞော်ဝွံ မၞုံသတီုၜါလက်ကဵုပန်လဟုတ်(၂၄၀၀၀၀)ယောဇနာရ၊ ထပ်လပါ်လ္တူကဝက်ဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်တိပကတိတုဲ ထပ်သၟဝ်ကဝက်ဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်တိတၟံရ။
သၟတ်ဂၠးတိဇၞော်ဝွံ ဂၠးဍာ်ဇၞော် မၞုံသတီုပန်လက်ကဵုဒ္စါံလဟုတ်(၄၈၀၀၀၀)ယောဇနာရ၊ ၜိုန်ရသ္ဂးလဝ်ဂၠးဍာ်ကီုလေဝ် ဍာ်လၚ်လၚ်ဟဳဟဳ ဟွံသေၚ်တုပ်တဴညံၚ်ရဴဍာ်ကလောံဒိုပ်ကြံၚ်ဒၟံၚ် (ဒိပ်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ဒၟံၚ်)ကီုရဒှ်တုဲ ၜိုဟ်ဂံက်ဗွဲမလောန်ရ၊ ဍာ်ကလောံဇၞော်မၞုံသတီုဇၞော်နူသတီုတိၜါဆဂှ် ထ္ၜယိုက်လဝ်ယဵုဒုၚ်ထ္ၜၚ်ပၚ်ယိုက်လဝ်ဂၠးတိဇၞော်မာန်ဂှ် သွက်ဒးသ္ပအံသဝ်ဟၟဲရ၊ ဓမ္မတာဍေံသဘာဝဍေံဒမၠိရောၚ်။
ဂၠးဍာ်ဇၞော် ညံၚ်ဟဂွံဒတုံစှ်ေသၟဝ် ဂွံမံၚ်ဓဝ်ဓဝ်ယာယာမာန်ဂှ် ဂၠးကျာဇၞော် မၞုံသတီုဒ္စိတ်လက်ကဵုတြဴလဟုတ် (၉၆၀၀၀)ယောဇနာဂှ်လေဝ် ယဵုဒုၚ်ထ္ၜပ်ၚတ္ၚိန်ယိုက်ပိုက်အာပိုက်ကၠုၚ်ရ၊ သၟဝ်ဂၠးကျာ်ဇၞော်ဏံလေဝ် “အာကာသ−အကး” သၟဝ်တၟးတၟောန်ဒၟံၚ်တုဲ ဟွံမွဲကဵုတွဵုပယျဵုကၞုက်ကၞောတ်ဍေံ။ (ဣဝွံ ဗီုဂၠးတိဇၞော်သ္ကုတ်သၟဝ်ရောၚ်) ။
ဗၞဳအဝန်ဗွိုက်ဂၠးတိဇၞော် ဂပ်ဝ်စၟတ်ပိုၚ်ခြာလဝ် “စက္ကဝါ”မွဲဂှ် မၞုံဗၞတ်ပိနိယုတ်, တြဴလက်, မွဲလဟုတ်ကဵုပန်လ္ၚီမသုန်စှော်(၃၆၁၄၀၅၀)ယောဇနာရ၊ ဒဵုတၟံဇၞော်ဂမၠိုၚ်ဂှ် စဵုဗိုၚ်ပူရေတ်လဝ် ဗၞဳအဝန်ဂၠးတိဇၞော်ဂှ်တုဲညံၚ်ရဴဒက်လဝ်ကၟာန်ထ္ၜိုၚ်ကီုရ၊ ဒဵုတၟံဇၞော်ဂမၠိုၚ် စဵုဗိုၚ်ပူရေတ်ဂေတ်ကၠောံဆက်စပ်ဒၟံၚ်ညးသ္ကံဂှ်ဟေၚ် ကော်ခဴစ “ကၟာၚ်ထ္ၜိုၚ်စက္ကဝါ”ရ။
ပ္ဍဲဗၞဳအဝန်ဗွိုက်ဂၠးတိလပါ်အဒေါဝ်ဂှ် ဂၠးဍာ်မှာသၟိတ်ဇၞော် မၞုံတဴရ၊ ဂၠးဍာ်ဇၞော် ဒၞာဲဇြုဟ်အိုတ်ဂှ် မၞုံလယိုဟ်(လျိုဟ်)ဒ္စါံလက်ကဵုပန်လ္ၚီ(၈၀၄၀၀၀)ယောဇနာရ၊ ပ္ဍဲအဒေါဝ်မှာသၟိတ်ဓဝ်ဓဝ်ဂှ် ဒဵုသိန္နရာဇ်မံက်စဝ်ဒၟံၚ်လ္တူဍာ် မၞုံသၠုၚ်ဒ္စါံလက်ကဵုပန်လ္ၚီ၊ ဗၠိုက်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲဍာ် မၞုံသၠုၚ်ဒ္စါံလက်ကဵုပန်လ္ၚီယောဇနာတုဲ မၞုံသၠုၚ်ဖအိုတ် စှ်တြဴလက်ကဵုဒ္စါံလ္ၚီယောဇနာရ၊ (ယဝ်ရရိုဟ်လဟုတ်မ္ဂး − သီုၜါဂှ် မွဲလက်တြဴလဟုတ်ကဵုဒ္စါံလ္ၚီ(၁၆၈၀၀)ယောဇနာရ။
ပ္ဍဲပွဳပွူဝုတ်ဒိုဟ်ဒဵုသိန္နရာဇ်ဂှ် ကြုၚ်သဳဒါခြာဒၟံၚ်မွဲတုဲ ဒဵုယုန္ဓဝ်နွံဒၟံၚ်သၟဝ်ဒဵုသိန္နရာဇ် ဗၞတ်ကဝက်ဒဵုဘာ်ဒဵုဂှ်ရ၊ အတိုၚ်နဲဏံ ခြာကြုၚ်သဳဒါမွဲမွဲ, ကြုၚ်သဳဒါခြာဒၟံၚ်မွဲမွဲတုဲ ဒဵုထပှ်ထဝ်ဂှ်စဵုဗိုၚ်လဝ်ဒဵုသိန္နရာဇ်ရ၊ “စဵုဗိုၚ်ပူရေတ်ဂေတ်သ္ပဝ်ဒဵုသိန္နရာဇ်”တုဲ တန်တဴဒၟံၚ်ရ။ ( သဳဒါထပှ်တန်၊ ဒဵုသတ္တရဗ္ဘန်ထပှ်ထပ်၊ ဟီုဂးပညပ်လဝ်ရောၚ်)
တ္ကံဇၞော်တ္ကံသၟတ်ဂမၠိုၚ် မၞုံပ္ဍဲအဒေါဝ်ဍာ်ပန်ဒိုဟ် ဒဵုသိန္နရာဇ်ကဵုဒဵုထပှ်ထပ်တံဂှ် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်လဵုမာဲအိုတ်ရ၊ တိတ္ကံဂမၠိုၚ်ဂှ်ဟေၚ် ဒှ်ဒတန်ဒၞာဲဝါဲသတ်မပ္တံမၞိဟ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဍုၚ်, ကွာန်, ဋ္ဌာန်ဂြိုပ်ဒဵုကတဵုဒှ်တိုန်အိုတ်ရ၊ တိက္ကံကတဵုဒှ်တိုန်လပါ်ဗၟံက်ဂှ် “တ္ကံဗၟံက်” တိက္တံကတဵုဒှ်တိုန်လပါ်ပလိုတ်ဂှ် “တ္ကံပလိုတ်”၊ တိတ္ကံကတဵုဒှ်တိုန်လပါ်သၠုၚ်ကျာဂှ် “တ္ကံသၠုၚ်ကျာ”၊ တိတ္ကံကတဵုဒှ်တိုန်လပါ်သၟတ်ကျာဂှ် “တ္ကံသၟတ်ကျာ” ကော်ခဴပညပ်စယၟုယၟာအိုတ်ရ။
ပ္ဍဲကဝက်ဒဵုသိန္နရာဇ်ဒၞာဲဋ္ဌာန်ညဳသၟဟ်ကဵုက္ဍဟ်ဒဵုယုဂန္ဓဝ်ဂှ် ဍုၚ်သွဝ်စာတုမဟာရာဇ်တန်ဒၟံၚ်နွံဒၟံၚ်ရ၊ သွဝ်တာဝတိံဂှ် တန်ဒၟံၚ်နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲက္ဍဟ်ဒဵုသိန္နရာဇ်ရ၊ ဍုၚ်သွဝ်ၜါဘုံၜါထပ်ဝွံဟေၚ် ဆက်စပ်ဒၟံၚ်ကဵုတိမွဲဗစပ်တုဲ တန်ဒၟံၚ်ရ၊ ဘုံဗြီုထပ်လ္တူတေံကဵုဘုံသွဝ်ယာာ, တုသိတာ, နိမ္မာရနတိ. ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တဳတံဂှ် ဟွံဆက်စပ်ကဵုတိမွဲဗစပ်တုဲ တန်တဴနွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲအမှဲဂၠးအာကာသဟေၚ်ရ။ (ဣဝွံ ဗီုဂၠးတိဇၞော်သ္ကုတ်လ္တူရောၚ်) ။
[ဗီုဂၠးတိဇၞော်အ္စာလောကဓါတ် လညာတ်ခေတ်လၟုဟ်ဂှ် ဗှ်ရံၚ်မၠာ်သ္ၚဳကေတ်ပ္ဍဲလိက်ပတ်ဆေၚ်ကဵုပရောပရာလောကဓာတ်အိုတ်ညိ]
- ဂလာန်ဆက်စပ်ကဵုဗီုဂၠးတိဇၞော်ကီု ဗၞတ်ဗ္ၜတ်ဒှ်တံကီု အလုံအိုတ်သီုတံဂှ် ကၠုၚ်ပ္ဍဲပြကိုဟ်မပ္တံအဋ္ဌကထာဝိသုဒ္ဓိမဂ် ပဋ္ဌမကၞပ်ရောၚ်။
ဆက်ဂလာန်လ္တူတေံမွဲဇၞးပၠန်ရ၊ ဗီုဒတန်ဒၞာဲဝါဲဘုံဂမၠိုၚ် တၞဟ်တၞဟ်မတန်ဒမံၚ်ဂှ်ကီု တသိုက်ဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဗြီုတံ ဗီုစသိုၚ်ဒၟံၚ်ဂှ်ကီု ဟီုထိုၚ်သးကရီုကြီုပ္တိုန်စဂုန် ဒဵုကုန်ဒဵုချိုတ် စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ဟွံမာန်ရ၊ ဗီုဟီုဂးစၞောန်ထ္ၜးကၠုၚ် ဂၠးတိစက္ကဝါဏံကီု ဂၠးတိက္ကဝါလိုက်လောကတၞဟ်သ္အာၚ်ဂမၠို်ၚကီုလေဝ် နွံဒၟံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ် ရိုဟ်နၚ်ရိုဟ်ဏာ ရိုဟ်လၟိဟ်အိုတ်အာဟွံမာန်, ရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန်လးလးရ။ ဂၠးစက္ကဝါလိုက်လောကအလုံအိုတ်သီု အတိုၚ်မဟီုကၠုၚ်တုဲဂှ်လေဝ် ကျာ်တြဲပိုဲ တီညာတ်ကေတ်မာန်ဖအိုတ်ရ၊ ဗီုကျာ်တြဲပိုဲတီကဵုအ္စာလောကဓာတ်မတီဂှ် ဂၠာံဟွံဂဗကျာ်သဗ္ဗညုရောၚ်။
ဗီုတီသၚ်္ခါရလိုက် − ဓဝ်ရုပ်ကဵုဓဝ်နာံ ကောံမွဲစွံ ကလောံမွဲတန် ပံၚ်စန်စပ်ဒၟံၚ်မွဲဂအုံဓဝ်ဂှ် ကော်ခဴစသၟိတ်စနမပ္တံသတ်ပူဂဵုညးအဲတြုံဗြဴၝောံကၟက်တၞဟ်တၞဟ်သာ်ရ၊ ယတ္ရပါဲစွံထောံကၠေံရုပ်နာံတံဂှ်မ္ဂး − မပ္တံပူဂဵုသတ်ညးအဲ ဟွံမွဲသက်သက်ရ၊ ဇကုဓာတ်ဇၞော်ပန်မတွံဂး ဓာတ်တိဓာတ်ဍာ် ဓာတ်ပၟတ်ဓာတ်ကျာတံဂှ်ဟေၚ် နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲခန္ဓဇကုဇကုရ။
ဓာတ်ဇၞော်ပန်လ္ၚဵုကြံၚ်မ္ၚိုဟ်တံဂှ် ဗဂိုဟ်လဟဵုပလေဝ်ပလေတ်ပတိုန်လဝ်စရာဲရုပ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် မၞုံတဴရ၊ ရုပ်ဍောတ်ဍောတ်သောဲသောဲဗြောဲဗြောဲ ကောံကလောံ(ကလိုအ်)ဒၟံၚ်မွဲစွံဂှ် “ကလာပ်ရုပ်” မကော်ခဴစရ၊ ခၟိက်ခၟန်ကလာပ်ရုပ်မွဲမွဲဂှ် ညံၚ်ရဴဟဂွံညာတ်ကေတ်နကဵုမတ်ပကတိမာန်ဂှ်ကီု ဇိပ်ဂၠိပ်ဍောတ်သွတ်ဗွဲမလောန်ရ။
ကလာပ်ရုပ်ဍောတ်သွတ်သောဲသောဲဗြောဲဗြောဲဂမၠိုၚ်တံဂှ် ရံၚ်ဟွံညာတ်နကဵုမတ်ပကတိပိုဲရ၊ အ္စာလောကဓာတ်ဂမၠိုၚ် မ္ၚာ်ရံၚ်နကဵုပၠံၚ်ဒ္ၚေါဝ်ဓာတ် သ္ဂောံညာတ်ကေတ်ခၟိက်ခၟန်ကလာပ်ရုပ်သောဲသောဲဗြောဲဗြောဲမာန်ရောၚ်၊ ၜိုန်ရဟီုကြီုဒၟံၚ်ကီုလေဝ် ညာတ်ကေတ်ကလာပ်ရုပ်မွဲဓဝ်ဟွံသေၚ်၊ ခၟိက်ခၟန်ကလာပ်ရုပ်ဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ် ကောံဆိုၚ်ဒၟံၚ်မွဲစွံ ကလောံဒၟံၚ်မွဲဂအုံဂှ်ဟေၚ် သ္ဂောံညာတ်ကေတ်မာန်ရ။
ပ္ဍဲကဵုကလာပ်ရုပ်မွဲမွဲဂှ် ရုပ်ဒ္စါံ ကောံကလောံနွံဒၟံၚ်ရ၊ ရုပ်ဒ္စါံမတွံဂး − ပထဝဳအာပေါတေဇောဝါယော ဝဏ္ဏဂန္ဓရသသြဇ ကောံကလောံနွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲကလာပ်ရုပ်မွဲမွဲ သွက်ဂွံတီဂှ် ဒှ်အရာပညာလောကဓာတ်တံဟွံသေၚ်ရ၊ ကျာ်တြဲပိုဲတုန် − ပါဲနူညာတ်ကေတ်ကလာပ်ရုပ်သောဲသောဲဗြောဲဗြောဲမာန် ဗီုဂှ်ဂှ်၊ ဟိုတ်ကလာပ်ရုပ်ဂမၠိုၚ် ဍောတ်ဍောတ်သောဲသောဲ လှေက်လှေက်လှံၚ်လှံၚ် ဂွံကတဵုဒှ်တိုန်ကၠုၚ်မွဲဟာန်ကေုာံ လက်သဏ်ကိစ္စတံဂှ်လေဝ် တီညာတ်ကေတ်အလုံဖအိုတ်မာန်ရ၊ တီအိုတ်သမ္တးအိုတ်အးရ။
ပါဲနူဂှ်ပၠန် ကလာပ်ရုပ်သၟတ်ဍောတ်သွတ်ဂမၠိုၚ် ပံၚ်စန်ကောံကလောံဒၟံၚ်တုဲ “ကော်ခဴစသတ်”ရ၊ ဓဝ်ရုပ်နာံ(မ်)မတွံဂး − စိုတ်စေတသိက်ဂှ်လေဝ် နွံဒၟံၚ်အပ္ဍဲခန္ဓကာယတုဲ ကော်ခဴဂးစသတ်ဂှ်ရ၊ ဟိုတ်နူအစောံသတ္တိဓဝ်နာံဂှ်ရ − သာ်, ရမျှာၚ်, သၟူ, ရှ်, ထၟတ်ဒွံကဵုတီညာတ်အိုတ်သီုဂှ် မဒးတီကေတ်မာန်ပၠန်ရ၊ ဟိုတ်ဓဝ်နာံတံဂှ်လေဝ် ညးမၞုံကဵုပညာလောကဓာတ်ဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံတီကေတ်ဒဒဂဗဂဗ လုက်လုက်စုက်စုက်ဒးဒးဂှ် လ္ပဟီုဏီရ− အယာံမာတ်ယၟုယၟာမပ္တံဖဿဝေဒနာသညာဂှ်ဟေၚ် တီကေတ်ညာတ်ကေတ်ဟွံမာန်မွဲအိုတ်ရ။
ကျာ်တြဲနာဲပိုဲ သၟိၚ်လောကဓာတ်ဨကရာဇ်ညးပိစှော်မွဲဘုံတုန် − ဟိုတ်ဓဝ်နာံဂမၠိုၚ်ဂွံကတဵုဒှ်တိုန်မွဲဟာန်ကေုာံ လက္ခဏရသ(ကိစ္စ)တံဂှ် တီညာတ်ကေတ်ဗွဲမချိုတ်ပၠိုတ် တီညာတ်ကေတ်အလုံဖအိုတ်မာန်ရ၊ တၠဳမၞုံကုပိုည်ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် တီညာတ်ကေတ်သတ္တလိုက် သြကာသလိုက် သၚ်္ခါရလိုက်အလုံဖအိုတ်မာန် ဗီုဗီုဏံဂှ်ရ − သၟီဗြီုဂမၠိုၚ်ဒးဟီုထိုၚ်သးရဴဝွံမ္ဂး “တီကေတ်လောန်လောန်ကာဲကာဲမာန်”ကီု၊ ရဴဝွံမ္ဂး “လောကဝိဒူကျာ်မတီညာတ်ကေတ်လိုက်လောကအလုံအိုတ်သီုမာန်”ကီု၊ သီုကဵုပ္တိုန်စွံယဵုလဝ်ပ္ဍဲကၞိပ်တုဲ ဟီုပ္တိုန်စဂုဏ်စရာဲ ဟွံသာဲနူဓဝ်ပတေဟ်ရှ်ေသှ်ေရဴဂဴအိုတ်ရောၚ်။
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ် − ပ္ဍဲအအရာကျာ်သဗ္ဗညုတီညာတ်ကေတ်လိုက်ပိဝွံ တီသတ္တလိုက်မ္ဂးဂှ် ပ္ဍဲအရာကိစ္စသွက်ဂွံဟံၚ်ပြာ်ဆောတ်သတ္တံဂှ် စိုပ်တြဴဗွဲမလောန်ရ၊ ပ္ဍဲအရာဟီုတွံဆောတ်သတ္တံဂှ် သ္ၚဳမ္ၚာ်ကဝုဲကဝါ် ဍာ်ကိလေသသတ္တံ ကေဝ်ၜတ်ဂယာပ်ရံၚ်စရိုတ်အနုသယဣန္ဒြိသတ္တံ မပ္တံကြံၚ်ဍုဟ်ၜတ်ကြံၚ်တုဲဟေၚ် မဒးဆောတ်ပ္တိတ်ရ။
ဥပမာပ္ဍဲလိုက်ဝွံ ညံၚ်ရဴသဝ်ဂဥုဲဒယှ် တီကေတ်လက်သဏ်ယဲကဵုမဇဳဇယဲတုဲ ဖျုၚ်ဂဥုဲထေက်ကြိုက်ကဵုယဲဂှ်ကီု၊ ယဲကဵုဂဥုဲ ကိတ်ညဳဝဳဗလးဗၠးအာမာန်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − ဟွံဂွံဓဝ်ခေတ်သာသနာလၟုဟ်ဏီတုဲ ညံၚ်ဂွံဂွံဘဝဂတေံဂှ် ဒးသ္ပလွဳရ၊ ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ပ္ဍဲကာလဂွံဂဗဂွံဆဵု ဂွံဗဵုလ္ၚောဝ်ကျာ်တြဲအနာဂတ်ဂတတေံ ညံၚ်ဂွံဒှ်ညးထေက်ကဵုဆောတ်လောဲသွာဂှ် နူကာလလၟုဟ် အနုသယကိလေသသပရံဂမၠိုၚ် ဒးကရဳကၠေံရ၊ ကြဳလ္တူကြဳတှ်ေကရဳကၠေံတုဲ ဣန္ဒြိဂမၠိုၚ် မပ္တံသဒ္ဓါပညာညံၚ်ဂွံသ္ကေက်သ္ကာတိုန်အာ သွက်ဂွံဒှ်မၞိဟ်ပရှ်စဇိုၚ်တဲမွဲဂှ် သြဝ်ပ္တိတ်လွဳရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲအိုတ်ညိ။
အရထဂုဏ်ကျာ်အနုတ္တရောပုရိသာရထိ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၆) သောဘဂဝါ၊ ၚ် − ကျာ်တြဲဝိသေသတၠပိုည်တြဴပြကာဂှ်။ ဣတိပိ၊ ဟိုတ်ဟိုတ်ဝေတ်လဝ်ဗွဝ်သတ်ပရံၜိုန်ကြံၚ်ဍိုန်ဍောတ် ညံၚ်ပၟတ်ကဵုပၠုဲ ဒတုဲဖဵုဟီုထ္ၜး ပျးဏာအိုတ်သီု သာ်ဝွံကီုလေဝ်။ အနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိ၊ အနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိမ္ဂးယၟုရ။ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ၊ ပြာကတ်တမ္ညဝ် အံသဝ်လောန်သတိုတ် အိုတ်အာဟွံမာန် စိုပ်ဋ္ဌာန်ဘုံဗြီု ဓလီုဍိုက်ဟောဟော၊ အနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိမ္ဂးယၟုရ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် ။ ။ ဂုဏ်ကျာ်အနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိမ္ဂးဂှ် − စၞောန်ထ္ၜးအရထပ္ဍဲအရာဒၠောံဗ္တောန်သတ် ဝေတ်ဗ္တောန်သတ် ထေက်ကဵုဒၠောံဗ္တောန်ဝေတ်ဗ္တောန်ဂှ် ညံၚ်ဂွံဍိုန်ဍူလ္ဂူဆာဲယေန်သၞာၚ် ဍိုန်ဍောတ်ယေန်သၞာၚ် ဣဒ္ဓိပါၚ်ဂလာန် သ္ပမာန်ဒၟံၚ်တုဲ ညံၚ်ပၠုဲဒးပၟတ်ကီုရ၊ ပ္ဍဲအရာဝေတ်ဗ္တောန်သတ် ပ္တောံၜတ်ဟွံမာန် ပြိုၚ်ပကာန်ဟွံဂွံရ။
[အနုတ္တရော − ပုရိသ − ဒမ္မ − သာရထိ၊ အနုတ္တရော − ပြဲလ္တူပြဲ ပြဲဟၟဲကဵုပ္တောံၜတ်၊ ပုရိသ − တြုံ၊ (သတ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ) ဒမ္မ − ညးထေက်ကဵုဝေတ်၊ သာရထိ − ဝေတ်မာန်။ ]
ၜိုန်ကြံဍိုန်ဍေောတ် ညံၚ်ပၟတ်ကဵုပၠုဲမ္ဂးဂှ် − သတ်ပရံမပ္တံသၟိၚ်နာ် နန္ဒောပနန္ဒကီု ၊ တြုံပရံ မပ္တံအၚ်္ဂုလိမာလကီု ၜိုန်ရကြံကြဂလိုၚ်ဂှ်လေဝ် ဒှ်သတ်ထေက်ကဵုဝေတ် ဝေတ်ဂွံထေက်ကဵုဒၠောံဗ္တောန် ဒၠောံဗ္တောန်ဂွံတုဲ သတ္တံဂှ်လေဝ် ၊ ဟိုတ်နူဒုၚ်ဝေတ်ဒၠောံဗ္တောန်စိ − စိုတ်−စရိုတ် ဍိုန်ဍောတ်စှ်ေအာသာ်လွာပၠုဲဒးပၟတ်ကီုရ၊ ဒေါသတမြံၚ် ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ဒၟံၚ်ဂှ် ဍိုန်စှ်ေအာတုဲ လ္ဂူဆာဲယေန်သၞာၚ်ကွေံကွေံရ။
ဆၜိုတ်ဝေတ်ဗ္တောန်ညံၚ်ဂွံဍိုန်ဍောတ် ညံၚ်ဂွံယေန်သၞာၚ်အာဂှ်ဟွံသေၚ်ဏီ၊ ဂုန်သၟဝ်သၟတ်မတွံဂး သဳလဂုန်လ္တူလ္တူမတွံဂး ဇျာန်မဂ်ဖဵုကီုလေဝ် ညံၚ်ဂွံဍိုက်ပေၚ်စုံစုံရုံရုံအဆံၚ်ကဵုအဆံၚ် ရံၚ်စရိုတ်တွံထ္ၜးစဳပျးကဵုဒတုဲဖဵုတၞဟ်တၞဟ်သ်ာရ၊ မၠာ်သ္ၚဳမွဲဗွဲမဒးကဵုဂၞပ်ပၟိက်သတ်ဂမၠိုၚ်တုဲ မၚ်မွဲဆောံမထ္ၜလဘာ်လဝ် ဟဂွံပိုတ်သကုတ်ရ။
လောကူပမာတုန် − အ္စာစိၚ်အ္စာချေံ ဍိုဟ်ကေတ်စဳကၠးပ္ဍဲအရာဝေတ်ဗ္တောန် မပ္တံစိၚ်အရိုၚ်ချေံအရိုၚ်ဂမၠိုၚ် ညံၚ်ဂွံဍိုန်ဍောတ်စှ်ေသၞောတ်ဗ္ၜတ် ညံၚ်ဂွံဍိုန်ဍူ လ္ဂူဆာဲယေန်သၞာၚ်ကၠုၚ်ကီု စိၚ်ချေံဍူလ္ဂူဆာဲယေန်သၞာၚ်ကၠုၚ်ညိညိညည သိုက်သိုက်သဳသဳမာန်ကီု ထေက်ကဵု “ပၠောပ်သၟေတ်ဝေတ်နကဵုစက်ကြောန်မ္ဂး) ဝေတ်ဗ္တောန်ဟီုသီုကဵုနဲၜတ်ၜတ်ကြံၚ်ကြံၚ်ကဵုဂၠံၚ်တြဴတုဲ စိၚ်ချေံတံဂှ် ဍိုန်ဍောတ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴအာစိုပ်ဒဒှ်စိၚ်ဖ္ဍိုက်သၟိၚ် ချေံဖ္ဍိုက်သၟိၚ်ကီုရ။
ကျာ်တြဲနာဲညးသၟိၚ်လောကဓာတ် ဨကရာတ်ညးဘုံပိစှော်မွဲ တီနဲဖီပ်ဂၠိပ်ကီုလေဝ် အတိုၚ်မဟီုထ္ၜးလဝ်ပ္ဍဲဂုဏ်လောကဝိဒူတေံဂှ် ဟိုတ်နူမတီညာတ်ကေတ်စိုတ်ဓာတ်သတ္တံ အပ္ဍဲမ္ၚးဂတကြဴ အလုံအိုတ်သီုမာန်စိ၊ ယဝ်ရဂဗဆဵုညာတ်ဒးသတ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ သွက်ဂွံဒၠောံဗ္တောန် ထေက်ကဵုဝေတ်ဗ္တောန်မ္ဂး − ဘပလမြဗဟေက်တုဲ ဝေတ်ဗ္တောန်ရောၚ်၊ ဒှ်ညးဂါံဓဝ်ဘပလစမြဗဟေက်တုဲ ဒးဝေတ်ဗ္တောန်ရ၊ (နဲကြံၚ်ကြံၚ်)
ယိုက်ထ္ၜၚ်ပၚ်ပတိုန်တုဲ ဝေတ်ဗ္တောန်ရောၚ်၊ ဒှ်ညးဂွံဓဝ်ယိုက်ထ္ၜပၚ်ပတိုန်တုဲ ဒးဝေတ်ဗ္တောန်ရ၊ (နဲၜတ်ၜတ်) ပ္ဍဲအရာဝေတ်ဗ္တောန်ၜါနဲဝွံ ညးလဵုမွဲပြိုၚ်ပကာန်ဟွံမာန်ရ၊ ပ္ဍဲအရာဝေတ်ဗ္တောန်ဗီုဗီုဂှ် − ယဝ္ရသဒှ်ညးဟွံမွဲကဵုသဳလအတိုၚ်ပကတိမ္ဂး ကဵုတန်တဴပ္ဍဲသဳလ−ရ၊ နွံကဵုသဳလပၠန်လေဝ် ဓဝ်ဇျာန်မဂ်ဖဵုလ္တူလ္တူတံဂှ် ညံၚ်ဂွံဇၞော်မောဝ်တဴတက်တိုန်အာဗွဲမဗဗွဲကဵုသဇိုၚ်ပါရမဳညးဂှ် ကဵုဒၠောံဗ္တောန်စၞောန်ထ္ၜးဍာနဒးဒးရ။
ပ္ဍဲဘဝဂှ် မူရဴတၟေၚ်ဂုန်မွဲဍောတ်ဟွံမွဲ ဟွံထေက်ကဵုကလိဂွံဓဝ်ဏီ၊ ယဝ်သဒှ်မ္ဂး ညံၚ်ဂွံထီုဗးဗဝ်ဂအုံဂလိုၚ်ပ္တိုန်ပါရမဳ ပ္ဍဲဘဝဂတတေံမာန် ဂစာန်ဝေတ်ဗ္တောန်ကဵုနဲကဲပြဲပြဲသၠုၚ်သၠုၚ်ပၠန်ရ၊ မၞိဟ်လဵုမွဲဟွံဟီု ယဝ်ရဂွံကလၚ်ပၚ်မှိၚ် ဒၠောံဗ္တောန်ကျာ်ဍာံမ္ဂး မၞိဟ်ရိုၚ်ဇိုၚ်ဒလဵုခၞံၚ် ယေန်သၞာၚ်ဟွံမွဲ၊ သဒှ်ညးမၞုံကဵုယေန်သၞာၚ်ဍိုန်ဍောတ်ဟေၚ်ရ၊ ဒှ်မၞိဟ်လ္ဂူလ္ဂူဍိုန်ဍူဟေၚ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − ကျာ်တြဲဍိုဟ်ကေက်စဳကၠးပ္ဍဲအရာဝေတ်ဗ္တောန်သတ် ထေက်ကဵုဝေတ်ဂွံဂှ် ဝေတ်မာန် သ္ပလွဳပရာမာန် ဒုၚ်လျိုၚ်မာန်တုဲ ဟွံမွဲကဵုပြိုၚ်ပ္ကာန်ဒမၠိရောၚ်။
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ် − နကဵုလၟေၚ်ဂလာန်မဟီုကပုၚ်တုဲဝွံ ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် ဇၟာပ်ဇၟာပ်ဂဗဆဵုညာတ်ဒးသတ် ညံၚ်ဂွံဂွံဓဝ်မာန် ဂစာန်သ္ပလွဳပရာတုဲ ဝေတ်ဗ္တောန်ဟွံသေၚ်၊ ညးမၞုံကဵုသဇိုၚ်ပါရမဳ ညံၚ်သ္ဂောံဂွံဓဝ်တၟေၚ်မာန် ဗွဲမထေက်ကြိုက်ကဵုအလိုက်ညးဂှ်ဟေၚ် မၠာ်သ္ၚဳရုဲစှ်နကဵုညာဏ်တုဲ ဝေတ်ဗ္တောန်ဗွဲတၟေၚ်ရ၊ ပ္ဍဲလက်ထက်ကျာ်တြဲပိုဲတေံဂှ် သၟိၚ်ကောသလကဵုဂၞကျာ်ဇၞော်မလ္လိကာ ဨကရာဇ်တၠတိဍုၚ်သာရဝှ် ဒှ်ဒကာဘာဒကာဗျဉ်ဇၞော်တုဲ လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကျာ်လေဝ် လျိုၚ်ဗွဲမလောန်ရ။
ဓဝ်ကျာ်သဗ္ဗုညုလေဝ် ဂၠုယးဒှ်တံ ဂွံကလၚ်ပၚ်မှိၚ် ဟွံသ္ဂုတ်ခြာရ၊ ဒါနသဳလဘာဝနာကုသဵုလေဝ် ကတဵုဗဒှ်ဟဂွံပိုတ်အာရ၊ ကၠောန်ဒၟံၚ်ကာကုသဵုဟွံကဵုသ္ဂုတ်ခြာ မၞုံကဵုလွဳပရာဂလိုၚ်ဂှ်လေဝ် မူရဴတၟေၚ်ဂုန်မွဲ ဓဝ်တၟေၚ်လဵုမွဲကလိဂွံကီုဂှ် ဟွံကၠုၚ်ပ္ဍဲတဝှ်ကျာ်ပါဠိပြကိုဟ်တံဂှ်ရ။ ၜိုန်ရဒှ်တဴသာ်ဂှ်ကီုလေဝ် သၟိၚ်ကောသလ − သၟီပဿိုန်ဝွံ လၟောဝ်တြုံဗောဓိသတ် ပတံပါရမဳကျာ် အနာဂတ်တေံတုဲ ကာလစိုပ်အခိၚ်ပါရမဳကြံၚ်ဍုဟ် ကတဵုဒှ်ကျာ်ပြဲပြဲ ပ္ဍဲလိုက်လောကပိုဲရောၚ်။
ပ္ဍဲကာလလၟုဟ်ဝွံ “မၞိဟ်သဒ္ဓါလောန်ပညာအောန်”တံဂှ် ယဝ်ရဂဗဆဵုဒးကျာ်မ္ဂး ကလိဂွံဓဝ်တၟေၚ်မာန်ဗွဲစၟတ်ဨကန္တရောၚ်သ္ဂးတဴရ၊ ဆၜိုတ်ဟီုဂးစၟဳမၚ်ဒၟံၚ်ဟွံကဏီ ယဝ်ရသ္ဂောံပံၚ်ဖက်ဆက်ဆောံနိဿဲကဵုညးမတီညာတ်ကၠိုဟ်ခၠၚ်တံဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲဘဝဏံဟေၚ် ဓဝ်တၟေၚ်ညးမဂွံလဝ်ဂှ် အလဵုလဵုဍေံ ကၠောံထၞာန်စိုပ်ကၠုၚ်ပ္ဍဲဇကုဇကုမာန်ရရောၚ် ရဴသာ်ဝွံ ဆိၚ်ဆချပ်ခယျကေတ်အိုတ်ရ။ ( ဗီုချပ်ဟွံတၟေၚ် ဗီုထေၚ်ဟွံဒှ် )
ဆၜိုတ်အယာံမာတ်သ္ဂောံပြာပ်နိဿဲကဵုညးမတီညာတ်တၟေၚ်တၟေၚ်တၟဟ်တၟဟ်တံဂှ် ဂွံဓဝ်မာန်ဟွံမာန် သ္ဂုတ်သွတ်ကေတ်နကဵုညာန်ဇကုအိုတ်ညိ၊ မၞိဟ်ပ္တိတ်ကသပ်ချပ်ခယျကေတ်ဗီုဗီုဏံဂှ် ဇကုလွဳပရာဖအိုတ်ဓဝ်ပ္တိတ်ဒြဟတ်ရောၚ် ဇကုကလိဂွံဓဝ်တၟေၚ်မာန်ဂှ် စွံသတိဟွံဒးမွဲအိုတ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − ညံၚ်ဂွံဂဗဆဵုဗဵုလ္ၚောဝ်ကျာ်တြဲဂတဂဗဆဵု ဗဵုလ္ၚောဝ်ပၠန်ရ၊ ညံၚ်ဂွံဍိုက်ပေၚ်စုံရုံဂပ်ကဵုကဵုသဇိုၚ်ပါရမဳထေက်ကြိုက်ကဵုဒၠောံဗ္တောန်ဗီုတီညာတ်ကၠိုဟ်ခၠၚ်လဝ်နူဘဝလၟုဟ်ဂှ် သီဗွေါဝ်ဂိုၚ်ကေတ်ပါရမဳစှ်ဂမၠိုၚ်တုဲ သြဝ်ရနုက်ဗပေၚ်ဒ္ဂေတ်မၚ်မွဲအိုတ်ညိ။
အရထဂုဏ်ကျာ်သတ္ထာဒေဝမနုဿနံ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၇) သောဘဂဝါ၊ ၚ်− ကျာ်တြဲပြဲဝိသေသတၠပိုန်တြဴပြကာဂှ်၊ ဣတိပိ၊ ဟိုတ်ဟိုတ်ဒှ်အ္စာမၞိဟ်ဒေဝတဴ နှဴသကိုပ်ဗၞိက် မိက်ကဵုတိတ်အာနူကန္တာဘဲဒှ်ဗျုယဲချိုတ် ဂိုၚ်ၜိုတ်ပ္တိတ်ကၠာဏာကဵုနိဗ္ဗာန် ဂၠံၚ်ဍာန်ဒးရး ဗၠေတ်ဘယ်အိုတ်သီုသာ်ဝွံကီုလေဝ်။ သတ္ထာဒေဝမနုဿနံ၊ သတ္ထာဒေဝမနုဿနံမ္ဂးယၟုရ။ သတ္ထာဒေဝမနုဿနံ၊ ပြာကတ်တမ္ညဝ်အံသဝ်လောန်သတိုတ် အိုတ်အာဟွံမာန် စိုပ်ဋ္ဌာန်ဘုံဗြီု ဓလီုဍိုက်ဏာသတ္ထာဒေဝမနုဿနံမ္ဂးယၟုရ။
- သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် ။ ။ ဂုဏ်ကျာ်သတ္ထာဒေဝမနုဿနံမ္ဂးဂှ် − စၞောန်ထ္ၜးအရထမဒှ်အ္စာတုပ်ကဵုသကိုပ်သာဗၞိက်ဇၞော်တုဲ အာဂတပၠတြဴမၞိဟ်ဒေဝတဴဂမၠိုၚ်ရ။ [သတ္ထာဒေဝမနုဿနံ၊ ဒေဝမနုဿနံ − မၞိဟ်ဒေဝတဴဂမၠိုၚ်၊ သတ္ထာ − ဒှ်အ္စာတုဲ မတုပ်ကဵုသကိုပ်သာဗၞိက်ဇၞော်ရ။]
နှဴသကိုပ်ဗၞိက်မိက်ကဵုတိတ်အာနူကန္တာဘဲမ္ဂးဂှ် − ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် ဆၜိုတ်ဒှ်အ္စာမၞိဟ်ဒေဝတဴသၟးဟွံသေၚ်ဏီ၊ ဒှ်အ္စာဒှ်ဇၞော်သ္ကိုပ်ဗၞိက်အလုံသၟာဗၞိက်မွဲရ၊ ရဲသၟာဗၞိက်သွံရာန်သၠာဲဂတးဂမၠိုၚ်တံဂှ် ညံၚ်ရဴမဒးသ္ပပဓာန်ကဵုညးဇၞော်သ္ကိုပ်သာအာဂတပၠတြဴကီု၊ ကျာ်တြဲပိုဲလေဝ် တုပ်တဴညံၚ်ရဴဒှ်ဇၞော်ကောန်ဗၞိက်သၟတ်ဂမၠိုၚ်ကီုရဒှ်တုဲ ပ္ဍဲအရာသွံရာန်သၠာဲဂတးစဂှ် ဒယှ်တှ်ဒှ်ညးဗၞိက်ဇၞော်အိုတ်ရ။
သၟာန်ဗၞိက်ဂမၠိုၚ် သ္ပဟိုတ်ကဵုအပေါတ်ဗၞိက်ဇကုတုဲ တြဴဂၠံၚ်ဍာန်မဒးအာကၠုၚ်ဂှ် လဆောဝ်လဆောဝ် ဂဗဆဵုဘဲမမိက်ကဵုမွဲမွဲမာန်ရ၊ ပၞောဝ်ကဵုဘဲဂၠံၚ်တြဴဂမၠိုၚ် “ဘဲတြဴကန္တာ”မွဲဂှ် အာကၠုၚ်ဝါတ်ဂါတ်အိုတ်ရ၊ ဂၠံၚ်တြဴဒဵုဇြဟ် ဒှ်ကၞောဝ်ကၠောဝ်ဗျဵု ဆဵုဒဒိုက်တၞဟ်တၞဟ်သာ်တုဲ (ဝါတ်ပုၚ်သွ, ဝါတ်ဍာ် − ကမၠတ်ဒမၠမတာဂၠိုၚ်− ဇာဒိသိုၚ်ကၠဗြန် ကတဵုကြဵုဇာဒၟံၚ်ဂှ်− ကန္တာရ) “တြဴကန္တာ” မ္ဂးယၟုရ၊ ဟိုတ်နူအာကၠုၚ်ဝါတ်ဂါတ်လောတ်ဂှ်ရ − ကော်ခဴစဗတ်ဝေါဟာမည် − တြဴကန္တာ မ္ဂးယၟုရောၚ်။
ဂၠံၚ်တြဴကန္တာအာကၠုၚ်ဝါတ်ဂါတ်ဂှ် ညးမဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကၠိုဟ်ခၠၚ်တီညာတ်ကေတ်ဒဒိုက်ဘယ်တၞဟ်တၞဟ်သာ်တုဲ မိက်ကဵုတိတ်ဗၠးအာနူဒဒိုက်သၞာရ၊ ပတိတ်ကဵုနူဘယ်မပ္တံကၠဗြန်ဇာဒိသိုၚ်တံဂှ်တုဲ ဏာဗစိုပ်ကဵုဂၠံၚ်တြဴဗၠးဒဒိုက်ဍိုက်ပေၚ်ကဵုတသိုက် အတိုၚ်အလိုက်ပၟိက်ဇကုမာန်ရ၊ ဂၠံၚ်တြဴကန္တာမပ္တံကၠဗြန်ဇာဒိသိုၚ် ဗိုၚ်လဝ်ပန်ဒိုဟ်တံဂှ် ဒှ်ဂၠံၚ်တြဴအာကၠုၚ်ဝါတ်ဂါတ်တဲဍိုန်ဍိုန်ရ။
ဂၠံၚ်တြဴကန္တာမတွံဂး ပွမဒးဒှ်ဒးဗျုဒးယဲ ဒးချိုတ်အိုတ်ကဵုဂၠံၚ်တြဴကန္တာပန်တၞုၚ်ပန်သွာၚ်ဂှ် ဒှ်ဂၠံၚ်တြဴအာကၠုၚ်ဝါတ်ဝါတ်ဂါတ်ဂါတ် ဒးညာတ်ဒဒိုက်ဘဲ − ဂၠံၚ်တြဴတဲတမြံၚ် ကြံၚ်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်မ္ၚိုဟ်ဟေၚ်ရ၊ ညံၚ်ဂွံတိတ်ဗၠးအာနူတြဴကန္တာဏံလေဝ် နကဵုတဝှ်ဒေသနာကျာ် ဟံၚ်ပြာ်ဂိုၚ်ၜိုဟ်ပ္တိတ်ကဵုဖအိုတ်တုဲ ဏာဗစိုပ်ကဵုဂၠံၚ်ဍာန်ဒးဒးရးရး ဗၠးဒုဟ်အိုတ်သီုမတွံဂး “ဍုၚ်ဇၞော်ဂၠံၚ်ဇၞော်နိဗ္ဗာန်”တေံရောၚ်။
- ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာတေံ ပကောံလဝ်ကွဳဂၠဴကွဳချေံဗွဲမဂၠိုၚ် နမပ္တံမသုန်ကၠံ, လ္ၚီတုဲ ပ္ဍိုက်ဏာအပေါတ်ဗၞိက်သၠာဲဂတးသွံရာန်စအိုတ်ရ၊ ညးဇၞော်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗၞိက် (သာဗၞိက်)တံလေဝ် ပါအာကရောံကောန်ဗၞိက်ဂမၠိုၚ်ကီုရ၊ ပ္ဍဲအကြာဂၠံၚ်တြဴဂှ် သတ်ဒမြိုဟ်ဂြိုဟ်စာဂမၠိုၚ် မပ္တံကမၠတ်ဒမၠမတာ ကလော်လကိုဟ်ကၠဗြန်ဇာဒိသိုၚ် ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တဴဗွဲမလောန် ဓဇန်စှ်ဗွဲမလောန်ကီု၊ ဒှ်ကၞောဝ်ကၠောဝ်စကၠောဝ်သုၚ် ဝါတ်ပုၚ်ဝါတ်သွ ဝါတ်စၞဝါတ်ဍာ်ဗွဲမလောန်ကီု ဒှ်ဒၟံၚ်တိဗလးဂၠးဗ္တဳဇၞော်ဂၠိၚ်တုဲ ဂမ္တဴတ္ၚဲဗွဲမလောန်ကီု၊ ဂၠံၚသ်တြဴတမြံၚ် ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ရုန်မဵုမတွံဂး “ကန္တာရ” ဂၠံၚ်တြဴအာကၠုၚ်သွံရာန်ဗၞိက် ဝါတ်ဂါတ်ဂှ်လေဝ် မၞုံဒၟံၚ်ရ။ (လ္တူဂှ် ဂမ္တဴတ္ၚဲ သၟဝ်ဂှ်ဂမ္တဴဗ္တဳ− ဂမ္တဴၜါထပ် ဗဂပ်လဝ်သၟဝ်ကဵုလ္တူ)
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗၞိက်ဇၞော်ဂှ် ပတိတ်ဗလးကဵုနူဂၠံၚ်တြဴအာကၠုၚ်ဝါတ်ဂါတ်ဂှ်တုဲ ညံၚ်ရဴပလံၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်ဗစိုပ်ဏာကောန်ဗၞိက်သၟတ်ဂမၠိုၚ်ကဵုအာစိုပ်ဋ္ဌာန်ဒၞာဲ ပါဲကၠေံဒဒိုက်ဟွံမွဲကဵုပရိုက်ဘဲကီု၊ ဒဒိုက်ပရိုက်ဘဲဂမၠိုၚ် မပ္တံဒးဒှ်ဒးဗျုဒးယဲဒးချိုတ် ဒးစံၚ်တူနရိုအ်ယာံ လၟောၚ်လၟိတ်ဒှ်ဒဒိုက် ဒးပြးဒးဆာဲ ဒးသာဲဂစိုတ်သာ်ဂယိုၚ် ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်နွံတဴဒၟံၚ်ရ၊ ဂွံဗၠးနူဒဒိုက်ပရိုက်ဘယ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒှ်လျိုၚ်ကျာ်သဗ္ဗညု မစိုန်ဒှ်တဴသ္ကိုပ်ကွဳသာကွဳဇၞော်အိုတ်ရ။
ပရိုက်ဘယ်ဇၞော်ဖေက်ဂၟော် − ဖေက်ဂၟံက်လောန်ကာဲ၊ ဟိုတ်နူပါဲဒဴဟွံဗၠးဂှ်ရ သွက်ဂွံတိတ်ဗၠးနူဒဒိုက်ပရိုက်ဘယ်ဂှ်ဂှ် ကျာ်တြဲနာဲညး မစိုန်ဒှ်တဴအ္စာဟံၚ်ပြာ်ဏာသတ္တံ မပ္တံမၞိဟ်ဒေဝတဴ နူတြဴကန္တာဇၞော်အိုတ် ဖေက်လကိုတ်ဂြိုဟ်ယာ် ဍာ်ရမတ်ပြးဇးမတွံဂး သံသာမတုပ်ကေုာံတြဴအာကၠုၚ်ဝါတ်ဂါတ်ဂှ်ရ− နာဲညးသၟိၚ်လောကဓါတ် ဨကရာတ်ညးပိစှော်မွဲဘုံ မၞုံကဵုကရုဏာလောန်သတိုတ်၊ ဟိုတ်နူပလံၚ်ဏာဗစိုပ်ကဵုနိဗ္ဗာန် မဒှ်ဋ္ဌာန်အရာလလံပလိုတ်ဖအိုတ်ကၠေံဗွဝ်ဒဒိုက်ပရိုက်ဘယ်အလုံအိုတ်သီုစိ၊ ကျာ်တြဲပိုဲလေဝ် တုပ်သၟဟ်ကဵုညးဇၞော်(ဇမၞော်) ဗၞိက်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗၞိက်ဇၞော်အိုတ်ရောၚ်။
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ် − ပ္ဍဲကာလကျာ်ကတဵုဒှ်မွဲမွဲဇကု သီုကဵုပလံၚ်ဖျဴဏာသတ္တံဍုၚ်ဇၞော်နိဗ္ဗာန်ဖိုဟ်ဂှ် ပိုဲဟဂွံပါဗက်အာတုဲ ဒးသှ်ေဒးၜက် ဒးခက်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသံသာဂှ် ထေက်ကဵုအောန်စိုတ်ခိုဟ်တဴဗွဲမလောန်ရ၊ ဆဂးဂှ် ဒှ်မၞိဟ်ဒးဒုၚ်ကော်ခဴစ “မၞိဟ်တဲခိုဟ်ညးသပ္ပရိုဟ်” ပ္ဍဲခေတ်လၟုဟ်တုဲ သွက်ဂွံကိတ်ညဳကဵုယၟုဂှ်ဂှ် ဒးပရှ်စဇိုၚ်တဲ လပါ်ကုသဵုကွေံကွေံရ၊ ဂိုတ်လွဳပရာအိုတ်ညိ။
ပ္ဍဲအရာနုက်ဗပေၚ်ပါရမဳမမိက်ကဵုမွဲမွဲဂှ် သဒှ်လျိုၚ်ဇကုဇကုတုဲဖိုဟ် ဟွံဂိုတ်လွဳပရာတုဲ “ကဵုဂွံဂွံနိဗ္ဗာန်ပြဟ်ပြဟ်ညိ” ဂှ် ဃောရာဒနာမိက်ဖိုဟ်ရ, ရာဒၞာမံၚ်ဖိုဟ်ရ၊ ရာဒနာမိက်ဗီုဂှ်ဂှ် သှ်ေၜက်ဒၟံၚ်တုဲ “မာံၜက်မိၜက်” ဆက်ဒှ်ဒၟံၚ်ဖိုဟ်ဂှ်လေဝ် တုပ်တဴညံၚ်ကဵုဟဂွံကၠိုဟ်မွဲဏီရောၚ်၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ − ပ္ဍဲကာလကျာ်ကတဵုဒှ်အနာဂတ်တေံ ညံၚ်ဟဂွံသှ်ေၜက်ခက်ဒၟံၚ်ဗီုဂှ်ဂှ် နူလၟုဟ်ပ္တိတ်အစောံညးညးအဲအဲ စွံသတိဗွဲတၟေၚ်တၟဟ်တုဲ သြဝ်ဂိုတ်ရနုက်ဗပေၚ်အာပါရမဳစှ်အိုတ်ညိ။
အရထဂုဏ်ကျာ်ဗုဒ္ဓ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၈) သောဘဂဝါ၊ ၚ်− ကျာ်တြဲပြဲဝိသေတၠပိုန်တြဴပြကာဂှ်။ ဣတိပိ၊ ဟိုတ်ဟိုတ်ဂြၚ်လဝ်ဓဝ်သစ္စပန်မွဲတန် ကဵုတီခပ်သီအိုတ်သီုသာ်ဝွံကီုလေဝ်။ ဗုဒ္ဓေါ၊ ဗုဒ္ဓမ္ဂးယၟုရ။ ဗုဒ္ဓေါ၊ ပြာကတ်တမ္ညဝ်အံသဝ်လောန်သတိုတ် အိုတ်အာဟွံမာန် စိုပ်ဋ္ဌာန်ဘုံဗြီုဓလီုဍိုက်ကၠောံက္ဍဟွံကညိညဗုဒ္ဓမ္ဂးယၟုရ။
- သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် ။ ။ ဂုဏ်ကျာ်ဗုဒ္ဓမ္ဂးဂှ် − စၞဟ်ထ္ၜး (ဝေါဟာအ္စာသၠပတ်မည်တြေံကဵုအရထ) စၞောန်ထ္ၜးအရာထတီလဵုမာဲတီအလဵုဇကု, ကဵုညးတၞဟ်တီမာန်။ [ဗုဒ္ဓ − တီ၊ ကဵုတီ။] “တီဒၞာဲဝွံ ဂြၚ်တီကေတ်ဓဝ်သစ္စပန်ရ၊ ကဵုတီလေဝ်ကဵုသတ္တံတီဓဝ်သစ္စပန်၊ သတ္တံအိုတ်သီု ကဵုတီဓဝ်သစ္စပန်ရ” ။
- ဓဝ်သစ္စပန်မ္ဂးဂှ်
(၁) ဒုက္ခသစ္စ ။
(၂) သမုဒယသစ္စ ။
(၃) နိရောဓသစ္စ ။
(၄) မဂ္ဂသစ္စမ္ဂးရ ။
(၁) ဒုက္ခသစ္စ − (ဒုက္ခ−ဒဒိုက်။ သစ္စ−ဍာံ)။ ယဝ်ရကံက်ဍောၚ်ဓဝ်ဍေံမ္ဂး − ဂွံကဵုဓဝ်ရုပ်နာံစိုတ်စေတသိက်ဂမၠိုၚ်ရ၊ ဓဝ်နာံမတွံဂး စိုတ်(လောကဳစိုတ်ဒ္စါံစှော်မွဲ − ၈၁၊ စေတသိက်မသုန်စှော်ၜါ−၅၂၊ ရုပ်ၜါစှော်ဒ္စါံ၀၂၈၊ ရုပ်ခန္ဓဇကုဇကုဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ဗွဝ်ဒဒိုက်, ဒဒိုက်မွဲကလောံဇၞော် ဒဒိုက်မွဲထ္ၜောံဇၞော် ဍာံစၟတ်ရ၊ ခန္ဓဇၞော်ဝွံနွံဒၟံၚ်ဟေၚ် ဒးဂၠာဲပကောံပကေဝ် မပ္တံသွက်ဂွံစသုၚ်ဗိုက်လတက် ကျိုၚ်ကျဝ်မံၚ်စံၚ်တံဂှ်ရ၊ ဒးဗျုဒးယဲ ဒးချိုတ်ပၠန်ရ။
ဂၠာဲသ္ၚဳပကောံပကေဝ် မပ္တံစသုၚ်အာကၠုၚ်မံၚ်စံၚ်ကျိုၚ်ကျဝ် ဟွံဒးရး ဗၠးအာနူဗဗွဲဓဝ်ပၠန်လေဝ် ဒးအာစိုပ်အပါယ်ပန်အိုတ်ရ၊ ဒးစံၚ်တူနရိုအ်ယာံ ဍောၚ်ၜိုတ်အိုတ်ကသပ်ပၠန်ရ၊ လဆောဝ်သၟိၚ်တၠတံကဵုဒဏ်ရပ်ပလံၚ်ဖျေံထံၚ် ပၠောပ်သ္ၚိစာတ်စာံဂုက်ဒးဒုၚ်ပျဲပျာံတုဲ ဂွံမုက်ဂွညိညးဒတုဲဖဵုဟွံမွဲရ၊ ပကောံပကေဝ်လဝ်ပိုန်ဟာန်ဂြပ်ရတ် ခပပ်လောန်လောန်ကာဲကာဲ ကာလသာဲဂစိုတ် ဂိုၚ်ၜိုတ်ကပှ်ဏာဟွံမာန်တုဲ ဒးထောံလသာ ဒးအာဇကုမွဲဓဝ်ဟေၚ်ရ။
ဟွံမိက်ပြးဆာဲသာဲဂစိုတ်သာဲဂယိုၚ်ဖိုဟ်ဂှ် ဒးပြးဆာဲသာဲခြာအာ ညးတၞဟ်အဲတၞဟ် ကတဵုဒှ်ဒဒိုက်ဇၞော်လောန်ရ၊ ၜိုန်ရချပ်ခယျထေၚ်ကေတ် ညံၚ်ရဴဒှ်တသိုက်မွဲချိုန်ခဏကွေံကွေံကီုလေဝ် မၠာဲရံၚ်တံဒေါဝ်ကၞောတ်တုဲ တသိုက်ဍာ်စၟတ် မွဲဍောတ်ဟွံဆဵုဟွံညာတ်သက်သက်ရ၊ ဟိုတ်နူခန္ဓကာယဇၞော်နွံဒၟံၚ်စိ− ဒဒိုက်သက်သက် ဟွံဖက်ကဵုတသိုက် ဒဒိုက်ဍာံဍာံ ဒဒိုက်ဇေတ်ဇေတ်ရောၚ်ဂှ် ဂွံကဵုဒုက္ခသစ္စဟေၚ်ရ။
တသိုက်သွဝ်ဗြီုတံဂှ် “ဒှ်တသိုက်ဗွဲမလောန်ရ” ဣၚုဟ်စှ်ေစိုတ်သာ်ဝွံတုဲ သွက်ဂွံစိုပ်ဍုၚ်သွဝ်ဍုၚ်ဗြီု မဒးပ္တိတ်ဒြဟတ်ဂှ်လေဝ် − ဒုက္ခ၊ စိုပ်အာတုဲ ကာလဒးဂဗဆဵုလီုလာ်ပါ်ဒကးအာ၊ ကာလဆဵုလာ်အာအလဵုလဵုလေဝ်− ဒုက္ခ၊ [ပ္ဍဲဍုၚ်သွဝ်ဂမၠိုၚ်၊ ဍုၚ်ဒေဝတဴသွဝ်တြဴဘုံဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒးသၠးထောံကၠေံပိုန်သမ္ပတ္တိဇၞော်ဇၞော်ဏံတုဲရသွံ ရဴသာ်ဝွံ ဂၠိုက်သ္ၚောံစံၚ်တူကတဵုဒှ်တိုန်ရ၊ အလုံခန္ဓကာယမွဲဂှ် ပလက်ဒတုံပြဟ်စှ်ေရ၊ ပလက်ဇွောဝ်တိတ်နူခန္ဓကာယမွဲတုဲ ဒးကတဵုဒှ်ဒဒိုက်ဗွဲမလောန်ကာဲရ။]
ဒဒိုက်မြဴသာ်ဝွံ ဂွံကတဵုဒှ်တိုန်ဂှ်− ဟိုတ်နူခန္ဓကာယ သ္ၚိခန္ဓဇၞော်နွံဒၟံၚ်ရ၊ ဍုၚ်မၞိဟ်ဍုၚ်ဒေဝတဴ ဍုၚ်ဗြီု လပါ်သၟဝ်ဘုံအပါယ်ပန် တန်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိခန္ဓဇၞော်ဖအိုတ်တုဲ ဒဒိုက်ပြက်ပြက် ဆက်စပ်ဒၟံၚ်ဖအိုတ်ရ၊ ဟိုတ်နူဒဒိုက်ဍာံစၟတ် ဟွံဆောတ်ဨကန္တဂှ်ရ− ရုပ်နာံခန္ဓအလုံသတ္တအိုတ်သီု ကေုာံခန္ဓပိုဲဂမၠိုၚ်ဝွံ “ဒုက္ခသစ္စ”ဖအိုတ်ရောၚ်သွံ၊ ဘုံလိုက်လောက မၞုံကဵုခန္ဓကာယ နာံရုပ်, သတ္တံကလိဂွံလဝ်ဗွဝ်ခန္ဓကာယ ရုပ်နာံၜါပြကာဝွံတုဲ ဒဒိုက်ဇေတ်ဇေတ်ပါဲဟွံဗၠေတ် ဗလေတ်ဟွံဗၠး ဒးဒုၚ်ယၟုဒုက္ခသစ္စဖအိုတ်ရောၚ်သွံ။
(၂) သမုဒယသစ္စ − (သမုဒယ− ဟိုတ်ဒှ်ဒဒိုက်၊ သစ္စ− ဍာံ)။ ယဝ်ရဂၠိုက်ဂၠာဲရံၚ်ဟိုတ်ဒဒိုက်ဂှ်မ္ဂး − ပွမသ္ဍိုက်မၠိုက်သ္ဍိုက်ဆာန် နွံပၟိက်ထၞေန်စေန်စပ် ဒးဂၞပ်ပ္ဍဲအာရီုဝတ္ထုမမိက်ကဵုမွဲမွဲမတွံဂး “လောဘတဏှာ”ဂှ်ဟေၚ် ဒှ်ဟိုတ်ဒဒိုက်ဍာံစၟတ်အိုတ်ရ၊ ဒဒိုက်မွဲမွဲ ဗွဲအထိုက်အတန်ဍေံဂွံကတဵုဒှ်တိုန်ဂှ် ဟိုတ်နူလောဘတဏှာ−ဟေၚ်ရ၊ ဒဒိုက်အလုံအိုတ်သီု ဟီုဂးစၞောန်ထ္ၜးလဝ်ပ္ဍဲဒုက္ခသစ္စတေံဂှ် သ္ပဟိုတ်ကဵုပွမနွံပၟိက် မိက်ဂွံဂွံပိုၚ်ပိုၚ်အတိုၚ်ဂၞပ်စိုတ်တုဲ ကတဵုဒှ်တိုန် ညံၚ်အလိုန်ဍာ်ၜဳမှာသၟိတ်ရ။
ဟိုတ်နူနွံပၟိက် မိက်ဂွံဂွံဂှ်ရ− ပ္ဍဲကာလလဆောဝ် ဒ္ဂေတ်ဒးဗၠေတ်အာမှာရာအာတုဲ ပ္ဍဲလိုက်လောကဏံလေဝ် သၟိၚ်တၠတံ စဳရေၚ်ကဵုဒုဟ်ရာဇာဒဏ်၊ ကြဴတဲပၠန် ပ္ဍဲကဵုတြဴသံသာတေံ ဒးအာစိုပ်ဘုံအပါဲ(ယ်) ဒးဒုၚ်စသိုၚ်အာဲတၟာဲဒဒိုက် ဂၠိုၚ်ကဵုအခိုက် ဂၠိုၚ်ကဵုနဲ ဟွံမွဲကဵုဗၞတ်တွဵုရ၊ ဟွံတိတ်ဗၠးအာနူဒဒိုက်ဝဋ်သံသာဏံ, တိတ်ဗၠးအာနူဒဒိုက်ဝဋ်သံသာဏံဟွံမာန် ဒးဂေတ်ဂေၚ်ဂတက်ဂတုန်ဒၟံၚ်တုဲ ဒးပတန်အာဘဝဇကု ဒးမံၚ်အာပ္ဍဲဘဝမမိက်ကဵုမွဲမွဲဂှ်လေဝ် ရိုဟ်ကၞက်စိုတ်ဓါတ်နွံပၟိက် မိက်ဂွံဘဝဂှ်ဂှ်ဟေၚ်ရောၚ်။
လောဘတဏှာမတွံဂး နွံပၟိက်မိက်ဂွံဂွံဂှ် ဗၞတ်ဆေဝ်ဒဝ်ဗဒေါံကၠေံနကဵုသဘဴဓဝ်ဟွံမာန်၊ ယဝ်ရသဒှ်မ္ဂး − အတိုၚ်ပၟိက်ဍေံ ဍာ်ကံတိတ်ဇွောဝ်ဒၟံၚ်ဂှ် ကာလလဵုမွဲလေဝ် ဆုတ်ကလေၚ်ဂတးကၠေံဟွံသေၚ်၊ ဂွံဟေၚ် ပေၚ်ပၟိက်ဍေံရ၊ ညံၚ်ရဴသတ်ပရိုက်ပၞဴဇၞော်က္ဍၚ်ဖျးက္ဍၚ်ရ၊ ညံၚ်ရဴဂြၚ်ပြေၚ်ဂြၚ်ဂၠဴ ဇၞော်က္ဍၚ်ဂၠိၚ်က္ဍၚ်ရ၊ ညံၚ်ရဴစၞပၟတ်ဂၠိုၚ်က္ဍၚ် ဂဵုဇၞော်က္ဍၚ်ရ၊ တုပ်တဴတွာ်သာ်လွာဂှ်ကီု သဘဴလောဘတဏှာဂှ် “ဂွံက္ဍၚ် ကေတ်က္ဍၚ်, ဂွံဂၠိုၚ်လောဘတီုကၠီုဇၞော်ဂၠိုၚ်တိုန်က္ဍၚ်ရ” ညံၚ်ရဴဍာ်ဖၞုၚ် သုၚ်က္ဍၚ်ထၚ်က္ဍၚ်ရ။
- ဝတ္ထုသၟိၚ်မန္ဓာတ်စက္ကဝဝ် ။ ။ ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်အပိုၚ်ခြာဗၞတ်တံကဝ်ဝွံ ဗောဓိသတ်ပိုဲကတဵုဒှ်သၟိၚ်မန္ဓာတ်စက္ကဝဝ် ပိုၚ်လဝ်တ္ကံပန် ဂွံအလဵုအသဳလ္တူမှာဇန်ဂမၠိုၚ်ရ၊ ဒးကာလမွဲတ္ၚဲဂှ် တွဳဗွိုၚ်ကေတ်ပရိသာတ်ဇကု နကဵုကွဳစက္ကရတ်တုဲ ကလာၚ်အာကၠုၚ်ဂေတ်လန်သ္ပဝ်တ္ကံပန် ပ္ဍဲဂၠံၚ်တြဴအာကာသရ၊ ဃောမဂေတ်လန်ဒၟံၚ်ဂှ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ပရူပရာပရိုၚ်သဇိုၚ်ဒဒှ်ပိုန်သမ္ပတ္တိဒေဝတဴသွဝ်စာတုမဟာရာဇ် ဇၞော်ပြဲသၠဲလးဗွဲမလောန်တုဲ သီုကဵုပရိသာတ်ဇကုဂှ် ဇက်ဂၠောဲတိုန်အာသွဝ်စာတုမဟာရာဇ်ရ။
သၟိၚ်ဒေဝတဴဇၞော်စာတုမဟာရာဇ်ပန်တံဂှ် ဝေၚ်ဒုၚ်တၠုၚ်ဒစးတြဴ စိုတ်မိပ်တဴဗွဲမလောန်တုဲ ဆက်ကွာဲကဵုဍုၚ်သွဝ် သကဵုစသိုၚ်ပိုန်သမ္ပတ္တိပိုန်ဒိပ်မပြဲပြဲတဲလ္တူရ၊ ဗောဓိသတ်သၟိၚ်မန္ဓာတ်စက္ကဝဝ်ဂှ် ၜိုန်ရသ္ဂောံစသိုၚ်ပိုန်ဒိပ်ဒေဝတဴပြဲပြဲတဲလ္တူကီုလေဝ် ဟွံပေၚ်ပၟိက်ဏီရ၊ ဗွဲကြဴ သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ပိုန်သမ္ပတ္တိဒေဝတဴသွဝ်တာဝတိံဇၞော်ပြဲသၠဲလးနူသွဝ်တာဝတိံပၠန်ရ၊ (ထိၚ်ဒက်လောဘတဏှာဟွံမာန် တံၚ်ဂါန်လဝ်ဟွံလောဲလးလးရ) ။
ပ္ဍဲကာလဂှ် ကွဳစက္ကရတ်ကဵုပရိသာတ်ဗွက်ဂမၠိုၚ် ဗက်ဟွံမာန်တုဲ စိုပ်ဘာ်တြဴကဝက်ကဝုဲဂှ် ကလေၚ်စှ်ေရ၊ ဟိုတ်နူကလေၚ်စှ်ေကၠုၚ်ဍုၚ်မၞိဟ်ဂှ်ရ− ဇကုမွဲဓဝ်ဟေၚ် မဒးအာရ၊ တိုန်စိုပ်အာသွဝ်တာဝတိံတုဲ သၟိၚ်အိန်ဒုၚ်တၠုၚ်ဒစးတြဴ စိုပ်မိပ်တဴဗွဲမလောန်ရ၊ နကဵုစိုတ်မြဟ်မြဴဂှ်ဟေၚ် ပါ်ပရံကဵုဍုၚ်သွဝ်တာဝတိံကဝက် ဆက်ကွာဲပိုၚ်ပိုၚ် သကဵုစသိုၚ်ပိုန်ဒိပ် မိပ်မိပ်ဇြိပ်ဇြိပ်တုဲ အယောၚ်အလာဗီုပြၚ်ဇာတ်မၞိဟ်ပကတိဂှ် ကၠေံဗဒန်အာစိုပ်ဒဒှ်ဘဝဒေဝတဴ (တုပ်ကဵုဒေဝတဴ) ပြဲပြဲပၠန်ရ။
ပ္ဍဲကာလဂှ်ပၠန်လေဝ် အာယုက်မယိဟ်ဂှ် ဂၠိၚ်ဒှ်အခိၚ်မွဲအသၚ်ဃဲတုဲ စဵုကဵုသၟိၚ်အိန်လှာံပြံၚ်စဴအာသွဝ်ပိစှော်တြဴ(၃၆)ဒတောဝ်ကီုလေဝ် သၟိၚ်မန္ဓာတ်စက္ကဝဝ်ဂှ် ဟွံဒးစုတိစဴသွဝ်ဏီ သီုကဵုမဒုၚ်စသိုၚ်ဒၟံၚ်တသိုက်ဒိပ်ပိုန်ဒေဝတဴမဂွံလဝ်ကဝက်ဂှ်ရ၊ နကဵုအယာံမာတ်ဗၞတ်ကဝက်ဂွံလဝ်အဝဵုအလဵုအသဳဂှ်လေဝ် ဟိုတ်နူဟွံပေၚ်ဟွံဖဲ ဟွံတရိုပ်ကဵုစိုတ်ဂှ်ရ − သၟိၚ်အိန်တၟိတၟိ ကတဵုဒှ်စိုပ်ကၠုၚ်လက်ကရဴ စိုတ်ထဴမိက်ဂွံဂစိုတ်ထောံရ။
ကသပ်ပပ်ပပ်ပဳပဳ မိက်ဂွံဂစိုတ်ထောံသၟိၚ်အိန်လက်ကရဴကတဵုဒှ်တိုန်တုဲ (မိက်ဂွံပိုၚ်သွဝ်တာဝတိံဖအိုတ်ပိုၚ်ညးမွဲ)၊ ဃောဂှ်ဟေၚ် ကၠေံဗဒန်အာနူဍုၚ်သွဝ်ရ၊ (ဂတက်စှ်ေနူဍုၚ်သွဝ်သိုက်သိုက်သဳသဳရ)၊ ကာလစိုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်မၞိဟ်ဏံဂှ် လုပ်ဒတုံစှ်ေပ္ဍဲဥဒျာန်ဇကုရ၊ ဗပေၚ်ပၟိက်လောဘတဏှာဟွံပေၚ်တုဲ ခြာဟွံလံ လုပ်အာပေါဲဂစိုတ်စုတိစဴအာသွဝ်ပ္ဍဲကၠံဥဒျာန်ရောၚ်။ (တိကနိပါတ်ဇာတ်သၟိၚ်မန္ဓာတ် − ၂၅၈ − ဇာတ်)
ပ္ဍဲဇာတ်ဝတ္ထုဝွံ သၟိၚ်အိန်လောန်စဴအာ(၃၆)ဒတောဝ်တုဲဣရ၊ ဒုၚ်စသိုၚ်တသိုက်ဒိပ်သွဝ်တာဝတိံဂလိုၚ်ဂှ် − ကဝက်ဂှ်ဂှ် လံလာဂလိုၚ်ဂှ်လေဝ် ဟွံဖဲဟွံပေၚ်ပၟိၚ် ဟွံတရိုပ်ကဵုစိုတ်ဏီရ။ မိက်ဂွံပိုၚ်ဍုၚ်သွဝ်တာဝတိံညးမွဲဓဝ်၊ မိက်ဂွံသီကေတ်အဆေဝ်သွဝ်ဖအိုတ်ရ၊ ဒဒှ်ရၜိုတ်ဂလိုၚ်လဵုလောဘဇၞော်ကဵုဇြဟတ် ထတ်ကဵုအစောံသတ္တိဂှ် ဆိၚ်ဆထေၚ်ခယျကေတ်ၜတ်ရံၚ်နကဵုညာန်မာန်ကွေံကွေံကီုရ၊ ပၟိက်လောဘဝွံ ဂွံက္ဍၚ်ကေတ်က္ဍၚ်ရ၊ တုပ်တဴညံၚ်ရဴဍာ်ဖၞုၚ် သုၚ်က္ဍၚ်ထၚ်က္ဍၚ်ရ။
ညးမသုၚ်ဍာ်ဖၞုၚ်တံဂှ်
ဟိုတ်ဂှ်ရ− လောဘတဏှာမ္ဂးဂှ်
- သွက်ဂွံပ္တိုန်ပါၚ်
လောဘယဝ်ဇၞော် ဒးဖေက်ဂၟော် တော်ချပ်ကဵုကၠးညိ။
ဍုၚ်သွဝ်ဂွံပိုၚ် တိုန်စသိုၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုဗြဴဂေါဝ်ဂၠိ။
ကြဴတဲကသပ် ဂၠံၚ်ယုတ်ပပ် ချပ်ဂြိုဟ်စာဂိဂိ။
ဂစိုတ်သၟိၚ်အိန် ဟွံမာန်ပိန် ဟိန်ဂှ်အိုတ်ဇဳဝိ။
ဇကုချိုတ်ဂိ လၟောဝ်ဗောဓိ ဂျိလောဘရောၚ်နာဲ။
(၃) နိရောဓသစ္စ − (နိရောဓ − အရာဒဒိုက်ပၠိုတ်အိုတ်ကၠေံအာ၊ သစ္စ −ဍာံ။ ) အရာဒဒိုက်ပၠိုတ်အိုတ်ကၠေံအာ၊ ဒဒိုက်အိုတ်သီုပၠိုတ်အာဍာံစၟတ်ဂှ် ဒှ်အရာနိဗ္ဗာန်ရောၚ်။
ဒဒှ်ရနိဗ္ဗာန်ဟွံမွဲကဵုဒဒိုက်သာ်လဵုသ္ဂောံဒုၚ်စသိုၚ်တသိုက်ရောဟီုဂှ် ကာလကလိဂွံမဂ်ညာန်ဂြၚ်တီညာတ်ကေတ်နိဗ္ဗာန်မာန်တေံဟေၚ် သ္ဂောံတီကေတ်ဗွဲမချိုတ်ပၠိုတ်မာန်ရ၊ ဆၜိုတ်အယာံမာတ်အာစိုပ်ဒဒှ်ပူဂဵုသောတာပန်ဟေၚ် တီညာတ်ကေတ်နိဗ္ဗာန်, ဒုၚ်စသိုၚ်ရှ်နိဗ္ဗာန်မာန်ရ။
မၞိဟ်ဒှ်ပူဂဵုသောတာပန် မှာဇန်အရဳဂမၠိုၚ်ဂှ် တီညာတ်ကေတ်ရှ်သာနိဗ္ဗာန် သ္ပအာရီုကဵုတသိုက်နိဗ္ဗာန်ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်မာန်တုဲ ညံၚ်ဂွံစိုပ်ဒဒှ်တၠအရှန်ဟေၚ် ပြေၚ်ကလောန်ဂၠာဲသ္ၚဳဂိုတ်လွဳပ္တိတ်ဇြဟာတ်ဇၞော်ဂလိုၚ်ပ္တိုန်အိုတ်ရ၊ ညးမဆုတ်ကလေၚ်စှ်ေဒဒှ်ပုထုဇန်မွဲအလန်မွဲဝါပၠန်ဂှ် ဟွံမွဲသက်သက်ရ၊ အာစိုပ်အရဟတ္တမဂ်ပြဟ်ပြဟ် ဒှ်တၠအရှန်တုဲ ကာလကြပ်ကဵုသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်ဂှ်လေဝ် မိပ်စိုတ်မြဟ်မြဴ မှောဝ်ဇဴအဵုဇိုတ် စရိုတ်ဇြုၚ်ကေဝ်ဗွဲမလောန်ရောၚ်။
နိဗ္ဗာန်ဂှ် ဗီုပိုဲပုထုဇန်တံညးဂမၠိုၚ်ချပ်တော်ဆိၚ်ဆခယျထေၚ်ကေတ်နကဵုကသပ်စိုတ်ဇကုတုဲ တုပ်ညံၚ်ကဵုဂွံညံၚ်ကဵုတီ သီုကဵုမသ္ဇိုၚ်ဇြိုၚ်စိုတ်လၞုဟ်ဇြိုၚ်ဇြုဲအိုပ်အုဲဒၟံၚ်ဂှ် ယဝ်ရကတဵုဒှ်မ္ဂး ပ္ဍဲကာလကြပ်ကဵုလုပ်နိဗ္ဗာန်တေံလေဝ် (ကာလစိုပ်ကၞောတ်ဂွံနိဗ္ဗာန် ကြပ်လောန်စဴတေံလေဝ်) ညးလဵုမွဲမိပ်စိုတ်မြဟ်မြဴမှောဝ်ဇဴမာန်အိုတ်ဟွံသေၚ် ။
ဗီုတသိုက်နိဗ္ဗာန်ဇကုမကလိဂွံဍာံဍာံ, ဇကဇကုမဒးအာစိုပ်တသိုက်နိဗ္ဗာန်ဍာံဍာံဂှ် ပ္ဍဲအာရီုပူဂဵုပရဲတံဟေၚ် ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် နကဵုစိုတ်ပူဂဵုပရဲတံဟေၚ် တီညာတ်ကေတ်သောၚ်သောၚ်ခ္ဍောၚ်ခ္ဍောၚ် ကၠးကၠးဖ္ဍးဖ္ဍးမာန်တုဲ မိပ်စိုတ်လတိုၚ်လမှ် မြဟ်မြဴဗွဲမလောန်ရောၚ်။
(ညံၚ်ရဴဂၞကျာ်ဂေါတမဳ၊ ဂေါတမဳထေရဳကာလကြပ်ကဵုနိဗ္ဗာန် သ္ပပရိနိဗ္ဗာန်ဂှ် ပရိသာတ်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်သီုကဵုဒေဝတဴတံ ၜိုန်ရအောန်စိုတ်လရိုအ်ယာံအိုတ်ကီုလေဝ် ဂၞကျာ်ဂေါတမဳဣန္ဒြဳ− အိန်ရဳဟွံလီုရ၊ အယာံမာန်ညိညဓဝ်လေဝ်ဟွံမွဲကဵုပွမအောန်စိုတ်ဍောတ်စိုတ်တုဲ ဂလာန်မၞုံတံဍေံ− ယွံကောန်သ္ဍိုက်တံညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲကာလၟုဟ်ဂှ် ဒှ်အခါကာလနရိုအ်ယာံတက်ဂၠာံဇွိတ်သိုဟ်စရိုဟ်ဝေၚ်ဗြဲမတ်ဟွံသေၚ်၊ ဒှ်အခါကာလမအိုဟ်တၟိုဟ်စိုတ်ခိုဟ်ရောၚ်သေၚ်ဟာ− ဟီုဂးဒၠောံဗ္တောန်စၞောန်ထ္ၜးဖျေံဓဝ်တွံကဵုဓဝ်တုဲ မဒးထ္ၜးဣဒ္ဓိအာနုဘဴဏီရ၊ မၞိဟ်ချပ်တော်ဆ ခယျကေတ်ဂွံနိဗ္ဗာန် ကဵုမၞိဟ်ဂွံနိဗ္ဗာန်ဍာံစၟတ်ဂှ် ဟွံတုပ်လးလးရောၚ်။ )
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− တၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲ မစိုန်ဒှ်တဴတၠပါရမဳဇၞော်ဇၞော် ကေုာံပူဂဵုပရဲ, ရဲအဆံၚ်သၠုၚ်သၠုၚ် မဒုၚ်စသိုၚ်တသိုက်ဘိုက်ဘက်တၞဟ်တၞဟ် သီုကဵုဒယှ်တှ် မဒှ်ဂကူဇာတိကၞောတ်အထောတ်တံဂှ် ဂၠံၚ်တြဴညးတံမကွာ်အာဂတနွံဒၟံၚ်ရ၊ ဃောပိုဲမဆဵုညာတ်ဒၟံၚ်ဖိုဟ်ဂှ် ဟွံမိက်ဗက်အာဏီဟာ, ဗက်အာဟွံမာန်ဂှ်လေဝ် နွံမဏီဟာ, ဒးဗက်အာဟေၚ်ရ သီုကဵုစိုတ်စရိုတ်မိပ်မိပ်ဇြိပ်ဇြိပ် ဟွံဒးဟွံဒီုဟွံယီုဟွံပီုဂှ် ပကီုလွဳပရာနနုက်ဗပေၚ်ပါရမဳတုဲ သွက်ဂွံဍံၚ်ဗက်အာမွဲဇိုၚ်မွဲတဲ နူကာလလၟုဟ် မ္ၚုဟ်စိုတ်ကျေဝ်ကျေဝ် ပလေဝ်စဇကုအိုတ်ညိ။
(၄) မဂ္ဂသစ္စ − (မဂ္ဂ− ဂၠံၚ်တြဴသွက်ဂွံစိုပ်နိဗ္ဗာန်၊ သစ္စ− ဍာံ။ ) ဂၠံၚ်တြဴသွက်ဂွံစိုပ်နိဗ္ဗာန်ဍာံဍာံဂှ် မဂ္ဂၚ်ဒ္စါံရ။ ယဝ်ရကံက်ဍောၚ်ဓဝ်မဂ္ဂသစ္စမ္ဂး − ဍောၚ်ဓဝ်မဂ္ဂၚ်ဒ္စါံ မတွံဂး သဳလ, သမာဓိပညာ နွံပ္ဍဲမဂ်စိုတ်ပန်ဂှ် “မဂ္ဂသစ္စ” မ္ဂးယၟုရ။
မဂ္ဂၚ်ဒ္စါံမ္ဂးဂှ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]၁ ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ − ညာဏ်ပညာဍိုဟ်ကေက်စဳကၠးဒးရး (လညာတ်ဒးရး) ။
၂ ။ သမ္မာသၚ်္ကပ္ပ − ကသပ်ဂၞန်ဒးရး ။
၃ ။ သမ္မာဝါစာ − လဟီုလဂးဒးရး ။
၄ ။ သမ္မာကမ္မန္တ − ကလောန်ဒးရး ။
၅ ။ သမ္မာအာဇဳဝ − ဂယိုၚ်လမျီုဒးရး ။
၆ ။ သမ္မာဝါယာမ − လွဳပရာဒးရး ။
၇ ။ သမ္မာသတိ − ဂွံသတိဗှ်ဗၞုဟ်ဒးရး ။
၈ ။ သမ္မာသမာဓိ − စိုတ်တန်ကြန်တေဝ်ကြေဝ်ဒးရး ။ (စိုတ်ညိၚ်ဝတ်ခိုဟ်)
[ပ္ဍဲအရာဒးရးမ္ဂးဂှ် စာ်စ္ဍးအာနူဒုဟ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဆၜိုတ်ဆေၚ်ဆက်ကဵုကာကုသဵုအိုတ်သီုဟေၚ် “ဒးရး” စၟတ်လဝ်ပိုၚ်ပိုၚ် ဂိုၚ်သမ္တီလဝ္ညိ၊ ဒးရးကဵုခိုဟ်ဂှ်တုပ်တုပ်ရ။]
ဗွဲလၚ်္ကာ ။ လညာတ်ခိုဟ်တပ် − ၁−ချပ်ခိုဟ်။ ၂−ဟီုချပ်ခိုဟ်။ ၃−ဟီုဒး။ ၄−ဂးကၠောန်။ ၅−ဂယိုၚ်။ ၆−လွဳဂၠိုၚ်။ ၇−ဗၞုဟ်ဗှ်။ ၈−စိုတ်ဂှ်တန်ကြန် −−− ခိုဟ်ဒ္စါံတန် ဟိုတ်သ္ဂောံလန်စိုပ်နိဗ္ဗာန်ရောၚ်။
ပ္ဍဲသန္ထာန်ကျာ်တြဲဂှ် မသၟဟ်ကေုာံတဝှ်ဓမ္မက် ရဴဝွံမ္ဂး “ပုဗ္ဗေအနနုဿု တေသုဓမ္မေသုစက္ခုံဥဒပါဒိ, ညာဏံဥဒပါဒိ, ပညာဥဒပါဒိ, ဝိဇ္ဇာဥဒပါဒိ, အာလောကောဥဒပါဒိ” ဂှ်ရ− ကၠာဟွံဒှ်ကျာ်ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာတေံ၊ ဓဝ်သစ္စပန်ဟွံကေၚ်မိၚ်ဟွံကေၚ်ညာတ်မွဲလှ်ေဏီရ၊ မတ်ညာဏ်မတွံဂး လျးအရံၚ်ပညာဝိဇ္ဇာ မတီညာတ်ကေတ်ပ္ဍဲဓဝ်သစ္စပန်ဂမၠိုၚ်မာန်တံဂှ် ကြပ်ကဵုကတဵုဒှ်ကျာ်ဏံဟေၚ် မံက်ဂတဝ်ပြာကတ်ကၠုၚ်ရ၊ အလဵုအလဵုဇကုဂြၚ်တီညာတ်ကေတ်ဓဝ်သစ္စပန်ဂမၠိုၚ်တုဲ သတ်ဝေနေယျမၞုံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဘုံပိတံဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဂွံတီညာတ်ကေတ်အလဵုအလဵုဇကုမာန် တွံထ္ၜးကဵုရ၊ အလုံသတ်ဂမၠိုၚ်အိုတ်သီုလေဝ် ကဵုတီညာတ်ကေတ်ဓဝ်သစ္စပန်တွံတ္ၜးစဳပျးထပ်ကဵုထပ်ပၠန်ရောၚ်။
[မၞိဟ်ညာတ်ပညာသကေက်သကာပ္ဍဲအခါလၟုဟ်ဝွံ အရာဟွံကေၚ်တီဟွံကေၚ်ညာတ်လဝ်ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာတေံဂှ် ယဝ်ရချပ်ရံၚ်စိန်စိန်ဝုန်ဝုန် ဍုန်ဍုန်ဗြိုဟ်ဗြိုဟ် ဇြိုဟ်ဇြိုဟ်နက်နက်မ္ဂး ဂမြၚ်ညာန်တီညာတ်ကေဝ်အရာဂှ်ဂှ် ကတဵုဒှ်တိုန်မာန်ရ၊ ဗီုကတဵုဒှ်ပြာကတ်တိုန်ကၠုၚ်ဂှ် ၜတ်ကၞာတ်ပ္တဝ်ရံၚ်တုဲ ဝိဇ္ဇာညာန်နွံပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကု, ဟွံမွဲပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုလေဝ် တီကေတ်မာန်ကီုရ၊ ကျာ်သဗ္ဗညုပိုဲ ဗီုနွံကဵုဝိဇ္ဇာညာန် ပ္ဍဲသန္ထာန်ပြာပြာကတ်ကတ်ဂှ် ထေက်ကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဗွဲမလောန်ရောၚ်။]
- ဂလာန်ဗတိုၚ်ဖအောဝ် ။ ။ ယွံဂကူရာမညဂကူတၠနာဲတံညးဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံတိတ်ဗၠးနူဒဒိုက်ဝဋ်သံသာဂှ် လွဳပရာအိုတ်ညိ၊ တိတ်ဗၠးနူဒဒိုက်ဝဋ်သံသာ ဒဒိုက်သၞာမဇၞော်ဂှ်တုဲဟေၚ် ဂွံဖျေံစိုတ်ရ၊ တိတ်ဗၠးနူဒဒိုက်ဝဋ်သံသာ မၞုံကဵုဒဒိုက်ပရိုက်ဘယ်တၞဟ်တၞဟ်တံဂှ်တုဲ သွက်ဂွံစိုပ်ဍုၚ်ဇၞော်နိဗ္ဗာန်ဂှ် မွဲတ္ၚဲညိညိညည ဂစာန်ပါဲစ္ဍးသ္အးထောံလောဘတဏှာအိုတ်ညိ။
ဂၠံၚ်တြဴခိုဟ်ဒးရးတမွံဂး “မဂ္ဂၚ်ဒ္စါံ”ဂှ်ဟေၚ် လေၚ်ကောန်ခတဲစဴ သီုထဴရဲပွံၚ် ညံၚ်ဂွံကွာ်ဗက်အာဒးလၟိုန်ကာလဂှ် စွံဓဝ်သတိဇၞော်ဇၞော် ကော်တၠသ္ၚိဇြဟာန် ကောန်ဆာန်သမ္ဘာဂိုဟ်တုဲ သြဝ်ပ္တိတ်ဇြဟတ်အိုတ်ညိ၊ ပ္ဍဲအရာပ္တိုတ်ဇြဟတ်ဗီုဂှ်ဂှ် ဒဴတိတ်ဂြိုပ်ဟွံမာန်ဏီ, လွဳပရာဓဝ်ကွေံကွေံကြာန်ကြာန်ဟွံမာန်ဏီလဝ်ကဵုဒှ်ကၠာရ၊ ဆၜိုတ်မဟာကုသဵုမဂ္ဂၚ်ဒ္စါံ မဒှ်သ္ကံတဲစကာရပ်စပ်သုၚ်စောဲပ္ဍဲသ္ၚိဋ္ဌာန်ဂၠံၚ်ဍာန်အရာပ်တံဂှ် ထေက်ကဵုဒးဂိုတ်လွဳပရာအာရ။
ယွံဂကူမည်ကောန်ညးဗုဒ္ဓဘာသာတံညးဂမၠိုၚ် ဃောဂျိုၚ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲသ္ၚိဋ္ဌာန်ဇကုဇကုဂှ် ညံၚ်ဂွံဒှ်မၞိဟ်သပ္ပရိုဟ် မၞိဟ်ခိုဟ်တဲလ္တူ မၞိဟ်ပွဳပွူညးသ္ဍိုက်ဆာန် စကာညာန်ဘာန်ကဵုလေပ်တုဲ အဟိန်ကၠောန်ဒၟံၚ်ကလောန်ဝါဗ္ၚကၠံသွဝ် အဃောပ္ကောံပ္ကေဝ်ဒၟံၚ်သြန်ထဝ်ဂြပ်ရတ် အဃောမိပ်လဟိၚ်ကဵုအာရီုမွဲမွဲ ရိုဟ်တ္ၚဲကဵုဒှ်, လဆောဝ်ကဵုဒှ်သ္ပဂဥုဲဂဝံဂဇံ ကယျောဝ်ဖျောဝ်ကဵုမဂ္ဂၚ်သ္ကံတဲအိုတ်ညိ။
မဂ္ဂၚ်သ္ကံတဲဒ္စါံမ္ဂးဂှ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]၁။ သမ္မာဒိဋ္ဌိ − ပ္ဍဲအ၇ာကိစ္စကေၚ်ကာလဵုမွဲဟွံဟီု ဗၞတ်ပတုဲကၠောန်လဝ်ကံခိုဟ်ကံပရေံတံဂှ် ဖျုန်ဇဗြဍေံသှ်ေၜက်ဗာန်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုဇကုရ၊ ပ္ဍဲကာလကြဴ ယဝ်ရထေက်ကဵုဂွံအခေါၚ်ကဵုဖဵုမ္ဂး မဒးဂဗဆဵုဖဵုခိုဟ်ဖိုဟ်ပရေံဗွဲစၟတ်ရောၚ်၊ ရဴဝွံဂမြၚ်ညာန်မကၠိုဟ်ခၠၚ်တီကေတ်ကမ်, ဖဵုကမ်ဂှ် ကဵုဂွံကတဵုဒှ်ညိ၊ ဂမြၚ်ညာန်အဆံၚ်တဲသၠုၚ်ဒုၚ်နၚ်ညိ၊ ကာလလဆောဝ်လဆောဝ်ပၠန်လေဝ် ဝိပဿနာညာန် မညာတ်ကေတ်ဒုဟ်ပ္ဍဲရုပ်နာမ်ခန္ဓမာန်ဂှ် ကဵုဂွံကတဵုဒှ်ညိ၊ လညာတ်ညာန်ခိုဟ်ဒးရးကတဵုဒှ်ပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကု အဃောကၠောန်ဒၟံၚ်ကလောန်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ “မဂ္ဂၚ်သ္ကံတဲသမ္မဒိဋ္ဌိ” မ္ဂးယၟုရောၚ်။
၂။ သမ္မာသၚ်္ကပ္ပ − သွက်ဇကုဇကုကဵုဒှ် သွက်ညးတၞဟ်ဂမၠိုၚ်ကဵုဒှ် စွံစိုတ်ဇၞော်ဇၞော်ပြဲပြဲသၠဲသၠဲလးလးတုဲ ကသပ်မၞုံကဵုဒတုဲဖဵုမြမောဝ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ဂၠၚ် ဟွံပါလၞၚ်ကဵုဒုဟ်ဒန်(ဒဏ်)ဂှ်ဟေၚ် ချပ်ဂၞန်အိုတ်ညိ၊ ကသပ်သွက်ညးတၞဟ်ဂွံလီုလာ် (မပ္တံလမျီုပိုန်ဂြပ်) လ္ပချပ်အိုတ်ညိ၊ မၞိဟ်မွဲလပါ်တေံ ညံၚ်ဂွံလီုလာ်စာ်ထောၚ်အာ, သွက်ဂွံဒှ်ဒဒိုက်ပရိုက်ဘယ် သွက်ဂွံဝါတ်ခါဲစှ်ေအာဂှ် လ္ပချပ်အိုတ်ညိ။
စွံဓဝ်မေတ္တာကရုဏာတုဲ ဒးသ္ဍိုက်ဆာန်ညးသ္ကံ ဒးဆာန်ဍူညးသ္ကံလၟိုန်ကာလရ၊ ကသပ်ခိုဟ်ကသပ်ပြဲ ကသပ်ကျာ်တြဲထိုၚ်သးဂှ် ဂိုတ်ချပ်အိုတ်ညိ၊ ကာလလဆောဝ်လဆောဝ်ပၠန်လေဝ် ကုတ်သပိုတ်ဖအိုတ်ကၠေံ ကိစ္စကေၚ်ကာကမၠောန်မၞိဟ် မပ္တံဒးကၠောန်သွံရာန်ဗၞိက် ဒးဇိက်ဗ္ၚဒုၚ်ဒဒိုက်သွက်ဗုၚ်ဂၞဴတဴဂှ်တုဲ ညံၚ်ဂွံတိတ်ဂြိုပ်မာန် ဂစာန်ချပ်အိုတ်ညိ၊ ညံၚ်ဂွံလွဳပရာဓဝ်ကၟဝ်ကမ္မဋ္ဌာန်မာန်လေဝ် ချပ်ဂၞန်အိုတ်ညိ၊ ကသပ်တဲဍိုန်တဲအဒေါဝ်တဲခိုဟ်ဒးရးတံဂှ် အဟိန်အာအာကၠုၚ်ကၠုၚ် ချပ်ကေတ်နကဵုစိုတ်ကတဵုဗဒှ်ပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုတုဲ “မဂ္ဂၚ်သ္ကံတဲသမ္မာသၚ်္ကပ္ပ” မ္ဂးယၟုရောၚ်။
၃။ သမ္ပာဝါစာ − သွက်ဇကုဇကုကဵုဒှ် သွက်ညးတၞဟ်ဂမၠိုၚ်ကဵုဒှ် အရေဝ်မၞုံကဵုဖဵုဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ဂှ်ဟေၚ် ဟီုဂးအိုတ်ညိ၊ ဂလာန်မုက်ဂေါဝ်ကတောဝ်ဍာတ်ဂှ် ဒးဟီုလေပ်ရ၊ ဂလာန်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်, ဂလာန်သာသ္ပံညံၚ်သ္ပံသြောံ, ဂလာန်ဟီုဗမက်ဝေၚ်ဂြိုၚ်ပျေက်အဆဝ်, ဂလာန်ဗဇဵုအကြာညးၜါလပါ်ဂွံဒှ်ဝဲသၞဂှ် ဂလာန်ဗီုဗီုတံဏံ လ္ပဟီုဂးအိုတ်ညိ ။
မွဲသ္ၚိမွဲဋ္ဌာန်ကဵုဒှ် အကြာံဂၠံၚ်ဍာန်ကဵုဒှ် ဒးဟီုဒးဂးဂလာန်ဍိုန်ဍောတ်ယေန်သၞာၚ် ပါၚ်ဟွံရိဟွံရိုၚ်ဂှ် ဒှ်မ္ၚဵုကျာ်သြဳပါၚ်ခိုဟ်ကွေံကွေံရ၊ ပ္ဍဲကာလတိက်, ကတဵုနူဒၞာဲဇကုဂှ် ယဝ်ရသ္ဂောံဖ္ဍေါတ်လိက်တဝှ်ဓဝ်အက္ခဝ်ဗျဉ်မတိတ်ကၠုၚ်နူပါၚ်ကျာ်မာန်မ္ဂး − ဒးရးခိုဟ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ဆဂှ်ဟွံသေၚ်ဏီ လိက်ပတ်မည်ချူဇန််လဝ်ဗွဲပလးကဵုဒှ်, ကဗျလၚ်္ကာကဵုဒှ် ဂွံဗှ်ဖဍောတ်ဒၟံၚ်ဗၞတ်ဂွံအခိၚ်လေဝ် “မဂ္ဂၚ်သ္ကံတဲသမ္မာဝါစာ” မ္ဂးယၟုရောၚ်။
၄။ သမ္မာကမ္မန္တ − သွက်ဇကုဇကုကဵုဒှ် သွက်ညးတၞဟ်ဂမၠိုၚ်ကဵုဒှ် နကဵုခန္ဓကာယဇကုဝွံ ကလောန်ကေၚ်ကာမၞုံကဵုဒတုဲဖဵုမြမောဝ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ဂှ်ဟေၚ် ရေၚ်တၠုၚ်ကၠောန်ဏာကဵုဂွံဒးညိ၊ ဇကုလေဝ် ညံၚ်ဂွံဒှ်ဂုန်ဖဵုညးတၞဟ်လေဝ် ညံၚ်ဂွံဒှ်ဂုန်ဖဵုကလောန်သုစရိုတ်ဒှ်ဟိုတ်ကလိဂွံတသိုက်လောကဳလောကုတ္တဵု မဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန်ဂှ် ဂစာန်ကၠောန်အိုတ်ညိ။
ကလောန်ကေၚ်ကာဒုစရိုတ်ဒှ်ဟိုတ်ဏာဗစိုပ်ကဵုအပါယ်ပန် လ္ပဆန်ၜန်အိုတ်ညိ၊ ကေၚ်ကာပပ်ပပ်ပဳပဳ ယုတ်ယုတ်မာမာ အရာဆေၚ်ဆက်ကဵုကာယဇကု မပ္တံဂစိုတ်ကၠတ်တံဂှ် လ္ပကၠောန်စုတ်ညိ၊ အာဘာကၟာ ကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဓဝ် ဒ္ဂိုန်သဳဒှ်တံ ကၠောန်ခၞံလဝ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ညိ၊ ပ္ဍဲကာလသတိက်ကတဵုနူဒၞာဲဇကုဂှ် (ကၠာဟွံတိက်) ကိစ္စစပ်ကဵုဝတ်ဒးပ္တုဲပ္ဍဲကျာ် မပ္တံသၠာဲဍာ် ပူဇဴပ္ကဴသြဴ လ္ၚောဝ်ကျာ်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်တံဂှ် ကၠောန်အာလၟိုန်ကာလအိုတ်ညိ၊ ဂွံကၠောန်ကလောန်မြဴသာ်ဝွံ “မဂ္ဂၚ်သ္ကံတဲသမ္မာကမ္မန္တ” ကလောန်ခိုဟ်ကလောန်ဒးရးမ္ဂးယၟုရောၚ်။
၅။ သမ္မာအာဇဳပ − သွက်ဂယိုၚ်လမျီုဗပေၚ်ဗုၚ်ဂၞဴဇကုဇကုဝွံ ပ္ဍဲအရာဂၠာဲသ္ၚဳပကောံပကေဝ်ဇွောံမပိုန်ဟာန်ဂြပ်ရတ်တံဂှ် ကဵုဂွံတိက်ဗၠးနူဒုဟ်ဒဏ်ညိ၊ တိတ်ဗၠးနူဒုဟ်ဒန်တုဲ ဒှ်ဂယိုၚ်လမျီုသ္အးဇ္ၚးဒးရးခိုဟ်သန်ရ၊ ညးတၞဟ်ဍာ်ရမတ်ဒးဇွောဝ်ဒးယာံဓဇူတုဲရောၚ် ကလောန်ပြဝဗုၚ်ဂၞဴဇကုဂွံပေၚ်ကၠုၚ်ဂှ် ဝေၚ်ပါဲကၠေံ စဵုကဵုလ္အိတ်လမျိုညိ၊ အပေါတ်ဇွောံမဂြပ်ရတ်သၠုဲသၠာ် ဂွံနၚ်နူသွံရာန်ဗၞိက် ဇိက်ဗ္ၚကၠံသွဝ် ဂူယာခိုဟ်ခိုဟ် ဒးဒးရးရး ဗၠးဒုဟ်တံဂှ် ဂွံဂယိုၚ်အာလမျီုလေဝ် ဒှ်သမ္မာအာဇဳဝဖအိုတ်ရ။
ယဝ်ရသၟဟ်ရထသ္ပမာန်မ္ဂး − ညံၚ်ဂွံမၚ်မွဲရံၚ်စံၚ်မၞိဟ်ဒိုက်ဂတ်ဝါတ်ခါဲမာန် ဂစာန်လွဳပရာညိ၊ (ဆဂးဂှ် အရာဆေၚ်ဆက်ကဵုညးတၞဟ် ဂွံကတဵုဗဒှ်လွဳမာန်ဇြိုၚ်သန်) ၜိုန်ရဒှ်တဴသာ်ဂှ်ကီုလေဝ် အလုံမွဲသ္ၚိဋ္ဌာန်ဇကု ဝေၚ်ပါဲကၠေံကလောန်ပွသရာံပါပ်မာန်တုဲ၊ ယဝ္ရဂွံဂယိုၚ်လမျီုမ္ဂး− ဒှ် “မဂ္ဂၚ်သ္ကံတဲသမ္မာအာဇဳဝ” မ္ဂးယၟုရောၚ်။
၆။ သမ္မာဝါယာမ − ပ္ဍဲအရာမဂၠာဲသ္ၚဳပကောံပကေဝ်ပိုန်ဂြပ် ကဵုဒှ်ပ္ဍဲအရာကိစ္စၚေၚ်ကာကုသဵုမမိက်ကဵုမွဲမွဲကဵုဒှ် ကဵုဂွံနွံဝဳရိယလၟိုန်ညိ၊ တ္ၚံပ္ဍဲကလောန်ကေၚ်ကာသုစရိုတ် ဒးနွံလၟိုန်ရ၊ ကာယဒးဒုၚ်စရၚ်လၟိုန်ရ၊ ပ္ဍဲအရာဒတုဲဖဵုမြမောဝ်ပရေၚ်လောကဳကဵုဒှ် ပ္ဍဲအရာဒတုဲဖဵုမြမောဝ်ပရေၚ်သံသာဘဝဂတ ပရလိုက်တေံကဵုဒှ် သွက်ကလိဂွံမဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန်ကဵုဒှ် အတိုၚ်ကံစဳရေၚ်ပြုပြေၚ်ကဵုဂှ် မဒးဒှ်တွဵုရောၚ်− ရဴသာ်ဝွံ ပၠောပ်လဝ်ပ္ဍဲစိုတ်ရ၊
အတိုၚ်ပၠောပ်လဝ်ပ္ဍဲစိုတ်ဂှ် ဒၟံၚ်ထောံၜိုဟ်ၜိုဟ်သိုဟ်သိုဟ် ကတဵုဂအိုဟ်ဟွံမွဲတုဲ ပတေဟ်ကံမွဲဓဝ်ဂှ် လ္ပကဵုဂွံဒှ်ညိ၊ သွက်ဂွံဒှ်ပိုန်ဟာန်ဂြပ်ရတ်လေဝ် ဒးကၠောန်ဒးလွဳ ဒးချဳဂရာၚ်သွာၚ်တေံသွာၚ်ဏံ သွက်ဂွံဒှ်ဂြပ်ဘဝဂတလေဝ် ဒးဗက်ကၠောန်ကာကုသဵုဇွာပ်ဇၟာပ်ဒၞာဲ ဒးဂၠာဲဒးအာဂၠံၚ်ဖါခိုဟ်ဂှ် ဂွံဂွံမဂ္ဂၚ်ဝွံရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − ဂွံအာဘာကၟာမာန် ဂွံအာလ္ၚောဝ်ကျာ်မာန် ဒှ်တံ၊ မၞုံကဵုဓဝ်လွဳ ညဳကဵုတဝှ်ကျာ်တုဲ “မဂ္ဂၚ်သ္ကံတဲသမ္မာဝါယာမ” မ္ဂးယၟုရောၚ် ။
- ဂလာန်မ္ဂး ပတှ်ေကံမွဲဓဝ်ဂှ် လ္ပကဵုဂွံဒှ်ညိဝွဴ မူသၟိက်ဂးရော, ဒးပတေဟ်ဝဳရိယရောၚ်၊ ညံၚ်ရဴမၞိဟ်ၜံက်ခါဲပလိုၚ်(ကမၠိုၚ်) ကၟာကီု ဂွံဍာ်ဏောၚ်ဂှ် ပတေဟ်ဗိုန်ဒၟံၚ်ရ၊ အကြာဂှ် ဒးကၠောန်ၜံက်ခါဲဒၟံၚ်ပလက်မုဟ်ဍေၚ် ပလက်ကၞေၚ်ဇွောဝ်ဂှ် ဒှ်သဘဴဓဝ်ဝဳရိယရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ညံၚ်ရဴမၞိဟ်ၜံက်ခါဲပလိုၚ်ကၟာဂွံဍာ်ကီု ဘိုၚ်ပြီုစုတ်ဝဳရိယတုဲ ကံကၠာတေံ အခေါၚ်သာကၠုၚ်− ကဵုအခေါၚ်ထေက်မ္ဂး ဒတုဲဖဵုလၟုဟ်လေဝ် ထေက်ကဵုကလိဂွံမာန်ရောၚ်။
၇။ သမ္မာသတိ − ကိစ္စဇကုဒးကၠောန်စွံလဝ်ကလောန်ဝတ်ကုသဵုမွဲမွဲဂှ် ရိုဟ်ရိုဟ်ဇၟဟ်တ္ၚဲ လ္ပကဵုဝိုတ်အာညိ၊ ဒးဂွံသတိလၟိုန်ကာလဂှ် ချပ်လဝ်ဒတုဲညိ၊ ကေတ်ပရဲလပါ်တသိုက်မွဲမွဲဏောၚ်ဂှ် ကဵုဂွံသတိလၟိုန်ညိ။ (ဗှ်သၞာဂွံသတိလပါ်ကောန်ဇာတ်သမ္ဘာတၠသ္ၚိဟွံသေၚ်) တိက်ကတဵုဒတဴကွာ်ဂဇံ ကဵုဂွံဗှ်ဗၞုဟ် ဂွံသတိဂုဏ်ကျာ်ဓဝ်သၚ်လၟိုန်ကာလညိ၊ စဵုကဵုကြပ်စုတိပါ်ကန်တေံ ယဝ်ရဂွံသတိဗှ်သၞာလပါ်ကာကုသဵုမ္ဂး − ဗၠးအပါယ်ပန်တုဲ မဒးကလိဂွံဂတိဂၠံၚ်တြဴလအာမခိုဟ်ဗွဲစၟတ်ရ၊ ကလိဂွံတသိုက်မၞိဟ်ဒေဝတဴသွဝ်တြဴဘုံရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဂကူမည်မည်ကောန်ညးဗုဒ္ဓဘာသာဂမၠိုၚ် အဃောဂျိုၚ်မံၚ်လၟုဟ်ဝွံ ကဵုဂွံသတိဗှ်သၞာလပါ်ကာကုသဵုဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ် ဂလိုၚ်လဝ်ဓဝ်သတိကွေံကွေံ ပ္တေံဂုဏ်ရတ်ပိ ကဵုဂွံလောန်ဗၞတ်လ္ၚတ်ဖ္ဍုတ်လဝ်ဗွဝ်ကုသဵုရိုဟ်ရိုဟ်တ္ၚဲတုဲ ယဝ်ရဂွံဗှ်သၞာ ဂွံသတိလပါ်ကာကုသဵုအိုတ်သီုမ္ဂး ဒှ် “မဂ္ဂၚ်သ္ကံတဲသမ္မာသတိ” မ္ဂးယၟုရောၚ်။
၈။ သမ္မာသမာဓိ − စိုတ်စရိုတ်ဇကုဇကု ကဵုဂွံတန်ကြန်တေဝ်ကြေဝ်လပါ်ကာကုသဵုလၟိုန်ကာလညိ၊ စိုတ်ဓါတ်ပိုဲကဵုဂွံညိၚ်ဝတ်ပ္ဍဲအာရီုဂုဏ်ရတ်ပိညိ၊ လဟီုဂးကီုလေဝ် ချပ်ဗ္စာရဏာစွသတိဇၞော်ဇၞော်တုဲ ဟီုဗိုန်ဗိုန်ဗတ်ဗတ် တန်တန်ကြန်ကြန်ညိ၊ စိုတ်ကလှ်လဖှ်ပြးဆာဲဂါဲအာဂါဲကၠုၚ် စိုပ်ကြုၚ်ညာတ်ဇာ စိုတ်ဝါညာတ်နှိက်ဂှ် လ္ပကဵုဂွံဒှ်ညိ ။
စပ်ကဵုအကာဲအရာဇကုဇကုဂှ် ဗီုစွံလဝ်မုက်မတ်, ဗီုစွံလဝ္လံၚ်ဂဝုဲကဝါ် မၠာ်ဒစုၚ်တၠုၚ်လအာဂဇံဒတဴ သိပ်ခ္ဍေပ်ခိုဟ်ဒးရးကီုရဒှ်တုဲ ညးဂမၠိုၚ်ညာတ်ဒးဇကုမၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳ လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်ရ၊ ဟိုတ်နူစွံလဝ်မုက်မတ်ဒးရး ညံၚ်ရဴပ္ကဴရာၚ် ပၞာၚ်ယးစိ ညးတၞဟ်ညာတ်ဒးသ္ဍိုက်ဆာန်မၞုံကဵုဇြဟာန်မွဲဂကူကီုရ၊ ပလေဝ်မုက်မတ်ဇကုလေဝ် မေတ္တာညးဂြေပ်ကၠုၚ်ကဵုဇကုရောၚ်။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ဇၟာပ်အာဇၟာပ်ကၠုၚ်, စသုၚ်ကျိုၚ်ကျဝ်, လးသ္ကဝ်တုဲတိက်, ဇိက်ဗ္ၚကၠောန်ဂူ, ချူဇြၚ်မုဲကွဵု, စိုတ်ကဵုဂွံတန်, ဖန်အာမွဲလပါ်, လ္ၚောဝ်ကျာ်ကလၚ်ဓဝ်, ပၟဝ်ကမ္မဋ္ဌာန်, ဂစာန်ဒဵုတ္ၚဲပၠိုတ်, စိုတ်ကဵုဂွံညိၚ်, ထိၚ်လဝ်ဂၠံၚ်ပြး, ကၠောန်ဏးတေဝ်ကြေဝ်, မုက်မတ်ကေဝ်ဇြုၚ်, ဒှ်ကၠုၚ်သာ်ဏံလေဝ် ညးကော်ခဴ “မဂ္ဂၚ်သ္ကံတဲသမ္မာသမာဓိ” မ္ဂးယၟုရောၚ်။
ရဴသာ်ဝွံ အဟိန်မံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိဇကုဂှ် နူမဂ္ဂၚ်တဲဒ္စါံ မဒှ်မဟာကုသိုလ်တဲဍိုန်ဍိုန် တိုန်အာမွဲအဆံၚ်ကဵုမွဲအဆံၚ်တုဲ စဵုကဵုစိုပ်ဇျာန်မဂ်ဖဵုတံဂှ် ဒးဂစာန်လွဳပရာ ဒးစွံသတိဇၞော်ဇၞော် ဒးဂိုတ်ကၟောန်တိုန်အာရ၊ နကဵုသမ္မာဝါယာမမဂ္ဂၚ် လွဳပရာခိုဟ်ခိုဟ်ပြဲပြဲဂှ်လေဝ် ပ္တိတ်ဇြဟတ်ကတဵုဗဒှ်တိုန်အိုတ်ညိ၊ မဂ္ဂၚ်သ္ကံတဲဒ္စါံဝွံ ဇၟာပ်ညးဇၟာပ်အဲ တတ္ၚဲဗ္တံကဵုဒှ်မံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိဋ္ဌာန်, အာကၠုၚ်ပ္ဍဲဂၠံၚ်ဍာ်ကီုဒှ် ယဝ်ရဂွံသ္ပလဝ်သ္ကဲတဲဇကုလၟိုန်မ္ဂး သၞသတြုတမြံၚ်ကြံၚ်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်မ္ၚိုဟ် ရိုဟ်ရိုဟ်သညာတ် သမ္ၚာတ်လကိုတ်တ္ၚဵု မပ္တံကဵုဒဒိုက်အပါယ်ပန်ဂှ် ဟွံဒးဖေက်ဂၟံက်သက်သက်ရ။
ပ္ဍဲလိုက်လောကဝွံ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် ကာလအာကၠုၚ်ပ္ဍဲဂြိုပ်ဂၞိၚ်လေဝ်ကဵုဒှ် ပ္ဍဲဝါလ္ဂာၜဳကြုၚ်ကရးလေဝ်ကဵုဒှ် ပ္ဍဲရးဍုၚ်ကွာန်ဋ္ဌာန်မမိက်ကဵုမွဲမွဲလေဝ်ကဵုဒှ် သ္ကဲတဲလွဟ်မပ္တံကဵုသေဏာတ်လေံၜုန်မြမုဲတံဂှ် ယဝ်ရဂွံဏာပါအာပ္ဍဲတဲမ္ဂး သၞသတြုလဵုမွဲ ဟွံဒးဖေက်ရ၊ ကိစ္စဇကုနွံပၟိက်ဂှ်လေဝ် ပတုဲကဵုမာန်ဖအိုတ်ရ၊ ဒှ်သ္ကံတဲ ဒှ်ရဲပတေဟ်ဇေတ်ဇေတ်တုဲ ဒှ်ညးအာရီုအဗၚ်ဇကုဇကုရ၊ ဂွံပတေဟ်ဖျေံစိုတ်ဂံၚ်ဂံၚ် ဟွံဒးတံၚ်ခယျရောၚ်။
တုပ်တဴညံၚ်ရဴသာ်ဂှ်ကီု မဂ္ဂၚ်ဒ္စါံမဒှ်ဂံၚ်ဍာန် ဂၠံၚ်တြဴဖျဴဏာဗစိုပ်ကဵုတသိုက်သွဝ်ဗြီုနိဗ္ဗာန်မာန်ဂှ် ယဝ်ရဂကူမည်ပိုဲ ဂွံသ္ပလဝ်သ္ကံတဲသဟာပတှ်ေမ္ဂး သွက်ဒးဖေက်ဂၟံက်လကိုတ်တ္ၚဵုပရိုက်ဘဲမမိက်ကဵုမွဲမွဲဟွံမွဲဗွဲစၟတ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ညးညးအဲအဲ အဟိန်မံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိဋ္ဌာန် အကြာစအကြာသုၚ် အကြာကၠုၚ်အကြာအာ အကြာကာဗၞိက်ဇိက်ဗ္ၚ အကြာဘဝယှုက်ယှုဲ အကြာထုဲဍုန်တိုပ် စိုပ်ဖဴစိုပ်ဓနၚ် မဂ္ဂၚ်ဒ္စါံရဲပလဝ်သ္ကဲတံဇကုလၟိုန်ကာလအိုတ်ညိ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်ပိုည်ဒ္စါံပြကာ
(၁) ပိုည်အဏိမာ ။ တၠဳမၞုံကုပိုည်ကျာ်တြဲဂှ် ကာလနွံပၟိက်သၟိက်ဂွံနိမိတ်ကတဵုဗဒှ်အရာဝတ္ထုမမိက်ကဵုမွဲမွဲမ္ဂး− နိမိတ်ကတဵုဗဒှ်တိုန်အရာဝတ္ထုမဍောတ်သွတ်သောဲဗြောဲ မၞုံဗၞတ်တၟာလက်ကၠိုက် မလိုက်ဟန်ဗန်သီုကဵုကၟာဲလဝ်ဗပေၚ်အပေါတ်ပရိက္ခရာဒ္စါံတုဲ က္ညကွာ်စၚ်ကြံအပ္ဍဲမရာဲသၟတ်ဍောတ်သွတ်ဂှ်မာန်ဏီရ၊ ပ္ဍဲအခါကာလဂှ် ညံၚ်ရဴသၞိၚ်သ္ၚိ(သမၞိၚ်သ္ၚိ)မံက်ထေၚ်တၟးပြာကတ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲဒ္ၚေါဝ်သၟတ်ကီုရဒှ်တုဲ သ္ဂောံညာတ်သ္ဂောံဆဵုသ္ဂောံဗဵုလ္ၚောဝ်ကေတ်ကျာ်သဗ္ဗညုမာန်ရ၊ ညးတၞဟ်သ္အာၚ်နွံဗဒါဲဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဟဂွံဆဵုညာတ်ကေတ်မာန် (မိက်ကဵုဇကုကၠေံကမၠေံထောံဇကု) ပၞုက်ထောံဇကုမာန်ဏီရောၚ် ။
အရထဂုဏ်ကျာ်ဘဂဝါ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၉) သောဘဂဝါ၊ ၚ်− ကျာ်တြဲပြဲဝိသေသတၠပိုည်တြဴပြာကာဂှ်။ ဣတိပိ၊ ဟိုတ်ဟိုတ်ပိုည်ဒ္စါံ သီုတြဴပြကာဍိုက်ပေၚ်အာအိုတ်သီုသာ်ဝွံကီုလေဝ်။ ဘဂဝါ၊ ဘဂဝါမ္ဂးယၟုရ။ ဘဂဝါ၊ ဒယှ်တမ္ညဝ်အံသဝ်လောန်သတိုတ် အိုတ်အာဟွံမာန် စိုပ်ဋ္ဌာန်ဘုံဗြီု ဓလီုဍိုက်လိုက်ဗာ ဘဂဝါမ္ဂးယၟုရ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် ။ ။ ဂုဏ်ကျာ်ဘဂဝါမ္ဂး − စၞဟ်ထ္ၜး (စၞောန်ထ္ၜး)အရထမတွံဂး မၞုံကဵုပိုည်ရ။ [ဘဂ−ဝါ၊ ဘဂ−ပိုည်၊ ဝါ−မၞုံ၊ မၞုံကဵုပိုည်ဒ္စါံပိုည်တြဴရောၚ်။]
- အရထဂုဏ်ကျာ်ဘဂဝါဗွဲတြးဂှ် ။ ။ သောဘဂဝါ၊ ၚ်− ကျာ်တြဲပိုဲဝိသေသတၠပိုန်တြဴပြကာဂှ်။ ဣတိပိ၊ ဟိုတ်ဟိုတ်နိမိက်ဗဒှ်မာန်, ဗီုဟာန်ရုပ်ရဴ, တၟမလ္ၚဴသၟတ်, ဍောတ်သွတ်ဇိပ်ဂၠိပ်, ဒရိပ်ဏာစိုတ်ဓါတ်, ဟွံကဵုညာတ်ဇကုခန္ဓ, ကမၠေံထောံသိုက်သိုက်, တုပ်လက်ကၠိုက်သောဲသောဲ, သ္ၚောဲနူသ္ဂောံဆဵု, ဗဵုလ္ၚောဝ်တၠကွိုန် “ဂးပိုန်အဏိမာ” ။
ပြဟ်ပြေဟ်သာက္ဍာ, က္ညအာနဇျာန်, ဍိုက်ယာန်အာကာသ, မွဲခဏဓဝ်ဂှ်, ညံၚ်ပရှ်စိုတ်, ၜိုတ်ကေတ်သ္ဂောံစိုပ်, ဖျေံက္ဍိုပ်တၠကွိုန် “ဂးပိုန်လဃိမာ”။
နိမိက်ဗဒှ်မာန်, ဗီုဟာန်ရုပ်ရဴ, အတ္တဘဴဇၞော်လောန်, စၞောန်ထ္ၜးဗဗွဲ, ဟွံမွဲၜတ်ကၞာတ်, ညာတ်ဍာံဂွံဖဵု, ကဵုတုပ်ဟွံလီု, ဗီုဖကုဇၞော်တိုန်, “ဂးပိုန်မဟိမာ”။
ဗၞတ်မွဲချိုန်ခဏ, က္ညအာမာန်ပၠန်, ရန်တၟံလေဝ်ခိုၚ်, အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်အာ, ဆေဝ်တာကၟာန်လဒဵု, စဵုဒၞာဟွံမွဲ, တုပ်နဲအံၚ်ဇၞး, “ဂးပိုန်ပတ္တိ”။
မွဲခဏဍောတ်ဓဝ်, အံသဝ်စိုပ်လ္အိတ်, နိမိတ်က္တဵုဗဒှ်, ပြဟ်စိုပ်ဒတုဲမာန်, ဗီုဟာန်ရုပ်ကျာ်, နာနာသာ်ဒှ်တိုန် “ဂးပိုန်ပါကမ္မ”။
စိုတ်ဇကုကီု, သီုစိုတ်မၞိဟ်ဒေဝတဴ, ဗြမှဴအိန်ဗြီု, ဓလီုဍိုက်ဂွံအဝဵု, စဵုအိုတ်ပိုၚ်ပြဳ, ကျာ်သြဳတၠကွိုန် “ဂးပိုန်ဣဳသိတာ”။
လပါ်အဘိညာန်, ဇျာန်သမာပတ်, စိုတ်ထတ်နွံပၟိက်, မိက်လုပ်စရ, မွဲခဏဓဝ်ဂှ်, ပြဟ်လုပ်စမာန်, ပဓါန်ပါရမဳ, ကျာ်သြဳတၠကွိုန်, “ဂးပိုန်ဝသိတာ”။
ကိစ္စအိုတ်သီု, ဟွံဟီုမွဲလဵု, ကဵုတုဲဃောဂှ်, ပြဟ်ပြေဟ်သွံသၞုဲ, ကဵုတုဲအာမာန်. ပဓာန်ပါရမဳ, ကျာ်သြဳတၠကွိုန် “ဂးပိုန်ယတ္ထကာမာဝသိတာ” ။
ဒ္စါံပြကာဟေၚ်, ဗွဲလၟေၚ်တၠကွိုန်, ပိုည်ကျာ်သဗ္ဗညု, ဂွံယၟုတမ္ညဝ်, အံသဝ်ကွေံအဴ, ကြဴနူဂှ်အဵု−−−−−−
ဂွံအလဵုအသဳ, ပိုၚ်ပြဳဒးရး, ဂးပိုန် “ဣဿရိယ”
သတြုကိလောသ, သၞဝွံဂွံပါဲ, ဂၠာဲပလီုသီဒက်, မဂ်ပန်ဖဵုပန်, နိဗ္ဗာန်ပၠန်မွဲ, ဗွဲဒ္စိတ်အံသဝ် , ဓဝ္လောကုတ္တဵုဂှ်, မတွံဂ “ပိုည်ဓမ္မ”
ဒယှ်တမ္ညဝ်, ကဝ်လိုက်ဥဿုံ, အလုံလောကဓာတ်, ပိုၚ်ကၞာတ်စှ်လ္ၚီ, ခပ်သိဗျာပ်တြး, ပြးအာပိုၚ်ပိုၚ်, ပရိုၚ်ခိုဟ်ဍာံရောၚ်, လလောၚ်ပြာကတ်, ပေၚ်က္ဍတ်ပ္ဍဲလိုက်, ကြိုက်ကဵုတၠကွိုန်, ဂးပိုန် “ယသ”
မုက်မတ်ဇိုၚ်တဲ, အဝဲကာယ, ရူပမွဲတၞောဝ်, ဂေါဝ်ဂေါဝ်ဆာဲဆာဲ, စရာဲကျာ်သြဳမ္ၚဵု, ဗဵုလ္ၚောဝ်စိုတ်လျုၚ်, ဂွံဒုၚ်ယၟုပိုန် “သိရဳ”
အတိုၚ်နွံပၟိက်, မိက်ဂွံသာလဵု, ကဵုစိုပ်ဒတုဲပြဟ်, သၟစဟ်ကဵုတၠကွိုန်, ဂးပိုန် “ကာမ”
အလုံလိုက်လောက, ဒးသ္ပဇြဟတ်, စိုတ်ထတ်လောန်ပ္ညဳ, လွဳပရာကွေံကွေံ, ပ္တေံဓဝ်ဂမံၚ်, ဂံၚ်သ္ကာစိုပ်ကၞုက်, ဒုၚ်ယၟုတၠကွိုန်, ဂးပိုန် “ပယတ္တ”
တြဴပြကာပၠန်, တန်မံၚ်ထေက်ကြိုက်, ဍိုက်ပေၚ်တမ္ညဝ်, ဇံသဝ်အောပ်မာ, ဘဂဝါ, ဘဂဝါမ္ဂးယၟု၇။ ဘဂဝါ၊ ဒယှ်တမ္ညဝ် အံသဝ်လောန်သတိုတ် အိုတ်အာဟွံမာန် စိုပ်ဋ္ဌာန်ဘုံဗြီု ဓလီုဍိုက်လိုက်ဗာ၊ ဘဂဝါမ္ဂးယၟုရ။ (ဣဝွံ အရထဂုဏ်ကျာ်ဘဂဝါဗွဲတြးမ္ဂးယၟုရောၚ်)
ဝတ္ထုပၞုက်ကၠေံကမၠေံထောံဇကု
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ပ္ဍဲကာလလက်ထက်ကျာ်သဗ္ဗညု မၞုံပြာကတ်တေံဂှ် သၟိၚ်ဗြီုဇၞော်မွဲမၞုံယၟု “ဗက”မ္ဂးရ၊ ဇကုညးတေံတန်တဴဗိုန်လၟိုန်ဒမၠိတုဲ “အဲဣဒ္ဓိဇၞော်အိုတ်ရောၚ်”ရဴသာ်ဝွံ အထေၚ်ဇၞော်ကဵုဇကုရ၊ အထေၚ်ဗၠေတ်ကွေတ်ဂတးဒၟံၚ်တုဲ ဗြီုတၞဟ်သ္အာၚ် − ၜိုတ်ညးတေံဟွံဒှ် ပၠောပ်လဝ်စိုတ်ပၠန်ရ။
ဆၜိုတ်အယာံမာတ်အထေၚ်ဇၞော်ကဵုဇကုသၟးဂှ် ဟသေၚ်ဏီ၊ ဂကောံသတ္တံမွဲဟာန်ကေုာံလိုက်လောကဇၞော်ဝွံကီုလေဝ် ညးတေံနိမိတ်ဗဒှ်လဝ်ရောၚ်− ဣၚုဟ် မၞုံကဵုလညာတ်ဗၠေတ်ကွေတ်ဂတးဒၟံၚ်ရ၊ ဗြီုသၟတ်အနုဘဴဍောတ်ဍောတ် မဒှ်သၟဝ်တဲညးတေံလေဝ် အတိုၚ်ဂှ်ဟေၚ် အထေၚ်ဇၞော်ပတှ်ေဒၟံၚ်လ္တူညးတေံရ၊ ဗြီုသၟတ် ညံၚ်ရဴကွးဣတေံဂှ် ထေၚ်ဇၞော်မံၚ်လ္တူဇကုဗြီုဗကဂှ်တုဲ ကွေတ်မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ လုပ်ဂွံအိုတ်ရ။
တၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲပိုဲ သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ပရောပရာကွေတ်ဂတးအာဂှ်တုဲ က္ညတိုန်အာဍုၚ်ဗြီုတေံရ၊ စိုပ်ဍုၚ်ဗြီု ဒေါံဒီုဒၟံၚ်အဒေါဝ်ပရိသာတ်ဗြီုဂမၠိုၚ်တုဲ ဂလာန်မၞုံတံဍေံ “ဗှ်ေဂှ် ဂတကြဴအလုံအိုတ်သီု တီကေတ်ဟွံမာန်ရ၊ ရပ်ဗီုရပ်လံၚ် ညံၚ်ကဵုတီဖအိုတ်”ဂးတုဲ ဟီုကဵုသၟိၚ်ဗြီုဗက နကဵုအရေဝ်ပ္ဍဵုပ္ဍဵုက်လပိုက်ဗဒေါံဖျေံကွေတ်မပၠန်ဂတးဂှ်ရ၊ ပ္ဍဲကာလကျာ်တြဲမၞုံကုပိုန် မဟီုဂလာန်ဗီုဂှ်ဂှ် သၟိၚ်ဗြီုဗက ဂွလောန်အာတုဲ ဆၜိုတ်ချပ်ဒး ကပှ်ဂၠာံဂွံဂှ် ကလေၚ်သှ်ၜးဟီုကလးကဵုကျာ်သာ်ဝွံရ။
“ဟာဲခၟဳဇၞော် ညံၚ်ဂွံတီဣဒ္ဓိအနုဘဴအဲ အဲကမၠေံပၞုက်ကၠေံဇကုထ္ၜးကဵုခၟဳဇၞော်ရ မၚ်ဗဵုဒၟံၚ်ညိ”ဂးတုဲ ၜိုန်ရပၞုက်ကၠေံကမၠေံစံရံၚ်ဇကုကီုလေဝ် ဟွံကၠေံ, ကၠေံအာဟွံမာန်ရ၊ ကာလဂှ် လုပ်အောပ်ဗဒပ္ဍဲလွဳမာန်ဂှ်ဒးဟာ, လုပ်ဂၠုက်ထ္ၜုက်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသၟဝ်တၞံကဝ်လဗဗြိုက်ဂှ်ခိုဟ်ဟာ၊ ၜိုန်ရမံၚ်လံက်ဂဇုန်ဒစိုၚ်ကုန် − ပကုန်ဖျေံစးဇကုဂလိုၚ်လဵုကီုလေဝ် ကမၠေံဇကုဟွံကၠေံရ။
သၟိၚ်ဗြီုတုပ်ဗီုကောန်ၚာ်ဍာ်သွ ဂဇုန်မွဲလစုတ်ကတဵုမွဲဂလး အာကၠုၚ်ဟွံဒး သ္ပဟွံဒး မုတ်မတ်ဗၠးအာတုဲ ဗြီုသ္အာၚ်ဂမၠိုၚ် သ္ပဝေၚ်ဂရိုၚ်စရဵုကတဵုဂရိုၚ် ဂြိုၚ်ဝေၚ်ကမၠေကမၠံၚ် မံၚ်စံၚ်သ္ၚိတ်ဇြ ဂွံမုက်ဂွဟေၚ်ရ၊ အထေၚ်ဇၞော်ကဵုဇကု ခယျကေတ်အနုဘဴတၟေၚ်ကွေံကွေံ ဟွံဒှ်ဍေံမွဲသာ်တုဲ ၚုၚ်ဇြောတ်ဒၟံၚ်ရ။
ပ္ဍဲကာလဂှ် “အဲကမၠေံကလေံထ္ၜးကဵုဇကုရ” ကျာ်တြဲသ္ဂးတုဲ ကလေံကမၠေံထောံဒၞာဲဂှ်ရ၊ ကၠေံအာလဝါဲဂှ်ဟေၚ်ရ၊ ဖေက်ညးတၞဟ်ထေၚ်ဒးကြာန်ကြာန်ဓမာန်ဓမာန် က္ညအာဋ္ဌာန်တၞဟ်ကွေံဟာရောဟီ, ကၠေံအာကွေံဟာဟွံတီတုဲ ဂါထာမၞုံတံဍေံ −−−−−−
ဘဝေဝါဟံဘယံဒိသွာ၊ ဘဝဥ္စဝိဘဝေသိနံ။
ဘဝံနာဘိဝဒိံကိဥ္စိ၊ နန္ဒိံစနဥပါဒိယိံ ။
(ဖ္ဍောတ်တိုန်ရောၚ်၊ ပါဠိမူလပဏ္ဏာသဗြဟ္မနိမန္တနသုတ်)
အရထဂါထာပၞုက်ဇကု − အဟံ၊ ၚ်− အဲကျာ်သဗ္ဗညု, ဂွံယၟုတၠကွိုန်, ပိုန်တြဴပြကာ, ဒှ်အ္စာသတ္တံ, တၟံမၞိဟ်ဒေဝတဴ, ဗြမှဴသၟိၚ်ဗြီု, ဟွံတုပ်ဗီုဗှ်ေ။ ဘဝေ၊ ပ္ဍဲ− ခရိုၚ်သံသာ, ပမာသ္ၚိစာတ်−ထံၚ်, မံၚ်တိက်က္ဍန်ဂြက်, ဒှ်ဗက်ဒးလီု, ဗီုပြၚ်ဘဝမမိက်ကဵုမွဲမွ။ ဘယံ၊ န်− ဘဲအန္တရာဲ, ပါဲဒဴဟွံဗၠး, ဒးဗျုယဲချိုတ်, အိုတ်ကဵုဒဒိုက်, ပရိုက်တၞဟ်တၞဟ်။ ဒိသွာဨဝ၊ ဟိုတ်နူမတီညာတ်ဒးရး, ဟွံဒးခယျဟေၚ် ။
ဘဝဥ္စ၊ န်− ဘဝဥဿုံ, အလုံဘုံပိမတွံဂး ကာမ− ရူပ − အရူပကီု။ ဝိဘဝေသိနံ၊ န်− ဂကောံသတ်, စဳစတ်ဂၠာဲသ္ၚဳ, မိက်ချဳစာ်စ္ဍး, ၜးတိတ်နူဘဝကီု။ ဒိသွာ၊ တီညာတ်ကေတ်ဖအိုတ်, ဆၜိုတ်မၞုံ, အလုံအိုတ်သီုတုဲ။ ကိဥ္စိဘဝံ၊ န်− ဘဝမမိက်ကဵုမွဲ, ဗွဲဘုံပိဋ္ဌာန်, မွဲဟာန်ဗြမှဴ, ဒေဝတဴမၞိဟ်။ နာဘိဝဒိံ၊ စိုန်− ဟွံရာဒနာမိက်, မိက်ဂွံထၞေန်စပ်, ဗာန်ခြပ်ဟၟဲရ။ နန္ဒိံစ၊ န်− ဘဝတဏှာ, သ္ဍိုက်အစောဲစပ်, ဗာန်ခြပ်မတ်ကၠက်, ထၚ်ဂဟက်ဘုံမၞိဟ်, ရိုဟ်လၟိဟ်ကတဵုဒှ်, မတွံဂးဒေဝတဴ, ဗြမှဴအိန်ဗြီုကီုလေဝ်။ နဥပါဒိယိံ၊ စိုန်− ဟွံစောဲဟွံစပ်, ဗာန်ခြပ်လေဝ်အိုတ်, ဗပိုတ်ကၠေံရိုဟ်တၞံ, တံဍေံဟွံမွဲတုဲရောၚ်မိဂ္ဂး။ (နန္ဒိဥ္စ − နွံပ္ဍဲပါဠိလိက်ကၞပ်)
- ဂကောံဗြီုနွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲပဋ္ဌမဇျာန်ပိဘုံ အလုံဖအိုတ်တံဂှ် မိၚ်မံၚ်ဗရုရမျှာၚ် ကျာ်ဖ္ဍေါတ်တွံဖိုဟ် ဟွံညာတ်ဇကုကျာ်အိုတ်ရ၊ ကာလကျာ်သဗ္ဗညုကလေၚ်ထ္ၜးဇကုတုဲ သ္ဂောံညာတ်ကေတ်နကဵုမတ်အိုတ်ရ၊ ဟီုထိုၚ်သးဣဒ္ဓိအာနုဘဴကျာ်သဗ္ဗညု ဂြုဂြုဂြီုဂြီု သ္ပအာရီုပ်ၚတဲ လ္ၚောဝ်ရှ်ေသှ်ေဖျေံက္ဍိုပ်အိုတ်ရ၊ ကာလကျာ်သဗ္ဗညုတွံဓဝ်ဆောတ်သၟိၚ်ဗြီုဗက လညာတ်ဗၠေတ်ကွေတ်ဂတးဒၟံၚ်ဂှ် ထောံကၠေံတုဲ ဒုၚ်ကေတ်ကွေတ်သမ္မဒိဋ္ဌိရောၚ်။
(၂) ပိုည်လဃိမာ ။ ပ္ဍဲအရာနိမိတ်ကတဵုဗဒှ်ခန္ဓကာယဇကု က္ညအာဗွဲမပြဟ်ပြေဟ်သာက္ဍာသၚ်လွာ ပရှ်စိုတ်မာန်ဂှ်ပိုည်လဃိမာ−ရ။ [ပိုည်ဣဒ္ဓိလဃိမာဝွံ ဗၠိုပ်တိကလာၚ်အကး မာန်ဒၟံၚ်ရောၚ်။]
(၃) ပိုည်မဟိမာ ။ ပိုည်ဣဒ္ဓိဝွံ နိမိတ်ကတဵုဗဒှ်ကဵုဇကုခန္ဓကာယ ညံၚ်ဂွံဇၞော်တိုန်အာနူဇကုပကတိမာန်ရောၚ်။
- ဗီုနိမိတ်ဗဒှ်ဇၞော်ပတိုန်ဇကု ။ ဒေဝတဴဇၞော် ကော်ခဴစ “ရာဟုအသူရိန်”ဂှ် ဇၞော်ဗွဲမလောန်တုဲ မၞုံသၠုၚ်ပန်လဟုတ်ကဵုဒ္စါံလ္ၚီ (၄၈၀၀၀)ယောဇနာရ၊ (ပန်လက်ကဵုဒ္စါံလ္ၚီယောဇနာလေဝ်ရိုဟ်ကီုရ၊) ရာဟုအသူရိန်ဇၞော်တၟာဂှ်ဂှ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ပရိုၚ်သဇိုၚ်ဂုဏ်ကျာ်တြဲတုဲ မိက်ဂွံအာဗဵုရံၚ်ကီုရ၊ မိက်ဂွံအာဗဵုလ္ၚောဝ်ကျောဝ်သ္ၚဳခါတ်ရံၚ်အကာဲရ၊ ၜိုန်ရနွံပၟိက်မိက်ဂွံအာဗဵုလ္ၚောဝ်ကီုလေဝ် ကသပ်စိုတ်ကတဵုဒှ်တိုန်သာ်ဝွံရ။
ကျာ်တြဲမစိုန်ဒှတဴဇာတိကောန်မၞိဟ်ဂှ် ယဝ်ရအဲအာဗဵုလ္ၚောဝ်မ္ဂး − ဒစိုပ်ၚုက်ဖျဝ်ဖျေံမုက်သီုဇကုတုဲ ဒးမၠာ်ရံၚ်ဟာရောတီ,, ဂးတုဲ အထေၚ်ဇၞော်ဒၟံၚ်ကဵုဇကုကွေံကွေံရ၊ အတိၚ်အသပ်ချပ်ထေၚ်ခယျဂှ် ဟွံမိက်အာဗဵုလ္ၚောဝ်တွဵုရ− ဒၟံၚ်ထောံသာ်ဂှ်တုဲ စိုတ်မိက်ဂွံအာလေဝ်ထဴဒၟံၚ်ရ၊ ဟိုတ်နူပရိုၚ်သဇိုၚ်ဂုဏ်ကျာ်တြဲသၠဲလးဇၞော်လောန်ဂှ်ရ− မုဒှ်ဒှ် အဲဒးအာဗဵုလ္ၚောဝ်တွဵုရောၚ် ချပ်ဂွံသာ်ဂှ်တုဲ ဒးပယာံကာလမွဲတ္ၚဲ ဗွဲမပြဟ် စိုပ်အာဇရေၚ်ကျာ်တြဲရ။
တၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲလေဝ် နကဵုပိုည်ဣဒ္ဓိမဟိမာဂှ် နိမိတ်ဗဒှ်ဇၞော်ပတိုန်ဇကုတုဲ သီုကဵုမထံက်လဝ်တဲသတိက်ဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴကျာ်နိဗ္ဗာန်သတိက်ကီု ဒုၚ်လ္ၚောဝ်ရာဟုအသူရိန်ရ၊ ရာဟုအသူရိန် ဇၞော်သၠုၚ်ဂလိုၚ်ဂှ်ဂှ် ၜိုန်ရဂိုတ်လ္ၚာ်ကျောဝ်ဗဵုလ္ၚောဝ်ကွေံကွေံကီုလေဝ် ဇကုကျာ်တြဲသ္ကုတ်လပါ်လ္တူဂှ် ညာတ်ကေတ်စဵုကဵုအိုတ်အးကၠးကၠးမှးမှး (ကၠးကၠးမးမး)ဟွံမာန်ဏီရ၊ (ဒးကျောဝ်လ္ၚာ်ရံၚ်သော်ယံၚ်ဖေၚ် က္ဍိုပ်ပြဟ် ဒှ်အရေဝ်ဏံရ) ။
- ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန် ဋ္ဌာန်ဒေသပိုဲဂှ် ဒက်လဝ်ရုပ်ကျာ်နိဗ္ဗာန်သတိက် နွံဗွဲမဂၠိုၚ်ကီုရ၊ ဗီုရုပ် အ္စာတီဗုဒ္ဓဝၚ်ဂမၠိုၚ် သ္ပလဝ်စၞးဇကုကျာ် ဗီုထ္ၜးကဵုဒေဝတဴရာဟုအသူရိန်တုဲ ဒက်လဝ်ရ၊ ဗီုကျာ်သဗ္ဗညု တိက်ထံက်လဝ္တဲပ္ဍဲမုက် ထ္ၜးကဵုဒေဝတဴဂှ်ရောၚ်၊ ဗီုရုပ်ကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်ဟွံသေၚ် ထေၚ်ကေတ်ရုပ်ကျာ်သဗ္ဗညု သ္ပပရိနိဗ္ဗာန်ဂှ် ၜက်အာဍာန်ဗုဒ္ဓဝၚ်ရောၚ်။
ဒေဝတဴရာဟုအသူရိန်ဂှ် မိၚ်ပရိုၚ်ဂုဏ်ကျာ်ဇၞော်လောန်အာတုဲ ဒၟံၚ်စံၚ်ဟွံမာန်ရ၊ စိုတ်ဂြဟ်စံၚ်ဏှာလောန်တုဲ ဒးအာဗဵုလ္ၚောဝ်ရ၊ ဗီုခယျဟွံသေၚ် ဗီုထေၚ်ဟွံဒှ်, ညးတၞဟ်အဲတၞဟ် ဒှ်အာၜါဂွါ် ပါ်တိတ်ကျေဝ်ကျေဝ်တုဲ အထေၚ်ဗၠေတ်အာကွေံကွေံရ၊ ဒးလ္ၚာ်ကျောဝ်ရံၚ်ဗီုရံၚ်တ္ၚဲစေၚ်ကီုရ၊ ဣဂှ်ဟေၚ် ဂွံညာတ်သ္ကုတ်ဇကုကျာ်လပါ်လ္တူမွဲသ္ကုတ်ဂှ် ဟွံညာတ်ကၠးကၠးဏီရ၊ သာ်လဵုသ္ပလေဝ် ညာတ်ကေတ်ဟွံအိုတ် ညာတ်ကေတ်ဟွံမာန်တုဲ ဒေဝတဴရာဟုအသူရိန် ဒးဖျေံက္ဍိုပ်လ္ၚောဝ်ပၚ်တဲပၠန်ရ။
ပိုည်ဣဒ္ဓိနိမိက်ဗဒှ်ဇၞော်ပတိုန်ဇကုမာန်သာ်ဏံဂှ် သာ်ဏံဂှ် ပိုည်မဟိမာအ္စာခၞံပြကိုဟ်တံမကဵုလဝ်ယၟုရောၚ်။ [ ပ္ဍဲအရာကျာ်တြဲမထ္ၜးဇကုကဵုဒေဝတဴရာဟုအသူရိန်ဝွံ ပိုည် “မဟိမာ”ဟွံသေၚ်၊ အစောံပါရမဳကြဳဇှ်အာနူဘဴပါရမဳရောၚ်− ဣၚုဟ်လဟီုဟွံတုပ်သၟဟ် သှ်လဝ်ပ္ဍဲဋဳကာတၞဟ်ခြာအာညးသ္ကံရောၚ်။ ဒေဝတဴဂှ် နွံပ္ဍဲတဝှ်အဋ္ဌကထာ သဂါထာဝဂ္ဂဒေဝပုတ္တသံယုတ်ပြဝံက် သူရိယသုတ်, သုတ်မှာဝါမဟာနိဒါနသုတ်လေဝ်နွံရ။]
(ဂါထာဒေသနာသွက်ဂွံသ္ပအံသဝ်)
- ဣစ္ဆန္တောသာသပဂဗ္ဘလေ၊ စၚ်္ကမတိဣတောစိတော ။
ဣစ္ဆန္တောလောကဓာတုမှိ၊ အတ္တဘာဝေနဆာဒယေ။
(ဇိနာၚ်္လာရဋဳကာမာရပရာဇယဝဏ္ဏနာလၟိဟ်ဂါထာ − ၁၅၄)
ဘဂဝါ၊ ၚ်− ကျာ်တြဲပြဲဝိသေသတၠပိုန်တြဴပြကာ။ ဣစ္ဆန္တော၊ နကြိ− နွံပၟိက် မိက်ဂွံနိမိတ်ဗဒှ်− ဗီုတၞဟ်, သောဲသၟတ်၊ ဍောတ်သွတ်တဴနေဝ်။ သာသပဂဗ္ဘေ၊ ပ္ဍဲမရာဲသၟတ်ဍောတ်သွတ် သောဲဗြောဲ။ ဣတောစိတော၊ သီုမဂေတ်ဂၚေၚ်က္ညအာလပါ်ဖါတေံဖါဝွံကီုလေဝ်။ (လပါ်တေံလပါ်ဏံ) စၚ်္ကမတိ၊ ပ္ဍံ− က္ညကွာ်ပ္ဍဲလပါ်စၚ်ကြံ, မၞုံတံဗပေၚ်လၟေၚ်ပရိက္ခရာကၟာဲဏာမာန်ရ။ ဣစ္ဆန္တော− နွံပၟိက်မိက်ဂွံနိမိတ်ဗဒှ် ဗီုတၞဟ်ဒုတ်ဒုတ်− ဟီုထ္ၜုတ်ကော်ခဴဇၞော်ဇၞော်တဴနေဝ်။ လောကဓာတုမှိ၊ ပ္ဍဲ− အလုံမွဲဂၠး− ဂးတိစက္ကဝါ, တံမာကၞောတ်တေံ။ အတ္တဘဝေန၊ န− ကဵုဇကုမဂေါဝ်ဇြုၚ်သၠုၚ်သၠုၚ်ဇၞော်ဇၞော်။ ဆာဒယေ၊ ဂဗ္ဘ− ဂြောပ်ဗ္ဒန်ကၠေံ, ကမၠေံထောံမာန်ဖအိုတ်ရောၚ်မိဂ္ဂး ။
အဓိပ္ပါယ်ဂါထာဒေသနာဝွံတုန် − တၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲဂှ် ဟိုတ်နူဍိုက်ပေၚ်ကဵုပိုန်ဒ္စါံ, ပိုန်တြဴပြကာဂှ်ရ− ခဍောတ်ဖျေံဇကုလေဝ်မာန်, ဇၞော်ပတိုန်ဇကုလေဝ်မာန်ရ၊ ယဝ်ရနွံပၟိက်မိက်ကဵုဇကုဍောတ်စှ်ေသှ်ေတၟာမရာဲမ္ဂး− ခဍောတ်ဖျေံမာန်ရ၊ က္ညကွာ်စၚ်ကြံပ္ဍဲမရာဲကၟာဲလဝ်သီုဗပေၚ်သ္ၚာ ပရိက္ခာဒ္စါံတုဲ ကွာ်အာကွာ်ကၠုၚ် နူတေံနူဏံမာန်အတိုၚ်ပၟိက်ရ၊ ယဝ်ရနွံပၟိက်မိက်ဂွံဇၞော်ပတိုန်ဇကုဇၞော်ဇၞော်မ္ဂး ဇၞော်ပတိုန်ဇုဇၞော်နူစက္ကဝါဏံတုဲ နကဵုဇကုမရာၚ်ဆာဲဂေါဝ်ဇြုၚ်သၠုၚ်သၠုၚ်ဇၞော်ဇၞော်ဂှ် ဂြောပ်ဗဒန်ကၠေံကမၠေံထောံ(ကလေံထောံ) အလုံမွဲဂၠးတိစက္ကဝါဏံမာန်ဏီရောၚ် ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− ပိုဲဂကူရာမညဂမၠိုၚ် သှ်ေၜက်ဒၟံၚ်လၟုဟ် မဒှ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာ အာဘာအာကျာ် ကွာ်ဗက်ဂၠံၚ်တြဴညးသပ္ပရိုဟ်ဇေတ်ဇေတ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ပရိုၚ်သဇိုၚ်ပိုန်ဣဒ္ဓိအာနုဘဴကျာ်မဇၞော်လောန်တၟေၚ်တၟဟ်လောန် စၞောန်ထ္ၜးဟွံအိုတ် ဖျေံစိုတ်လျုၚ်ကွေံကွေံ, ပ္တေံဍာံဍာံပြပြတုဲ ညံၚ်ဂွံသ္ပအံသဝ် ထိုၚ်သးဂုဏ်ကျာ်မာန်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါ သဒ္ဓါပြဲပြဲမွဲ ကဵုဂွံဒှ်ကဵုဂွံမြဟ်မြဴမှောဝ်ဇဴအိုတ်ညိ။
(၄) ပိုည်ပတ္တိ။ တၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် နွံပၟိက်သၟိက်မိက်ဂွံက္ညအာဋ္ဌာန်မမိက်ကဵုမွဲမွဲမ္ဂး ကၟာတ်လဒဵုစဵုဒၞာဟွံမွဲ နနဲလဵုမွဲလေဝ် ဗဒေါံဟွံဂွံ ဟွံသၟဟ်ရထတုဲ မက္ညအာဃောခဏဂှ်မာန်, လဝါဲဂှ်မာန်တုဲ လုပ်လၟိဟ် “ပိုန်ပတ္တိ”ဝွံဟေၚ်ရ၊ ကျာ်သဗ္ဗညု ညာတ်ကေတ်သတ်ဝေနေယျထေက်ကဵုဝေတ်မာန်ယ, ဆောတ်မာန်, ဂွံဓဝ်မာန်− ယဝ်ရသဒှ်မ္ဂး− ၜိုန်ရဍုၚ်သွဝ်ဍုၚ်ဗြီု သ္ၚောဲဂလိုၚ်လဵုကီုလေဝ် ချိုန်ခဏဂှ်ဟေၚ် အဃောဂှ်ဟေၚ် က္ညအာစိုပ်ဋ္ဌာန်ညးတံမာန်ရောၚ်။
(၅) ပိုည်ပါကမ္မ ။ ကျာ်သဗ္ဗညုဂှ် − ယဝ်ခါရနွံပၟိက်မိက်ဂွံနိမိတ်ဗဒှ်− ကတဵုဗဒှ်ဗီုရုပ်သဏ္ဉာန်တၞဟ်တၞဟ်, သာ်တၞဟ်တၞဟ်မ္ဂး− မွဲချိုန်ခဏဓဝ်ဟေၚ် စိုပ်ဒတုဲကဵုမာန်ရ၊ ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် ပ္ဍဲကာလလဆောဝ် က္ညကၠောံအာတ္ကံသၟတ်ကျာတေံတုဲ နိမိတ်ဗဒှ်လဝ်ဗီုရုပ်သဏ္ဉာန်သၟိၚ်ဨကရာဇ်ကောန်ညးတ္ကံပန်ဂှ်ဟေၚ်ရ၊ ဃောဂှ် တွံဒၟံၚ်ဓဝ်လ္တူပၞၚ် ကလၚ်ဒၟံၚ်အိုတ်ရ၊ နိမိတ်ဗဒှ်ဗီုဂှ်မာန် စိုပ်အာဋ္ဌာန်မွဲသ္အာၚ်ပြဟ်ပြေဟ်မာန်ဂှ် ဒှ်ပိုည်ဣဒ္ဓိပါကမ္မဝွံရောၚ် ။
(၆) ပိုည်ဣဳသိတာ။ စိုတ်ဓါတ်ကျာ်သဗ္ဗညုကီု၊ စိုတ်ဓါတ်သတ်ဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ်ကီု ဂွံအဝဵုအလဵုအသဳပိုၚ်ပြဳလဝ်မာန်ရ၊ ပ္ဍဲအရာဂွံအဝဵုအလဵုအသဳပိုၚ်ပြဳလဝ်စိုတ်ဇကုကဵုစိုတ်ညးတၞဟ်မာန်ဂှ် ဒှ်ပိုည်ဣဳသိတာဝွံရောၚ်။ ဟိုတ်နူဍိုက်ပေၚ်ကဵုပိုည်ဝွံစိ၊ သတ်မၞိဟ်ဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဗြီုဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တံဂှ် မဒးသ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴကဵုကျာ်သဗ္ဗညု ဂြုဂြုဂြီုဂြီုအိုတ်ရောၚ်။
(၇) ပိုည်ဝသိတာ။ ကျာ်တြဲနာဲညးပိစှော်မွဲဘုံ ဥဏ္ဏလုံညးလိုက်ပိဂှ်၊ ယဝ်အခါရနွံပၟိက်မိက်ဂွံလုပ်စအဘိညာန်စျာန်သမာပတ်မ္ဂး − သွက်ဒးလဇလဇုဲဟွံမွဲ− မွဲလစုတ်ဓဝ်, မွဲခဏဓဝ်ဟေၚ်ပွမလုပ်စမာန်ဂှ် ဒှ်ပိုည်ဣဒ္ဓိဝသိတာဝွံရောၚ်။
(၈) ပိုည်ယတ္ထကာမာဝသာယိတာ။ ကျာ်သဗ္ဗညုဂွံဒုၚ်ယၟု “မာရဇိန”ဂှ် ဃောမသ္ပဒၟံၚ်ကလောန် ဃောမကၠောန်ဒၟံၚ်ကိစ္စကေၚ်ကာမမိက်ကဵုမွဲမွဲ မပ္တံဗၠိုပ်တိကလာၚ်အကး ထ္ၜးဣဒ္ဓိလုပ်စဇျာန်တံဂှ်၊ ယဝ်ခါရမိက်ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး− ပွမစိုပ်ဒတုဲကဵုကိစ္စမွဲဒမြိပ်ဓဝ်ပြဟ်ပြဟ်ပြေဟ်ပြေဟ်မာန်ဂှ် ဒှ်ပိုည်ဣဒ္ဓိဝွံရောၚ် ။ (ဣဝွံ အဓိပ္ပါယ်ပိုည်ဒ္စါံပြကာရောၚ်)
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်ပိုည်တြဴပြကာ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၁) ။ ပိုည်ဣဿရိယ။ ကျာ်သဗ္ဗညုပိုဲဂှ် ဂွံအလဵုအသဳပိုၚ်ပြဳလဝ်ပ္ဍဲအရာကိစ္စအိုတ်သီုတုဲ ညးကော်ခဴစပိုည်ဣဒ္ဓိဝွံရောၚ်။
(၂) ။ ပိုည်ဓမ္မ။ ဓဝ်လောကုတ္တဵုရ်ဒ္စိတ်ပြကာမတွံဂး မဂ်ပန်, ဖိုလ်ပန်, နိဗ္ဗာန်ဝွံ၊ ဒှ်ဓဝ်ဝေၚ်ပါဲစ္ဍး, ၚးတးကုတ်ဗပိုတ်, ဂစိုတ်ကၠေံကိလေသသၞဝဲသတြုသံသာ, ပ္တိတ်ၜေါတ်ဂိုၚ်ထောံဒဂဵုစရံၚ်ကိလေသလ္ၚီမသုန်ကၠံမာန်တုဲ ညးကော်ခဴစပိုန်ဣဒ္ဓီဓမ္မမ္ဂးယၟုရောၚ်။
(၃) ။ ပိုည်ယသ။ ပရိုၚ်သဇိုၚ်ဂုဏ်ကျာ်သဗ္ဗညုဂမၠိုၚ် ဒယှ်တှ်လလောၚ်တြးအာ အလုံစက္ကဝါအိုတ်သီုဂှ် ပိုည်ဣဒ္ဓိယသမ္ဂးယၟုရ၊ ပရိုၚ်သဇိုၚ်ဂုဏ်ကျာ်ဂှ် ညံၚ်ရဴမၞိဟ်ညးတၞဟ်ပ္တိတ်ကသပ်ချပ်ကၠောန်သ္ပကေတ်ဟွံဍာံစၟတ် နကဵုညာန်အလီဟွံသေၚ်၊ ဂုဏ်ဒယှ်တှ်ဟွံမွဲမွဲသာ် ဒယှ်တှ်ကေတ်နဲကဲကြာန်ကြာန် ညာန်စၞာဲဟွံသေၚ်။
ဟိုတ်နူဂုဏ်တၟေဟ်တၟဟ်နွံဍာံစၟတ်ပြာကတ်ဒၟံၚ်စိ၊ အလဵုလဵု မံၚ်ဂတဝ်ဒယှ်တမ္ညဝ်အာနူဘုံမၞိဟ် တိုန်အာဂၠံၚ်လ္တူစိုပ်ဘုံသွဝ် ဘုံဗြီုဓလီုဍိုက်လဝ်ကၠေတ်ကၠေတ် ဂေတ်ဂေတ်ကၠောံကၠောံတုဲ ဒယှ်တှ်လလောၚ်တြးအိုတ်အး ဗျာပ်တြးအာအလုံဘုံပိစှော်မွဲမာန်ရ၊ ဒေဝတဴအိန်ဗြီု နူစက္ကဝါတၞဟ်သ္အာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် ဂၠောဲကောံကၠုၚ်စက္ကဝါဏံမာန်တုဲ ဒေဝတဴအိန်ဗြီုတံဂှ် ညးမွဲကဵုမွဲ ဟီုတြးဗလးရမျှာၚ် ပရိုၚ်ဂုဏ်ကျာ်အိုတ်ရ။
ညးမွဲကဵုမွဲ လဴထ္ၜးကဵုပရိုၚ်ဂုဏ်ကျာ် ကေုာံ ရေၚ်သ္ကံတုဲ လလောၚ်တြးတိတ်အာစဵုကဵုစှ်လ္ၚီစက္ကဝါမာန်ရောၚ်။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ဂုဏ်ဒယှ်တှ်ကျာ်သဗ္ဗညုဂှ် မၞိဟ်မွဲကဵုမွဲ, ဒေဝတဴဗြမှအိန်ဗြီုမွဲကဵုမွဲ ဟီုထိုၚ်သးလလောၚ်တြးအာစက္ကဝါအိုတ်သီု၊ စိုပ်ကၠောံအာစဵုကဵုအနန္တစက္ကဝါတုဲ ဍိုက်ပေၚ်ကဵုပိုန်ဣဒ္ဓိယသဝွံရောၚ်။
(၄) ပိုည်သိရဳ ။ အတိုၚ်မစၞောန်ထ္ၜးလဝ်ပ္ဍဲတံပြကိုဟ်လိက်အုပ်(လိက်ကၞပ်)တေံဂှ် ကျာ်တြဲပိုဲ မစိုန်ဒှ်တဴပါရမဳဍိုက်ပေၚ်ကဵုစရာဲကျာ်သြဳရူပကာယဂေါဝ်ဆာဲ စိုပ်ကၞုၚ်ဂပ်ဝ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဗွဲမလောန်တုဲ ၜိုန်ရဗဵုလ္ၚောဝ်ကျောဝ်သ္ၚဳဂလိုၚ်လဵုကီုလေဝ် ဗဵုလ္ၚောဝ်ဟွံဖဲ ဟွံဟဲကဵုစိုတ် ဟွံပေၚ်ကဵုစိုတ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာတံရ။
အလုံဇကုသဏ္ဉာန်သဗ္ဗညုမွဲ မၞုံမ္ၚဵုကျာ်သြဳစၠးစရာဲသပ္ပါဲဒးရး မပ္တံမုက်မတ်ဇိုၚ်တဲအဝဲဇကုအိုတ်သီု စှ်ေသၞောတ်ဂေါဝ်ဆာဲ ဒှ်စရာဲကျာ်သြဳကွေံကွေံတုဲ ဒေဝတဴအိန်ဗြီုလဵုမွဲလေဝ် နိမိတ်ကတဵုဗဒှ်ရုပ်ဂွံတုပ်ကဵုကျာ်သ္ပဟွံမာန်ရ၊ ချူလေဝ်ဟွံတုပ် ချပ်လေဝ်ဟွံပိုၚ် ပြိုက်ပကာန်ဟွံဂွံသက်သက်ရ၊ ဍိုက်ပေၚ်ကဵုစၠးစရာဲဂေါဝ်ဆာဲဒှ်လျုၚ် ဇြုၚ်သ္ဍိုက်လောန်ဂှ် ညးကော်ခဴစပိုည်ဣဒ္ဓိသိရဳ− သိရိဝွံရောၚ်။
ဒဒှ်ရကျာ်သဗ္ဗညု ဂွံယၟုပိုည်ကျာ်သြဳ ပေၚ်ကၟိုဟ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကဵုစိုတ်ညးသပ္ပရိုဟ်မာန်တုဲ မၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳဂေါဝ်ကွေံကွေံဂှ်လေဝ် သတ်လဵုမွဲ ပြိုၚ်ပကာန်ဟွံမာန်ရ၊ ဒၞာဲရံၚ်လေဝ်ဆာဲ, ဒၞာဲရံၚ်လေဝ်ဂေါဝ်, ဗဵုလ္ၚောဝ်ဟွံဖဲလးလးတုဲ ကြဳဇှ်ပိုည်ဣဒ္ဓိဝွံရောၚ်။
သော်ဥဏ္ဏလုံ။ ပ္ဍဲအဒေါဝ်မုက္ခဝါကျာ်တြဲ အကြာဇဵုကၞေၚ်မတ်ၜါလပါ် မၞုံသာ်သော်လမ္စံက်ဂှ် သော်ဗုဗုၜတ်ၜတ် ကော်ခဴစသော် “ဥဏ္ဏလုံ” နွံပြာကတ်ဒၟံၚ်တုဲ ယဝ်ရပၠးတံၚ်ပ္တိတ်မ္ဂး − မၞုံဇမၠိၚ် “ဘာ်ဟတ်”ဒှ်ကီုရ၊ သော်ဥဏ္ဏလုံဂှ် ညးလ္ၚဵုကော်ခဴစ “သော်ကိဟ်”ရ၊ သော်ဂှ် ယဝ်ရစွံလဝ်အတိုၚ်ပကတိမ္ဂး ညံၚ်ရဴကဝးတောဝ်သုတ်သာ်သြန်ကီု ကဝးပူရေတ်ဂေတ်လုပ်လပါ်ပုၚ်တုဲ ညံၚ်ရဴစဳဗဂပ်ဇန်တပ်လဝ်ရတ်ဗိုတ်ကီု မၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳဇကုကာယဗွဲမလောန်ရ။
ပ္ဍဲကဵုလ္တူဖျုန်စၞာံသာ်ထဝ်ဂှ်၊ ဟိုတ်နူလျးအရံၚ်သော်ကၞေၚ်မတ်, သော်ဇဵုကၞေၚ်မတ်ၜါလပါ် မလမ္စံက်ဍိုပ်ဍံဒၟံၚ်ဂှ်ရ− သော်ဥဏ္ဏလုံ မၞုံကဵုလျးသာ်သြန်ဗုဗုၜတ်ၜတ်ဂှ် ပြာကတ်မံက်ကၠးတၟးတၟောန်တဴဗွဲမလောန်ရ၊ (အကြာသာ်လမ္စံက်, သာ်ဗုဍံက်စောန်, တၟးတၟောန်ကွေံကွေံရ) သၟဝ်သော်ဥဏ္ဏလုံ ဗဒါဲဂှ်ညိ, သော်ကၞေၚ်မတ်ၜါလပါ်ပါဲပုၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် ပၚ်ခၠံယာဗတိုန်ကၞုၚ်လပါ်လ္တူတေံတုဲ ညံၚ်ရဴလ္ၚာ်ကျောဝ်ဗဵုလ္ၚောဝ်ဒၟံၚ် သော်ဥဏ္ဏဘုံကီုရ။
“သာပနေသာကောဋိယံဂဟေတွာအာကဍ္ဎယမာနာဥပဍ္ဎဗာဟုပ္ပမာဏာဟောတိ” တဝှ်အဋ္ဌကထာသုတ်မှာဝါမဟာပဒါနသုတ်ဂှ် သော်ဥဏ္ဏလုံ မၞုံဇမၠိၚ်ဘာ်ပါတဲ၊ မွဲက္ဍကဵုပန်လပုဟ်ရောၚ်ဒှ်။
အကီုစၠးစရာဲကျာ်သြဳဂေါဝ်ဂေါဝ်ဆာဲဆာဲ သပ္ပါဲဒးရးလောန်ဂှ် စၞောန်ထ္ၜးဟွံအိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအပ္ဍဲကောန်မတ်မယးတၟးဂဵုလဟဵုဒၟံၚ်ဂှ် ညံၚ်ရဴစဳဗဂပ်ဇန်တပ်လဝ်မမၞိက်ရတ်ကီု၊ ကောန်မတ်လမ္စံက် နွံဒၟံၚ်အဒေါဝ်မတ်ဗုၜါလပါ်ဂှ်လေဝ် ညံၚ်ရဴသၟိၚ်ထိုၚ်ဟိုၚ်သာဲ ပဝ်ဂါဲတိတ်ကၠုၚ်နူအထိုက်ဒကှ်ဗ္တာၚ် ရာၚ်ဆာဲတဴဗွဲမလောန်ကီုရ။
အတိုၚ်ပြကိုဟ်မကၠုၚ် ပ္ညုၚ်ထ္ၜးလဝ်လက်သဏ်ကျာ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် စၞောန်ထ္ၜးကဵုဗၞတ်ညိနာၚ်ရ၊ ဇဵုမုဟ်မလကဲစှ်ေကၠုၚ်နူအကြာမတ်ၜါလပါ်ဂှ် ဟဂွံထ္ၜာတ် ဟဂွံလး ဒးကဵုဗၞတ်ဗ္ၜတ်ပြာကတ်မံၚ်ဂတဝ်ဒၟံၚ်တုဲ ညံၚ်ရဴကယျိုၚ်ကယျဝ်လဝ်မုက္ခဝါကီုရ၊ သၟန်ပါၚ်ၜါလပါ်ဂှ် ညံၚ်ရဴဖျောနလဝ်ဇာၚ်ၚု, ဍာ်ကြေက်ကီု ဗ္ကေတ်ဍာဲယောံဒၟံၚ်တုဲ မၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳ မစိုန်ဒှ်တဴတၠပါရမဳကၞောတ်အထောတ်ရ။
ၚေက်မဗုသ္အး− ညဳသၟဟ်တးဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴဇန်သတပ်လဝ်ရတ်ဗိုတ်ကီုရ၊ ပ္ဍဲကာလသ္ပကာဂအီ, ခၟောံကေုာံသၟာန်ပါၚ် သာ်ဍာဲဗ္ကေတ်ကဵုၚေက်သာ်ဗုၜတ် သာ်သြန်တံဂှ် တုပ်သမဟ်ညံၚ်ရဴပြိုၚ်ပကာန်စရာဲကျာ်သြဳ ညးမွဲကဵုမွဲကီုရ၊ ပ္ဍဲအရာမစၞောန်ထ္ၜးဟီုပျးလဝ်စရာဲကျာ်သြဳရူပကာယဇကုကျာ်တြဲ ကေုာံ အဝဲမပ္တံမုက္ခဝါသၟာန်ပါၚ်ဝွံ အယာံမာတ်ဂွံဆၜိုတ်တီကေတ်ညိညဇြိုၚ်သာဟေၚ် သကဵုတီကေတ်ဗၞတ်ညိနာၚ်ဟေၚ်ရဒှ်တုဲ စရာဲကျာ်သြဳသဗ္ဗညုဂှ် ညံၚ်ရဴတံၚ်ဂြဲလဝ်အာရီုမတ်မၞိဟ်ဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဂမၠိုၚ်ကီုရောၚ် ။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ−− တၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲပိုဲဍိုက်ပေၚ်ကဵုပိုည်ဣဒ္ဓိသိရဳ− သိရိကလိလောန်ကၠေံပိုန်စရာဲကျာ်သြဳမၞိဟ်ဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဗြီုဂမၠိုၚ်တုဲ အလုံသတ်ဝေနေယျ အနန္တစက္ကဝါဂှ် ဗဵုလ္ၚောဝ်ရောဖဲ, စိုတ်ဟဲရောမာန်, ပြိုၚ်ပကာန်ရောဂွံၚ်, နွံမံၚ်ကဵုမ္ၚဵုကျာ်သြဳ စၠးစရာဲဂေါဝ်ဆာဲစိုပ်ကၞုၚ် လျုၚ်တဴဗွဲမလောန်ရောၚ် ။
(၅) ပိုည်ကာမ ။ ပွမစိုပ်ဒတုဲကဵုပၟိက်ကျာ်, ပတုဲကဵုပၟိက်ကျာ် ဆၜိုတ်မၞုံအလုံအိုတ်သီုမာန်ဂှ် ပိုည်ကာမမ္ဂးယၟုရ။ တၠဳမၞုံကုပိုည်ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် ကတဵုဒှ်ကျာ်တုဲ သွက်ဂွံဟံၚ်ပြာ်သတ္တံ သွက်ဂွံဆောတ်သတ္တံဂှ် အတိုၚ်မရာလဝ်ဒၞာမိက်အတိုၚ်နွံပၟိက်ဂှ်ဟေၚ် သ္ဂောံဍိုက်ပေၚ်အာစိုပ်ဒတုဲမာန်ရ၊ ပၟိက်စိုတ်ကတဵုဒှ်ဗွဲမပြဟ်ဟေၚ် ပတုဲကဵုမာန်ရောၚ်။
(၆) ပိုန်ပယတ္တ။ လွဳပရာပ္တိတ်ဒြဟတ် ထတ်စောံဇၞော်လောန်ဂှ် ပိုန်ပယတ္တမ္ဂးယၟုရ၊ အတိုၚ်မစၞောန်ထ္ၜးလဝ်ပ္ဍဲတံပြကိုဟ်ဂါထာမၞုံတံဍေံ “စရံယောယဒိဝါတိဋ္ဌံ” တေံဂှ် သီုဗ္တံသီုတတ္ၚဲ ဟွံမွဲကဵုအခေါၚ်သၠးဇူဒီုဗက်ပြာ်ကဝါ်ပ္တိုန်ပ္ဍဲဂၠံၚ်တြဴတသိုက်မၞိဟ်ဒေဝတဴတသိုက်နိဗ္ဗာန်တုဲ သွက်ပရဟိတဒတုဲဖဵုမြမောဝ်သတ္တံဟေၚ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်ဒဒိုက် ဒးလွဳပရာပ္တိတ်ဒြဟတ်ဇၞော်ကွေံကွေံရောၚ်။ (ဣဝွံ အဓိပ္ပါယ်ပိုည်တြဴပြကာရောၚ်။)
သွက်ဂွံပၠောပ်စိုတ်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဘဂဝါ
- ဘဂဝါ၊ ကျာ်တြဲအတုလ၊ ပတၠပိုည်တၞောတ်ပိုည်၊ မၞုံကဵုပိုည်သေသာတ်၊ ဂွံပိုၚ်လဝ်ဓါတ်စိုတ်။ (ပိုည်ဣဿရိယ)
ပိုည်ဓဝ်လောကုတ္တိုရ်လေဝ်ဥဿုံ၊ ဆနွံဂွံလဝ်သီုဖအိုတ် (ပိုည်ဓမ္မ) ပိုည်အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်လေဝ် သီုဖအိုတ်ဂွံစိုန်သ္ကီု။ (ပိုန်ကာမ)
ဂွံလဝ်ပိုည်ကရီု၊ ညးဟီုထိုၚ်သးဂြုဂြု၊ နူဘုံဝွံကိုပ်၊ ဒဵုကဵုစိုပ်ဍုၚ်ဗြီု၊ သီုဗော်သွးလေဝ်လှဲလး၊ ပ္ဍဲဂၠးတိအိုတ်သမ္တး၊ ပ္ဍဲအကးပၠန်လေဝ်ဥဿုံ။ (ပိုည်ယသ)
ပိုည်နွံလွဳလေဝ်ဇၞော်၊ ပြာထော်လောန်သတိုတ်၊ မံက်အိုတ်အာဇၟာပ်ဘုံ။ (ပိုည်ပယတ္တ)
ပိုည်နွံကျာ်သြဳရုပ်၊ ချူလေဝ်ဟွံတုပ်၊ ချပ်လေဝ်ဟွံပိုၚ်၊ ဟွံမွဲကဵုပြိုၚ်၊ ပိုည်ဂမၠိုၚ်တြံ၊ တဴလောန်သတိုတ်၊ တဴလောန်အိုတ်အာတၞောတ်ဟေၚ်။ (ပိုည်သိရဳ)
သြ− တၟေၚ်နူညးတၞဟ်, တၟေဟ်တၟဟ်လောန်သတိုတ်, တၟေၚ်လောန်အိုတ်အာတၞုၚ်, သြ− လှုၚ်လတူလှုၚ်, ဒှ်ဒၟံၚ်တၞုၚ်လ္တူတၞောတ်, သြ− ဒှ်ဒၟံၚ်အထောတ်အဖျာ, စက္ကဝါလေဝ်ဥဿုံ, ဆနွံလေဝ်သီုဖအိုတ်, သြ− ဒှ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ၝောံကိုတ်(ဋ)၊ အိုတ်မၞိဟ်ဒေဝတဴ, ဗြမှဴလေဝ်ဥဿုံ, ဆနွံသီုဖအိုတ်ဟေၚ်, အိုဟ်− ဟွံကေၚ်ဒှ်ဒှ်တဴ, သြ− မၞုံကဵုအသဝ်ပြာထော်, ဇၞော်ကဵုတၚ်ဃဵု, ဒဵုကဵုထိုၚ်သးဟွံအိုတ်ဏီကွေံရောၚ်သွံ။ (နဲအ္စာတၠမှာထေရ်စန္ဒောဘာသ ဘာဓါတ်ကျာ် ကွာန်ကၟာဝက်) ။ ။
ဗီုသ္ဂုတ်သွာန်သၠုၚ်ဒတဴကျာ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ဂလာန်စပ်ကဵုသ္ဂုတ်သွာန်သၠုၚ်(သမၠုၚ်)ဒတဴကျာ်ဂှ် ညးမွဲကဵုမွဲ လညာတ်မွဲတၞဟ်ခြာတၟေၚ်အာညးသ္ကံ ဟွံတုပ်လးလးရ၊ လညာတ်ဟွံတုပ်, လကေတ်ဟွံသၟဟ် ဒှ်ဒၟံၚ်ဝါဒတၞဟ်တၞဟ်သာ်တုဲ သွက်ဂွံဂိုၚ်သမ္တီဗွဲမဍာံပြ သ္ပကိုန်ဂစိုတ်ဂှ် ဝါဂါတ်ကွေံကွေံရောၚ် ဒးထေၚ်ကေတ်ရ၊ ပ္ဍဲပြကိုဟ်ကျာ်ပါဠိဗုဒ္ဓဝၚ်ဂှ် “သောဠသဟတ္ထုဗ္ဗေဓ” စှ်တြဴ − ၁၆ ဟတ်မတွံလဝ်ရ၊ ပ္ဍဲအဋ္ဌကထာဂလိုၚ်တံဂှ် “အဋ္ဌာရသဟတ္ထုဗ္ဗေဓ”စှ်ဒ္စါံ−၁၈ ဟတ်မသ္ဂးလဝ်ရ၊ ပ္ဍဲဋဳကာသုတ်မှာဝါဂှ် “ဒွါဒသဟတ္ထော”စှ်ၜါ−၁၂ ဟတ် မၞုံတဴရ၊ ဣဝွံ ပၟိက်အ္စာအပရေဝါဒမဟီုသ္ဂးလဝ်ပၠန်၊ ညးကေတ်စှ်ဒ္စါံ ၁၈ ဟတ်ဂှ် ဝါဒလဵုဂွံပစၟတ်ဂွံသ္ပတိုၚ် ဂွံဂိုၚ်သမ္တီဂှ်ရော ။
လကျာ်ဂလာမှာထေရ်မၞုံပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုလ္ၚဵုလ္ၚဵုတံဂှ် သွက် “ဟတ္ထသဒ္ဒါ” ဂိုၚ်ကေတ်အရထမတွံဂး “မိဟ်” တုဲ စှ်ဒ္စါံ (၁၈−မိဟ်၊ မၞုံသၠုၚ်တြဴ−၆−ဟတ်)သ္ဂးလဝ်ရ၊ ဟတ္ထသဒ္ဒါတွံအရထထမိဟ်ဂှ် ဟွံမွဲပ္ဍဲအဘိဓာန်တုဲ ဝါဒမှာထေရ်တ္ကံသိၚ်ဃဵုဂှ် အ္စာလ္ၚဵု ပါဲကၠေံပၠန်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်သေၚ်ဟာ, ထံက်ရံၚ်ကဵုဝါဒတၞဟ်တၞဟ်သာ်တုဲ −−−
၁။ ပ္ဍဲပါဠိကျာ်ဂှ် − စှ်တြဴ (၁၆)ဟတ် ။
၂။ ပ္ဍဲအဋ္ဌကထာဂှ် − စှ်ဒ္စါံ (၁၈)ဟတ် ။
၃။ ပ္ဍဲဋဳကာဂှ် − စှ်ၜါ (၁၂)ဟတ် ။
၄။ ပ္ဍဲဝါဒမှာထေရ်တ္ကံသိဃဵုဂှ် − တြဴ (၆)ဟတ်မသၠုၚ်ရ။
ဟိုတ်နူဝါဒတၟေဟ်တၟဟ် တၞဟ်ခြာဒှ်အာတၞဟ်တၞဟ် သှ်ဟွံတုပ်မွဲတုဲ မၞိဟ်ခေတ်လၟုဟ်ဂမၠိုၚ် ဂွံဂိုၚ်သမ္တီပစၟတ်ဍာံဍာံပြပြဂှ် ဝါတ်ဂါတ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ညးလ္ၚဵု, အ္စာသၠပတ်လ္ၚဵု ဂွံဆဵုကေတ်ပ္ဍဲလိက်သ္ဂုတ်သွာန်သၠုၚ်ကျာ်စှ်ဒ္စါံ(၁၈)ဟတ်ဂှ် သၠုၚ်လောန်အာ ဟွံမွဲပၟိက်တုဲ ဟီုပ္တောံစွံလံၚ်ကျာ်ဂၠိုၚ်သာ်ဂၠိုၚ်ဗီု သ္ၚဳရံၚ်လိက် ဟွံမိက်ညှာဒညကဵုမုက်ကျာ်ရ၊ (ကျာ်တြဲပိုဲ− ယဝ်ရမၞုံသၠုၚ်စှ်ဒ္စါံဟတ်မ္ဂး− မၞုံသၠုၚ်ၜိုတ်ကၟဳစိၚ်သ္ၚိဒှ်ရ၊ ရဲလံၚ်ပိဏ္ဍပါတ် ဒးပစဝ်တၞိန်တုဲ ဒးဂွာန်တိုန်လံၚ်ရ) သ္ဂးလဝ်သာ်ဝွံတုဲ ပါၚ်ၜက်သာတ်အာရ။
သၠုၚ်ကျာ်ပကတိဂှ် နကဵုဟတ်ကျာ်ပန်ဟတ်၊ နကဵုဟတ်ပိုဲမၞိဟ် ဒှ်ဒ္စါံဟတ်ဟီုဂး သ္ပပြာကတ်ဒၟံၚ်တုဲ ညးတီအဲတီရ၊ အ္စာတၠမည်ပိုဲလေဝ် ကေတ်စှ်ဒ္စါံဟတ်သၟးရောၚ် ဂၠိုၚ်ဂွံဂိုၚ်သမ္တီလဝ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ပ္ဍဲအရာစပ်ကဵုဒးဟီုဒးဂး သ္ဂုတ်သွာတ်သၠုၚ်ဒတဴကျာ်ဂှ် ဂၠာဲသၟာန်စံၜတ်ရံၚ်အ္စာသၠပတ် ထိုၚ်သးဂုဏ်ကျာ် ထိုၚ်သးဣဒ္ဓိအာနုဘဴကျာ်တံဂှ်တုဲ ပ္ဍဲလိက်အုပ်ဗၟာ မၞုံယၟု “ရတနာဂုဏ်ရည်” လေဝ် မၠာ်သ္ၚဳဗှ်ရံၚ်အိုတ်ညိ။
ဗီုဂွံသ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ်ဗွဲခမၞောန်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ဨဝံနဝဟိဂုဏေဟိ၊ လောကမှိကိတ္တိဗျာပိတံ။
အတုလံဓမ္မရာဇာနံ၊ စန္ဒာမိတဳဟိသာဒရံ။
ဨဝံနဝဟိဂုဏေဟိ၊ န− ကဵုဂုဏ်ဂမၠိုၚ် ဒ္စိတ်, မၞုံလ္အိတ်ဘဂဝါ၊ မၞုံတံအရာဟံဝွံ။ လောကမှိ၊ ပ္ဍဲ−ဘုံပိထပ်, ပညပ်တွံလဝ်, စိုပ်သၟတ်နရက်, ဘဂဂ်ဘုံလ္တူ။ ကိတ္တိဗျာပိတံ၊ တၠဳ−ဂှ် ဒဗရုအံသဝ်, တမ္ညဝ်ဒိုဟ်စှ်, ဒယှ်တှ်အိုတ်အး၊ ဗျာပ်တြးကၠောံအာ, အလုံစက္ကဝါမွဲ။ အတုလံ၊ တၠဳ−ဂှ် ဒဟွံမွဲကဵုပြိုၚ်ပကာန်, ဋ္ဌာန်လဵုဟွံသှ်ေ, သၟေဟ်ညိဟွံမွဲ၊ ဇၞော်ဗွဲဂုဏ်သဳလသမာဓိပညာ။ ဓမ္မရာဇာနံ၊ န်− ကျာ်တြဲသၟိၚ်ဓဝ်, အံသဝ်ဟွံအိုတ်, ၝောံကိုဋ်(တ်)ညးဘုံပိ။ တဳဟိ၊ န− ကဵုဒွါရဂမၠိုၚ်ပိ, ပဳတိမိပ်စိုတ်, အိုတ်ကဵုအဝဲ, ပၚ်တဲသီုၜါ, ကာယလေဝ်ချဳ, ဝါစဳလေဝ်ပံက်, စိုတ်ဟွံဍံက်စောန်, ကၠောန်ဟွံလၞုဟ်ဒကုဲ။ သာဒရံ၊ ၚ်− မၞုံကဵုပွမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴဂှ်ဒှ်တုဲ။ ဝန္ဒာမိ၊ ပ္ဍံ− လ္ၚောဝ်ရှ်ေသှ်ေ, ဖျေံက္ဍိုပ်သ္ၚဳမၠာ်, ရုပ်ကျာ်လေဝ်လျုၚ်, ဖျုၚ်စိုတ်လေဝ်မြဟ်, ဗှ်ဂုဏ်ထိုၚ်သး, ထ္ၜးဂုဏ်စိုပ်သၚ်, ပၚ်ခၠံသၟိပ်တဲ, အဝဲမဂေါဝ်ကျေဝ်, အောပ်မာဇံသဝ်ရလေဝ်အဴ ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် ။ ။ ဂလာန်မပ္တံပ္ဍဲဘုံပိထပ်မ္ဂးဂှ် − ကာမဘုံ, ရူပဘုံ, အရူပဘုံ၊ ကာမဘုံဂှ် သွဝ်တြဴ, မၞိဟ်မွဲဘုံ, အပါယ်ပန်ဘုံရ၊ ရူပဘုံဂှ် ဘုံဗြီုမၞုံကဵုရုပ်စှ်တြဴဘုံရ၊ အရူပဘုံဂှ် ဘုံဗြီုမၞုံကဵုနာံပန်ဘုံရ၊ ပံၚ်ပကောံဖအိုတ် ဂွံပိစှော်မွဲ(၃၁)ဘုံရ၊ ဘဝဂ်ဘုံလ္တူမ္ဂးဂှ် − ဘုံဗြီု “နေဝသညာနာသညာယတန” အရူပပန်ဘုံ − ဘုံကၞောတ်ဘဝကော်ခဴစ “ဘဝဂ်” မ္ဂးယၟုရ၊ ဂုဏ်သဳလသမာဓိပညာကျာ်ဂှ် ဒယှ်တှ်တမ္ညဝ်သၟဝ်တေံစိုပ်နရက် လ္တူတေံစိုပ်ဘဝဂ်ရ။
ဂုဏ်တံဂှ် ဇၞော်ပြဲသၠဲလးလ္တူနူညးတၞဟ်တုဲ ဟွံမွဲကဵုပြိုၚ်ပကာန် ဋ္ဌာန်လဵုဟွံသှ်ေရ၊ ပူဂဵုလဵုမွဲလေဝ် ဟွံဂံၚ်ပြိုၚ်ပကာန်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ပ္ဍဲလက်ထက်ကျာ်သဗ္ဗညုဂှ် ရဲတဳမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဂမၠိုၚ် ပြိုၚ်ပကာန်ကဵုကျာ် မိက်ဂွံထ္ၜးအစောန်ကဵုကျာ်အိုတ်ရ၊ ကာလလုပ်ဝိုၚ်ပြိုၚ်ပကာန် ဟွံဂံၚ်ဂၠာဲဂၠံၚ်ဒမြိပ် ဂြိပ်ပြးဒကးအိုတ်ရ၊ ပူဂဵုလဵုမွဲ ဂွံတုပ်သၟဟ်ကဵုဂုဏ်သဳလသမာဓိပညာပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုကျာ် ဟွံမွဲသက်သက်ရ။
ပူဂဵုကၠုၚ်ပြိုၚ်ပကာန်တံဂှ် ဒှ်ညံၚ်ရဴစၟလဳလိၚ် − စၟလော်လိၚ်ကဵုသၟိၚ်ဂိတုကီုရ။ (လျးစၟဠဠိၚ်ကဵုလျးသၟိၚ်ဂိတု)ဂှ် ဗီုလဵုဂွံပြိုၚ်ပကာန်ညးသ္ကံရော, ဂကူတအမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ မဒှ်ကွေတ်မ္ၚးသာသနာတံဂှ် ၜိုန်ရမိက်ဂွံပြိုၚ်ပကာန်ကဵုကျာ်ကီုလေဝ် ဒးဒှ်အာသၟးသၟးတုဲ ကလိဂွံမုက်ဂွ, ဂွံဒစိုၚ်ၚုက်ယာမုက်ဟွံမာန်အိုတ်ရောၚ်။
ၝောံကိုဋ်ညးဘုံပိမ္ဂးဂှ် − သၟိၚ်ဨကရာဇ်ဂၞကျာ်ဂမၠိုၚ် မသၠိုက်လဝ်ပ္ဍဲက္ဍိုပ်ဂှ် “ၝောံကိုဋ်” ညးမကော်ခဴစရ၊ ထဝ်ဂတှ်ေ− ဂၠးထဝ်စဳလဝ်ရတ်မတ်နာနာသာ်တုဲ ပူလဝ်ပ္ဍဲကၞေၚ် (ကဝးစုတ်ပ္ဍဲကၞေၚ် ဂေတ်ကၠောံ)ဂှ် “ဗြကၞေၚ်” မ္ဂးယၟုရ၊ ကျာ်တြဲပိုဂှ် မစိုန်ဒှ်တဴ ၝောံကိုဋ်ဗြကၞေၚ်ညးဘုံပိ ထေက်ကဵုစွံပ္တန်လဝ်ပ္ဍဲကၞိပ်, သၠိုက်လဝ်ပ္ဍဲက္ဍိုပ်သတ္တံ မဒှ်အရာဒတန်ဒၞာဲဝါဲသ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴအဲပရဲတုဲ မစိုန်ဒှ်တဴသၟိၚ်ဓဝ်ဇၞော်မွဲရ၊ သၟိၚ်ဓဝ်ဇၞော်ဂှ် မတုပ်သၟဟ်ကဵုၝောံကိုဋ်ဗြကၞေၚ် တၟေၚ်ထဝ်သြန်ရတ်ပေၚ်က္ဍတ်ဒၟံၚ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ၝောံကိုဋ်ဗြကၞေၚ်မ္ဂးဂှ် ဒှ်အရာအပေါတ်ကြိယာပြဲပြဲ တဲသၠုၚ်သၠုၚ် ဒုၚ်ပ္တိုန်ပ္ဍဲလ္တူကၞိပ်တုဲ သၠိုက်စုတ်လဝ်အိုတ်ရောၚ်။
ကာယလေဝ်ချဳ, ဝါစဳလေဝ်ပံက်, စိုတ်ဟွံဍံက်စောန်မ္ဂးဂှ်− ကာယဝိညတ်မဒှ်ဟိုတ်ပွမလ္ၚောဝ်, ချဳကသဳကာယပွမပၚ်ခၠံသၟိပ်တဲနကဵုကာယဇကုဂျ် “ကာယဒွါရ” မ္ဂးယၟုရ၊ ဝစဳဝိညတ်မဒှ်ဟိုတ်ပွမလ္ၚောဝ်ဖ္ဍေါတ်ဂုဏ်ကျာ် နဗပါ်ပါၚ်− နကဵုရမျှာၚ်ပံက်ပါၚ်ချဳကသဳဂှ် “ဝစဳဒွါရ” မ္ဂးယၟုရ၊ ညံၚ်ရဴဇၞော်ပၟဝ်ဓဝ်ဘာဝနာကီု သီုကဵုကာယပါၚ် ဟွံပါ, ကုသဵုဇဴစိုတ် မသ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ဂှ် “မနောဒွါရ” မ္ဂးယၟုရ။
မနောဒွါရဂှ်လေဝ် ညိညဟွံဍံက်စောန်ကၠိခ္ဍက်သ္အးဇ္ၚး ဗုလျုၚ်ဇြုၚ်ကေဝ်ၜတ်တကတ်ဗွဲမလောန်တုဲ ကုသဵုစိုတ်သက်သက်ဟေၚ် ကတဵုဒှ်ပ္ဍဲသန္ထာန်ပူဂဵုဂှ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဗီုရုပ်ကျာ်တြဲမၞုံပြာကတ်ဃောထတ်ဒၟံၚ်နကဵုခန္ဓကာယတေံ ဍိုက်ပေၚ်ကဵုကဵုဂကောံဂုဏ် မဂပ်ဝ်ထီုဗးဂလိုၚ်လဝ်ဂှ် လျုၚ်ဏာပ္ဍဲစိုတ် ဖျုၚ်ဏာပ္ဍဲစိုတ်ညိ၊ ပါဲနူဂှ် သီုကဵုမဟီုထ္ၜးထိုၚ်သးဂုဏ် နကဵုပါၚ်လပုဟ်တဲစှ် သၟဟ်ညံၚ်ရဴပၞာၚ် ပၚ်ခၠံသၟိပ်တဲ နကဵုအဝဲကာယ မဂေါဝ်ကျေဝ် အောပ်မာဇံသဝ်တုဲ လ္ၚောဝ်ဒၟံၚ်ဗွဲမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴရောၚ်။
ဂုဏ်ဖဵုဂွံပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဗဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ပ္ဍဲအရာဇၞော်ပၟဝ်ဓဝ်ဘာဝနာဗုဒ္ဓါနူဿတိကမ္မဋ္ဌာန် မွဲဟာန်ကေုာံ ပွမသ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် ကၠာဟွံဂွံသမာဓိ, စိုတ်ဟွံတန်ကြန်ဏီ ဟီုဍေံရ၊ ယဝ်ရသ္ပဒၟံၚ်အာရီုပ္ဍဲဂုဏ်မွဲဓဝ် ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါ ထပ်ကဵုထပ်မ္ဂး − ၜိုန်ရစိုတ်ဇကု မိပ်ဇြိပ်လဟိၚ်လဟာဲဂလိုၚ်လဵုကီုလေဝ် ညံၚ်ရဴမၞိဟ်ဟွံမိက်ရံၚ်သ္ၚဳကၠံပ္ကဴဥဒျာန် မက္ဍန်ဂြက်ဍောတ်သွတ်လံလံလလကီုရ။
အခါကာလညာတ်ဒးကၠံပ္ကဴဥဒျာန်ဇၞော်ဇၞော်သၠဲသၠဲတံဂှ် ညံၚ်ရဴဗဵုဝေၚ်ဟွံဖဲဟွံဟဲပ္ဍဲစိုတ်ကီုရဒှ်တုဲ ကၠံပ္ကဴဥဒျာန်သၟတ်ဂှ် စိုတ်ဟွံလုပ်စကွေံကွေံကြာန်ကြာန်ဏီရ၊ တုပ်တဴညံၚ်ရဴသာ်ဂှ်ကီု ယဝ်ရမိပ်ဇြိပ်ဟလိၚ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်မွဲဓဝ်မ္ဂး − ဟွံမိပ်ကွေံကွေံ− စိုတ်ဟွံမြဟ်မြဴ ဟွံမှောဝ်ဇဴကွေံကွေံတုဲ စိုတ်ကလှ်လဖှ်ပြးဆာဲ လာဲလီုအာမာန်ရ။
ပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ်ဂှ်− မွဲတုဲမွဲပၠန် − ဂတးဂတုန်ဗ္ဂေတ်ဏာနၚ်တုဲ ယဝ်ရဂွံသ္ပအာရီုမာန်− ဂွံပၟတ်မာန်မ္ဂး− ညံၚ်ရဴဂွံမိပ်လဟိၚ်ပ္ဍဲကၠံပ္ကဴဥဒျာန်ဇၞော်ဇၞော်သၠဲသၠဲ ဟွံဖဲကဵုစိုတ်, စိုတ်ဟွံဟဲလောဲလောဲကီု၊ မိက်ဂွံမိပ်လဟိၚ်ဒၟံၚ် ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါတုဲ စိုတ်ဓါတ်မၞိဟ်သ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ်လေဝ် လျုၚ်သ္ဍိုက်မှောဝ်ဇဴမြဟ်မြဴတိုန် ဟဂွံသ္ဂုတ်ခြာရ၊ လံကဵုလံ ပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်မွဲမွဲဂှ်လေဝ် စိုတ်သမာဓိတန်ကြန်တေဝ်ကြေဝ်ညိၚ်ၜတ်ကၠုၚ်ရ။
ပူဂဵုဂွံဇၞော်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်မွဲဓဝ်ကဵုဂုဏ်ကျာ်ဖအိုတ်ဂှ် စိုတ်တန်ကြန်အာရီုစိန်ဝုန်ဟွံတုပ်ညးသ္ကံရ၊ ပူဂဵုဇၞော်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဖအိုတ်မာန်ဂှ် စိုတ်တန်ကြန်ခိုဟ်အာရီုဗိုန်ဗတ်ဇြဟတ်သမာဓိဇၞော်လောန်တုဲ ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုတေံဂှ် ညံၚ်ရဴရုပ်ကျာ်ဂမျိုၚ်ကီု တၟးပြာကတ်ညာတ်ကေတ်မာန်ရ၊ (ညာတ်နကဵုမနောဒွါရဝဳထိစိုတ်နဲအဘိဓဝ်ရ) ပူဂဵုဇၞော်ပၟဝ်ဆၜိုတ်ဂုဏ်ကျာ်မွဲဓဝ်ဂှ် စိုတ်ချဳကသဳကလှ်လဖှ်ပြးဆာဲအာဂွံရ၊ ကလိဂွံစိုတ်သမာဓိဍောတ်သွတ်ညိရ။
ဆဂးဂှ် “ဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ် လ္အိတ်ပၟဝ်ဟွံမာန်လဝ်ကဵုဒှ်ကၠာရ− ဆၜိုတ်ဂုဏ်ကျာ်အရဟံမွဲဓဝ် ဂွံပၟဝ်အာပိုၚ်ခြာဂုန်ဖဵုတွဵုဒၞက်ဟွံမာန်ဏီ”ဂှ် ဒှ်ဖဵုဂွံပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဝွံရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− အတိုၚ်နဲဝွံ ဂုဏ်ကျာ်မွဲလေဝ်ကဵုဒှ်, ဖအိုတ်လေဝ်ကဵုဒှ်, ကောန်ဂကူရာမညတံ− ယဝခါရနွံပၟိက်သၟိက်ဂွံပၟဝ်သ္ပအာရီုမ္ဂး ဗွဲကိုပ်ကၠာ ဒးဖျေံလဝ်ဗွိုၚ်ဒပ်ထ္ၜိုၚ်ကၟာၚ်ကၠေတ်ကၠေတ်ရ။ (သဳလလေဝ် ဒးဒ္ဂိုန်, မေတ္တာလေဝ်ဒးဖျေံရ) ။
ဒပ်ထ္ၜိုၚ်ကၟာၚ်ဂှ် ဒးဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်သဳမသုန်, သဳဒ္စါံ, သဳဒ္စိတ်, သဳစှ် မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ဒးသ္ပဗွဲကိုပ်ကၠာတုဲ မၚ်မွဲလဝ်ဗိုန်ဗိုန်ဗတ်ဗတ်အိုတ်ညိ၊ တုဲပၠန်− ပ္ဍဋ္ဌာန်လ္ၚုသ္ၚိတ်ဇြဒၞာဲဟွံဂဗမၞိဟ်အာကၠုၚ်ဂှ် ကဵုဂွံဒှ်ညိ၊ ဆဂးဂှ်− ယဝ်ခါရဒှ်မၞိဟ်ဗြဴဗြဴမ္ဂး သ္ကံလ္ၚောဝ်ဂွံပ္တေဟ်ဖျေံစိုတ်ဟွံမွဲ, ဟွံပါအာတုဲ ဒၞာဲဋ္ဌာန်လ္ၚုမပ္တံဗဒါဲကျာ်စေတဳ, ကျာ်ပဋိမာရုပ်, ဇရေၚ်တံဆု, ဂိုဟ်လိုဏ်, ဒဵုထီု, ဘာဂြိုပ်ဒၞာဲဗဒိုပ်ဂၠိုၚ်ဝွံ ဟွံထေက်ကဵုဒၟံၚ်သ္ပအာရီုဟွံကြိုက်, ပၟဝ်စဟွံအပ်ဟွံဂပ်ဝ်ရ။
“ကံမၚ်မွဲပိုန်ဟာန် − ညာန်မၚ်မွဲအာယုက်” ညးကလုက်ဗြုထ္ၜးလဝ်တုဲ ညာန်မွဲဂှ် ဒၞာဲအရာအိုတ်သီု ဒှ်ဇၞော်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ရ၊ ဗ္တံလေဝ်ကဵုဒှ် တတ္ၚဲလေဝ်ကဵုဒှ် ဒးပ္တေဟ်ဂမြၚ်ညာန်ရ၊ ပ္ဍဲအရာစပ်ကဵုပၟဝ်ကမ္မဋ္ဌာန်ဝွံလေဝ် ဒးစကာဍာ်သ္ဍိုဟ်ဒးပဇၞော်ကဵုညာန်ရ၊ ၜိုန်ရဟီုလဝ်ညာဏ်ကီုလေဝ် ဝဳရိယဒးပါကီုရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဒၞာဲဋ္ဌာန်မဒးရးဗၠးဒုဟ်ဗၠးဘဲရုဲစှ်ကေတ်ဋ္ဌာန်ပရဲတုဲ ညံၚ်စိုတ်ပူဂဵုလွဳပရာဓဝ်ပၟဝ်စဍာံဍာံ ဂွံကတဵုဒှ်ဂှ်လေဝ် ဒးသှ်ပ္တဴလဝ်စိုတ်, ဒးကၟောန်လဝ်စိုတ်ဇကုရ၊ ဆဂှ်ဟွံသေၚ်ဏီ ညံၚ်ရဴဇကျာ်တြဲ ဂွံကၠုၚ်တၟးပြာကတ်ပ္ဍဲဂတုမုက်ဇကုမာန် ဂွံညာတ်ကေတ်နကဵုစိုတ်မာန်ဂှ်လေဝ် အတိုၚ်လၟေၚ်သၟဝ်ဝွံ ပၠောပ်စိုတ်သ္ပအာရီုအိုတ်ညိ။
၁။ ဂုဏ်ဗုဒ္ဓ − ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် ပ္ဍဲအခါကာလဂဗဆဵုဂွံဗဵုလ္ၚောဝ်ကျာ်တြဲဒဳပၚ်ကိုရ်(ဒဳပၚ်ကဵု) ဃောဘဝဣသိသုမေဓဗောဓိသတ်တေံဂှ် နကဵုပၟိက်ဆန္ဒ မိက်ဂွံဟံၚ်ပြာ်သတ် ထတ်သ္ကာတ်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ဗွဲမလောန်တုဲ “ဗုဒ္ဓေါ − ပ္ဍဲကာလသ္ဂောံတီကေတ် (ဓဝ်သစ္စပန်)မ္ဂး− ဗောဇေယျံ − သတ္တံလေဝ် သကဵုတီရောၚ်” ရဴသာ်ဝွံ သ္ပလဝ်အဓိဋ္ဌာန် ပၠောပ်လဝ်စိုတ်ရ။
၂။ ဂုဏ်သုဂတ − အတိုၚ်မသ္ပလဝ်အဓိဋ္ဌာန်ဂှ် သၠးပွးကၠေံဂြပ်ရတ်ပိုန်ဟာန် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်, သၠးကၠေံလမျီုဟွံမွဲကဵုလၟိဟ်ဂၞန်, ဂိုတ်ကၟောန်လဝ်ဓဝ်သတိဇၞော်ကဵုဇြဟတ်တုဲ ညံၚ်ကွေတ်ဟဂွံပၠန်ဂတးမှာရာယောၚ်ယာအာဂှ်လေဝ် ဝေၚ်ပါဲစ္ဍးကၠေံနကဵုလညာတ်ညာဏ်ဇကုဇကုရ၊ ဝေၚ်ပါဲသၟးဟွံသေၚ်ဏီ သီုကဵုဗပေၚ်ကၠုၚ်ပါရမဳဂမၠိုၚ် ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ဂၠၚ်လေဝ်ဗပေၚ်ထပ်ကဵုထပ်၊ ကၠုၚ်တပ်တးခိုဟ်ကွေံ, ကၠုၚ်ဒးရးဗွဲမလောန်ရ။
၃။ ဂုဏ်ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္န − ဍိုက်ပေၚ်ကၠုၚ်ပါရမဳသာ်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲဘဝကတဵုဒှ်ကျာ်ဂှ်လေဝ် ဍိုက်ပေၚ်ကေုာံဒ္ဂေတ် − စရဏ − စှ်သုန်(၁၅)ပြကာ မၞုံတံပွမမၚ်မွဲလဝ်သဳလ, ပွမမၚ်မွဲလဝ်ဣန္ဒြိ − ဣိန်ရဳမပ္တံမတ်ကတောဝ်ရ၊ ဃောဂွံမံၚ်လ္တူပလ္လၚ်ပၞၚ်ရတ်မပြဲ သၟဝ်ဇြဲဗောဓိကၠာဟွံဒှ်ကျာ်က္ဍၚ် ပ္ဍဲဂိတုပသာ်ပေၚ် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ ပယာံတ္ၚဲပၠိုတ်ဂှ် ကလိဂွံ “ပုဗ္ဗေနိဝါသာနူဿတိညာဏ်” မဗှ်ဗၞုဟ်တီညာတ်ကေတ်ဘဝကိုပ်ကၠာတေံမာန်ကီု။
ပ္ဍဲပယာံသ္ဂါတ္ၚဲဂှ် ကလိဂွံ “ဒိဗ္ဗစက္ခုညာဏ်” မတုပ်ကေုာံမတ်ဒေဝတဴ မညာတ်ကေတ်သတ်အလုံမွဲဂၠးတိစက္ကဝါမာန်ကီု။ (မညာတ်ကေတ်ဒဒိုက်သတ်ပေၚ်က္ဍတ်ဒၟံၚ် အလုံမွဲစက္ကဝါမာန်ကီု)၊ ပ္ဍဲပယာံယးတၟးဂှ် ကလိဂွံ “အာသဝက္ခယညာဏ် − အရဟတ္တမဂ္ဂညာဏ်” ညာဏ်မလေပ်သ္ကုတ်ဗပိုတ်, ဖအိုတ်, သကှ်ဇတ် − လဇတ်ထောံလၟက်လၟုဲကိလေသပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုမာန်ကီုဂှ် ညာဏ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ်မွဲအဆံၚ်ကဵုမွဲအဆံၚ် ကတဵုဒှ်မံက်ဂတဝ်တိုန်အိုတ်ရ။
၄။ ဂုဏ်အရဟံ − ဟိုတ်နူဍိုက်ပေၚ်တဴကေုာံညာဏ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ်ရ− စိုတ်ဓါတ်ကျာ်တြဲဗုၜတ်လျုၚ်ဇြုၚ်ကေဝ်ယးတၟး, သ္အးဇ္ၚးနူလၟက်ကမၠိကိလေသတုဲ ဗုၜတ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴတောဝ်ချဵုကီုရ။
၅။ ဂုဏ်သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ − ပ္ဍဲစိုတ်ဓါတ်ကျာ်တြဲသ္အးဇ္ၚးဇြုၚ်ဂွုဗုၜတ်ဒၟံၚ်ညံၚ်သာ်သြန်ဗီုဂှ်ဂှ် ညာဏ်ဇၞော်ကတဵုဒှ်မံက်တိုန် ဟဂွံသ္ဂုတ်ခြာတုြ အရာမတီကေတ်အိုတ်သီုညိကီုဟွံသၟေဟ်သှ်ေဇးဟွံမွဲတုြ တီကေတ်လောဲလောဲတီကေတ်အလုံဖအိုတ်မာန်ရ။
၆။ ဂုဏ်လောကဝိဒူ − ညာဏ်မဇၞော်မပြဲသၠဲလးမြဴသာ်ဝွံ နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲတၞောဝ်သန္ထာန်စိုတ်တုဲ ဟိုတ်နူလဒပ်သတၚ်ဒၟံၚ်ဟွံပိုတ်သ္ဂုတ်ဂှ်ရ− ကျာ်တြဲတၠဂမြၚ်ဂြၚ်တီညာတ်ကေတ်ဓဝ်ရုပ်နာံသၚ်္ခါရလောက, ကေုာံ သတ်အနန္တကဵုဂၠးတိလိုက်ဏံမာန်ရ။
၇။ ဂုဏ်အနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိ − ပၟိက်ဆန္ဒသတ္တလိုက်အလုံအိုတ်သီုဂှ် ကေဝ်ၜတ်ပါ်ပါဲ ဒကဵုလၟာဲရံၚ်ဣန္ဒြိမပ္တံ “သဒ္ဓါ − ပညာ ” ကြံၚ်ၜတ်မာန် − သ္ပမာန်တုဲ ညံၚ်ဂွံစှ်ေ, ဒးကဵုပၟိက်သတ္တံဂှ်လေဝ် ဟီုတွံဝေတ်ဗ္တောန်စၞောန်ထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်တြဴမာန်ရ။
၈။ ဂုဏ်သတ္ထာဒေဝမနုဿနံ − ဗီုကျာ်တြဲဟီုတွံဝေတ်ဗ္တောန် စၞောန်ထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်တြဴညံၚ်ဂွံဒးကဵုပၟိက်ဂၞပ်ဇကုမာန်ဂှ် ဟွံရုဲပ္တိုန်အ္စာ, ယဝ်ရသဒှ်အာမ္ဂး − ပူဂဵုလဵုမွဲ ဂွံရုဲပ္တိုန်အ္စာ, သ္ပအ္စာဂှ်ရော, ကျာ်တြဲမွဲဟေၚ် မဒှ်အ္စာဇကုဇကုဗွဲစၟတ်ပၠန်ရ။
၉။ ဂုဏ်ဘဂဝါ − ဟီုတွံကဵုဒ္ဂေတ်ဝေတ်ဗ္တောန်လဝ်သတ္တံ မွဲဟာန်ကေုာံ မၞိဟ်ဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဗြီုကဵုဂီုကၠီုဒၟံၚ်ပ္ဍဲဒ္ဂေတ်ပဋိပတ် မဖှ်သာ်ဝွံတုဲ မဒှ်အ္စာသဝ်မဍိုန်ဍောန်ယေန်သၞာၚ်တံဂှ်ရ၊ ဗီုပိုန်ဣဒ္ဓိအာနုဘဴစရာဲကျာ်သြဳ ကျာ်တြဲမဇၞော်လောန်ဂှ်လေဝ် သ္ပအာရီုအိုတ်အာဟွံမာန်ရောၚ်သွံ။
အာရီုကျာ်ပြာကတ်ဒှ်ဇြဟတ်ကုသဵု။ ။ သ္ဂောံပြာပ်သဳကၠဳခစကျာ်, ပ္တေဟ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကျာ်, ဂွံသ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴလဝ်ကျာ် မတၟေၚ်တၟဟ်သာ်ဂှ်ဂှ် ကုသဵုကံပိုဲကၠာကၠာတေံ ခိုဟ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ဂွံဗှ်ဗၞုဟ်ဒၟံၚ်ဂုဏ်ကျာ်, ဂွံသ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ဂှ် ဒှ်တသိုက်စိုတ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ရန်တၟံကဵုကျာ်, ဖျုၚ်လဝ်စိုတ်ကဵုကျာ်တုဲ ဂွံကဵုဒါန်သ္ပပူဇဴမပ္တံပုၚ်ကွာၚ် ပၞာၚ်ဓုပ်သ္ဍဴ ပ္ကဴသြဴမြမောဝ်ဂှ်လေဝ် မၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳဟွံအောန် ဒှ်ကလောန်ပါရမဳပြဲပြဲတဲသၠုၚ်သၠုၚ်ရ။ (မူလညးချူစ−ပ္ကဴသဴ)
ဂွံသ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်, ဗှ်ဗၞုဟ်ဗ္စာရဏာပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဂှ် စာ်စ္ဍးအာနူလၟက်ကမၠိကိလေသပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုမာန်တုဲ ဟိုတ်နူကုသဵုစိုတ်ကတဵုဒှ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ဂှ်ရ− ယဝ်ရသ္ဂောံပအာရီုပၠောပ်စိုတ်ထပ်ကဵုထပ်မ္ဂး − ကိလေသအောန်လ္တူအောန် ညန်ကဵုကြပ်အိုတ်ရ၊ ကိလေသဇၞော်မံၚ်ဂှ် ဍောတ်စှ်ေမွဲခဏဘာ်အံၚ်, ကိလေသတီုမံၚ်ဂှ် ကြဳစှ်ေမွဲခဏဘာ်အံၚ် ဂွံဒၟံၚ်တသိုက်စိုတ်လၟိုန်ရ။
ညးမဒၟံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိဋ္ဌာန်ဂမၠိုၚ်၊ ဂလိုၚ်လဵုအခေါၚ်သၠးၜးဟွံမွဲကီုလေဝ် ကာလကလောန်သောၚ်ၜးသၠးမံၚ်ညိညဗၞတ်ဂွံအခိၚ်မာန်ဂှ် ဒးဂစာန်ပၟဝ်စဂုဏ်ကျာ်ရ၊ ဗွဲကိုပ်ကၠာ ၜးသၠာဲထောံကယျိုၚ်ကယျဝ်ကဵုဒးရးတုဲ ပ္ဍဲဂတမုက်ကျာ်လေဝ်ကဵုဒှ် ပ္ဍဲဒၞာဲသတိက်သ္ၚိတ်ဇြလေဝ်ကဵုဒှ်၊ ဗွဲမဂဇံတက်ထွာဲ နကဵုဂဇံဒက်ထွာဲဟေၚ် သ္ပအာရီုဂုဏ်ကျာ် − ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ထပ်ကဵုထပ်ညိ။ သွက်ညးဗြဴဗြဴဂှ် အေံဒေံတုဲ ဂဇံညိ။
ကလောန်ကၟိတ်ဂၠိုၚ် ဟွံဂွံအခိၚ်ကွေံကွေံလေဝ် စိုတ်ဇကုကဵုဂွံစောဲဒၟံၚ်ပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်မွဲမွဲညိ၊ ဟီုဍေံရ− ဃောမပ္တံအာကၠုၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်ဍုန်တိုပ် ကၠောန်ကမၠောန်ဇၞော်ဍောတ်တံဂှ်၊ ယဝ်ခါရဂွံသ္ပမံၚ်အာရီုဗှ်ဗၞုဟ်မံၚ်ဂုဏ်ကျာ် ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုမ္ဂး − ကလိဂွံဂုဏ်ဖဵုလိုက်ပလိုက်ၜါပြကာမာန်ရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ− အဟိန်ကၠောန်မံၚ်ကလောန်မမိက်ကဵုမွဲမွဲဂှ် ဂွံဗှ်ဗၞုဟ်မံၚ်ဂုဏ်ကျာ်− အရဟံ ဒှ်တံတုဲ “အာရီုကျာ်ပြာကတ်ဒှ်ဇြဟတ်ကုသဵု” ဂွံဖဵုဂၠိုၚ်ကွေံကွေံရောၚ် ။
ဂုဏ်ဖဵုဂွံပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ပၞောဝ်ကမ္မဋ္ဌာန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ကမ္မဋ္ဌာန်ဂွံတုပ်ကဵု “ဗုဒ္ဓါနုဿတိမွဲ” ဟွံမွဲသက်သက်ရ၊ ဂုဏ်ဖဵုကမ္မဋ္ဌာန်ဝွံ ဟီုထိုၚ်သးထ္ၜးဟွံအိုတ်တုဲ ပူဂဵုဂွံပၟဝ်လဝ်ဂုဏ်ကျာ်တံဂှ် ဒဒိုက်ပရိုက်ဘဲပ္ဍဲဘဝပစ္စုပ္ပန်ဏံကီု၊ ဒဒိုက်ပရိုက်ဘဲပ္ဍဲဘဝဂတမပ္တံအပါယ်ပန်ကီု၊ ဟွံဒးဆဵုညာတ်ကၟာတ်ဒဝ်ကၠေံခိုၚ်ခိုၚ် လပံက်ကဵုတြၚ်သွဝ်ဗြီုနိဗ္ဗာန်ရ၊ ဇၟာပ်ဇၟာပ်ဘဝဇိုန်ကဵုတသိုက်မၞိဟ်ဒေဝတဴပၠန်− ပြဲသန်နူညးတၞဟ် ဂွံပတၠမပ္တံရုပ်သာ်ကျာ်သြဳကျေဝ်ဂေါဝ်လောန်, ဂွံပတၠပိုန်ဟာန်တဴနူညး, ဂွံပတၠညာန်ပညာပြာကတ်နူညးတဒြ ဟွံဒးဒှ်ဒဒိုက်စိုတ်ဒဒိုက်ကာယရ။
ပသာ်ဂွံသမ္တီရော, ညံၚ်ရဴနာဲပိုဲ “သုဘူတိမှာထေရ်”ကီု ဂပ်ဝ်ဂိုၚ်သမ္တီညိ၊ မှာထေရ်ဝွံ နူကဝ်ပိုဲဏံကလေၚ်ရိုဟ်အာပ္ဍဲလ္အိတ်မွဲလက်ကဝ်တေံ လက်ထက်ကျာ်တြဲမဒုမုတ္တဵုဂှ် ကတဵုဒှ်မၞိဟ်ပ္ဍဲဂကူဗဗၞးမၞုံယၟု “ကောသိပ” အာစိုပ်အဝယ်ဗၠာဲတုဲ တိတ်သ္ပခၟဳဣသိ ပဒတဴဒၟံၚ်ပ္ဍဲဂြိုပ်ဟိမဝန်− ဟေဝမန်− ၊ ညးမွဲဓဝ် ဟွံမွဲကဵုသ္ကံလ္ၚောဝ်ရ။ (ပ္ဍဲအဋ္ဌကထာထေရဂါထာ ပဋ္ဌမကၞပ်ဂှ် ဣသိနန္ဒးဂးယၟုရ၊ ကွးဣသိပန်စှော်ပန်လ္ၚီ (၄၄၀၀၀) ဂွံမိၚ်ဓဝ်ကျာ်တြဲပဒုမုတ္တိုရ်တုဲ ကွးဣသိဂမၠိုၚ်တံဂှ် ဒှ်အာတၠအရှန်အိုတ်ရ၊ ဗွဲကြဴ သှ်ေဣသိအ္စာမွဲဇကုဓဝ်တုဲ ပ္ဍဲပါဠိဂှ် “မွဲဓဝ်ဟေၚ်” တွံလဝ်ရောၚ်။)
ဣသိကောသိပုယဂှ် − ၜိုန်ရလွဳပရဒၟံၚ်ဓဝ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ လုကဴပိစှော်လ္ၚီသၞာံကီုလေဝ် တၟေၚ်တၟေၚ်တၟဟ်တၟဟ် ရှ်ဓဝ်ဇိပ်ဇိပ်ဂၠိပ်ဂၠိပ် မိပ်မိပ်လျုၚ်လျုၚ် ဟဂွံဒုၚ်စသိုၚ်ဏီရ၊ ဃောဂှ်ပၠန် ကျာ်တြဲပဒုမုတ္တဵု ကလာၚ်အာလ္တူအာကာသ က္ညကၠုၚ်စိုပ်ဇရေၚ်ဘာဣသိကောသိယဂှ်ရ၊ တၠရသိလေဝ် နိမန်က္ညဖျေံကျာ်တြဲတုဲ ကဵုဒါန်ကျာ်တြဲတုဲ ကဵုဒါန်သ္ပပူဇဴနာနာသာ်ရ၊ ကျာ်တြဲညာတ်ဒးသဒ္ဓါသဳလဣသိ သီုကဵုပဳတိမကတဵုဒှ်ဒၟံၚ်ဂှ်တုဲ နကဵုဓဝ်မေတ္တာကရုဏာ ဖအောဝ်လလဴသၟိက်ကဵုဣသိပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ် ဗုဒ္ဓါနုဿတိ ဘာဝနာ ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်ရ၊ ပ္ဍဲကာလဂှ် ဓမ္မဒေသနာဂါထာသၟဝ်ဝွံ တွံထ္ၜးဖတိုက်ဖအောဝ်ကုဣသိရ။
- ဘာဝေဟိ ဗုဒ္ဓါနုဿတိံ၊ ဘာဝနာနမနုတ္တရံ ။
ဣမံသတိံဘာဝယိတွာ၊ ပူရယိဿသိမာနသံ ။
ဣသေ၊ ယွံ− ဣသိကောသိယ, နာမပြာကတ်, သဒ္ဓါထတ်လောန်။ ဘာဝနာနံ၊ ပၞောဝ်− ကဵုသမထဘာဝနာ, ဝိပဿနာဘာဝနာဂမၠိုၚ်။ အနုတ္တရံ၊ ဍေံ− မပြဲသၠုၚ်, မဒှ်ကၞုၚ်ကၞောတ်, အထောတ်လ္တူ။ ဗုဒ္ဓါနုဿတိံ၊ န်− ဗုဒ္ဓါနုဿတိဘာဝနာကမ္မဋ္ဌာန်, ဂၠံၚ်ဍာန်ဗၠးဒုဟ်, ဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်ကျာ်။ တွံ၊ ၚ်− တၠအဲရသိ, ကလိဂွံဘဝမပြဲ, မံၚ်ပ္ဍဲဂြိုပ်ဂၞိၚ်။ ဘာဝေဟိ၊ သြဝ်− ဇၞော်ပၟဝ်, ဂလိုၚ်လဝ်လၟိုန်ညိ။ ဣမံသတိံ၊ န်− ဗုဒ္ဓါနုဿတိဘာဝနာဝွံ။ ဘာဝယိတွာ၊ န− ကြိဂွံပၟဝ်ဂလိုၚ်လဝ်နေဝ်။ (ဂွံဇၞော်ပၟဝ်ဂလိုၚ်လဝ်တုဲ) မာနသံ၊ ၚ်− စိုတ်ကသပ်, ဇၟာပ်ချပ်ရာဒၞာ။ ပူရယိဿသိ၊ ကြက်− ဍိုက်ပေၚ်ကွေံ, ပ္တေံဖျေံစိုတ်, ပိုတ်ပိုတ်သ္ကိုတ်သ္ကုတ်ညိ။
အဓိပ္ပါယ်ဒေသနာအပါအံက်ကျာ်ဂန် တွံဗကန်လဝ်ဂှ်တုန် −−− ယွံဣသိကောသိယ ပၞောဝ်ကဵုသမထဘာဝနာ ဝိပဿနာဘာဝနာဂမၠိုၚ် လ္ပပြိုၚ်ကဵုသမထဘာဝနာ ဗုဒ္ဓါနုဿတိညိ၊ ဗုဒ္ဓါနုဿတိဘာဝနာကမ္မဋ္ဌာန်မွဲဂှ် မဒှ်ကၞောတ်အထောတ်ကၞုၚ် ပြဲသၠုၚ်လောန် စၞောန်ထ္ၜးဟွံမာန်တုဲ တၠအဲဇၞော်ပၟဝ်ဂလိုၚ်လဝ်လၟိုန် ဗှ်ဗၞုဟ်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်လၟိုန်ညိ၊ ဂွံဇၞော်ပၟဝ်ဂလိုၚ်လဝ်ဗုဒ္ဓါနုဿတိဘာဝနာကမ္မဋ္ဌာန်ဝွံမ္ဂး ဂုဏ်းဖဵုဍေံဟွံဒးအာစိုပ်လလေၚ် ဗပေၚ်ကဵုကသပ်စိုတ်ဂၞပ်စိုတ် ၜိုန်နွံပၟိက်ရာဒၞာမိက်ဂှ် ကြက်ကလိဂွံမာန်ရ− တၠအဲဣသိမ္ဂးရောၚ်။
ဆဂှ်ဟွံသေၚ်, တၟေၚ်ပယျးဒိုဟ်ပၠန်, တွံဗကန်လဝ်သာ်ဝွံရ။ ယွံရသိ− ယဝ်ရဂွံဇၞော်ပၟဝ်လဝ်ဗုဒ္ဓါနုဿတိ ပွမဗှ်ဗၞုက်ဂုဏ်ကျာ် သီုကဵုသဒ္ဓါ − ပဳတိခိုၚ်ခိုၚ်ကၠိုက်ကၠိုက် ဟွံဂရိုက်ဂရာၚ်အာမ္ဂး လုကဴပွိုၚ်ပိလက်ကဝ် (ပိလဟုတ်ကဝ်) ဂွံလဟိၚ်ဇူဒီုပ္ဍဲဍုၚ်သွဝ်တေံရ၊ ဂွံကတဵုဒှ်သၟိၚ်အိန်စၟိန်ပြမာန်လေဝ် သွဝ်ၜါ − ဘုံဒေဝတဴ လုကဴဒ္စါံစှော်အလန်ရ၊ ဂွံကတဵုဒှ်သၟိၚ်စက္ကဝဝ် ပိုၚ်လဝ်တ္ကံပန်လ္ၚဳအလန်ရ၊ ဂွံကတဵုဒှ်သၟိၚ်ဨကရာဇ်, ပဒေသရာဇ်ပိုၚ်ကၞာတ်ဗြိုဟ်ဗြိုဟ် တော်ရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန်ရ။
ဇၟာပ်ဇၟာပ်ဘဝကတဵုဒှ်မၞိဟ်မ္ဂး မဒးဍိုက်ပေၚ်ကဵုပိုန်ဟာန်, ရုပ်သာ်ကျာ်သြဳ ညးလဵုမွဲပြိုၚ်ပကာန်ဟွံမာန်ရ၊ တြၚ်ဒုဂ္ဂတိကၠက်ခရာမွဲလက်ကဝ် တြၚ်သွဝ်ကဵုမၞိဟ် လၟိဟ်မွဲလက်ကဝ် ဒးပံက်လဟာ်လဝ်ရ။ ယွံဣသိကောသိယ၊ ဟိုတ်နူတၠအဲ ဂွံပၟဝ်လဝ်ဗုဒ္ဓါနုဿတိဝွံတုဲ ပ္ဍဲအနာဂတ်ဂတ ကာလပေၚ်မွဲလက်ကဝ်တေံ ဂွံဒှ်တၠအရှန် အဆတ်ပြာကတ်တမ္ညဝ်တဴ နကဵုယၟုမ္ဂး “သုဘူတိ” ကလိဂွံခၟဳမပြဲ ပ္ဍဲသာသနာကျာ်တြဲဂေါတမရ၊ ဂွံဒှ်ကွးပရဲလုပ်ပ္ဍဲတဆိပ်ကြာ “ဨတဒဂ္ဂ”ရ၊ နကဵုဂလာန်ပယျးဒိုဟ် မပ္တံမြဴသာ်ဝွံ အနုညာတ်ကဵုအခေါၚ်ဟီုလလောၚ်ပ္ညုၚ်ထ္ၜးလဝ်တုဲ ကျာ်တြဲပဒုမုတ္တဵုလေဝ် နကဵုဣဒ္ဓိဇျာန် အဘိညာတ်ဍိုက်ယာန်အာကာသ ကလာၚ်အာပ္ဍဲကာလဂှ်ရောၚ်။
ဣသိကောသိယဂှ် တန်တဴဒၟံၚ်ပ္ဍဲဒၠောံဗ္တောန်ကျာ် အတိုၚ်စၞောန်ထ္ၜးလဝ်ဗီုဂွံပၟဝ်ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်လွဳပရာဒၟံၚ်ပွိုၚ်မွဲဘဝတုဲ စုတိအာနူဂှ် ကတဵုဒှ်သၟိၚ်အိန်ပ္ဍဲသွဝ်တာဝတိံ ဂွံလဟိၚ်ဒၟံၚ်မွဲစွံ မွဲကရောံမွဲဂကောံ အဆေဝ်သွဝ်ဗွဝ်ပိုန်ဒိပ်မပြဲပြဲရ၊ အတိုၚ်ပယျးဒိုဟ်ကျာ်တြဲပဒုမုတ္တဵု မကဵုလဝ်ပ္ညုၚ်ဂှ် ဂၚေၚ်အာကၠုၚ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲခရိုၚ်သံသာ ဟွံဒးအာအပါယ်သက်သက်ရ၊ ဂွံဒုၚ်စသိုၚ်တသိုက်ဘိုက်ဘက်မၞိဟ်ကဵုသွဝ် ဗၞတ်ကဝ်ပိလက်တုဲ ကာလစိုပ်လက်ထက်ကျာ်တြဲနာဲပိုဲဂေါတမဂှ် ကၠုၚ်ကတဵုဒှ်မၞိဟ်ပ္ဍဲဍုၚ်သာရဝှ် ဂွံဒှ်ကောန်သုမနသေဋ္ဌဳ မၞုံကဵုကြက်ဂြပ်ရတ်ဒ္စါံစှော် (၈၀)ကိုတ်ရ။
ဂွံပတၠရုပ်သာ်ကျာ်သြဳ ကၞောတ်အထောတ်ညးဂမၠိုၚ် ညံၚ်ရဴပြိုၚ်ပကာန်ဟွံမာန်ကီုရဒှ်တုဲ ခုတ်ခဴလဝ်ယၟုယၟာ “သုဘူတိ” ကလိဂွံယၟုအတိုၚ်ပယျးဒိုဟ်ကျာ်ရ၊ ကျာ်မွဲမွဲဇူကု ပျးလဝ်ဒိုဟ်ကဵုလဝ်ပ္ညုၚ်တုဲ သဒးဒှ်ဗွဲစၟတ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ကြဳဇှ်ဂွံပၟဝ်လဝ်ဂုဏ်ကျာ်နူလက်ထက်ကျာ်တြဲပဒုမုတ္တဵု ကဵုလဝ်ကလောန် စၞောန်ထ္ၜးလဝ်နဲကဲဗီုဂွံပၟဝ်ဂှ်တုဲ စိုပ်လက်ထက်ကျာ်တြဲနာဲပိုဲဂေါတမ ဍိုက်ပေၚ်စိုပ်သိတ် စိုပ်လ္အိတ် စိုတ်ကၞုၚ်သရုၚ်ထောံဟွံမွဲရောၚ် ။
- ဒှ်ခၟဳတၠအရှန်ပ္တန်လဝ်တဆိပ်ကြာ −−− အခါကာလကျာ်တြဲနာဲပိုဲဂေါတမ က္ညစိုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် ပ္ဍဲတ္ၚဲအနာထပိဏ္ဍိကသေဋ္ဌဳ ကဵုဒါန်စရိုဟ်ဍာ်ဘာဇေတဝန်ကုကျာ်ဟေၚ် သုဘူတိသေဋ္ဌဳကဵုအနာထပိဏ္ဍိကသေဋ္ဌဳ ဂွံကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဓဝ်ကျာ်မွဲစွံရ၊ ဟိုတ်နူအသိၚ်ဗုဒ္ဓါနုဿတိ ကုသဵုဂွံကတဵုဗဒှ်ဇၞော်ပၟဝ်လဝ်ပ္ဍဲမွဲလက်ကဝ်တေံ ဆၜိုတ်ဂွံမိၚ်ဓဝ်ကျာ်ဗၞတ်မွဲဂါထာဓဝ်ဂှ် သဒ္ဓါကတဵုဒှ်ဗွဲမဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ၊ လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကျာ်လောန်ဗၞတ် စၟတ်သမ္တီမံၚ်တဝှ်ဍောၚ်ဓဝ်ကျာ်ရ၊ မိၚ်ဒးတဝှ်ဓဝ်ကလိဂွံသံဝေဂကဵုဘဝခရှ်ကလှ်ထောံကၠေံအေံကၠာတ်ပ္တိတ်ပိုန်ဂြပ်ဒ္စါံစှော်ကိုတ်တုဲ ဃောဂတာပ်တဲဟေၚ် တိတ်သ္ပခၟဳပ္ဍဲသာသနာကျာ်ရ။
တိတ်ပခၟဳ လွဳပရာဓဝ်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဒှ်တံ ခၞံဗဒှ်ကုသဵုစိုတ်တုဲ ခြာဟွံလံ အာစိုပ်ဒဒှ်အရှန်မပြဲ ကွးကျာ်တဲလ္တူရ၊ ကျာ်တြဲပိုဲပအပ်တဆိပ်ကြာၜါတန်ၜါထပ်မတွံဂး “အရဏဝိဟာရဨတဒဂ္ဂ− ဒက္ခိဏေယျဨတဒဂ္ဂ”နကဵုယၟု သုဘူတိထေရ်ဂှ် ဒယှ်ပြာကတ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသာသနာရ၊ (စာ်စ္ဍးအာနူကိလေသတုဲ မပဒတဴဂှ် − အရဏဝိဟာရဨတဒဂ္ဂ၊ ထေက်ဒှ်ဒၟုၚ်ဒုၚ်ဒါန်ညးဂှ် − ဒက္ခိဏေယျဨတဒဂ္ဂ − မ္ဂးယၟုရောၚ်)၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ထံက်ရံၚ်ကဵုဝတ္ထုသာဓကသာ်ဝွံတုဲ ကြဳဇှ်ဂွံဇၞော်ပၟဝ်လဝ်ဂုဏ်ကျာ် ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန် ကလိဂွံတသိုက်မၞိဟ်ဒေဝတဴနိဗ္ဗာန်, ဂွံပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ် ဖဵုသၠဲလးဗွဲမလောန်ဂှ် တဝှ်ကျာ်နွံဒၟံၚ်ရောၚ်။
ဝတ္ထုသုတ်ဇာတ်သုဘူတိမှာထေရ်ဝွံ ကျာ်တြဲပိုဲတွံလဝ်ပ္ဍဲပါဠိထေရအပဒါန်တေံကဵုတဝှ်အဋ္ဌကထာရ၊ အတိုၚ်မဟီုပ္ညုၚ်ရေၚ်တၠုၚ်နၚ်ပရူပရာဂွဴပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်, ဖဵုပၟဝ်လဝ္ဂုဏ်ကျာ်ဂှ် ဒှ်ဗွဲခမၞောန်ရ၊ သွက်ညးနွံပၟိက်ကဵုပ္တေဟ်ဂုဏ်ကျာ် ဂွံဆၜိုတ်တီညာတ်ကေတ်ဂုဏ်ကျာ်, ဂုဏ်ဖဵုဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်တုဲ ချူကံက်နၚ်ဗွဲခမၞောန်ရ၊ သွက်ပူဂဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကဵုကျာ်ဂွံပၟဝ်စဂုဏ်ကျာ် − အရဟံ −ဒှ်တံတုဲ ချူထ္ၜးလဝ်ဍန်ဍန်ရောၚ် ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− ပူဂဵုဂွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်, ဂွံဗှ်ဗၞုဟ်သ္ပအာရီုပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်, ဂွံပၟဝ်လဝ်ဂုဏ်ကျာ်တံဂှ် သ္ဂောံဒုၚ်စသိုၚ်တသိုက်လိုက်ပလိုက်ၜါ ခရာဂၠိၚ်သ္ၚောဲဟွံမွဲကဵုဒဒိုက်အပါဲသာ်အာနူဗဟေက် ဟွံဒးဖေက်ဘဲကၞောတ်တဲတေံပၠန် ဂွံဒှ်အရှန်တြုံအရှန်ဗြဴဒဴကၠေံဒဒိုက်သံသာတုဲ ကလိဂွံတသိုက်လောကုတ္တဵုမဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန် စိုပ်ဋ္ဌာန်ဟွံမွဲကဵုမပ္တံဇာတိဇရာဗျာဓိမရဏရောၚ် ။
စၞောန်ထ္ၜးဖဵုဂွံပၟဝ်လဝ်ဂုဏ်ကျာ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ညးပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ် ကလိဂွံဖဵုဇၞော်ဇၞော်ဂှ် ကျာ်တြဲတွံလဝ်ပ္ဍဲပြကိုဟ် ပါဠိအပဒါန်ကဵု အဋ္ဌကထာ နွံတဴဒၟံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ် သွက်ဂွံဂိုၚ်သမ္တီဒးညိဂးတုဲ ထ္ၜးကဵုဝတ္ထုသုတ်ဇာတ်မှာထေရ်သာရိပိုတ်ၝောံကိုတ်သ္ကိုတ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဓဝ်ဝွံရောၚ်။
နာဲပိုဲထေရ်သာရိပိုတ် ၝောံကိုတ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဓဝ်ဝွံ ဟိုတ်နူပ္တံပါရမဳ “အဂ္ဂသာဝက” လုကဴပွိုၚ်မွဲအသၚ်ဃဲကဵုပရဲမွဲလက်ကဝ်, မွဲမှာလက်ကဝ်−တုဲ အကြာအကြာဂှ် ဂွံကေၚ်ဇၞော်ပၟဝ်လဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဂၠိုၚ်ကဵုဘဝကီုရ၊ ဟိုတ်နူပညာပါရမဳ ဂွံပၟဝ်လဝ်ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်မွဲဟာန်ကေုာံ ပွမဂွံပူဇဴလဝ်ပ္ကဴသြဴမြမောဝ်တုဲ ကာလပြံၚ်ဘဝဂွံဒုၚ်စသိုၚ်ပိုန်သမ္ပတ္တိဍုၚ်သွဝ်လၟိဟ်ကဝ်မွဲလက်၊ ဂွံဒှ်သၟိၚ်စက္ကဝဝ်ပိုၚ်လဝ်တ္ကံပန်လ္ၚီအလန်ရ။
ဂွံဒှ်သၟိၚ်အိန်လေဝ်လ္ၚီအလန်ရ၊ ဒှ်မၞိဟ်ပၠန် ဂွံဒှ်မၞိဟ်ပြဲပြဲ မၞိဟ်တဲလ္တူဂကူသၠုၚ်သၠုၚ် ပိုၚ်ဍုၚ်ပိုၚ်ရး ကတဵုဒှ်ပ္ဍဲဂကူသၟိၚ်ဨကရာဇ် ဂွံပိုၚ်ကၞာတ်လဝ္တိဍာ်နန်ထဝ်လေဝ် ရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန်ရ၊ ရုပ်သာ်ကျေဝ်ဂေါဝ်, ညာန်ပညာပရှ်ညံၚ်ဇၟောဝ်ဍာ်လေဝ် ဂုဏ်ဖဵုဂွံပၟဝ်လဝ်ဂုဏ်ကျာ်ရ၊ တြၚ်အပါယ်ဒဝ်တြၚ်သွဝ်ပံက် လုကဴသၞာံမဂၠိၚ်သ္ၚောဲဂှ်လေဝ် ဖဵုအာနိသံသဂွံပၟဝ်လဝ်ဂုန်ကျာ်ဝွံရောၚ် ။
- ညးဗှ်ဗၞုဟ်ဂုန်ကျာ် သ္ပအာရီုပၠောပ်စိုတ်ကဵုဂုဏ်ကျာ် ကလိဂွံဂုန်ဖဵုလၟုဟ်လၟုဟ်ဂှ် ဟီုသှ်ထ္ၜးကဵုမွဲနဲပၠန်ရ၊ သၟတ်ဗြဴနွံမွဲ ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵု ဒၟံၚ်ပ္ဍဲကွာန်“ဝတ္တကာလက”ဂှ် ဒးကာလမွဲတ္ၚဲ မိကဵုမၜါ တိတ်အာလ္ၚောဝ်ကျာ်မဟာစေတဳတုဲ ကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဒၟံၚ်ဓဝ်ခမဳသၚ်တၠအရှန် ခၟဳသၚ်ပုထုဇန်တံရ၊ ကောန်ဝုတ်သၟတ်ဗြဴဂှ် ဟိုတ်နူမၞုံကဵုလျိုၚ် ဒမုၚ်ဂလေၚ် ဒးဂၠေၚ်လဝ်ဂၞဴ ဟွံထေက်ကဵုကဵုအာကၠုၚ်စိ မိကဵုမၜါ ဆေဝ်ဒဝ်ဗဒေါံထောံတုဲ သှ်ေၜက်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိရ။
သၟတ်ဗြဴဂှ်လေဝ် ဟွံစာန်စးမိမၜါတုဲ ဃောမသှ်ေၜက်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိဂှ် ပၠောပ်ဏာစိုတ်သ္ပအာရီုကဵုကျာ်မဟာစေတဳတေံရ၊ ကျာ်မဟာစေတဳဂှ် ဒးဒၟံၚ်လျးအရံၚ်သၟိၚ်ဂိတုတုဲ ဂဵုတၟးတိတ်ဖျဳဖျဳဖျဴဖျဴ ပလေဲမံၚ်ပ္ဍဲမတ်ဇကုကီုရ၊ ပရိသာတ်ဂမၠိုၚ် သ္ပပူဇဴဒၟံၚ်မပ္တံပၞာၚ်ဓုပ်သ္ဍဴပ္ကဴသဴမြမောဝ် လ္ၚောဝ်ရှ်ေသှ်ေ ဖျေံက္ဍိုပ်တံဂှ်လေဝ် သညာတ်အာကီုရ၊ ခၟဳသၚ်(တၠအရှန်ပုထုဇန်)တံ ဖဍောတ်တွံသှ်ဇျာဲဒၟံၚ်ပါဠိပါၚ်ကျာ်လေဝ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ကီုရ၊ သီုကဵုမိၚ်ညာတ်ဒၟံၚ်သာ်ဂှ်ဂှ် ကတဵုဗဒှ်ဓဝ်သဒ္ဒါသ္ပအာရိုကဵုကျာ်မဟာစေတဳတေံတုဲ ဓဝ်ပဳတိသ္ဍိုက်မၠိုက်ကဵုကာယစိုတ်ဂှ် ကတဵုဒှ်တိုန်ဗွဲမလောန်ကာဲရ။
ဃောမသ္ပအာရီုကဵုကျာ် အဃောပဳတမကတဵုဒှ်ဂှ်ဟေၚ် သၟတ်ဗြဴကလာၚ်တိုန်အာလ္တူအာကာသတုဲ စိုပ်အာကျာ်မဟာစေတဳ ကၠာနူမိမၜါဏီရ၊ သၟတ်ဗြဴစိုပ်ကျာ်တုဲ သီုကဵုဂေတ်ဗဵုလ္ၚောဝ်ကျာ်မဟာစေတဳ သီုကဵုကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဓဝ်ဂှ် တန်တဴဒၟံၚ်ဗွဲမဒးရးရ၊ ပ္ဍဲချိုန်ခဏဂှ် မိမၜါစိုပ်ကၠုၚ်ညာတ်ဒးကောန်ဝုတ်ဇကုတုဲ “ယွံကောန် − မူရဴနကဵုဂၠံၚ်တြဴမွဲ ကောန်မကၠုၚ်ဂှ်ရော? ပိုဲကဵုမၚ်သ္ၚိ မၚ်သ္ၚိရောၚ်ဂးတုဲ ဗီုလဵုဂွံစိုပ်ကၠုၚ်ကၠာပိုဂှ်ရော” ဂလာန်ဗြဴသာ်ဝွံ သၟာန်တိုန်ရ။
ကာလဂှ် “ယွံမိ − အဲဍိက်ဗြဴကၠုၚ်နကဵုဂၠံၚ်တြဴအာကာသလေဝ်မိ” သၟတ်ဗြဴသ္ဂးရ၊ “ယွံကောန် − ဂၠံၚ်တြဴအာကာသမ္ဂးဂှ် ပူဂဵုတၠအရှန်ရောၚ်မအာကၠုၚ်မာန်ရ၊ ဂလာန်ကောန်ဂှ်ဒှ်ဍာံညိဟာ” မိဂှ်သ္ဂးတုဲ “ယွံမိ − အဲဍိက်ကောန်ဝုတ်သ္ပအာရီုကဵုကျာ်ဓဝ်ပဳတိမအိုဟ်တၟိုဟ်စိုတ်ဂှ် ကတဵုဒှ်တိုန်ရ၊ နကဵုအသိၚ်ပဳတိဂှ်ဟေၚ် ကလာၚ်ကၠုၚ်ပ္ဍဲလ္တူအာကာသမာန်ရောၚ်အဴ” သၟတ်ဗြဴသ္ဂးတုဲ မိမၜါဂှ်လေဝ် သ္ပအံသဝ်ကဵုကောန်ဝုတ်ဇကု ဟီုထိုၚ်သးအကြီုဂုဏ်ကျာ်ဟွံတီဗၞုဟ်တွဵုရောၚ် ။
ထံက်ရံၚ်ကဵုဝတ္ထုသုတ်ဇာတ်သၟတ်ဗြဴမကၠုၚ်ပ္ဍဲပြကိုဟ်အဋ္ဌကထာ အဋ္ဌသာလိန်ဂှ်တုဲ ဒဒှ်ရဂွံသ္ပအာရီုပၠောပ်ဏာစိုတ်ကဵုကျာ်မဟာစေတဳ သ္ပစၞးဇကုကျာ် မၠာ်သ္ၚဳမိပ်မြဟ် ကတဵုဗဒှ်ဓဝ်ပဳတိကလိဂွံဖဵုဒိဋ္ဌ ကလာၚ်အာလ္တူအာကာသမာန်ဂှ် ဒှ်အသိၚ်ဂုဏ်ကျာ်ဂှ်ရ၊ ဒှ်အသိၚ်ဇြဟတ်ပဳတိ သ္ဍိုက်မၠိုက်မိပ်စိုတ်ပ္ဍဲအာရီုကျာ်ဂှ်ရ။
ဝတ္ထုသုတ်ဇာတ်ဗီုဗီုဏံဂှ် နွံဒၟံၚ်ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ဗွဲမလောန်တုဲ ပိုဲကၠုၚ်ကတဵုဒှ်မၞိဟ်ပ္ဍဲဂကူမည် လုပ်ဗော်ဗုဒ္ဓဘာသာအခါလၟုဟ်ဝွံ ညံၚ်သ္ဂောံဂွံပဳတိဇၞော်ဇၞော်မာန် ဂစာန်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်အိုတ်ညိ၊ ဂိုတ်ဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်ကျာ် ဂိုတ်သ္ပအာရီုပၠောပ်စိုတ်ကဵုဂုဏ်ကျာ်အိုတ်ညိ၊ လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ပ္ဍဲကျာ်ကွေံကွေံတုဲ ပ္တေံဇြိုဟ်ဇြိုဟ်နက်နက်အိုတ်ညိ။ (သာလိနဳ−ဇေန်−၁၅၉၊ ဝိသုဒ္ဓိမဂ် မထဝဳကသိဏနိဒ္ဒေသပဋ္ဌမဇ္ဇျာနကထာ −၁၃၉)
- ဝတ္ထုပရူဒဒှ်မွဲသ္အာၚ်ပၠန်ဂှ် ဒဒှ်ရဂွံသ္ပအာရီုကဵုရုပ်သာ်ကျာ်တြဲ ဂွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ရူပကာယကျာ်တြဲ နကဵုမတ်မသ္ဍိုက်မၠိုက်မိပ်စိုတ်ကွေံကွေံတုဲ ကၞောတ်တဲဒှ်အာတၠအရှန်မာန်ဂှ် ပသာ်မတွံလဝ်ရော၊ ညံၚ်ရဴနာဲပိုဲ “ဖုဿဒေဝမှာထေရ်”ဝွံ ဂပ်ဝ်သမ္တီညိ။
ပရူဒဒှ်မှာထေရ်ဂှ် သာ်ဝွံရ၊ ဒးပယာံမွဲဝါ မှာထေရ်အာလ္ၚောဝ်ကျာ်မဟာစေတဳပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုရ၊ ဃောဂှ် ဒေဝတဴမာမွဲ နိမိတ်ကတဵုဗဒှ်လဝ်ရုပ်ကျာ်တုပ်ကဵုရုပ်ကျာ်မွဲသၞောတ်ဓဝ်တုဲ သ္ဂောံဆဵုသ္ဂောံဗဵုလ္ၚောဝ်အလဵုဇကုရ၊ ဗီုမှာထေရ်ပၠောပ်စိုတ်ဂှ်တုန် − ဒေဝတဴသၟိၚ်မာဝွံ ၜိုန်ရမၞုံကဵုကိလေသကာမတဏှာကိုလေဝ် နကဵုဣဒ္ဓိဇကု နိမိတ်ကတဵုဗဒှ်လဝ်ရုပ်ကျာ်ပတုပ်ကဵုရုပ်ဂှ် တုပ်ကွေံကွေံ ဂေါဝ်ကွေံကွေံ ဆာဲကွေံကွေံဏီသွံ၊ ကျာ်တြဲဟွံမွဲကဵုပ္တောံၜတ် − ဓဝ်ဝိဋ်ကိလေသပိုတ်ဖအိုတ်ကၠေံတဏှာတုဲဂှ် ဂေါဝ်ကွေံကွေံမူသ္ဇက်ဂးသက်ဂးနွံဏီရော −−− ရဴသာ်ဝွံ ပၠောပ်စိုတ်သ္ပအာရီုကဵုရုပ်သာ်ကျာ်မၠာ်သ္ၚဳဇၞော်ပၟဝ်ဓဝ်ကမ္မဋ္ဌာန်တုဲ ကၞောတ်တဲဂွံမဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန်ပၠန် ဒှ်အာအရှန်တြုံမပြဲပြဲ ပ္ဍဲကျာ်မဟာစေတဳဂှ်ရောၚ်၊ ဒေဝတဴမာပလီုကၠေံကုသဵုဖုဿဒေဝမှာထေရ် ပ္ဍဲကျာ်မဟာစေတဳနာနာသာ် ပ္တောံလဝ်ရုပ်ပရေံပရေံဟိန်ဟိန်ဗိန်ဗိန်ကၠာတုဲ ဗွဲကြဴမှာထေရ်အာတ်အခေါၚ်ကဵုနိမိတ်ဗဒှ်ဇကုကျာ်ရ၊ ၜိုန်ရနိမိတ်ဗဒှ်ဟွံတုပ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲမတ်မှာထေရ်ဟွံကေၚ်ဆဵုလဝ်ကျာ်မွဲလှ်ေဏီတုဲ တုပ်ကဵုကျာ်ဂမျိုၚ် ဂိုၚ်သမ္တီလဝ်သာ်ဝွံရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဒေဝတဴမာမၞုံကဵုကိလေသ အုဲအေၚ်ကၠိခ္ဍက်ဒၟံၚ်ဂလိုၚ်ဂှ်လေဝ် ကာလနိမိတ်ကတဵုဗဒှ်ရုပ်ကျာ် ပၠောပ်စိုတ်သ္ပအာရီုကဵုရုပ်ကျာ် ဒဒှ်ဟွံမွဲကဵုကိလေသကာမတဏှာ အာစိုပ်ဒဒှ်အရှန်မပြဲပြဲမာန်ဏီတုဲ ယာံခါရဂွံဂဗဆဵု ဂွံဗဵုလ္ၚောဝ်ဇကုကျာ်ဂမျိုၚ်စၟတ်မ္ဂး ကလိဂွံမဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန် ရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန်ရောၚ်။ (ပရူပရာဝတ္ထုမဇက်နၚ်လၟုဟ်ဝွံ ကၠုၚ်ပ္ဍဲအဋ္ဌကထာပရိဝါ − ဝိနယ်ပြဝးဨကုတ္တရိကနယ, ပဥ္စကဝါရတေံရောၚ်) ။
- ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ကလိဂွံဖဵုစှ်သာ်, စှ်ၜါသာ်ဂှ် တဝှ်အဋ္ဌကထာဝိသုဒ္ဓိမဂ် ပဋ္ဌမကၞပ် ဗုဒ္ဓါနုဿတိကထာနွံဒၟံၚ်ရောၚ်။
- ပူဂဵုပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ပဳတိဗၠးဟွံမာန် ။ ။ ပ္ဍဲအရာစပ်ကဵုပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဂှ် “ဓဝ်ပဳတိ” မလေပ်သ္ဍိုက်မၠိုက်, ယိုက်ထ္ၜၚ်ကဆော်, ဇၞော်ပတိုန်ကဵုကာယစိုတ်, ဆၜိုတ်မၞုံဂှ် ဒှ်မသုန်ပြကာရ၊ ညးမ္ဂးမသုန်ပြကာဂှ်ရော ?
(၁) ခုဒ္ဒိကာပဳတိ − ပဳတမကတဵုဒှ်ဍောတ်သွတ်အယာံမာတ်တသော်ဇကုနရဴ, ဒတဴနရဴတသော်ဇကု၊ သော်ဇကုစဝ် ။
(၂) ခဏိတာပဳတိ − ပဳတမကတဵုဒှ်တုပ်သၟဟ်ညံၚ်ရဴဇုက်လလဳ ချဳတုဲ ဒေါံထေက်, မွဲဗဂေတ်လေံနာဍဳဟွံၜက်, ဆက်ဒှ်မွဲလစုတ်, ပိုတ်ထုတ်လီုအာ။ (ဒှ်− လီုကၠေံပြဟ်− သၟဟ်ကဵုဇုက်လလဳကီု) ။
(၃) သြဣန္တိကာပဳတိ − ပဳတိမဂြောပ်ဓလီုလဝ်အလုံဇကုမွဲ တုပ်နဲလပှ်ဇၞော်လပိုက်ဓလီုဍိုက်လဝ်ကီု။
(၄) ဥဗ္ဗေဂါပဳတိ − ပဳတိမထ္ၜၚ်ပၚ်ပတိုန်ဇကု ဂၠံၚ်လ္တူကလာၚ်အာနူတေံနူဏံ ဟွံဒွံဒတုံတိ။ (ဇကုသာဝေဲ) ။
(၅) ဖရဏာပဳတိ − ပဳတိမဗျဳဗျာပ်ဇာပ်လုပ်ပေၚ်ဒၟံၚ်အလုံဇကုမွဲဗွဲမလံနူ− ဥဗ္ဗေဂါပဳတိ။
ဣဝွံ ပူဂဵုပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်လေဝ်ကဵုဒှ်၊ ဂုဏ်ဓဝ်လေဝ်ကဵုဒှ်၊ ဂုဏ်သၚ်လေဝ်ကဵုဒှ် ပဳတိမသုန်ပြကာ မသုန်ဂကူဝွံ ဆက်ဆောံဒၟံၚ်တုဲ ပဳတိမွဲမွဲ ဗွဲမပြဟ်ညံၚ်ဂွံကတဵုဒှ်မာန် ဂစာန်ပၠောပ်စိုတ်အိုတ်ညိ၊ သ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ် ဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်ကျာ် ပဳတိကတဵုဒှ်တုဲ ကလာၚ်အာကၠုၚ်ဂွံညံၚ်ရဴသၟတ်ဗြဴပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုတေံဂှ် “ဥဗ္ဗေဂါပဳတိ” မ္ဂးယၟုရ၊ စပ်ကဵုပဳတိကလာၚ်ဂွံဂှ် ဥဗ္ဗေဂါပဳတဖအိုတ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ဇဖန်ကၠုၚ်ကတဵုဒှ်မၞိဟ်ပ္ဍဲသာသနာကျာ် ကလိဂွံလာပ်ပရဲမတွံဂး ဘဝမၞိဟ်လုပ်လၟိဟ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာဝွံ ညံၚ်ဟဂွံလ္ၚုသၟးသ္အးဇ္ၚးကၠေံစိုတ်ယုတ်ယုတ်ပပ်ပပ်တုဲ ကၠေံစိုတ်ဂိုတ်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်အိုတ်ညိ။
- ဂလာန်ကဵုသတိဗွဲတၟေၚ်
နကဵုအစဳရေၚ်လၟေၚ်ဂလာန်မဟီုကၠုၚ်တုဲဝွံ တၚ်နေၚ်(တၚ်ဂၞေၚ်) ပရေၚ်ကလောန်ဆက်စပ်ကဵုကျာ်ဂှ် ဗွဲဗဗွဲကဵုအခိုက်အလိုက်ညး အခိုက်အလိုက်အဲ ထေက်ကဵုကၠိုဟ်ခၠၚ်တီကေတ်မာန်ကီုရ၊ ဂကူမည်ပိုဲ မဒှ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာတံဂှ် ရန်တၟံလျုၚ်ဖျုၚ်ပၠောပ်ဏာစိုတ်ကဵုကျာ်တြဲ ဃောမၞုံပြာကတ်ထတ်စောံကဵုကာယဂမျိုၚ်ဂျိုတ်တဴတေံကီု ၊ ကလောန်ဝတ်မပ္တံပွပပူဇဴပ္ကဴသြဴပၞာၚ်သ္ဍဴမြမောဝ် ဆၜိုတ်အယာံမာတ်ဝတ်ဂွံပြေ ဂွံဗၠးဗယိညးဒှ်တံ ဒးကၠောန်ဒၟံၚ်ရောၚ်ဂှ် လ္ပစွံစိုတ်ညိ။
ပ္ဍဲအခါကာလသ္ပပူဇဴဂတရုပ်ကျာ်, ဗီုရုပ်ကျာ်, ကျာ်စေတဳတံဂှ် အလဵုဇကု ဗီုဂွံတိတ်အာကဵုဘာကျာ်တြဲတုဲ ညံၚ်ရဴဂွံကဵုဒါန်သ္ပပူဇဴကျာ်တြဲ မၞုံပြာကတ်တေံကီု ဒးပ္တန်လဝ်စိုတ်ဇကုရ၊ စွံစၞးကျာ်မၞုံပြာကတ်တေံတုဲ သီုကဵုမဒးပၠောပ်စွံလဝ်စိုတ်ဇကု၊ ညံၚ်ဂွံညာတ်ကေတ်ထေၚ်ထေၚ် ပ္ဍဲမတ်ဇကုမာန်, ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံညာတ်ကေတ်တၟးကေတ်နကဵုစိုတ်ဇကုမာန်ဂှ် မဒးသ္ပပူဇဴအိုတ်ရ၊ ဆဒှ်ကဵုဒှ် ဟွံထေက်ကဵုသ္ပပူဇဴရ၊ ညံၚ်စိုတ်ဂွံထတ်ဇြဟတ်လျုၚ် ဂွံနွံသဒ္ဓါ ဂွံစုံရုံဂၠိုၚ်တိုန်ဂှ် မဒးပတုဲဝတ်မပ္တံပူဇဴပ္ကဴသြဴမြမောဝ်တံဂှ်ရ။
ပ္ဍဲမပ္တံကျာ်စေတဳ ကျာ်ထွာဲရုပ်ကျာ်တံဂှ် ၜိုန်ရထေက်ကဵုသ္ပပူဇဴတၞဟ်တၞဟ်သာ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲအရာပူဇဴဗဝ်သၟုတ်တ္ၚဲဗၠေၚ်ဗၠေၚ် စေၚ်လောန်အာဂှ် ဒှ်ဂရိုဟ်ဂကူညးတၞဟ် ဂကူညးတၞဟ်ဂရိုဟ်ကၠုၚ်ဇကု၊ ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ဂကူဇကုရဟေၚ် ကလေၚ်ဂရိုဟ်ကၠုၚ်ဇကုတုဲ ဝေၚ်ပါဲကၠေံထေက်ကြိုက်ဒၟံၚ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ − နွံပၟိက်ကဵုကုသဵုမွဲမွဲဒၞာဲတုဲ ဆဒှ်ကဵုဒှ် လ္ပပူဇဴပ္ဍဲကျာ်အိုတ်ညိ။
ပါဲနူဂှ်ပၠန် − မပ္တံကျာ်ထ္ၜိုဟ်ဍာ်, ကျာ်ပဋိမာရုပ်, ကျာ်ဒတဴ, ကျာ်နိဗ္ဗာန်သတိက်, ကျာ်ဗုဒ္ဓနိမိတ်ဂမၠိုၚ်နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဒၞာဲဂိုဟ်, လိုဏ်, ထီု, ဘုတ်ကျာ်ကီု၊ ကျာ်စေတဳပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲဋ္ဌာန်မမိက်ကဵုမွဲမွဲတံဂှ်ကီု၊ ပ္ဍဲအရာမသ္ပပူဇဴမပ္တံပုၚ်ကွာၚ် ပၞာၚ်ဗက ပ္ကဴသြဴမြမောဝ် ဍာ်စၠန်ကြကောတ် ဍာ်ပလးဒှ်တံ ဟဂွံစွံတိဇၞော်ဇၞော် ဟဂွံတော်နကဵုညာန်ဘာန်ကွေံကွေံတုဲ ညးလ္ၚဵုသ္ပပူဇဴလဝ်ဆဒှ်ကဵုဒှ်လေဝ်နွံဒၟံၚ်ရ၊ ဆဵုလေဝ်ဂွံဆဵုကၠုၚ်တုဲရ။
သ္ပပူဇဴလဝ်ကြာန်ကြာန်ဓမာန်ဓမာန် မွဲဟာန်ကေုာံသၟူမအုဲလေၚ်ပသပသောန် ဒးထညောန်မုက်ဍုက်ဍေက်ပြးဇး ဟွံဒးကဵုစရာဲမ္ၚဵုကျာ်သြဳ ပ္ဍဲဋ္ဌာန်ပရဲတံဂှ်ရ၊ ကလောန်ပြဝဟွံဒးရး ဗၠးအာနူမ္ၚဵုကျာ်သြဳတံဂှ် ယဝ်ရသ္ပပ္ဍဲသ္ၚိဇကုမ္ဂး ၜိုန်ရဟွံဒးဂၞပ်အၚပ်ဟွံမွဲကီုလေဝ် ပ္ဍဲဋ္ဌာန်ရတ်ပိကျာ်ဓဝ်သၚ်တံဂှ် ဂံၚ်ကၠောန်ဂံၚ်သ္ပဆညိညဓဝ်ဟွံညှာဒညကဵုမုက်ကျာ်ရ၊ ဒှ်အာမၞိဟ်ပဋိပတ်အံ(မ်) ဒ္ဂေတ်သံ(မ်)အာတုဲ (ဒ္ဂေတ်လီုလာ်အာ)တုဲ၊ ပတုဲဝတ်ကေတ်ကုသဵု နွံပၟိက်ကဵုဖဵုလၟုဟ် ဂတလဝ်ကဵုဒှ်ကၠာရ၊ ကလောန်ပြဝဟွံမွဲကဵုရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ပွမပူဇဴကဵုဒါန်ကုကျာ်တံဂှ် ဒှ်ဒုဟ်အကုသဵုမာန်ဏီရ။
ပ္ဍဲဋ္ဌာန်ရတ်ပိဒၞာဲဒတန်ကျာ်ဓဝ်သၚ်တံဂှ် ကာလဇကုကဵုဒါန်သ္ပပူဇဴဝတ္ထုအပေါတ်ဒါန်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ညံၚ်ဂွံသ္အးဇ္ၚးဗၠးဒုဟ်ကီု၊ ဒၞာဲဋ္ဌာန်ဒတန်ကျာ်ပ္ဍဲဘုတ်ဘာဂိုဟ်လိုဏ်ဂၠးကျာ်စေတဳ (ဗလးကျာ်စေတဳ)တံဂှ်ကီု၊ ညံၚ်ဂွံသ္အးဇ္ၚးဒးကဵုမတ်ညး ဒးကဵုမ္ၚဵုကျာ်သြဳဂှ် သ္ပပူဇဴအိုတ်ညိ၊ ကဵုဂွံဒှ်လျုၚ်ဇြုၚ်ကေဝ်မတ်ညးအိုတ်ညိ၊ ယဝ်ရကၠိခ္ဍက်ပပ်ပဳသ္ၚဳရံၚ်ဟွံသ္အးဇ္ၚးမ္ဂး နကဵုစိုတ်ဓါတ်သဒ္ဓါမလျုၚ်ဇြုၚ်ကေဝ်ကဵုကျာ်− ပ္ဍဲကျာ်ဂှ် ဒးတွဟ်သ္အးဇ္ၚးထောံမပ္တံခၟိက်ခၟောန်ဟန်ဗန်တံဂှ်ရ။ ဗဝ်ဂအုံလဝ်ပ္ကဴသဴဆဒှ်ကဵုဒှ်လေဝ် လ္ပပအိုတ်ညိ။
ဒၞာဲဋ္ဌာန်ပြဲပြဲဂှ် ညံၚ်ဂွံဒှ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်မတ်ညးဂမၠိုၚ်ကီု၊ ဒၞာဲဋ္ဌာန်ကျာ်မၞုံအလုံရးနိဂီုတံဂှ် ယဝ်ရလီုလာ်မှာဲမှအာမ္ဂး ထေက်ကဵုဒးပလေဝ်လဟဵုဗဗဵုမတ်ညးတၞဟ်မာန်ကီု၊ ဒၞာဲဋ္ဌာန်ဒေသကျာ်ဟွံမွဲဏီဂှ် ထေက်ကဵုဒးဒက်ထ္ၜုတ်ပ္တန်စုတ်ဗွဲမဒးရးကီု၊ သီုကဵုဂွံဒှ်မ္ၚဵုကျာ်သြဳဍုၚ်ကွာန် မွဲဟာန်ကေုာံမ္ၚဵုဗုဒ္ဓဘာသာဂကူပိုဲဂှ် ဒးသ်ပလွဳဗွဲမညဳသၟဟ်ကဵုကွေတ်ဇကုဇကုရ၊ ကွေတ်ဂကူဇကုဂှ် ဒှ်ကွေတ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ကၠာနူဂကူညးတၞဟ် ပြဟ်နူဂကူညးဂမၠိုၚ်တုဲ အတိုၚ်အခိုက်ကၞာပဝေဏဳ မိနေက်အပါနေက်ပိုဲဟေၚ် ဒးကလေၚ်မၚ်မွဲထိၚ်ဒက်အာရောၚ်။ (တွံကမှ် − အ္စာသၠပတ်မည်တြေံညးချူလဝ်ရ)
ဟိုတ်ဂှ်ရ− အတိုၚ်လၟေၚ်ပရေၚ်ဂလာန်ဆက်စပ်ကဵုဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်ကျာ် သ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ် ဗီုကလိဂွံဖဵုပ္ဍဲဘဝလၟုဟ် ဘဝဂတ ၜါပြကာကီု၊ ဒၞာဲဋ္ဌာန်ရတ်ပိမၞုံအလုံဍုၚ်ကွာန် ဋ္ဌာန်ရးနိဂီု ဗီုဂွံသ္ပပူဇဴဂဴရှ်ေသှ်ေ ပသၞေဟ်ဒတန်ဇကုဇကုကီု၊ ဟီုထ္ၜးချူကလးကဵုနဲကဲတုဲ ညးမဒှ်ဂကူမည်ပြဲပြဲ ပ္ဍဲခေတ်သာသနာတၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲဝွံ ဂုဏ်ကျာ်အတုလမွဲ လ္ပဝိုတ်ဂိုတ်ပၟဝ်အိုတ်ညိ၊ လ္ၚောဝ်ကျာ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါအိုတ်ညိ။
မပ္တံပူဇဴပၞာၚ်သ္ဍဴပ္ကဴသဴမြမောဝ် သၠာဲဍာ်ကျာ်တံဂှ်လေဝ် ဂယးသဝ်တ္ၚဲ မွဲဝါၜါဝါ သ္ပပူဇဴအိုတ်ညိ၊ အခိၚ်နူဂယးပြဟ် ကတဵုဗဝ်သၟုတ်အိုတ်ညိ၊ အခိၚ်ဂွံစၞ လ္ပဝိုတ်ထောံဗဝ်သၟတ်ညိ၊ ဂါထာလ္ၚောဝ်ကျာ် ပါဠိကဵုဒှ် အဓိပ္ပါယ်ပလးကဵုဒှ် ဆၜိုတ်ကေၚ်ဂွံလဝ်ဂှ် ဖ္ဍေါတ်ပူဇဴတုဲ လ္ၚောဝ်ကျာ်ရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲအိုတ်ညိ၊ ဖဵုဂွံလ္ၚောဝ်ကျာ်, ဂွံပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်, ဟွံဝိုတ်ဂုဏ်ကျာ်တံဂှ် အန္တရာယ်ပ္ဍဲပစ္စုပ္ပန်ဏံ မပ္တံဂျိဇြုံဂျိနာ် ကလော်ဍာ်ဂြိုပ်ဒဵု ဂဂဵုတးပန် ကၠဗြန်ဇာဒိသိုၚ် ယဲဘဲဂၠိုၚ်ကဵုသာ်ဘဲသၞာ်ၜုန်မြ လ္ၚပၟတ်ဍာ်ဂမ္တဴ အာတြဴတၞဟ်တၞဟ် ဟွံဒှ်ဂဝိၚ်ရောၚ်။
ကြဳဇှ်အာနုဘဴမှောဝ်ဇဴပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ် မူသာ်ဟွံဒးဂွိၚ် ဂွံလဟိၚ်ပ္ဍဲတသိုက် ဒဒိုက်ဆၜိုတ်မၞုံအလုံအိုတ်သီုတံဂှ် သွက်ဂွံဗၠးဗလးကဵုမာန်ဗွဲစၟတ်ရောၚ်ဂှ် ကဵုဂွံပတှ်ေစှ်ေစိုတ်ပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်ဗိုန်ဗိုန်ဗတ်ဗတ်အိုတ်ညိ၊ ဟိုတ်ဂွံပတှ်ေဂုဏ်ကျာ် ဂွံသတိဂုဏ်ကျာ် (ဂုဏ်ကျာ်ဓဝ်သၚ်)ဂှ် ချိုတ်စုတိရ− ဆညိဟွံဝိဝိၚ် အသိၚ်ကုသဵုတံဂှ် ဂွံကတဵုဒှ်ပ္ဍဲသုဂတိဘုံ မၞုံကဵုတသိုက်ပိုန်ဘိုက်သၠဲလးကွေံကွေံရောၚ်၊ ထံက်ဵုဂုဏ်အနန္တအနန္တံတုဲ စသိုၚ်တသိုက်လှဲလှဲလးလး ဟွံဒးကြၚ်ကြောဝ် ပ္ဍဲအဒေါဝ်ဝဲခၞံၚ်သံသာဒၞာဲဂတအာမုက်မတ်ယးတၟး ညံၚ်ပယျးဂိတုတ္ၚဲတုဲ ဟွံမွဲကဵုပရိုက်ဘဲဝဳဝဲတၞဟ်တၞဟ်သာ်ရောၚ်။ (ပါဠိအရာထအဓိပ္ပါယ်ဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ် စိုတ်လ္အိတ်ဆဝွံရောၚ်)
စၞောန်ထ္ၜးပွံက်ဂုဏ်ဓဝ် ပါဠိဂုဏ်ဓဝ်တြဴတပ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]သွာကွာတော(၁) − ဘဂဝတာဓမ္မော ။
သန္ဒိဋ္ဌိကော(၂) − အကာလိကော(၃) ။
ဨဟိပဿိကော(၄) − သြပနေယျိကော(၅) ။
ပစ္စတ္တံဝေဒိတဗ္ဗောဝိညူဟိ−၆ ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် ။ ဘာဂဝတာဓမ္မောဂှ် ပါဠိထ္ၜးဂုဏ်ဓဝ်ဟွံသေၚ်၊ ဂလာန်မထ္ၜးယၟုဓဝ် “ဓဝ်ကျာ်တြဲမတွံ, ဂပ်ဝ်တွံလဝ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဓဝ်မ္ဂးဂှ် တုပ်သၟဟ်ညံၚ်ရဴမလေပ်ရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်ဖျဴဏာသတ္တံပ္ဍဲတသိုက်ပိတန် ဟွံကဵုဒတုံစှ်ေပ္ဍဲအပါယ်ပန်တေံရောၚ်။
- ဂုဏ်ဓဝ်(ဓရ်)တြဴတပ်
၁။ ဂုဏ်သွာက္ခာတ ။
၂။ ဂုဏ်သန္ဒိဋ္ဌိက ။
၃။ ဂုဏ်အကာလိက ။
၄။ ဂုဏ်ဨဟိပဿိက ။
၅။ ဂုဏ်သြပနေယျိက ။
၆။ ဂုဏ်ပစ္စတ္တံဝေဒိတဗ္ဗဝိညူဟိ ။
အရထဂုဏ်ဓဝ်သွာက္ခာတ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ဂ(၁) ဘဂဝတာ၊ မိန်− ကျာ်တြဲပြဲဝိသေသတၠပိုန်တြဴပြကာ။ ဓမ္မော၊ န်− ဓဝ်စှ်သာ်။ သွာက္ခာတော၊ စိုန်− ဂပ်ဝ်တွံလဝ်ဒးရး၊ ဗၠးဘယ်အပါယ်ပန်၊ ခိုဟ်သန်ကွေံကွေံရ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် ။ ဂုဏ် “သွာက္ခာတ” မ္ဂးဂှ် − စၞောန်ထ္ၜးအရထဂပ်ဝ်တွံလဝ်ဗွဲမဒးရးရ။ [သွက္ခာတ − သု − အက္ခာတ၊ သု− ဗွဲမဒးရး ၊ အက္ခာတ − ဂပ်ဝ်တွံလဝ်။] ဓဝ်စှ်သာ်မ္ဂးဂှ် မဂ်ပန်, ဖဵုပန်, နိဗ္ဗာန်, ပိဋကတ်ပိမတွံဂးဓမ္မက္ခန္ဓ− ဒ္စါံလက်ကဵုပန်လ္ၚီ။ ဣဝွံ ဓဝ်စှ်သာ် စှ်ပြကာအပါအံက်ကျာ်ဂန် ဂပ်ဝ်တွံစွံပ္တန်လဝ်ဗွဲမဒးရးရောၚ်။
- (၁) မဂ်ပန် ဖဵုပန်
(၁) သောတာပတ္တိမဂ် ။ (၁) သောတာပတ္တိဖဵု ။
(၂) သကဒါဂါမိမဂ် ။ (၂) သကဒါဂါမိဖဵု ။
(၃) အနာဂါမိမဂ် ။ (၃) အနာဂါမိဖဵု ။
(၄) အရဟတ္တမဂ် ။ (၄) အရဟတ္တဖဵု ။
ဓဝ်မဍိုက်ပေၚ်ကဵုဂုဏ်ဂမၠိုၚ် အတိုၚ်မဟီုကၠုၚ်တုဲဝွံကီု ဓဝ်မစၞောန်ထ္ၜးကဵုဂတဏံကီု၊ ဓဝ်မဂ်, ဓဝ်ဖဵု, ဓဝ်နိဗ္ဗာန်. မွဲဟာန်ကေုာံပိဋကတ်ပိ ပါဠိပါၚ်ကျာ်တြဲ မဂပ်ဝ်တွံလဝ်မဆက်ဆောံကေုာံအဋ္ဌကထာတံဂှ် မဒှ်တဝှ်ကျာ်ဟေၚ် စၟတ်သမ္တီလဝ်ညိ။
လိက်ပတ်သၠရိုတ်သၠတာ ပြကိုဟ်ကၞပ်တံဂှ် ဒှ်တိုက်ဓဝ် “ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိက” ပစၟတ်သမ္တီလဝ်ဓဝ်တံဂှ်ရောၚ်၊ ပူဂဵုမဖျေံပတိုန်တီလေပ်ကေတ်ဓဝ်တံဂှ် − တီကၠိုဟ်လိက်ကၞပ်ပိဋကတ်ပိတံဂှ် − ဒှ်ပၟၚ်တိုက်မမၚ်မွဲလဝ်တိုက်ဓဝ် − ဓမ္မဘဏ္ဍဂါရိက − ဂှ်ရောၚ်။
ဓဝ်ကျာ်တံဂှ် − ၁။ ဆာဲတံမတွံဂး ပွမဂွံကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ကီု ။
၂။ ဆာဲဒေါဝ်မတွံဂး ပွမဂွံဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်မှတ်လွဳပရာပ္တိတ်ဒြဟတ်ကီု ။
၃။ ဆာဲကၞောတ်မတွံဂး ပွမကလိဂွံတသိုက်လောကုတ္တဵုမဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန် မဒှ်အရာလလံပလိုတ်ဖအိုတ်ကၠေံဒဒိုက်အိုတ်သီုရ။
တဝှ်ဓဝ်မပြဲဓဝ်ကျာ်တြဲသၟိၚ်ခၟဳဂှ် ဍိုက်ပေၚ်တဴကေုာံဂုဏ်ဆာဲတံဒေါဝ်ကၞောတ်ပိပြကာတုဲ ညးမဒ္ဂေတ်လဝ်တုဲတုဲတံဂှ် သ္ဂောံတီညာတ်ကေတ်ဓဝ်တၟေၚ်တၟဟ်မာန်ရ၊ ၜိုန်ရဟွံဒ္ဂေတ်, ဒ္ဂေတ်ဟွံမာန်ကီုလေဝ် ဆၜိုတ်အယာံမာန်သ္ဂောံမိၚ်ဒး ကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဒးဂှ် ပၟတ်ဂအုံဂမ္တဴကိလေသ မဂဵုဍာဲဂြၚ်တူူလၚ်ဒၟံၚ်တံဂှ် (ပၟတ်ကိလေသတူတူတၠာဲတၠာဲ ဍာဲဍာဲဂြၚ်ဂြၚ်လၚ်လၚ်ဂဵုဂဵုဒၟံၚ်တံဂှ်) လလံပလိုတ်ဖအိုတ်ကဵုမာန်ရောၚ်။ “လလံပၠိုတ်အိုတ်အာမာန်”ဂှ် ဒှ်ဖဵုဓဝ်ကျာ်ဝွံရောၚ် ။
ပၟတ်ကိလေသစှ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]၁ ။ လောဘ − ပၟတ်နွံပၟိက်သၟိက်ဂွံမွဲမွဲသာ် ။
၂ ။ ဒေါသ − ပၟတ်စိုတ်, မတ်ပလေဲထေဲပၞောတ်လောန် ။
၃ ။ မောဟ − ပၟတ်ဟွံဍိုက်ကေက် ဒိုဟ်ဓီု − ဂၠုဓီုတုပ်ဗီုဗ္တံ ။
၄ ။ မာ − ပၟတ်စိုတ်မသၠုၚ် − ဒုၚ်ပ္တိုန်လဝ်မာန။ (ဆီသၠုၚ်ဘဝၚ်သၠုၚ်)
၅ ။ ဒိဋ္ဌိ − ပၟတ်လညာတ်ဗၠေတ်ကွေတ်ပၠန်ဂတး ။
၆ ။ ဝိစိကိစ္ဆာ − ပၟတ်စိုတ်သၚ်္ကာသၠေဟ်ပၟာပ္ဍဲကျာ်ဓဝ်သၚ်, ပ္ဍဲကံ−ဖဵုကံ ။
၇ ။ တိန − ပၟတ်အိုပ်အုဲဒကုဲလၞုဟ်မိက်ဂွံတိက်ဇၞော်ကဵုဒြဟတ် ။
၈ ။ ဥဒ္ဓစ္စ − ပၟတ်စိုတ်ကလှ်လဖှ်ပြးဆာဲဟွံတန်ကြန်တေဝ်ကြေဝ် ။
၉ ။ အဟိရိက − ပၟတ်ဟဂွံဂွပါပ်နူအကုသဵုဒုစရိုတ် ။
၁၀ ။ အနောတ္တပ္ပ − ပၟတ်ဟဂွံဖေက်လကိုတ်ပါပ်နူအကုသဵုဒုစရိုတ် ။
ပၟတ်ကိလေသစှ်ဖဴ ကတဴကတာန် (ဂမ္တဴဂမ္တာန်) ဂဵုသၠာန်ဒၟံၚ်လၟိုန်ကာလဂှ် ၜိုန်ရစံၚ်ပၠေၚ်ဂဵုဂြောတ်ဍာဲဂြၚ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသန္ထာန်ပိုဲသတ်ပုထုဇန်ဂမၠိုၚ် ဂလိုၚ်လဵုတူတူကီုလေဝ် ဟဂွံတီဟွံဂွံသတိဏီရ၊ လဆောဝ်လဆောဝ် ဂမ္တဴဂမ္တာန်ကွေံကွေံကြာန်ကြာန်တုဲ “သြ − ပၟတ်ဏံသ္ကာတ်မြဟ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ပုၚ်ကၞံ − ကြံကွေံကွေံရောၚ်သွံ” ရဴဝွံ တီကေတ်ဗွဲမကၠးဖ္ဍးမာန်ကီုရ။
- ဗီုပၟတ်လောဘတူတၟာဲ ။ ပရူပရာဝွံ ကတဵုဒှ်ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုတေံရ၊ ခၟဳဗြဴကၠာကၠာတေံ အာသ္ပဥပေါယ်(ပုဟ်)ပ္ဍဲသီတုဲ ခၟဳဗြဴမွဲဇကုဂှ် ညာတ်ဒးရုပ်သၟတ်ဗၠာဲညးမချူစွံလဝ်ပ္ဍဲပါၚ်တြၚ်သီရ၊ ဗဵုသ္ၚဳဂၟဳကျောဝ်ဒၟံၚ်တုဲ ခက်ဗာန်စောဲစပ်ဒးကဵုပ္ၚပ်စိုတ်ဇကု ဒးဂၞပ်ကွေံကွေံရ၊ ဟိုတ်နူပၟတ်ရာဂ − လောဘလုပ်ဂွံတူတၠာဲဍာဲဂြၚ်ဒၟံၚ်ဂှ်ရ− ၜိုန်ရခၟဳဗြဴတၞဟ်စဴအာအိုတ်ကီုလေဝ် စဴဟွံမာန် ချဳအာနူဒၞာဲဂှ်ဟွံမာန် ဗဵုသ္ၚဳဂၟဳကျောဝ်ဒမံၚ်ကၠေဲကၠေဲ ပလေဲဒၟံၚ်ပ္ဍဲမတ်ဇကုဇကုရ။
ဃောမသှ်ေၜက်ဒၟံၚ်ညးမွဲ, ဃောဲစောဲဃောစပ်, ဃောဒးဂၞပ်စိုတ်ဂှ် ပ္ဍဲအခါကာလသ္ကံရဲဇကုကၠုၚ်ကော် သီုကဵုမဒတဴဗဵုဒၟံၚ်ရုပ်ဂှ်ဟေၚ် မဒးချိုတ်အိုတ်ဇဳဝိတရ၊ ကာလရပ်တံၚ်ကေတ်တဲကော်ဏာဂှ် လမျီုဟွံမွဲ တုပ်နဲတၞံဆုဒေါံ, လောတ်စှ်ေအာပ္ဍဲဒၞာဲဂှ်တုဲ ဒဒှ်ချိုတ်အာရ သ္ဂောံတီကေတ်မာန်ရောၚ်။ ပၟတ်လောဘဝွံ ဂလိုၚ်ကဵုဂမ္တဴဂမ္တာန်ဂဵုသၠာန်ဒၟံၚ်ဂှ်ရော ချပ်ဗ္စာရဏာရံၚ်အိုတ်ညိ။
သ္ပအစာံကဵုခၟဳဗြဴ ညာတ်ဒးရုပ်သၟတ်ဗၠာဲ ချူသၜိုန်ကၠောန်စွံလဝ်ပ္ဍဲပါၚ်တြၚ်သီုဂှ်တုဲ ဒးစုတိပြံၚ်ဘဝလံက်ဒတဴ ဒးစဴအာနကဵုပၟတ်လောဘ မိက်ဂွံဂွံဂှ်ရ၊ ချပ်ဗ္စာရဏာစိုပ်အာတုဲ သိၚ်သာဗွဲမလောန်ရောၚ်သေၚ်ဟာ၊ ပၟတ်လောဘဂှ်လေဝ် လောဘခမဳ, လောဘသေဋ္ဌဳ, လောဘသမ္ၚေဟ်, လောဘဗၞး, လောဘသၟိၚ်, လောဘညးဒိုက်ဂတ်, လောဘဒေဝတဴ, လောဘတိရစ္ဆာန်ဒှ်တံ၊ နွံဒၟံၚ်အနန္တအနန္တံ တူဒၟံၚ်ကရိုက်ညးကရိုက်အဲတုဲ ညံၚ်ဂွံအောန်ဂှ် ဒးဖအောန်၊ အောန်စှ်ေညံၚ်ဂွံအိုတ် ဒးဖအိုတ်ကွေံကွေံရောၚ်− ဖအိုတ်ကွေံကွေံညိ ဂကူရာမညတံ ။
- ဗီုပၟတ်ဒေါသတူတၠာဲ။ ပ္ဍဲဍုၚ်သွဝ်တေံဂှ် ဒေဝတဴတြုံဂမၠိုၚ် တွဳဗွိုၚ်ကေတ်အဆေဝ်သွဝ်ဇကုတုဲ တိတ်ဝေၚ်သ္ပမိပ်ကၠဴပ္ကဴဥဒျာန်အိုတ်ရ၊ ဒးကာလမွဲဝါ ဒေဝတဴတြုံမွဲဂှ် သီုကဵုတွဳဝါရဇကု ပ္ဍဲကိုဂွံကွဳစက္ကရတ်တုဲ ဃောမဂၠောဲဇတ်တိတ်အာကၠံပ္ကဴဥဒျာန် ဒှ်ကယျာန်ဓဝါတ်ကဵုဒေဝတဴတြုံတၞဟ်သ္အာၚ်မွဲရ၊ ဒေဝတဴတြုံဗက်ကၠုၚ်လက်ကရဴဂှ် ညာတ်ဒေဝတဴဂတဂှ်တုဲ နကဵုစိုတ်ဣဿဟေၚ် ဟဟ်ဗိုက်ကၠဟ်ဏာအရေဝ် ဟီုတိုန်သာ်ဏံရ။
“ဟိဟ် − ဒေဝတဴအာဂတတေံဂှ် ကဵုပိုန်ဟာန်ဇကုတၟာလဵုဟွံသေၚ် ထေၚ်ဂးဇၞော်နူညးတၞဟ် ရပ်လံၚ်ဒှ်ကွေံကွေံရောၚ်သွံ”ဂးတုဲ ဒေဝတဴအာဂတဂှ် မိၚ်ဒးရမျှာၚ်ဣဿဗျံက်ဂရိုဟ် ဂြိုဟ်ချဳဂတတ်ဇြဟတ်ဒေါသကတဵုဒှ်တိုန်ရ၊ ဃောဂှ် ညးမွဲပါၚ်အဲမွဲပါၚ် ရမျှာၚ်ကေတ်ဇၞး ဒးဟီုအကြာဍာန် ကယျာန်ဓဝါတ်ကေုာံရေၚ်သ္ကံအိုတ်ရ၊ ဒေဝတဴဗြဴအဆေဝ်သွဝ်ဂမၠိုၚ် အာတ်ပါန်ဒုၚ်ဂုန်လေဝ် ဟွံဂွံရ။
ဃောမဟီုဒၟံၚ်ဂၠံၚ်ကယျာန်ညးသ္ကံ ဟီုဂးဂတက်ဂတုန်ဒၟံၚ်ဂှ်ဟေၚ် ခန္ဓကာယဒေဝတဴတံ ဟိုတ်နူဍိုက်ဍောတ်ဇိပ်ဂၠိပ်ဂှ်မွဲသာ်၊ ဟိုတ်နူပၟတ်ပၞာၚ်ဒေါသဂဵုဍာဲလောန်ဂှ်မွဲသာ်၊ ဟိုတ်နူဟိုတ်ၜါသာ်ဝွံ အဃောဂှ် ဒးပြံၚ်အာဘဝကၠေံအာနူဒၞာဲဂှ်ရောၚ် ။
[ပၟတ်ဂမၠိုၚ် မတွံဂးသောက, ပွမစံၚ်တူပူဆာ၊ ပရိဒေဝ, ပွမနရိုအ်ယာံ၊ ဒက္ခ, ပွမဒှ်ဒဒိုက်ကာယ၊ ဒေါမနဿ, ပွမဒှ်ဒဒိုက်စိုတ်၊ ဥပါယာသ, ပွမဒှ်လၟောၚ်ဍောၚ်ၜိုတ်, ဂအိက်−ပၠော၊ ကတဴကတာန်ဗွဲမလောန် (သဓဵုသမ္ၚဟ်)တံဂှ်လေဝ် လုပ်လၟိဟ်ပ္ဍဲပၟတ်ဒေါသဖအိုတ်ရောၚ်။]
ပၟတ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် စံၚ်ဗဂဵု − ဂဵုဒၟဴၚ်ယျဴယျဴ ကတဴကတာန်သၠာန်ဒၟံၚ်အလုံဇကုညးအဲ မွဲတ္ၚဲဟွံပိုတ် ပလိုတ်ကၠေံဟွံမာန်တုဲ ဒးဂဗဒဒိုက်စိုတ်ကာယဇၞော်ဇၞော် ဒးဖေက်ဂၟော် ဖေက်ဂၟံက်ခိုဟ်ကွေံကွေံရောၚ်။
ပ္ဍဲလိုက်လောကဋ္ဌနဘုံမၞိဟ်ပိုဲဏံလေဝ် ဟိုတ်နူမပ္တံဂြပ်ရတ်လမျီု လီုလာ်စာ်ထောၚ်ယောၚ်ယာအာ ဒးဂဗကျာလောကဓဝ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲတုဲ ပၟဝ်ဒေါသဂမၠိုၚ် မပ္တံသောကပရိဒေဝတံဂှ် ဗိုၚ်ကြာပ်တူတၠာဲဂဵုဍာဲဒၟံၚ် ဟဂွံပိုတ်သ္ကုတ်ရ၊ ဟိုတ်နူအသိၚ်ပၟတ်ဒေါသဂဵုသၠံၚ်စံၚ်ပၠေၚ်ဒၟံၚ်လၟိုန်စိ က္တဵုဒှ်ဓဝ်စံၚ်တူဂၠိုၚ်ကဵုအခိုက်စိုတ်ဂၠိုက်သ္ၚောံဇြာဲဇြေဟ်စဟွံစှ်ေဟွံစှ်ေတိက်ဟွံသၠိၚ် ဂွိၚ်အာဂွံၚ်ကၠုၚ် ၚုၚ်ၚဇြဟောံ ဒၟံၚ်ဟွံတန်ဖန်ဟွံမာန်ကတဵုဒှ်ကြာန်ကြာန်တုဲ မဒးဂစိုတ်ထောံဇကုဂှ်လေဝ် နွံတဴဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ရ။
ပၟတ်ကိလေသဂမၠိုၚ် အတိုၚ်မဟီုကၠုၚ်တုဲဝွံဂှ် အခါကာလဍေံကာလဍေံကတဵုဒှ်တိုန်မ္ဂး ပါဲနူပရေၚ်ဓဝ်ကျာ်မွဲ နနဲလဵုလေဝ် သွက်ဂွံပရေပရံၚ်ကၠေံဍေံဟွံမွဲသက်သက်ရ၊ ဒးပရေံပရံၚ်, ဒးကဵုဂဥုဲခၠေဝ်, ဒးပလေဝ်စိုတ်နကဵုတဝှ်ဓဝ်ကျာ်ဟေၚ်ရဒှ်တုဲ ဆၜိုတ်အယာံမာတ်ဂွံမိၚ်ဓဝ် ဂွံကလၚ်ဓဝ်ကျာ်ဂှ် ပၟတ်ကိလေသထေက်ကဵုပၠိုတ်အာမာန်၊ စိုတ်ကြာန်ကြာန် ထေက်ကဵုခိုဟ်ကၠုၚ်မာန်၊ စိုတ်ကၠိကၠိပပ်ပပ် ထေက်ကဵုသ္အးဇ္ၚးကၠုၚ်မာန်၊ (ဗွဲတဒၚ်္ဂပဟာန်) ပါဲထောံမွဲချိုန်ခဏမာန်ဂှ် သဒးဒှ်ဍာံစၟတ်ရ၊ ဂလာန်ဓဝ်ဝွံ ဆၜိုတ်ဂွံမိၚ်ကလၚ် ဂွံမိၚ်ဓဝ်ဂွံကလၚ်ဓဝ်ဂှ် ဒှ်ဆာဲတံခိုဟ်တံမ္ဂးယၟုရောၚ် ။
ညးလ္ၚဵုတံဂှ် ယာံခါရဒးဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်အတိုၚ်တဝှ်ဓဝ်မ္ဂး စိုတ်က္ဍန်ဂြက်, ဒၟံၚ်က္ဍန်ဂြက်၊ မံၚ်စံၚ်က္ဍန်ဂြက်ဂးသာ်ဂှ်တုဲ ကတဵုဒဒိုက်ဗွဲစၟတ်ဟေၚ် ထေၚ်ကေတ်ပၠန်ရ၊ ယာံခါရဂါံဗက်မိပ်လပါ်အာရီုလောကဳဂၠိုၚ်ဇဳဂၠိုၚ်သာ် မစှ်ေစးကဵုပၟိက်ကျာ်ဂှ်မ္ဂး − ဒၟံၚ်သၠဲလး, မံၚ်စံၚ်လှဲလးမိပ်ဇြိပ်ကွေံကွေံရောၚ် ရဴသာ်ဝွံ ပၠောပ်ဒးစိုတ်ဗၠေတ်ဗၠေၚ် ဒစေၚ်ယောၚ်ယာမှာရာအာတုဲ ဒၟံၚ်ထောံသၟးသၟးလေဝ်နွံဗဝ်ဏီရ။
အတိုၚ်လညာတ်ဒစေၚ်အထေၚ်မၞိဟ်တဲဍိုန်တံဂှ် ပ္ဍဲကာလဗ္တံ ယဝ်ရပ္ဍေန် ဍေန်စွံလဝ်ပၟတ်မ္ဂး တုပ်တဴညံၚ်ရဴစၟအခြ ညာတ်ဒးလျးပၟတ်ကီုရ၊ ညာတ်ဒးလျးပၟတ်တုဲ “ထေၚ်ဂးထဝ် ထေၚ်ဂးလျးဒဵုထဝ်” ပဝ်လုပ်ကၠုၚ်လပိုက်ဒုၚ်ကဵုဇကုဇကုကီုရ၊ ဗွဲစၟတ်ဟီုမ္ဂးဂှ် အတိုၚ်လညာတ်အထေၚ်မၞိဟ်တဲဍိုန်တံဂှ်ဟွံသေၚ် ဟိုတ်နူဗက်မိပ်ကဵုအာရီုလောကဳဂၠိုၚ်ဇဳဂၠိုၚ်သာ် မစှ်ေစးကဵုပၟိက်ကျာ်ဂှ်ရ− ပ္ဍဲဘဝလၟုဟ်ဟေၚ် ဂဗဒုဟ်ဂၠိုၚ်လောန် အောန်ကဵုပိုန်ဍိုန်ကဵုစရာဲ မဒးလာဲလေၚ်အာပြဟ် ဒှ်မၞိဟ်တဲဍိုန်ဍိုန် ကွိုန်ကျာ်သြဳပၠိုတ်စှ်ေတုဲ အာစိုပ်အဆံၚ်ဘဝမၞိဟ်သဝ်သဝ်တံဂှ်လေဝ် သ္ဂောံဆဵုညာတ်ဒၟံၚ်အိုတ်ရ။
မၞိဟ်လဵုမွဲဟွံဟီု ယဝ်ရဂွံဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်ဓဝ်အတိုၚ်ပၟိက်ကျာ်မ္ဂး ဗၠးဒဒိုက်လိုက်ပလိုက်ၜါပကာတုဲ ဇိုန်ကဵုတသိုက်အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်ဨကန် ဂွံပ္တန်အာဘဝဇကုဗွဲတသိုက်မာန်ရ၊ မၞိဟ်မံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန်သ္ၚိဋ္ဌာန်တံဂှ် အလုံမၞိဟ်ဖအိုတ်ကီု ကေုာံကောန်ဇာတ်ပ္ဍဲသ္ၚိဋ္ဌာန်ဇကုကီု ယဝ်ရသဒှ်မၞိဟ်တဲခိုဟ် မၞိဟ်သပ္ပရိုဟ်ဖအိုတ်မ္ဂး ဂလိုၚ်လဵုဒှ်တသိုက်ဂှ်ရော ချပ်ကေတ်ဒးကီုရ၊ တသိုက်လ္တတသိုက် ဍိုက်ပေၚ်ကဵုပၟိက်စိုတ်ဇကုဖအိုတ်ရောၚ်။
ပ္ဍဲအရာဆက်စပ်ကဵုပွံၚ်သ္ၚိဋ္ဌာန်တံဂှ်− လ္တူနူဂှ် ယဝ်ရစိုတ်ခိုဟ်ဒ္ဂေတ်ခိုဟ် တုပ်သၟဟ်ဒှ်ညးဗပေၚ်ပါရမဳမွဲစွံမ္ဂး ဗက်ဂၠံၚ်တြဴမိပ်လဟိၚ်လပါ်ဍောၚ်ဓဝ်ကျာ်သဗ္ဗညုတုဲ ဂွံဒၟံၚ်အာၜိုဟ်ၜိုဟ်သိုဟ်သိုဟ်မွဲစွံပၠန်ရ၊ မွဲပွံၚ်သ္ၚိဋ္ဌာန်ဒ္ဂေတ်ခိုဟ်စိုတ်စရိုတ်ခိုဟ် ခိုဟ်သီုၜါလပါ်ပၠန်မ္ဂး ဂလိုၚ်လဵုဒှ်တသိုက်အိုတ်ရောဟီုဂှ် ချပ်ဗ္စာဆိၚ်ဆတော်ခယျကေတ်တုဲ ပၠောပ်စိုတ်မၠာဲသ္ၚဳရံၚ်အာအိုတ်ညိ၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ − ဂလာန်ဆက်စပ်ကဵုပရေၚ်ပွံၚ်သ္ၚိဋ္ဌာန်ကိစ္စမၞိဟ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဒးစၞောန်ထ္ၜးကဵုတဝှ်ကျာ်မွဲဒၞာဲခိုဟ်ရောၚ် ။
အတိုၚ်ကၠုၚ်ပ္ဍဲဥဒယဘဒ္ဒဇာတိန်ပါတ်ဨကာဒသက
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ပ္ဍဲအတိုက်တမၠာ ခရာမဂၠိုၚ်သ္ၚောဲတေံ ဗောဓိသတ်လၟောဝ်ကျာ် ကေုာံ လၟောဝ်ဂၞကျာ်ယသောဓရာညးၜါတၠဝွံ နကဵုယၟုကောန်သၟိၚ် “ဥဒ ယဘဒ္ဒ − ဂၞကျာ်မၞုံယၟု ဥဒယဘဒ္ဒါ”ဂှ် ပကၚ်ရၚ်ဍုၚ် “သုရုန္ဓန” ကေၚ်သ္ပကၠုၚ်သၟိၚ်ဨကရာဇ်ဂၞကျာ်တုဲရ၊ ဗွဲမထေက်ကြိုက်ထိုက်ကဵုညးဗပေၚ်ပါရမဳကီုရဒှ်တုဲ ဗီုသ္ဍိုက်ဆာန်ညးသ္ကံ, မၚ်မွဲစိုတ်ညးသ္ကံ, ဆာန်ဍူညးသ္ကံဂှ် တွံလဴဟီုထ္ၜးချူတြးဏာအိုတ်ဟွံမာန်ရ။
ဆဂးဂှ် ပ္ဍဲအရာမကေက်သ္ဍိုဟ်ကၠိုဟ်ခၠၚ်စဳကၠးဂှ် ဒှ်ညးတၠပါရမဳဇၞော် မအာစိုပ်ကၞောတ်အထောတ်သီုညးၜါရ၊ ၜိုန်ရဒၟံၚ်တန်တဴအာနဒဒှ်ဘဝသၟိၚ်ကဵုဂၞကျာ်ကီုလေဝ် ဟဂွံဗက်မိပ်ပ္ဍဲအာရီုလောကဳ ဟဂွံလၟောဝ်ဏာစိုတ်ပ္ဍဲကိစ္စမၞိဟ်အပြောံ ကေုာံအာရီုကာမဂုဏ်တဲဍိုန်တံဂှ်တုဲ ပ္ဍဲမွဲနန်မွဲပြာသာဒ်ဓဝ်ဟေၚ် ဒုၚ်စသိုၚ်ဒၟံၚ်ပိုန်သမ္ပတ္တိတသိုက်ဗွဲမသ္အးဇ္ၚး ဗလးထောံဒ္ဂေတ်လၟုတ်ဒ္ဂေတ်ယုတ်မာ ဟွံသၞဴရဴညးသ္ကံရ။
ဃောမဒၟံၚ်ကၠုၚ်ဂှ် ချပ်ဗ္စာရဏာသွက်ဒးအာဂတပရလိုက် ကော်ခဴစကွာ်တြဴသံသာတေံရ၊ ဒးပယာံကာလမွဲတ္ၚဲဂှ် သၟိၚ်ကဵုဂၞကျာ် သ္ပကတိကဝတ် ဂလာန်သစ္စအဓိဋ္ဌာန်ရဴဝွံမ္ဂး “ပိုဲညးၜါ ညးဂှ်မွဲစဴသွဝ်ကၠာရော, ယဝ်ရစိုပ်အာဘဝမမိက်ကဵုမွဲမွဲမ္ဂး ကၠုၚ်လဴဗ္စညိ” စွံဂလာန်သစ္စကေုာံရေၚ်သ္ကံတုဲ ဗွဲကြဴသၟိၚ်ဂှ် စဴအာသွဝ်ကၠာရ၊ ဟိုတ်နူအသိၚ်ပါရမဳစိ အာကတဵုဒှ်သၟိၚ်အိန်ပ္ဍဲသွဝ်တာဝတိံတေဴရ။ (ညးမွဲကဵုမွဲ ဟွံမိက်ပြးဆာဲ ဟွံမိက်သာဲခြာကေုာံရေၚ်သ္ကံဂှ် ပြာကတ်တဴဗွဲမလောန်ရောၚ်) ။
သၟိၚ်အိန်ဒေဝိန်သွဝ်ၜါ ခြာလံလညိဂှ် ဗှ်သၞာဂွံသတိတုဲ ကၠုၚ်စိုပ်ဇရေၚ်ဂၞကျာ်ရ၊ ဒဒှ်ရအာကတဵုဒှ်သၟိၚ်အိန်ပ္ဍဲသွဝ်တာဝတိံတေံကီု မၚ်မွဲလဝ်ကာယပါၚ်စိုတ်တုဲ ယဝ်ရဂွံကဵုဒါန်သၠးပိုန်ဟာန်မ္ဂး ဒဒှ်ရဂွံကတဵုဒှ်မွဲစွံပ္ဍဲသွဝ်တာဝတိံတေံကီု ဟီုတွံလဴထ္ၜးပရူဂလာန်ဓဝ်သံဝေဂတုဲ ကလေၚ်စဴအာသွဝ်တာဝတိံတေံရောၚ်။
ဂၞကျာ်လေဝ် ဒုၚ်ဒၠောံဗ္တောန်သၟိၚ်အိန် အတိုၚ်ဒၠောံဗ္တောန်စၞောန်ထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်တြဴဓဝ်ဂှ် ဒ္ဂေတ်မၚ်မွဲအာကလၚ်ဒ္ဂေတ်ဗက်အာပိုၚ်စၟတ်ဂိုၚ်သမ္တီလဝ်တုဲ ပ္ဍဲအခါကာလကံကုသဵုအိုတ်ချိုတ်ပြံၚ်ဘဝဂှ် ဂွံအာကတဵုဒှ်ဂၞကျာ်သၟိၚ်ပ္ဍဲသွဝ်တာဝတိံတေံပၠန်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဂလာန်မဟီုကၠုၚ်တုဲဝွံ ပွမဂွံဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်ဓဝ်ဂှ် ဒှ်ဆာဲဒေါဝ်ခိုဟ်ဒေါဝ်မ္ဂးယၟုရောၚ်။
ဓဝ်ကျာ်သဗ္ဗညု အတိုၚ်ဗရုပံက်ပါၚ်ပ္တိတ်ရမျှာၚ်တုဲတွံလဝ်ဂှ် ပ္ဍဲကာလဂွံဒ္ဂေတ်သီုစိုတ်သီုစရိုတ် ဒ္ဂေတ်ဖအိုတ်အစောံပၠန်လေဝ် ပၟတ်ကိလေသဂမၠိုၚ် လလံပၠိုတ်အိုတ်အာမွဲလစုတ်ဓဝ်မာန်ရ၊ ပၟတ်ပယျဲပၟတ်က၆ုဘဲအပါယ်ဂှ် လလံပလိုတ်ဖအိုတ်ကၠေံတုဲ တသိုက်နိဗ္ဗာန်လောန်နူပိုန်ဟာန်နန်ထဝ် ယာန်ဝဝ်ပြာသာဒ်တံဂှ် ကလိဂွံဒုၚ်စသိုၚ်ဗွဲစၟတ်ရ၊ ပူဂဵုမဂွံဒ္ဂေတ်ဓဝ်အတိုၚ်တဝှ်ကျာ်တွံလဝ်ဍာံဍာံတံဂှ်လေဝ် ကလိဂွံနိဗ္ဗာန်ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်မာန်ဂှ် သၠေဟ်ပၟာလ္ပကဵုနွံ “လ္ပနွံကဵုသၠေဟ်ပ္တေဟ်စှ်ေစိုတ်အိုတ်ညိ” ဂလာန်မဟီုကၠုၚ်တုဲဝွံ ဂွံဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်မှတ်လွဳပရာဓဝ်တုဲဂှ် ဒှ်ဆာဲကၞောတ်ခိုဟ်ကၞောတ်မ္ဂးယၟုရောၚ် ။
- ဂလာန်ဗတိုက်အောဝ် − ပ္ဍဲကာလလၟုဟ်ဝွံ ဍိုဟ်ကေက်စဳကၠးညာန်တၟးတိုန်ဂှ် တီလဇုဲအာတုဲ ကာလပိုန်ဂြပ်စရာဲဂုဏ်ဇကုလီုလာ်အာတုဲကီု ကာလအကုသဵုဒုစရိုတ်ပေၚ်ကၟိုဟ်ပေၚ်က္ဍတ်ဒၟံၚ်တုဲကီု ပ္ဍဲကာလဒးဂဗဆဵုတဝ်မုက်ဗီုဗီုဏံဂှ် ဂွံသတိဂၠိုက်သ္ၚောံစံၚ်တူပူဆာဒှ်ဂွံရ၊ မၞိဟ်ဍိုဟ်ကေက်စဳကၠးတိုန်တံဂှ် ဗွဲမထိုက်ကဵုအခိုက်အလိုက်ဇကု ကတဵုဒှ်ဂဝိၚ် ဂွိၚ်ဂွါဲစံၚ်တူအိုတ်ရ၊ ကာလဂဗဆဵုညာတ်ဒးဒဒိုက်ဍာံစၟတ်ပ္ဍဲဂတမုက်ဇကုဂှ် ဗီုလဵုဂွံသောၚ်ၜးသှ်ကလးကၠေံမာန်ဂှ်ရော−? ဗီုလဵုဂွံပရေပရံၚ်ကၠေံဒဒိုက်တံဂှ်မာန်ညိရော−−? ။
သွက်ဂွံပရေပရံၚ်ကၠေံစိုတ်ဒဒိုက်တံဂှ် ဆၜိုတ်ညိညဓဝ်ဟွံတီဟွံကၠိုဟ်ခၠၚ်တုဲ ကသပ်ဂၞန်ဆဒှ်ကဵုဒှ် ဂၠာဲကပှ်ဂၠဟ်ချပ်ဗှ်စိုပ်အာ “ဇကုပါဗက်စိုတ်”ပၠန်ရ၊ ဒးချပ်ကသပ်ကြာန်ကြာန်ဓမာန်ဓမာန်တံဂှ်လေဝ် နွံတဴဗွဲမဂၠိုၚ်ရ၊ ကာလကသပ်ပပ်ပဳယုတ်မာကတဵုဒှ်တိုန်ဗီုဗီုဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်အစံၚ်အ္စာခိုဟ်ခိုဟ်ပြဲပြဲတုဲ ကလၚ်ဓဝ်မူဒှ်ရော, မုပဟွံအာကလၚ်ဓဝ်ရော, ဓဝ်ခိုဟ်ဓဝ်ဇေတ်ဂှ်ဟေၚ် ဂွံဗက်အထဍေၚ်ထောံစိုပ်ပရေံပရေံမာန်ရောၚ် ။
မွဲသာ်မွဲပြကာန်ပၠန်ဂှ် ယဝ်ခါရပတေဟ်စှ်ေစိုတ်, ဒးစိုတ်ကဵုဓဝ်ကျာ်ဍာံမ္ဂး ဒးဆဵုညာတ်ဒဒိုက်ပ္ဍဲဘဝသံသာကဵု မဒးဂဗဆိုၚ်မုက်လုက်ဒးညးသ္ကံပ္ဍဲဘဝလၟုဟ်ဍာံဍာံပြပြတံဂှ် “ဓဝ်ကျာ်ဝွံဟေၚ်” ဗၜိုဟ်ကဵုဂၠံစိုတ်မာန်− သိုဟ်ပလိုတ်ထောံဂမ္တဴဂမ္တာန်စိုတ်မာန်ရ၊ ဗာ်ၜံက်ကလှ်ေတှ်ေကရဳကၠေံဒဒိုတ်တံဂှ် သဒှ်မာန်ဗွဲစၟတ်ရ။
မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဒးပြးဒးဆာဲ ဒးသာဲဂစိုတ်သာဲဂယိုၚ် ဒဒိုက်ဗိုၚ်ကြာပ်ပေၚ်ဒးလေၚ်ဒၟံၚ်တၞဟ်တၞဟ်သာ်တံဂှ်လေဝ် အခါကာလဂဗဆဵုဒဒိုက်ဂၠိုက်သ္ၚောံစံၚ်တူကေတ်ကၟေတ်ဟွံဒးဗၠးအာနူဓဝ်သတိ ဒးယာံဓဇူဇွောဝ်ဍာ်ရမတ် ဒးပၠောတ်ဗဒေါံဇကုဂတာံသိုဟ်ဂှ် ဒးဗၜိုဟ်ပရေံပရံၚ်ကၠေံဒဒိုက်စိုတ်ကာယ နကဵုဓဝ်ကျာ်ဝွံဟေၚ်ရ၊ ဒးသိုဟ်ဗလိုတ်ကၠေံပၟတ်ကိလေသနကဵုဍာ်မတွံဂး ဓဝ်ကျာ်ဟေၚ်ရ၊ ဒးပာံဗဇးသောၚ်ကလးဟီုထ္ၜးကဵုတဝှ်ဓဝ်ကျာ်ဟေၚ်ရ၊ ပါဲနူဓဝ်ကျာ်မပြဲဓဝ်ကျာ်တြဲတွံလဝ်ဏံတုဲ သွက်ဂွံဗၜိုဟ်ကၠေံစိုတ်ဂမ္တဴဂမ္တာန်ဂီုသၠာန်ဒၟံၚ်ယျဴယျဴတံဂှ် ဟွံမွဲသက်သက်ရောၚ်။
သွက်ဂွံတီရှ်ဍောၚ်ဓဝ်တံဂှ်လေဝ် ညံၚ်ရဴခၟဳသာမဏဳဂမၠိုၚ် ဒးကတ်လိက်ပတ်ပွိုၚ်စှ်သၞာံ, ၜါစှော်သၞာံတုဲ ဂွံတီဂွံလေပ်ဂှ်ဟွံသေၚ်၊ ညးမၞုံကဵုပညာခိုဟ်ခိုဟ် ဒှ်ပူဂဵုသပ္ပရိုဟ်ဂှ် ပွမဟီုတွံကဵုဂၠံၚ်တြြဴဓဝ်သက်သက်ကီု၊ အ္စာမပ္တေဟ်ဖျေံစိုတ်အိုတ်သၠေဟ်ပၟာဂှ် ပွမဟီုတွံကဵုအတိုၚ်လၟေၚ်ပရေၚ်ဓဝ်ဍာံဍာံကီု၊ ပွမဂွံဒ္ဂေတ်ေက်ကလၚ်ဂလာန်မိမ မၞုံကဵုလညာတ်မတ်မတၟးစဳကၠးဍိုဟ်ကေက် မဒှ်ညးဇၞော်တၠသ္ၚိဋ္ဌာန်တံဂှ်ကီု၊ ပွမဂွံဗှ်ရံၚ်လိက်ပတ်တၠပညာမချူခၞံလဝ်အက္ခဝ်ပါၚ်ကျာ်တြဲ ဂၠံၚ်တြဴဓဝ်ပြဲပြဲဍာံဍာံ သီုစိုတ်သီုစရိုတ်မလုပ်စကီု, နပွမဂွံပကေၚ်လ္ၚတ်မှတ်လွဳပတိုန်မြဴသာ်ဝွံဂှ် ဒှ်ပူဂဵုတၠပညာထၟိက်မာန်ဏီရောၚ် ။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− သွက်ဂွံတီတၚ်ၚေၚ်(တၚ်ဂၞေၚ်) တၚ်ဏှ်တဝှ်ဓဝ်ဗုဒ္ဓဘာသာဂှ် ကၠာဘဘယ်ဂွိုအ်လောန်, ကၠာဂွိုအ်ညန်ကဵုစုတိကလိလောန်စဴအာဘဝပရလိုက်, ဃောသိုက်ဃောဒိုက်, ဃောသ္ဍိုက်ဆာန်မံၚ်ညးသ္ကံ, လ္ပပၠံထောံပညာပါရမဳ ဗက်သဳကၠဳသၟာန်သှ်, နူပြဟ်ပြဟ်ဏံဟေၚ် ပရှ်စဇိုၚ်တဲ ပချဳအဝဲကာယပါၚ်စိုတ်တုဲ ညံၚ်ဂွံတီကၠုၚ်မာန်၊ ညံၚ်ဂွံဍိုဟ်ကေက်စဳကၠး တၟးကေတ်ပ္ဍဲဓဝ်မာန်ဂှ် သြဝ်ဂစာန်လွဳပရာအိုတ်ညိ။
သွက်ဂွံပၠာပ်စိုတ်ပၟဝ်ဂုဏ်ဓဝ်သွာက္ခာတ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]သွာက္ခာတော။ ဓဝ်လောကုတ္တဵု, မဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန်, မွဲဟာန်ပရိယတ်, ပိဋကတ်ဥဿုံ, အလုံဓဝ်စှ်, တွံလဝ်ခိုဟ်ကွေံ, ဒးရးလောန်သတိုတ်, ဆၜိုတ်ဂွံကလၚ်, ပၚ်မှိၚ်ဗီုကဝလေဝ်၊ ကိလေသလ္ၚီမသုန်ကၠံ, မွဲဟွံဂံၚ်ကြံ, ဒးလလံဒၟံၚ်, မွဲဟွံဂံၚ်ခ္ဍဳ, မွဲပချဳဟွံမာန်, မွဲဂါန်တိုန်ဟွံဒှ်. မွဲစံၚ်ဟွံသၟဟ်ရထ, ဆၜိုတ်ဒ္ဂေတ်ဗက်တဴ, တသိုက်ဟောကၠံၚ်, သ္ဂောံဒၟံၚ်အာဗွဲတသိုက်ဓနေတ်, ဒ္ဂေတ်တုဲအာသ္ဂောံဆိုက်, တသိုက်နိဗ္ဗာန်ဟေၚ်။
သြန် − တၟေၚ်နူညးတၞဟ်, တၟေၚ်တၟဟ်လောန်သတိုတ်, တၟေၚ်လောန်အိုတ်အာတၞုၚ်, သြ− လှုၚ်လတူလှုၚ်, ဒှ်ဒၟံၚ်တၞုၚ်လ္တူတၞောတ်, သြ− ဒှ်ဒၟံၚ်အထောတ်အဖျာ, စက္ကဝါလေဝ်ဥဿုံ, ဆနွံလေဝ်သီုဖအိုတ်, သြ− ဒှ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ၝောံကိုတ်(ဋ်) အိုတ်မၞိဟ်ဒေဝတဴ, ဗြမှဴလေဝ်ဥဿုံ, ဆနွံသီုဖအိုတ်ဟေၚ် − အိုဟ် − ဟွံကေၚ်ဒှ်ဒှ်တဴ, သြ− မၞုံကဵုအသဝ်ပာထော်, ဇၞော်ကဵုတၚ်ဃဵု, ဒဵုကဵုထိုၚ်သးဟွံအိုတ်ဏီကွေံရောၚ်သွံ။ (နဲအ္စာတၠမှာထေရ်စန္ဒောဘာသ ဘာဓါတ်ကျာ် ကွာန်ကၟာဝက်)
အရဂုဏ်ဓဝ်သန္ဒိဋ္ဌိက
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၂) ဓမ္မော၊ ၚ်− ဓဝ်ဒ္စိတ်တန်, မဂ်ပန်ဖဵုပန်, နိဗ္ဗာန်ပၠန်မွဲ။ သန္ဒိဋ္ဌိကော၊ စိုန် တီညာတ်ထိုက်, ကြိုက်ဂပ်ဝ်ဆဵု, နအလဵုဇကုရ။ (ဝါ) စိုန်− ထေက်ကဵုဆဵု, နအလဵုဇကုရ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် ။ ဂုဏ်သန္ဒိဋ္ဌိကမ္ဂးဂှ် − စၞောန်ထ္ၜးအရထမတွံဂး “ထေက်ကဵု − ထိုက်ကဵုတီညာတ် ဆဵုနအလဵုဇကု” [သန္ဒိဋ္ဌိက၊ သံ− သိဋ္ဌ − ဣက၊ သံ− အလဵုဇကု၊ လဵုမာဲ၊ ဒိဋ္ဌ − ပွမညာတ်၊ ဣက− ထေက်− ထိုက်။]
ဓဝ်ကျာ်တြဲမဂပ်ဝ်တွံလဝ်ဗွဲမဒးရးဂှ် ယဝ်ရဂွံဒ္ဂေတ်ဗက်ဂွံပ္တိတ်ဒြဟတ်အတိုၚ်တွံလဝ်ဂှ်မ္ဂး အာစိုပ်ကၠိုဟ်ထောၚ်အာစဵုမဂ်ဖဵုမာန်ရ၊ ကလိဂွံမဂ်ဖဵုမ္ဂး − တီညာတ်ကေတ်နိဗ္ဗာန်အလဵုအလဵုဇကုမာန်ပၠန်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဂကောံပူဂဵုအရဳဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ်တံဂှ် ညးတၞဟ်ဟီုခိုဟ်ကၠိုဟ်စိုတ်, ပြေစိုတ်အိုတ်သံသယပြဟ်ဒှ်မွဲမှပ်မွဲကသပ်မွဲဂၞန်တုဲ ဒးပြာပ်အာသဳကၠဳဒစၟဳဒေၚ်ဟွံသေၚ်၊ အာဂၠာဲနဲကဲညးတုြ မဒးဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်မှတ်လွဳပရာဟွံသေၚ်။
ဓဝ်လောကုတ္တဵုဒ္စိတ်ပြကာမတွံဂး မဂ်ပန်, ၊ ဖဵုပန်, နိဗ္ဗာန်ဂှ်တီညာတ်ဆဵုကေတ်နအလဵုဇကုဟေၚ် ထေၚ်ထေၚ်မံက်မံက်မာန်အိုတ်ရ၊ [ဓဝ်ဓမ္မက္ခန်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် ဒှ်လၟေၚ်ဂလာန်ကျာ်သဗ္ဗညုတုဲ ဟိုတ်နူဟွံသေၚ်ကဵုဓဝ်မကတဵုဒှ်ပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကု တီညာတ်အလဵုဇကုဂှ်ရ− ဟိုတ်နူဟွံတီဟွံညာတ်ဟွံဆဵုနအလဵုဇကုစိ၊ ဓဝ်ဓမ္မက္ခန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟွံပါလုပ်ပ္ဍဲဂုဏ်သန္ဒိဋ္ဌိကဝွံရောၚ်။]
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ် − ဓဝ်ဗုဒ္ဓဘာသာအပါအံက်ကျာ်ဂန် တွံဗကန်လဝ်ဝွံ စဵုကဵုတီညာတ်ကေတ်−ဒိဋ္ဌ အလဵုဇကုမာန်ဂှ် မၞုံကဵုဂုဏ်မံက်ဂတဝ် တမ္ညဝ်ပြာကတ်တဴဗွဲမလောန်ရ၊ မၞုံကဵုဂုဏ်တီကေတ်ညာတ်ကေတ်အလဵုအလဵုဇကုမာန်ရ၊ ပၞောဝ်ကဵုဓဝ်ဂမၠိုၚ်တၞဟ်တၞဟ်ပ္ဍဲကဵုဓဝ်ဘာသာ “ဂလာဟိန္ဒူ”ဂှ်ဟေၚ် မၞုံကဵုလၟေၚ်အစဳအဇန်ကလိဂွံအဘိညာန်ဇျာန်လောကဳမာန်ကီုရ၊ ဓဝ်မဂ်ဖဵုဒှ်ဟိုတ်သွက်ဂွံတိတ်ဗၠးနူလောကဳဂှ်တုန် − ဟွံမွဲသက်သက်ရ။
ပ္ဍဲဘာသာညးတၞဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်တုန် လၟေၚ်အစဳအဇန်အယာံမာတ်ကလိဂွံအဘိညာန်ဇျာန်လောကဳကီုလေဝ် ဟွံမွဲရ၊ ဓဝ်ဂကူမၞိဟ်တံဂှ် ဂလိုၚ်လဵုဒ္ဂေတ်ဗက်ကီုလေဝ် သ္ဂောံတီညာတ်ဆဵုနအလဵုဇကုဟွံသေၚ် မုတၟေၚ်ဟွံမွဲရ၊ နကဵုလဟီုအကြီုအ္စာဓဝ်ညးမတွံဓဝ်တံဂှ်ဟေၚ် သ္ပတၟေၚ်အထေၚ်ဇၞော်ဒၟံၚ်တုဲ ဒးကဵုစိုတ်−ဒုၚ်အေ− ပြေစိုတ်အိုတ်ရ၊ ဓဝ်မၞိဟ်တံဂှ် စွံလဝ်ကၠာရ၊ မၞိဟ်ပညပ်ထ္ၜုတ်ခုတ်လဝ်ဇကု သ္ပကျာ်မတွံထ္ၜးသ္ပပြာကတ်ဗွဲမမံက်ဂတဝ် (သဘဴဓဝ်ဇေတ်ဇေတ်) ပ္ဍဲဘာသာလ္ၚဵုဂှ် ဟွံမွဲသက်သက်ရ။
ဇကုဇကုဟေၚ်အထေၚ်ဒှ်ကျာ်ဍာံဍာံတုဲ ဂွံဆၜိုတ်အလှေံအလှန်ဗ္ဂေတ်မတ်ဇန်အပြောံတံရ၊ ကျာ်မၞိဟ်တံဂှ်လေဝ် တုပ်ညံၚ်ကဵုနွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဘုံအာကာသယံၚ်ယံၚ် ဒၟံၚ်အဏံကွေံကွေံ, နွံအတေံကွေံကွေံ ပ္တေံစှ်ေစိုတ်တုဲ သၠောၚ်သ္ပဝ်ဒၟံၚ်အိုတ်ရ၊ ကျာ်မၞိဟ်တံဂှ်ပၠန် သွက်ဂွံဒှ်ကျာ်မာန် “မူရဴကုသဵုပါရမဳမွဲ ဂွံရနုက်ဗပေၚ် ဂွံဆန်ၜန်ဂလိုၚ်လဝ် မူရဴဓဝ်မွဲဂွံဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်ဂွံမှတ်ဗလဲ၊ မူရဴဂကူပရဲမွဲ သၠးပ္တိတ်ပဋိသန္ဓိမာန်၊ မူရဴပ္ဍဲဋ္ဌာန်မွဲ ဂွံကတဵုဒှ်ကျာ်ဂွံဟံၚ်ပြာ်သတ်၊ လၟေၚ်ဝတ်မဒးတွံဓဝ်ဂှ် လလံဂလိုၚ်လဵု သၟိၚ်ကဵုတိတ်ဗၠးနူဒဒိုက်ဝိဋ်၊ သတ်ဂကူလဵုဂွံဓဝ်” ဒှ်တံချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်ထ္ၜးဟိုတ်ဟွံမာန် သ္ဇက်ဟီုဟွံမွဲလးလးတုဲ ဂွံဆၜိုတ် “ဟီုဒှ်သှ်လာဲဝဵုစၞာဲဇန်အပြောံတံရ” ။
တၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲ ပြဲသၠုၚ်အိုတ်ကၞောတ်အထောတ်ညးလိုက်ပိ မစိုန်ဒှ်တဴတၠနာဲဗုဒ္ဓဘာသာတံဂှ်တုန် − အလုံဖအိုတ်တံဂှ် “လၟေၚ်ကလောန်ဒးကၠောန်, လၟေၚ်ဓဝ်ဒးဒ္ဂေတ်, ဝေတ်စိုတ်ဒးအေၚ်” ပေၚ်ပေၚ်စေအ်စေအ်ညိညဟွံဟွံသၟေဟ် ဟွံသှ်ေခက်ဗာန် ထ္ၜးကဵုမာန်ဗွဲစၟတ်ရ၊ စၞောန်ထ္ၜးဟိုတ်ဖဵုသွက်ဂွံကတဵုဒှ်ကျာ်ဗွဲစၟတ်မာန်ဟေၚ်ရ။
ပ္ဍဲအရာဝွံ သွက်ဂွံဂိုၚ်သမ္တီခိုဟ်ဂှ် နွံမွဲဒၞာဲရ၊ (သၞာံမလောန်ကၠုၚ်ဗၞတ်ၜိုတ် ၂၄၇၀ ပြၚ်ပြၚ်တေံဂှ် ဒဒှ်ရကျာ်တြဲနာဲပိုဲဂေါတမမကတဵုဒှ်ကျာ် ပ္ဍဲမဇ္ဇျိမဒေသတွဵုရးဍုၚ်ဂလာဣန္ဒိယဂှ် မပ္တံဒၞာဲဋ္ဌာန်ကျာ်တြဲ မသ္ပဒတဴကဵုအပေါတ်ကြိယာဘုတ်ဘာကဝ်ကေတ် လှေက်လှံၚ်ခၟိက်ခၟောန်လီုလီုလာ်လာ် သှ်ေဇးပြာကတ်ဒၟံၚ်စဵုကဵုလၟုဟ်၊ ဒၞာဲကျာ်တြဲပိုဲ သ္ပဒတဴထပှ်သတ္တဟလေဝ် နွံဒၟံၚ်စဵုကဵုလၟုဟ်ဏီတုဲ မၞိဟ်ဂကူလဵုမွဲလေဝ် ကလေၚ်ပါဲတးကယျာန်ၜးကၠေံသက်သဳဂှ်ဟွံမာန်ဟေၚ်ရောၚ်၊ အလဵုဇကုအဲကျာ်ဇၞော်အ္စာမှာထေရ်ပါလိတ ဘာဓါတ်ကျာ်ဝွံ၊ ၁၃၅၇−သၞာံ ဂိတုဇှ်ေဒ္စါံစွေက်ဂှ် စိုပ်အာဒၞာဲကျာ်ဒှ်ဗုဒ္ဓဂယာတေံတုဲ ဂွံညာတ်ဂွံဆဵု ဂွံဗဵုလ္ၚောဝ်လဝ်ဂၠိုၚ်ကဵုဍုၚ်ရောၚ်) ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဓဝ်ဗုဒ္ဓဘာသာအာဲတၟာဲဗုဒ္ဓဘာသာပိုဲ မၞုံပြာကတ်ဆက်ဆေန်ကၠုၚ်စဵုကဵုလၟုဟ်ဂှ် ဗီုကဵုကျာ်ဘာသာဂကူညးတၞဟ် နွံမံၚ်အတေံဂှ်ဍာံဟာ, နွံမံၚ်အဏံဂှ်ဒှ်ကွေံဟာ, ဆဒး − ဟာအာဟာကၠုၚ် − ဂၠာဲတံကၞုၚ်ဟွံဒးဂှ်ဟွံသေၚ်၊ နွံထေၚ်ထေၚ်မံက်မံက်ဒှ်ဇၞော်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ဒှ်ညးတၠဂုန်မလပံက်ကဵုဓဝ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ဒှ်အ္စာသတ္တလိုက်ပိ, ကျာ်ဂကူဂှ်ဟေၚ်ရောၚ် ။
တဝှ်ဓဝ်ကျာ် − ပါဠိပါၚ်ကျာ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်လေဝ် မၞုံကဵုဖျုန်ကြက်သှ်ေၜက်ပြာကတ်ဒၟံၚ်စဵုကဵုလၟုဟ်ဏီရ၊ ယာံခါရဂွံဒ္ဂေတ်အတိုၚ်ဓဝ်မတွံလဝ်ဂှ်မ္ဂး − ဓဝ်မဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန် ညာတ်ကေတ်အလဵုဇကုဒိဋ္ဌမာန်ဟေၚ်ရ၊ ဓဝ်မဂ်ဓဝ်ဖဵုကတဵုဒှ်ပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုဂှ်လေဝ် အလဵုဇကုဟေၚ် တီညာတ်ကေတ်မာန်ရ၊ ကာလကလိဂွံမဂ်ဖဵုဂှ် အလဵုဇကုဟေၚ် ညာတ်ကေတ်နိဗ္ဗာန်မာန်ပၠန်ရ၊ ညးတၞဟ်သ္အာၚ်ဟွံဒးစၞောန်ထ္ၜးလပုဟ်တဲရ။
နကဵုလၟေၚ်ပရေၚ်ဒဒှ်သာ်ဝွံ ဒှ်ဓဝ်သ္ဂောံတီညာတ်ဆဵုနအလဵုဇကုတုဲ ညံၚ်ရဴဘာသာညးတၞဟ် တွံလဴထ္ၜးဟီုပျးကဵုဂုဏ်လောကဳထေၚ်ဂးဂွံ စၟဳစဂုဏ်ဖဵုကွေံကွေံတုဲ ဂလိုၚ်လဵုညးတံသၠေံသၠန်သၠေံသၠန်၊ ဂလိုၚ်လဵုဗန်ကံတံၚ်တဲ ပၠောပ်ပ္ဍဲကတောဝ်ဇကုကီုလေဝ် ဗ္စာရဏာနကဵုညာန် ပညာဇကုဇြိုဟ်ဇြိုဟ်နက်နက်အိုတ်ညိ၊ ဓဝ်အပြောံကေုာံသၠာဲသက်သက်ဂှ် ဒ္ဂေတ်ဗက်ထေက်၊ ဟွံထေက်။ ဗ္ၜေက် − မၠာ်ရံၚ်တဝှ်ဓဝ်ကျာ်တြဲဆာဲ တံ, ဒေါဝ်, ကၞောတ်တုဲ ထေက်ကဵုပ္တေဟ်စဂွံ, ဟွံဂွံ၊ ဍာံ, ဟွံဍာံ− ဇေတ်ဟွံဇေတ် ဗ္စာရဏာကေတ်အိုတ်ညိ။
အရထဂုဏ်ဓဝ်အကာလိက
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ဂ၃( ဓမ္မော၊ ၚ်− ဓဝ်မပြဲ၊ မဂ်ပန်ရဲတၞံ၊ မပ္တံသောတာပတ္တိ။ အကာလိကော၊ စိုန်−မကဵုဖဵု, ဟွံမွဲကဵုအခိၚ်၊ ဟွံဆိၚ်လဝ်အခါ၊ မွဲၜါသတ္တာဟဒှ်တံရ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်။ −−− ဂုဏ်အကာလိကမ္ဂးဂှ် − စၞောန်ထ္ၜးအရထမတွံဂး သွက်ဂွံကဵုဖဵုဟွံမွဲကဵုအခိၚ်ဟွံဆိၚ်လဝ်အခါ မွဲၜါသတ္တာဟဒှ်တံရ။ ကဵုဖဵုလဝါဲဂှ် , အဃောဂှ်ရောၚ်။ [အကာလိက၊ အ−ကာလ၊ ဣက။ အ− ဟွံမွဲ၊ ကာလ− အခိၚ်အခါ၊ ဣက−မၞုံ။]
ဂုဏ်အာကာလိကဝွံတုန် − ဆေၚ်စပ်ကဵုဓဝ်မဂ်ပန်ဟေၚ်ရ၊ ဓဝ်မဂ်မ္ဂးဂှ် ဒှ်ဓဝ်ကုသိုလ်ကမ်ရောၚ်၊ ဓဝ်ဖိုလ်တုန် − ဒှ်ဓဝ်ဖိုလ်မဂ်ကုသိုလ်ဂှ်ရ၊ မဂ်ပန်ဂှ် ဒှ်ဓဝ်ဟိုတ်၊ ဖဵုပန်ဂှ် ဒှ်ဓဝ်ဖဵုမမိက်သ္ဂးရောၚ်၊ ပ္ဍဲကဵုသန္ထာန်ပူဂိုလ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲဂှ် ညံၚ်ဂွံဂွံမဂ် ဗက်နဲဂၠာဲသ္ၚဳ လွဳပရာပ္တိတ်ဇြဟတ်ကမ္မဋ္ဌာန်တုဲ ယဝ်ရမဂ်ကုသဵုစိုတ်ဒှ်မံက်ဂတဝ်တိုန်မ္ဂး ဓဝ်ဖဵုမတွံဂး ဖဵုစိုတ်လေဝ် အဃောဂှ်ဟေၚ် က္တဵုဒှ်တိုန်မွဲအဆက်မွဲဒမြိပ်ဓဝ်ရ၊ ညံၚ်ရဴကုသဵုလောကဳဂမၠိုၚ် ပွမဖါတ်လဝ်အခိၚ် ဆိၚ်လဝ်အခါ နမပ္တံမွဲဘဝၜါဘဝ မသုန်တ္ၚဲထပှ်တ္ၚဲဂှ် ဟၟဲသက်သက်ရ၊ မၞုံကဵုဂုဏ်မတၟေၚ်ကဵုဖဵုလဝါဲဂှ်ဟေၚ် မမိက်သ္ဂးရောၚ် ။
အရထဂုဏ်ဓဝ်ဨဟိပဿိက
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၄) ဓမ္မော၊ ၚ်− ဓဝ်ဒ္စိတ်တန်၊ မဂ်ပန်,ဖဵုပန် နိဗ္ဗာန်ပၠန်မွဲ။ ဨဟိပဿိကော၊ စိုန်−ကော်ဗဗဵု၊ ဂွံဆဵုလုက်ဒး၊ သြဝ်− မၞးကၠုၚ်ရံၚ်, ညံၚ်ကၠုၚ်ထေက်ကြိုက်၊ ထိုက်ကဵုကော်ထ္ၜးဗွဲစၟတ်ရ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် ။−−−−−။ဂုဏ်ဨဟိပဿိကမ္ဂးဂှ် − စၞောန်ထ္ၜးအရထ ထေက်ကဵုကော်ထ္ၜးရဴဝွံမ္ဂး− “မၞးတံကၠုၚ်ညိ၊ ကၠုၚ်ဗဵုရံၚ်ညိ” မ္ဂးရောၚ်။ [ဨဟိပဿိက၊ ဨဟိ−ပဿ−ဣက။ ဨဟိ− ကၠုၚ်ညိ၊ သြဝ် − ညံၚ်ကၠုၚ်ညိ၊ ကၠုၚ်ဗဵုရံၚ်ညိ။ ဣက − ထေက်ကဵုကော်နၚ်မြဴသာ်ဝွံရောၚ်။]
ဥပမာလောကတုန် − ပ္ဍဲမပ္တံကလာပုတ်တာတိုက်ဂြပ်တံဂှ် အပေါတ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ယဝ်ခါရဟွံမွဲမ္ဂး မူသာ်ဟွံမွဲမ္ဂး− “မၞးတံ ကၠုၚ်ညိ၊ ကၠုၚ်ဗဵုရံၚ်ညိ၊ သြဝ်ညံၚ်ကၠုၚ်ညိ”ဂှ် တၞဟ်နကော်ဗဗဵုကဵုဆဵုညာတ်ကၠးကၠး ကော်ထ္ၜးဟွံထိုက်ဟွံကြိုက် ဟွံထေက်ဟေၚ်ရ၊ ၜိုန်ရမၞုံဍာံကီုလေဝ် အပေါတ်ဝတ္ထုမၞုံဒၟံၚ်တံဂှ် ဟွံသေၚ်ကဵုအရာဝတ္ထုမကျေဝ်ဂေါဝ်ထေက်တန်ကဵုၚုဟ်မး ဟွံဒးကဵုပၟိက် မိက်ဂွံဗဵုရ၊ အာဗဵုဟွံထိုက်ဟွံကြိုက်ကဵုအပေါတ်တံဂှ်ရ။
အပေါတ်ဝတ္ထုတံဂှ် ယဝ်ရဒှ်ဒၟံၚ်တဲဍိုန်လျတဲပရေံပၠန်မ္ဂး သွက်ဂွံကော်ထ္ၜးပြဟ်ပြဟ်ဒှ်ကိစ္စဇၞော် ဟွံကြိုက်ဟွံထိုက်ဟေၚ်ရ၊ အပေါတ်ဝတ္ထုကော်ဗဗဵုကဵုဆဵုညာတ်ဂှ် ဒှ်အပေါတ်တဲခိုဟ်အိုတ်, တၟေၚ်တၟဟ်အိုတ်, မၞုံကဵုၚုဟ်ဂၠိုၚ်အိုတ်, မှာဇန်တံ ဒးဂၞပ်အိုတ်, ဆီမိက်စအိုတ်ဍာ်ဟေၚ် တၟေၚ်ကော်ဗဗဵုဂွံဆဵုထေက်ကြိုက်ရောၚ် ။
ဓဝ်ကျာ်သဗ္ဗညုတုန် − ညံၚ်ရဴဂိတုမပေၚ် ပၠေၚ်ကၠေံဒမၠုမတ်ဗြဲသ္အးယးတၟးတိုန်ကၠုၚ်နူကၞၚ်ဒဵုယုဂန္ဓဝ် လဒေါဝ်အမှဲအာကာသကီု၊ ညံၚ်ရဴမၞိက်ရတ်ဇြုၚ်ကေဝ် (သ္ဇုၚ်ကေဝ်) ယးတၟးသ္အးဇ္ၚးနူဒုဟ်အိုတ်သီုကီု၊ ဟိုတ်နူမၞုံဍာံပြာကတ်ပ္တောံၜတ်ဟွံမာန်စိ၊ “ကၠုၚ်ညိ၊ ကၠုၚ်ဗဵုရံၚ်ညိ၊ ဒဒှ်ရဒှ်ဓဝ်မၞုံကဵုဂုန်ဖဵုမဂၠိုၚ် ဂလိုၚ်လဵုထေက်တန်ကဵုၚုဟ်မးရောဟီုဂှ် သွက်ဂွံတီအလဵုဇကုဒ္ဂေတ်စံရံၚ်ညိ”ဂှ် တၞဟ်နကော်ထ္ၜးဗတိုက်ဖအောဝ် ဂပ်ဝ်ဗွဲမလောန်တုဲ မၞုံကဵုဂုဏ်ပြဲသန် ထေက်တန်ကဵုကော်ထ္ၜးဗဗဵုရောၚ်။
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ် −−− ပ္ဍဲဂုဏ်ဝွံ − ဓဝ်လောကုတ္တဵုဒ္စိတ်ပြကာဟေၚ် မရေၚ်တၠုၚ်နၚ်နူပြကိုဟ်တံဂှ်ရ၊ ဆဂးဂှ် ဒ္ဂေတ်ပ္တောံဗက်ပတုပ်ဗက်ဂုဏ်ဏံတုဲ ဓဝ်ပရိယတ်လိက်ပတ်မပြဲကီု၊ ကျာ်တြဲတၠပိုန်မစိုန်ဒှ်တဴကၞောတ်အထေတ်ညးလိုက်ပိကီု၊ ခမဳသၚ်မဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်ဒၟံၚ်ပဋိပတ်မပြဲကီု၊ သီုပိပြာကာတံဂှ် ကော်ထ္ၜးဗဗဵုကဵုမိတ်သဟာဲခိုဟ်ဆဵုညာတ်ရဴဝွံမ္ဂး − “ညံၚ်ကၠုၚ်ညိ၊ ကလၚ်စံရံၚ်ညိ၊ ကၠုၚ်ဗဵုလ္ၚောဝ်ညိ”ဂှ် ဟီုထ္ၜးဖအောဝ်ဗတိုက်ထေက်ကြိုက်ဗွဲမလောန်ရောၚ်။
ဇောတိပါလကဵုဃဋိကာရ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]“ကာလကောန်သၟိၚ်သိဒ္ဓတ္တ − သိဓတ်ကၠတ်ဒဴတိတ်ဂြိုပ်တေံဂှ် သၟိၚ်ဗြီုဇၞော် ဃဋိကာရ စှ်ေကၠုၚ်ဗ္ဂိန်သပိုၚ်သ္ၚာ”ကုဗောဓိသတ်ဟီုဂးသ္ပပြာကတ် စၟတ်သမ္တီလဝ်နွံဒၟံၚ်ရ၊ လၟောဝ်ဗြီုဇၞော်ဃဋိကာရဂှ် ပ္ဍဲလက်ထက်ကျာ်တြဲကဿပတေံ ကတဵုဒှ်မၞိဟ်သၟာလၟာန်နုၚ် ညးမာန်စနုၚ်ထၟာဲ မၞုံယၟု “ဃဋိကာရ” လွဳပရာမိမကမၠက်မတ်ၜါဂှ်တုဲ လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကျာ်တြဲဗွဲမလောန် ဒှ်ကောန်ဂကူပြဲပြဲ ဒှ်ရဲသပ္ပရိုဟ်ညးခိုဟ်ညးထၟိက်ဇၞော်မွဲရ၊ ဍိုက်ပေၚ်ဝတ်အလေဝ်စိုတ်ကေဝ်ဇြုၚ်ဗွဲမလောန်ရ။
လၟောဝ်ကျာ်သဗ္ဗညု ဂွံယၟုဗောဓိသတ်ပိုဲဂှ် ကတဵုဒှ်မၚ်ဗၠာဲဇောတိပါလ ဒှ်မၞိဟ်ပ္ဍဲဂကူပရဲ အဆံၚ်တဲလ္တူတုဲ မာနဇၞော်သၠုၚ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ပ္ဍဲကာလဂှ် ဟွံဒှ်ဗုဒ္ဓဘာသာဏီတုဲ ဒှ်မိတ်သဟာဲရဲသ္ဍိုက်ဆာန်ဃဋိကာရမွဲဆောဖွက်ရ၊ ကွးကျာ်တြဲကဿပဃဋိကာရဂှ် ဒှ်မံၚ်ပူဂဵုအနာဂါံ အဆံၚ်ဓဝ်သၠုၚ်ကွေံကွေံရ၊ ဃဋိကာရလေဝ် သွက်ဂွံအာလ္ၚောဝ်ကျာ်တြဲဂှ် ဗတိုက်ဖအောဝ်ဒၟံၚ်ဇောတိပါလ ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါရ၊ ၜိုန်ဒှ်သာ်ဂှ်ကီုလေဝ် မာနသၠုၚ်ဒၟံၚ်ကဵုဂုန်ဂကူစရာဲဂကူတုဲ ဟွံသ္ပဆောဖွက်အဖက်ကဵုကျာ်ရ။
ဃဋိကာရလေဝ် “ဟွံစိုပ်ကျာ်တှ်ေဟွံဒေါံ၊ ညံၚ်ဂွံအာဒးလွဳပရာစဵုကဵုစိုပ်လ္အိတ်ရောၚ်”ဂှ် ဣဝွံချပ်ဗ္စာဒၟံၚ်လၟိုန်ကာလရ၊ ဒးပယာံကာလမွဲဝါဂှ် ကော်ဏာရဲသ္ဍိုက်ဆာန်ဇကုပ္ဍဲသၞေဟ် သွက်ဂွံစှ်ေဟုံဍာ် အာဝေၚ်ဍာ်ရ၊ ညးၜါဟုံဍာ်အှော်လေဝ်တုဲဒှ်အိုတ်ရ၊ အဃောဂှ် ကော်ကသေအ်ကၟဝ်ပၠောပ်ဓဝ်စဝ်ကတောဝ် သွက်ဂွံကဵုအာလ္ၚောဝ်ကျာ် နကဵုဂလာန်လာံသာဍိုန်ဍောတ်ရဴဝွံမ္ဂး − “ယွံမိတ်သဟာဲသ္ဍိုက် ကျာ်တြဲကဿပဂှ် ပဒတဴနွံဒၟံၚ်ဗဒါဲဏံရ၊ ယဝ်ရဂွံအာလ္ၚောဝ်ကျာ်မ္ဂး − ပ္ဍဲစိုတ်အဲပြဲအိုတ်ကၞောတ်ဟေၚ် ဟွံဒးထေၚ်လးလးရ၊ ဗက်ကၠုၚ်ညိ, အာလ္ၚောဝ်ကျာ်စိုအ်” ကသေအ်ကော်ဏာရ။
ကသေအ်ကၟဝ်ဆဝ်ပ္ၚုဟ်တုဲ ၜိုန်ရကော်ဟီုပေၚ်အာပိဝါကီုလေဝ် ဟွံမိက်အာတးပါဲကၠေံဗီုနဲကိုပ်ကၠာတေံပၠန်ရ၊ ကာလဂှ် အလန်လက်ကရဴအိုတ် ဟွံအာ, ဟွံဂွံဟွံဗက်ဒၟံၚ်ဟွံဂွံ နကဵုတဲၜါဒိုဟ် တံၚ်ဂြဲဓဇက်ရပ်ကေတ်ဂွက်သော်ဂှ်တုဲ “အာဟာ, ဟွံအာဟာဟီု” သၟာန်တိုန်ရ၊ ကာလဂှ် ဂွံတိုန်ဓဝ်သတိစှ်ေစိုတ်တုဲ “သြ − ခဋိကာရဂှ် သီုကဵုမဒှ်ဂကူယုတ်သဝ်နူအဲဖိုဟ် ဂွံဂံၚ်ရပ်တံၚ်ဂြဲဓဇက်ဂွက်သော်အဲမာန်ဏီဂှ် အသဝ်ကွေံရောၚ်သွံ၊ မၞုံကဵုဒတုဲဖဵုဗွဲစၟတ်ဟေၚ်၊ ဟဂွံဂွံ, ဟွံဒေါံ ကော်ဏာအဘိုအ်အဲဍာံဍာံရသွံ” ဂးတုဲ ဗက်အာရဲဇကု စိုပ်အာဇရေၚ်ကျာ်တြဲတေံရ။
ကာလစိုပ်အာဇရေၚ်ကျာ်တြဲ ဂွံကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဓဝ်အံသဝ်ဂၠိုၚ်ကဵုအခိုက် သ္ဍိုက်မၠိုက်စိုတ်သဒ္ဓါကတဵုဒှ်ဗွဲမလောန်တုဲ ဂွံလုပ်တန်တဴပ္ဍဲသာသနာကျာ် နကဵုဘဝခၟဳရောၚ်၊ (ဗွဲမထေက်ကြိုက်ကဵုအခိုက်အလိုက် သ္ဂောံဍိုက်ပေၚ်တဴ ကေုာံ ဂုဏ် “ဨဟိပဿိက” မြဟ်မြဴမှောဝ်ဇဴကဵုစိုတ်မာန် မြဴသာ်ဝွံ ကော်ထ္ၜးဏာပ္ဍဲဒၞာဲညးမတွံဓဝ်တံဇိုၚ်ခၟဳသၚ်တံလေဝ် ထိုက်ကြိုက်ဗွဲမလောန်ရ) ။
ဆဂးဂှ် သွက်ဂွံဗ္စာရဏာရနၚ်တၚ်ဏှ်ဗီုဟီုတွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲခေတ်လၟုဟ် (ညးလ္ၚဵုလ္ၚဵု)တံဂှ် ပၞောဝ်ကဵုဘာသာတၞဟ်တၞဟ်ဂမၠိုၚ် ဘာသာလ္ၚဵုလ္ၚဵ ညးဂးဘာသာညးဍာံ၊ အဲဂးဘာသာအဲဍာံ ဟီုကြီုပတိုန်စဂုဏ်ဘာသာဇကုဗွဲမဆောတ်ယောၚ်မှာရာအာတုဲ ဟီုတွံထ္ၜးသောၚ်ကလးဒၟံၚ်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲဗော်ဗုဒ္ဓဘာသာဂှ်လေဝ် ညးလ္ၚဵုလ္ၚဵု − ရဲပိုဲဏောၚ်ခိုဟ်, ဂကောံပိုဲဏောၚ်ခိုဟ်, တၠဂုန်ညးဂှ် လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ထေက်၊ တၠဂုန်အဲ − ပိုဲရောၚ်ရှ်ေသှ်ေထိုက်၊ တၠဂုန်အဲ − ပိုဲရောၚ်လေပ်လိက်, တွံဓဝ်ခိုဟ်၊ ထ္ၜးကမ္မဋ္ဌာန်ကၠိုဟ်လောဲ ဟွံမွဲကဵုပ္တောံၜတ်ဒှ်တံ၊ ပွမဟီုကြီုပြိုၚ်ပကာန် ကေုာံရေၚ်သ္ကံ ဟီုပ္တိုန်ထ္ၜးထိုၚ်သးဒၟံၚ်ဘာသာဂၠိုၚ်ကဵုနဲတုဲ “ၜိုၚ်ရာဲညးတၞဟ်ဖျး ၜိုၚ်ရာဲဇကုဖျးဗက်ကီုဂှ် “ဨဟိ − သြဝ် − ညံၚ်ကၠုၚ်ညိ၊ ပဿ − သြဝ် − ကၠုၚ်ဗဵုလ္ၚောဝ်စံရံၚ်ညိ ” ။
ဗီုဗီုသာ်ဏံ ယာကံပ္တိတ်ရမျှာၚ်ဇၞော် ကော်ထ္ၜးသၠေံသၠန်ဒၟံၚ်ဂှ် နွံတဴဗွဲမဂၠိုၚ်ရ၊ ဗီုယှုက်ယှုဲထုဲကြာန်တၞာန်လီၜန်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲလောကဝွံ မၞိဟ်စကာသုၚ်စောဲညာန်ဇကုမာန်ဂှ်လေဝ်အောန်၊ လပါ်ကိစ္စသာသနာပၠန်လေဝ် ဒၞာဲဍုၚ်ကွာန်ဋ္ဌာန်ဒေသလ္ၚဵုလ္ၚဵုဂှ် မၞိဟ်ဗြဴဗြဴဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် အာဂတပၠတြဴ နွံဒၟံၚ်ကီုရ၊ မၞိဟ်ဗြဴဗြဴမ္ဂးဂှ် ဗွဲယျေဘုယျပ္ဍဲအရာသၠေံသၠန်ညးတၞဟ်လေပ် ၜိုန်ညာန်ဂၠိုၚ်ဂလိုၚ်ဂှ်ကီုလေဝ် ညးတၞဟ်ဟီုခ္ဍါတ်ညိ, သၠေအ်သၠန်ညိဓဝ်ဂှ် ပတေဟ်လောဲတုဲ ပါဗက်အာ၊ ဂုန်မူသာ်ဟွံသေၚ်ဂှ် အထေၚ်ဇၞော်ကွေံကွေံပၠန်ရောၚ် ။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ − မၞိဟ်ဗြဴလ္ၚဵုလ္ၚဵုဂမၠိုၚ်တံဂှ် ကာလလဆောဝ် ဒှ်ညးအာဂတပၠတြဴပ္ဍဲကိစ္စကေၚ်ကာသာသၞာ− အောန်,ကဵုဂၠိုၚ်နွံဒၟံၚ်တုဲ ဒၞာဲကလောန်ကၠောန်ဟွံဒးရးဗၠးသတိ ဆောတ်ယောၚ်ဟွံစှ်ေတၚ်နေၚ်(တၚ်ဂၞေၚ်) ဒစေၚ်ဗၠေတ်ကဵုမတ်ညးတၞဟ် ပတေဟ်ပြဟ်ဒှ်ကြာန်တုဲ ထုဲတၞာန်အာဂၠံၚ်ဓဝ်ဗၠေတ်မတ်ဂေတ်အာလေဝ် နွံဒၟံၚ်ကီုရ။
ဂလာန်ဆက်စပ်ကဵုဒကာမိသာသနာဝွံ (မၞိဟ်ဗြဴတှ်ေတုဲ ထုဲထံၚ်လပါ်လီုဒှ်ဗီုဏံဖအိုတ်ဟွံသေၚ်ဂှ် ပသတိဇၞော်ဇၞော်ညိ၊) မၞိဟ်မိက်ဂွံဟီုတွံထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်တြဴ ထဴကဵုလပါ်ခိုဟ်ဍာံဍာံဂှ်လေဝ် “ဟိုတ်နူဒှ်ဒၟံၚ်ခေတ်သုၚ်ဍာ်ဗြဲကတၚ်ဂှ်ရ” သ္ပဟွံမာန် အိုတ်တၞာန်စိုတ်, ကသပ်ပိုတ်တံ ကၞောတ်ၚုဟ်ဇြောတ်ဒၟံၚ်တုဲ ဒးဖျေံထောံကမျ ဒးဒုၚ်ကျအာအိုတ်ရောၚ်။
ညးဒးမၞိဟ်မွဲ သ္ပဗၠေတ်ဒ္ဂေတ်လို ဂွံဟီုဂးပၠန် ဖေက်ပလန်တဲဒက်ဝဲဂၠာဲသၞ၊ ၜိုန်ရမိက်ဂွံထ္ၜလဘာ်ကဝါ်ပ္တိုန်ဂၠံၚ်တြဴဍာံဍာံကီုလေဝ် ဟွံဂံၚ်ကဵုသတိ ဟီုဂးဒၠောံဗ္တောန် အောန်စိုတ်ထေက်ကြိုက် ထိုက်ကဵုဒးကၞပ်တောံ သ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ဇြဇြရ၊ ညံၚ်ဂွံဂဗဆဵုပူဂဵုပတေဟ်ဖျေံစိုတ်ဂှ်လေဝ် ကံကုသဵုခိုဟ်ရ၊ ဣဒှ်− စိုပ်အာဍာ်ဂှ်, အဇာဂှ်ရ၊ ညးကဵုဓဝ်သတိကဵုညးဒးဒုၚ်ဂှ် လညာတ်တုပ်ဟေၚ် စှ်ေပရေၚ်ဓမ္မဝတ်ရ၊ ပိုဲသၚ်ပုထုဇန်ခၟဳကလျာဏကဵုဒၠောံဗ္တောန်ကဵုဓဝ်သတိဟွံကေတ်ဗလေတ်မုက်တုဲ ပါဲတးထောံဂလာန်ကျာ်တြဲဂှ် လ္ပဟီုဏီရ၊ လဵုမာဲဇကုကျာ်လေဝ် ဆောတ်ဟွံမာန် နွံဗဝ်ဏီရ။
ယဝ်ရဒးကဵုသတိဗွဲစၟတ်မ္ဂး − အခါကာလပြာပ်အာနိဿဲရှ်ေသှ်ေအဲပရဲကုပူဂဵုမမိက်ကဵုမွဲမွဲဂှ် လညာတ်ညာဏ်(န်)ပညာမဍိုဟ်ကေက်ကဵုစိုတ်ညးသ္ပရိုဟ်ပ္ဍဲဇကုနွံဟွံမွဲဇၞော်မောဝ်ဂၠိုၚ်တိုန်ဟာ, ဟွံဂၠိုၚ်တိုန်ဟာ, ဗ္စာရဏာအိုတ်ညိ၊ ဇၞော်မောဝ်ဂၠိုၚ်တိုန်ပ္ဍဲဇကုရောၚ်၊ ညးဒးဒုၚ်ရှ်ေသှ်ေတံဂှ် ဒှ်ပရဲဓမ္မဝတ်ရ၊ ခဝ်ကုသဵုဟွံဇၞော်မောဝ်တိုန်ခိုဟ်ခိုဟ် ဒ္ဂေတ်ညးသပ္ပရိုဟ်ဟွံမွဲပ္ဍဲဇကုတုဲ ယာံရဒးပြိုၚ်ပကာန်ကဵုညးတၞဟ် ညးမဒှ်ပူဂဵုသမ္မာပဋိပတ်တံဂှ်မ္ဂး ဂွံဆၜိုတ်ဂလိုၚ်ဝေၚ်ပြဝဒုစရိုတ် တုပ်တဴညံၚ်ရဴ “ကျကံတံပိုတ်အာဟေၚ်”ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− အာရှ်ေသှ်ေကုပူဂဵုမမိက်ကဵုမွဲမွဲပၠန်လေဝ် ညံၚ်ဟဂွံကတဵုဒှ်ပရိုက်ဘယ်အန္တရာယ်ဂှ် ပ္တိတ်ဇြဟတ်သ္ပလွဳပရာတုဲ စွံသတိဇၞော်ဇၞော်အိုတ်ညိ။
အရထဂုဏ်ဓဝ်သြပနေယျိက
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၅) ဓမ္မော၊ ၚ်− ဓဝ်ဒ္စိတ်တန်၊ မဂ်ပန်ဖဵုပန်၊ နိဗ္ဗာန်ပၠန်မွဲ။ သြပနေယျိကော၊ စိုတ်ထိုက်ရေၚ်တၠုၚ်၊ ဒုၚ်ဗစိုပ်နၚ်ပြဲ၊ ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုဇကုရ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်။ −−− ။ ဂုဏ်သြပနေယျိကမ္ဂးဂှ် − စၞောန်ထ္ၜးအရထမတွံဂး ထိုက်ကဵုရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်ဗစိုပ်နၚ်ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုဇကုရ၊ [သြပနေယျိက၊ဥပ−နေယျ− ဣက။ ဥပ− ပြာပ်နၚ်, ကေတ်နၚ်ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုတုဲ၊ နေယျ − ပွမရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်ဂရိုဟ်ပၠောပ်နၚ်ညံၚ်ဂွံစိုပ်။ ဣက − ထိုက်ကြိုက်ထေက်ကြိုက်။]
ဓဝ်မဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန်ကတဵုဒှ်ပ္ဍဲပူဂဵုအရဳဂမၠိုၚ်ဂှ် အယာံမာတ်မွဲအလန်မွဲဝါကီုလေဝ် ဟွံကေၚ်ကတဵုဒှ်ပ္ဍဲသန္ထာန်ပူဂဵုပုထုဇန်တံမွဲလှ်ေဏီရ၊ ယဝ်ရဂွံကတဵုဒှ်မံက်ဂတဝ်တိုန်ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုဗၞတ်မွဲအလန်မွဲဝါမ္ဂး (သဒှ်ပူဂဵုသောတာပန်) မမိက်သ္ဂးရ။
ဟိုတ်နူမၞုံကဵုအစောံသတ္တိလလံပလိုတ်ဖအိုတ်ကၠေံဂမ္တဴပၟတ်ဒဒိုက်ဝဋ် မဒုၚ်စသိုၚ်ပ္ဍဲအပါယ်ပန်၊ မၞုံကဵုအစောံသတ္တိမရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်လျိုၚ်မၚ်မွဲကာလလဵုမွဲ ဟွံကဵုဒတုံစှ်ေအပါယ်, ဟွံကဵုအာအပါယ်ပန်ဂှ်ရ၊ ဃောမပ္တိတ်ဒြဟတ်ကမ္မဋ္ဌာန် ညံၚ်ဂွံစိုပ်ဂၠံၚ်ဍာန် သွက်ကလိဂွံမဖ်ဖဵုမာန်ဂှ် ကလောန်တၞဟ်နွံစွံလဝ်ကၠာ ဒးလွဳပရာအရၚ်ဇကုထပ်ကဵုထပ်ရ။
ဥပမာတုန် − ဗွိုက်လတက်ဗိုက်ခၜက် − လၜက်လဝ်ကျိုၚ်ကျဝ်လဝ်ပ္ဍဲဇကု ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် သော်က္ဍိုပ်ဇကုတူပၟတ်ဂဵုဂြောတ်ဒၟံၚ်ဂလိုၚ်လဵုကီုလေဝ် သွက်ဂွံပြာ်ပလိုတ်ပၟတ်ဟွံသၟဟ်ရထ သ္ပဟွံမာန် ဟွံသၠးလးလးရ၊ ၜိုန်ရကယျိုၚ်ကယျဝ်ဗွိုက်လတက်ဇကုတူမံၚ်ပၟတ်ကီု သော်က္ဍိုပ်ဇကုတူမံၚ်ပၟတ်ကီု အာစိုပ်ဒဒိုက်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ကီုလေဝ် ပက်သိုဟ်ဍာ်ပြာ် ပလိုတ်ပၟတ်ဟွံသၠး ဗလးထောံလဝ်မာန်ဏီရ၊ ဗွဲစၟတ်ဟီုမ္ဂး − မဒးစဝ်ဍာ်ပြာ်ပလိုတ်သိုဟ်ဖအိုတ်ကၠေံပၟတ်ဒဒိုက်ဝဋ် မပ္တံအပ္ပါယ်ပန်တေံရ။
နကဵုစိုတ်ဂၟံၚ်ဂံၚ်ဂံၚ်သ္ကာသ္ကာ ဒးလွဳပရာပ္တိတ်ဒြဟတ်ကဵုဓဝ်ပၟဝ်ဝိပဿနာကမ္မဋ္ဌာန်, သမထကမ္မဋ္ဌာန် ဂစာန်ဗပါ်တိတ်နူဂမ္တဴဂမ္တာန်ပၟတ်ကိလေသဂှ်တုဲ ပၟတ်ဝွံဟေၚ် ဒးပတၟေၚ် ဒးကဵုပရာ်ဒးပြာ်ဒးပလိုတ်ရ၊ ဓဝ်မဂ်ဖဵုဂမၠိုၚ်လေဝ် ညံၚ်ဂွံစောဲစပ်ပ္ဍဲစိုတ်ဇကု ညံၚ်ဂွံညာတ်တၟးကေတ်နကဵုမတ်ပညာ မတုပ်ပၟာကေုာံမမၞိက်ဂှ် စဵုကဵုဂွံမဂ်ဖဵုမာန် ဒးဂစာန်လွဳပရာထိုက်ကြိုက်ရ။
ပၟတ်မ္ၚးဂှ် ၜိုန်ရဟွံသိုဟ်ပလိုတ်ဟွံဖအိုတ်ကၠေံကီုလေဝ် ဗၞတ်မွဲဝါရတူမာန်ဂဵုမာန်ထၞာန်အာ၊ ပၟတ်အပ္ဍြဇကုမတွံဂးကိလေသ၊ ပၟတ်ဒဒိုက်အပါယ်ပန်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် ဗၞတ်ဟွံကလိဂွံမဂ်ဖဵုဏီမ္ဂး မွဲဂလးဓဝ် ဂဵုတူဍာဲဂြၚ်လၚ်ဒၟံၚ်လုကဴဂၠိုၚ်ကဵုဘဝ ဒးဂဗဆဵုအာလၟိုန်ကာဒှ်ဂွံရောၚ်။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ပၟတ်မ္ၚးဂှ်လ္ပပဇၞော် လ္ပတော်ကွေံကွေံတုဲ ပၟတ်အပ္ဍဲပၟတ်ပျဲဒၟံၚ်ပိုဲ ညံၚ်ဂွံပၠိုတ်ညံၚ်ဂွံအိုတ်အာဂှ် ဂစာန်ပလိုတ်ထောံပြဟ်ပြဟ်အိုတ်ညိ။
ဝတ္ထုခၟဳတိဿထေရ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](ဒဳခနိကာယ်အဋ္ဌကထာသုတ်မှာဝါမဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ် ပြဝံက် ဥဒ္ဒေသဝါရကထာ။)
- ပ္ဍဲဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် နွံသမ္ၚေဟ်မွဲ “တိဿ” ဂးယၟုရ၊ က္ဍုဟ်မၠေံဘဝခရှ်ပြဟ်လသာထောံတိတ်ပခၟဳတုဲ လွဳပရာဒၟံၚ်ဓဝ်ပ္ဍဲဂြိုပ်မွဲရ၊ ဃောမပ္တိတ်ဇြဟတ်ကဵုဓဝ်ပၟဝ်ဒၟံၚ်ဂှ် သမ္ဘာဒေံညးမဒှ်ဒေံသဳနဳဂှ် ချပ်တိုန်သာ်ဝွံရ၊ “ယဝ်ရခၟဳကောယဴအဲရာံတိတ်ကၠုၚ်မ္ဂး မဒးပါ်ပရံစဂြပ်ရတ်အာဲတၟာဲဏံရောၚ်− အဲကဵုဟွံမာန်, သံက်ဒးကဵု” ဂးတိုန်ပ္ဍဲကသပ်ချပ်တိုန်ဓဇန်ဓဇန်ရ။
ဣဗြဴအယုတ်ဂွိၚ်ဖေက်ဒးပါ်ပရံစအာဲတၟာဲတုဲ ကာလဂှ် ကဵုလာပ်ဗဇဴကုကမၠတ်ဒမၠမတာပရံ ကဵုအာဂစိုတ်ထောံခၟဳကောယဴဂှ်ရ၊ မၞိဟ်ပရံကမၠတ်ဒမၠမတာ ကဵုဏာလာပ်ဗဇဴတံဂှ် အာစိုပ်တိဿထေရ်တုဲ ဒဒှ်ပရူပရာမဒးကၠုၚ်ဂစိုတ်ဂှ်လေဝ် လဴထ္ၜးကဵုရ၊ တိဿထေရ်ဂှ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ဒဒှ်ရဒေံသဳနဳစကာဗလးနၚ်ကဵုကၠုၚ်ဂစိုတ်တုဲ အာတ်အခေါၚ်သာ်ဝွံရ၊ “ယွံမၞးတံ ကဵုအခေါၚ်ကုအဲသွက်မွဲဗ္တံဏံညိ၊ အဲဒုၚ်လျိုၚ်ရ” ဟီုဂးအာတ်အခေါၚ်တုဲ “မၞိဟ်ဒုၚ်လျိုၚ်တၠဳပိုန်ဂှ် ဗဳုလဵုဂွံဂွံမာန်ဏီရော, ညးဂှ်ဒှ်မၞိဟ်လျိုၚ်ရော” ရဲဒမၠတံသ္ဂးကဵုတိဿထေရ်ရ။
ကာလဂှ် “လ္ပဂွိၚ်ညိမၞးတံ၊ အဲထ္ၜးကဵုမၞိဟ်ဒုၚ်လျိုၚ်, ညံၚ်ရဴဂွံလဝ်မၞိဟ်လျိုၚ်ကီုရ”ဂးတုြ သွက်ဂွံထ္ၜးမၞိဟ်လျိုၚ်ဂှ် တက်ပကဝ်ထောံဇိုၚ်ၜါ နကဵုတၟံကလောံရ၊ ဒဒှ်ရဂြိုပ်ဒဴဟွံမာန်ဂှ်လေဝ် ဟီုထ္ၜးကဵုမၞိဟ်ပရံတံဂှ်ရ၊ အလဵုဇကုတက်ပကဝ်ဇိုၚ်ၜါ အာကၠုၚ်ဟွံမာန်တုဲ သွက်မၞိဟ်ဂစိုတ်ဇကုဂွံပတှ်ေ သၠေဟ်ပၟာဂွံအိုတ် ဒးထ္ၜးသက်သဳရ၊ ဒးသ္ပကလောန်စပ်ကဵုလမျီုဂိတသောန်တသဝ်စိုပ်ၜတ်ဇုတ် − တ္ၜဝ်ဇုတ်ကြပ်ချိုတ်ကီုလေဝ် ဟွံပအသုၚ်ဒုၚ်ဒဒိုက်ဇၞော်ဇၞော်တုဲ ဂွံအခေါၚ်ဗၞတ်မွဲဗ္တံရ။
ဟိုတ်နူလောဘအဲတၟာဲဣဗြဴစၞာဲစိ၊ ၜိုန်ရဂိဓဇောတ်ပတိုဟ်ဇြောတ်ဆီက္ဍပ် ဇိုၚ်ကဝ်ဒၟံၚ်ၜါဒိုဟ်ကီုလေဝ် ဟွံပၠောပ်စိုတ်ကဵုဒဒိုက်ကာယ သ္ပထောံမဇ္ဇျီမဇ္ဇျ် ဟွံဒှ်ပၞတ်ဒေါသဟွံထေဲဟွံဗျိ ဟွံဂိသကေဝ်ကၟောန်လွဳပရာလပါ်ဇကုတုဲ ပ္ဍဲအခိၚ်တ္ၚဲယးတၟး ဗၟံက်ဗုသ္အးဂှ်ဒှ်အာတၠအရှန်ပြဲပြဲ ပ္ဍဲဂြိုပ်ဝွံရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဒဒိုက်ကြပ်ချိုတ် ဟွံပၠောပ်စိုတ် ပၠောပ်စိုတ်ကဵုဓဝ်အနိစ္စဒုက္ခအနတ္တလက္ခဏယာန်ပိ ကလိဂွံအရဟတ္တမဂ်ဖဵုတုဲ ကလိဂွံတသိုက်နိဗ္ဗာန် ဗၠးဋ္ဌာန်ဂစိုတ်ရောၚ်” ။
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ် −−− ထံက်ရံၚ်ကဵုဝတ္ထုအတိုၚ်မကၠုၚ်ဟီုပ္ညုၚ်ထ္ၜးကဵုလၟုဟ်ဝွံ ကိစ္စဇၞော်အိုတ်ဂှ် ချိုတ်ရ ဟွံသ္ပပဓါန်ဟွံရိုဟ်စကဵုလမျီုဏီ၊ ဟွံဂိုဟ်ဘဝဇကုဏီရ၊ ဒုၚ်ဂစိုတ်မာန်ဏီဂှ် တၟေဟ်တၟဟ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ဟွံသ္ပဇၞော်ကဵုဒဒိုက်ဇကုတုဲ ဍောၚ်ဓဝ်ထေက်ကဵုပ္တိတ်ဇြဟတ်ကွေံကွေံကြာန်ကြာန်မာန်ဂှ် မၞုံကဵုဂုဏ်တၟေၚ်တၟဟ် မတွံဂး − သြပနေယျိက − ဂုဏ်ဝွံရောၚ်။
စွံစိုတ်သာ်ဝွံတုဲ ပတေဟ်စှ်ေစိုတ်ဗှ်ဗၞုဟ်အရိုဟ်တ္ၚဲခိုဟ်ရ၊ ဓဝ်မဂ်ဓဝ်ဖဵုဂမၠိုၚ်ဝွံ သွက်ဂွံကတဵုဒှ်ပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုညိညိညညဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ဂၠၚ် သိုက်သိုက်သဳသဳမာန်ဂှ် ပ္တိတ်ဇြဟတ်ထေက်ကြိုက်ဗွဲမလောန်ရ၊ ပ္တိတ်ဇြဟတ်မာန်ဟေၚ် ကလိဂွံအခေါၚ်တသိုက်ဍာံပြရောၚ်သွံဂှ် မဒးစွံသတိစွံဓဝိၚ်ဇၞော်ဇၞော်တုဲ ကလေၚ်ချပ်ဗ္စာရဏာဂုဏ်ဓဝ်ဏံအိုတ်ညိ။
ညးလ္ၚဵုယဵုဒရိပ်လဝ်လောဘတဏှာတုဲ ပွမဗက်မိပ်ဗၞတ်မွဲအာယုက်၊ ဟွံလုက်စုက်ဒးမၞိဟ်ခိုဟ်ခိုဟ် ညးသပ္ပရိုဟ်ကဵုဂၠံၚ်တြဴ သွက်ဂွံဒှ်တသိုက်လၟုဟ်ကဵုဂတဂှ် ယဝ်ရသဒှ်တဴမ္ဂး ညံၚ်ရဴထောံဒတုံဖျေံဘဝဇကုပ္ဍဲဘုံအပါယ်ပန်တေံကီုရ၊ မၞိဟ်ဒ္ဂေတ်လၟုတ်လၟုတ် ယုတ်ယုတ်သဝ်သဝ်တံဂှ် ဒှ်မၞိဟ်ထောံဒတုံဖျေံဇကု ပ္ဍဲဘုံအပါယ်ပန်တုြ ဇကုရဗက်မိပ်လဝ်ဂၠံၚ်ပရေံ၊ ဇကုရအာသိုၚ်လဝ်သ္ၚိတာဲပ္ဍဲအပါယ်ပန်ဘုံတေံရ။
ပ္ဍဲအရာဂွံဂဗဆဵုမၞိဟ်ခိုဟ်ခိုဟ် မၞိဟ်သပ္ပရိုဟ်ထ္ၜးဂၠံၚ်တြဴ သွက်ဒတုဲဖဵုမြမောဝ်လၟုဟ်ကဵုဂတကီု ပ္ဍဲအရာပကောံပကေဝ်ဂြပ်ရတ် ညံၚ်ဂွံဗၠးဒုဟ်ရာဇာဝတ်− ရာဇာဒဏ်, ဓမ္မဝတ်ဓမ္မဒဏ်တံဂှ်ကီု ဒးပခိုၚ်လဝ်ဓဝ်သတိ ဒးစွံလဝ်ဓဝ်ဗ္စာရဏာလေပ်ရ၊ ပိုန်ဟာန်ဒြပ်ရတ်ဇကုပကောံပကေဝ်ဂၠာဲဂွံနၚ်ဖအိုတ်အစောန် ကၠောန်ဂွံနၚ်ကွေံကွေံ ပ္တေံလွဳဂလိုၚ်လဵုကီုလေဝ် ဗၞတ်မဂွံလဝ်ဂှ် ဆၜိုတ်မွဲဘဝဏံဟေၚ် ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဇကုမာန်ရ။
ဂွံနၚ်ဂြပ်ရတ်ဂမၠိုၚ် ဗဗွဲဓဝ်ကဵုဒှ်၊ ဟွံဗဗွဲဓဝ်ကဵုဒှ်၊ ဂြပ်ရတ်တံဂှ် ဒှ်အရၚ်ဇကုဒှ်သ္ကံတဲကောန်ဇာတ်သမ္ဘာဇကုတုဲ ဂွံဆၜိုတ်ပခိုဟ်စမုက်မတ်ညးသ္ကံ၊ ဂွံဆၜိုတ်ကမျေဝ်ပလေဝ်မုက်မတ်ညးသ္ကံရ၊ ဒတုဲဖဵုမြမောဝ်လပါ်လောကဳဟေၚ် ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုမာန်ရ၊ ဆဂးဂှ် ယဝ်ရစကာသုၚ်စောဲရပ်စပ်ပိုန်ဂြပ်တံဂှ်လေပ် ဍိုဟ်ကေက်စဳကၠးတပ်တးပ္ဍဲပရေၚ်စိုပ်လေပ် ကၠိုဟ်ခၠၚ်လပါ်ပါရမဳစှ်လေပ်မ္ဂး ဒတုဲဖဵုလောကုတ္တဵုလေဝ် သွက်ဂွံဒှ်မာန် ဂၠံၚ်ဍာန်နွံဒၟံၚ်ဗွဲစၟတ်ရ။
မွဲသာ်မွဲပြကာပၠန် ဒးသ္ပမၞိဟ်ပ္ဍဲဍုက်လိုက် နကဵုပိုန်ဘိုက်ဂြပ်ရတ်ဟေၚ်ရ၊ ၜိုန်ရဒတုံမံၚ်ကိုန်ဂစိုတ်ကီုလေဝ် ပိုန်ဟာန်ဂြပ်ရတ် မဂၠာဲဂွံနၚ်အကြာဒဒိုက်ပရိုက်ဘဲ, အကြာယဲဝေဒနာ အကြာလမျီုကၞုၚ်သော် ပလက်ဇၞော်ပလက်ဍောတ်ပြး၊ (ခါတ်လဝ်ဂၠိက်တၟာတဝ်ယံက် ၜံက်မံၚ်ညေဟ်ညေဟ် ဂစှ်ေမံၚ်ပြက်ပြက် ပလက်မုဟ်ဍေၚ် ပလက်ကၞေၚ်ဇွောဝ်) တံဂှ် နူဒဒှ်တုဲဖဵုမြမောဝ်လောကဳ ညံၚ်ဂွံချဳကသဳတိုန်အာ ဂၠံၚ်ဖါဒတုဲဖဵုမြမောဝ်လောကုတ္တဵုမာန် မဒးဂစာန်ဂိုတ်အာလၟိုန်ကာလရောၚ်။
သွက်ဂွံဒှ်ဒါနပါရမဳဒတုဲဖဵုဘဝဂတတေံလေဝ် နူလၟုဟ်ဒးမ္ၚုဟ်လဝ်ဓဝ်သဒ္ဓါဇကုဇကုရ၊ ဆဂးဂှ် ဇကုဂိုတ်ကၠောန် ကၟောန်ဒၟံၚ်လပါ်ကေၚ်ကာမမိက်ကဵုမွဲမွဲတုဲ ပ္တိတ်လဝ်ဇြဟတ်ဂလိုၚ်ဂှ်ဂှ် ဒှ်ဒတုဲဖဵုမြမောဝ် သွက်ဘဝလၟုဟ်ဂၠိုၚ်ဟာ, ဒှ်တုဲဖဵုမြမောဝ် အလုံဘဝသံသာမွဲဂှ်ဂၠိုၚ်ဟာ, ဣလဵုဂၠိုၚ် ဣလဵုအောန် ဖျေံပၞောန်တံၚ်ဇုက်ပတိုန်ရံၚ်သၠဒကေဝ် ကေဝ်ရံၚ်လျိုၚ်ဇြိုၚ်သာအောန်ဂၠိုၚ်ထေက်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ − ပိုန်ဟာန်ဒြပ်ရတ်ဂကူပိုဲမည်ဂမၠိုၚ် − ပိုန်ဟာန်ဂြပ်ရတ်ဂကူပိုဲမန်ဂမၠိုၚ် ပကောံပကေဝ်ဂၠာဲဂွံနၚ်တံဂှ် အရၚ်ဇကုအတ္တဟိတလေဝ်ဒးနွံ၊ အရၚ်ညးတၞဟ်သွက်ဂကူ သွက်ပရေၚ်ကုသဵုပရဟိတလေဝ်ဒးနွံ၊ သွက်ဒတုဲဖဵုမြမောဝ်သံသာဇွောံမကွာ်တြဴသံသာလေဝ် ဒးစုံရုံ ဒးနွံသီုၜါလပါ်တုဲ နူဇမ္ၚောဲဂှ် ဒးပရှ်ဇိုၚ်တြ ဒးရနုက်ဗပေၚ်အာပါရမဳ၊ ကလောန်တဲသၠုၚ်သၠုၚ် ဒုၚ်ယမုပါရမဳဂှ် သြဝ်ရနုက်ဗပေၚ်ဂလိုၚ်ပ္တိုန်အိုတ်ညိ။
အရထဂုဏ်ဓဝ်ပစ္စတ္တံဝေဒိတဗ္ဗ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၆) ဓမ္မော၊ န်−ဓဝ်ဒ္စိတ်တန်၊ မဂ်ပန်ဖဵုပန်၊ နိဗ္ဗာန်ပၠန်မွဲ။ ဝိညူဟိ၊ မိန်− အရဳမပြဲ၊ ရဲမၞုံကဵုပညာခပ်သီ၊ မတီကေတ်သစ္စပန်ဂမၠိုၚ်။ မွဲနဲပၠန် − မိန် − တၠပညာဂမၠိုၚ်ပိ၊ ဥဂ္ဃါတိတည်, ဝိပည်, နေယျ။ ပစ္စတ္တံဝေဒိတဗ္ဗော၊ စိုန်− ဂပ်ဝ်ဒုၚ်စသိုၚ်အလဵုအလဵုဇကုရ၊ မွဲနဲပၠန်− ပစ္စတ္တံ၊ ပ္ဍဲ− တၞောဝ်သန္ထာန်၊ ဝိညာန်စိုတ်ဇကုတၞဟ်တၞဟ်။ ဝေဒိတဗ္ဗော၊ စိုန်− ဂပ်ဝ်ဒုၚ်စသိုၚ်၊ ဂၠိုၚ်ကဵုတသိုက် ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်။−−−။ ဂုဏ်ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗမ္ဂးဂှ် − စၞဟ်ထ္ၜး − စၞောန်ထ္ၜးအရထမတွံဂး ဂပ်ဝ်ဒုၚ်စသိုၚ်, ဂပ်ဝ်တီဆဵုအလဵုအလဵုဇကုရ။ [ပစ္စတ္တံ − ဝေဒိတဗ္ဗ၊ ပစ္စတ္တံ −အလဵုအလဵုဇကု, တၞောဝ်စိုတ်ဇကုတၞဟ်တၞဟ်၊ ပ္ဍဲ− တၞောဝ်သန္ထာန်ဝိညာန်စိုတ်ဇကုတၞဟ်တၞဟ်၊ ဝေဒိတဗ္ဗ − ဂပ်ဝ်ဒုၚ်စသိုၚ်, ဂပ်ဝ်တီ။]
- ဥဂ္ဃါတိတည်, ဝိည်, နေယျမ္ဂးဂှ် − ဥဂ္ဃါတိတညး, ဝိပဥ္စိတညူ, နေယျ၊ ဣဝွံ တၠပညာဂမၠိုၚ်ပိမ္ဂးယၟုရ။ ပၞောဝ်ပိဂမၠိုၚ်တံဂှ် ကျာ်တြဲတွံဓဝ်က္ဍန်က္ဍန် ဒှ်အရှန်အဃောဂှ် ဥဂ္ဃါတိတညးမ္ဂးယၟုရ၊ ကျာ်တြဲတွံဓဝ်ဗွဲတြး ဂွံဒှ်အရှန်ဂှ် ဝိပဥ္စိတညးမ္ဂးယၟုရ၊ လုကဴလံလဘဝဂၠိုၚ်သ္ၚောဲ မိၚ်ဓဝ်ကျာ်တုဲ ဒှ်အရှန်ဂှ် နေယျမ္ဂးယမုရ။ (ဣဝွံ ဗွဲခမၞောန်ရောၚ်)
ဓဝ်မဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန်ဂမၠိုၚ်ဝွံ၊ ဟွံထေက်တန်ကဵုပုထုဇန်တံရ၊ တီဓဝ်သစ္စပန်ပြကာ အာစိုပ်ဒဒှ်ပူဂဵုအရဳတုဲဟေၚ် အတိုၚ်နွံပၟိက် ကလိဂွံအလဵုအလဵုဇကုရ၊ ကာလဂှ် မဒးသ္ပအာရီုကဵုနိဗ္ဗာန် နကဵုမဂ်ညာန်ရ၊ သ္ပအာရီုနိဗ္ဗာန်တုဲ သီုကဵုမလုပ်စ− သမာပတ်− ဂှ် ဒုၚ်စသိုၚ်အိုတ်ရ၊ (ပူဂဵုအရဳတံဂှ် သီုမသ္ပအာရီုကဵုနိဗ္ဗာန်တုဲ ဖဵုစိုတ်ဂမၠိုၚ် ညံၚ်ဂွံကတဵုဒှ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ဂှ် မဒးလုပ်စ ဖလသမာပတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခါကာလလုပ်စဂှ် ဒှ်တသိုက်လောန်နူပုထုဇန် မဒုၚ်စသိုၚ်တသိုက်ပိုန်ဂြပ်ရတ်ဇကုဇကုအပြောံဏီရောၚ်) ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဂုဏ်ဓဝ်တြဴ ကြဴအိုတ်ဝွံ ဒှ်ဂုဏ်သ္ဂောံဒုၚ်စသိုၚ်တသိုက်မဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန် အလဵုဇကုပူဂဵုအရဳတံရောၚ်။
(ဂါထာသၟက်ဂွံပတိုန်ပါၚ်)
ဣစ္စေဝံဆဟိဂုဏေဟိ၊ ပါကဋံဇိနပူဇိတံ ။
သမ္ပတ္တိဒါယကံဓမ္မံ၊ သန္ဒာမိတဳဟိသာဒရံ ။
ဣစ္စေဝံဆဟိဂုဏေဟိ၊ န−ကဵုဂုဏ်ဂမၠိုၚ်တြဴ၊ တဴပ္ဍဲတံသွာက္ခာတဝွံ။ ပါကဋံ၊ တၠဳ−ဂှ်ဒမပြာကတ်၊ ပ္တောံၜတ်ဟွံမွဲ။ ဇိနပူဇိတံ၊ တၠဳ− ဂဂှ်ဒကျာ်တြဲဂပ်ဝ်သ္ပပူဇဴ၊ ရဴဂဴမံၚ်လၟိုန်။ သမ္ပတ္တိဒါယကံ၊ တၠဳ− ဂှ် ဒမဇိုန်ကဵုသမ္ပတ္တိ၊ ပိပြကာမာန်၊ ဋ္ဌာန်မၞိဟ်, ဒေဝတဴ, ဖျဴဗစိုပ်နိဗ္ဗာန်။ ဓမ္မံ၊ န်− မဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန်၊ မွဲဟာန်ဓမ္မက္ခန်၊ ဓဝ်စှ်တန်မပြဲ။ တဳဟိ၊ န− ကဵုကလောန်ဒွါရပၠ၊ ကာယလေဝ်ချဳ၊ ဝါစဳလေဝ်ပံက်၊ စိုတ်ဟွံဍံက်အာ၊ ပိပြကာဂမၠိုၚ်။ သာဒရံ၊ ၚ်− မၞုံကဵုပွမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴဂှ်ဒှ်တုဲ။ ဝန္ဒာမိ၊ ပ္ဍံ− လ္ၚောဝ်သီုစရိုတ်, စိုတ်ကဵုကေတ်ဇြုၚ်, လျုၚ်ဏာမာန်ပၠန်, ရန်တၟံပ္ဍဲဂုန်, ဟီုဖ္ဍုန်ထိုၚ်သး, ထ္ၜးဖဵုစိုပ်သြၚ်, ပၚ်ခၠံသၟိပ်တဲ, အဲပရဲရှ်ေသှ်ေ, ဖျေံက္ဍိုပ်ရလေဝ်အဴ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်။−−−။ပ္ဍဲလိုက်လောကဝွံ ပစၟတ်သမ္တီလဝ်ဘာသာဇၞော် ကော်ခဴစပြဲအိုတ်ဂှ် “ဗုဒ္ဓဘာသာ”မ္ဂးယၟုရ၊ ပူဂဵုမၞုံကဵုကွေတ်မသ္အာၚ်အာနူဗုဒ္ဓဘာသာတံဂှ် “တိတ္ထိ” တဳ− မ္ဂးယၟုရ၊ (ကွေတ်ဒ္ဂေတ်တဳတံဂှ် တုပ်သၟဟ်ညံၚ်ရဴသၞေဟ်, ကဵုညးတၞဟ်စှ်ေကၠုၚ်ပ္ဍဲဇကုဇကု၊ ကဵုညးတၞဟ်ပတေဟ်စှ်ေကၠုၚ်ပ္ဍဲကွေတ်ဇကုဇကုရ။) ပ္ဍဲသာသၞာတဳတံဂှ် ဓဝ်ပ္တောံစ ဓဝ်အပြောံ, ဓဝ်ဇျောံတွံထ္ၜးနွံတဴဗွဲမဂၠိုၚ်ရ၊ ဗီုဟီုတွံထ္ၜးသၠေံသၠန်ဂှ် ယဝ်ရမိၚ်ဒးဂွံကလၚ်ဒးမ္ဂး သွက်ပူဂဵုညာန်ဍာဍာ ဗ္စာဟွံစိုပ်တံဂှ် ပ္တေဟ်စဒှ်ဒၟံၚ်ကီုရ။
ဗီုကၠောန်ဗဒှ်ကေတ်ဂှ်တုန် − “သတ်ဂမၠိုၚ် မွဲဟာန်ကေုာံ လိုက်လောကဋ္ဌနဂၠးတိဇၞော်ဝွံ − ကျာ်ထာဝရ−ဂှ် နိမိတ်ေဒှ်လဝ်ကတဵုဗဒှ်လဝ်ရ၊ ကောန်ကွးကျာ်ထာဝရဂမၠိုၚ်ဂှ် ၜိုန်ရပတုဲဒးကလောန် ကၠောန်ဒးပွသရာံပါပ် စိုပ်အာဒုဟ်ဒန်မမိက်ကဵုမွဲမွဲကီုလေဝ် ကျာ်ဂှ် မၞုံကရုဏာ ဆာန်ဍူအာတုဲ သၠးအခေါၚ်ဟွံသ္ပဒုဟ်မွဲသာ်ရ၊ (မွဲနဲတုန်၊ ဆၜိုတ်ဒုဟ်မၞုံဒၟံၚ်တၟာဒဵုတၟာအကးဖအိုတ်ဂှ် ဒုၚ်ဃံကေတ်လဝ်အလဵုအလဵုဇကုရ၊ ချိုတ်အာတုဲ ဟံၚ်ပြာ်ထ္ၜလဘာ်ပ္တိုန်ဏာပ္ဍဲဘုံအာကာသတေံရ”။
ဂလာန်သၠေံသၠန်လီကသေက်မၞုံတဴရဴသာ်ဝွံ၊ ပ္ဍဲအခါကာလသ္ဂောံမိၚ်ကေတ်တဝှ်ဓဝ်အပြောံ ဇျောံတွံတံဂှ် ဒဒှ်တၠဳပိုန်ကျာ် မဇၞော်ကဵုဣဒ္ဓိအာနုဘဴရောၚ်သွံ ရဴသာ်ဝွံ ဟွံမွဲကဵုသၠေဟ်ပတှ်ေစှ်ေစိုတ် ဒးသ္ပဗဒါဲဒလာဲဂၠာဲကေတ်ဇြဟတ်တုဲ ရှ်ေသှ်ေဒးပၠန်ရ၊ သွက်ဂွံပ္တိုန်ဂလာန်သမာန်နွံဂှ် သာ်ဝွံရ၊ ကၠာဟဂွံနိမိတ်ဗဒှ်လဝ်ဂၠးတိကဝ်ဇၞော်ဝွံ ကျာ်ထာဝရဂှ် နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဒၞာဲလဵုရော−−? နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဘုံအာကာသယဝ်ရဟီုမ္ဂး ဂၠးအာကာသဂှ် ညးဂှ်နိမိတ်ဗဒှ်လဝ်ရော−−?
ယဝ်ရကျာ်ထာဝရနိမိတ်ဗဒှ်လဝ်မ္ဂး ကၠာအာကာသအကးဟွံမွဲဂှ် ဒၟံၚ်ပ္ဍဲအလဵုရော, ဒၞာဲလဵုဒၟံၚ်ရော, နိမိတ်ဗဒှ်လဝ်ဂၠးတိကဝ်ဇၞော်ဝွံ မူစိမလံလဂှ်ရော, လလံဒၟံၚ်ဂလိုၚ်လဵုရော, မူဟိုတ်နိမိတ်ဗဒှ်လဝ်ဒဒိုက်ဇၞော် မပ္တံဗျုယဲချိုတ်ဂှ်ရော, မၞိဟ်လ္ၚဵုသိုက်, လ္ၚဵုဒိုက်, လ္ၚဵုရုပ်ကျေဝ်, လ္ၚဵုရုပ်ပရေံ, လ္ၚဵုအာယုက်ဂၠေံ, လ္ၚဵုအာယုက်ဂၠိၚ်တံဂှ် နိမိတ်ဗဒှ်လဝ်ကီုဟာ, ယဝ်ရနိမိတ်ဗဒှ်လဝ်မ္ဂး ကျာ်ထာဝရဂှ် မေတ္တာကရုဏာဟွံတုပ် ဗက်စအဂတိပန် တန်ဒှ်ရောၚ် ဟွံသေၚ်ဟာ ။
မူဟိုတ်စွံစိုတ်ဒစေၚ်ဗၠေၚ်ဂလိုၚ်ဂှ်ဂှ်ရော, ဇကုကျာ်ထာဝရဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်တသိုက်, ဗၠးဒဒိုက်မပ္တံဇာတိဇကုဗျာဓိမာရဏတုဲရဟာ, ဟာလုပ်ဂွံမွဲလက်မွဲကိုတ်တုဲ ၜိုန်ရဟီုကြီုဒၟံၚ်ထ္ၜးဂၠံၚ်တြဴတၞဟ်တၞဟ်သာ်မာန်ကီုလေဝ် သတ်အလုံအိုတ်သီုတံဂှ် ညးလဵုမွဲ ဟွံတိတ်ဗၠးနူဒဒိုက်ဇၞော်တံဂှ်ရောၚ်သွံ၊ ညးမဂစိုတ်ဂယိုၚ်တသိုၚ်ပၠံၚ်ၜးပ္ဍဲပၞာန်ဂၠးတိဇၞော်ဂှ်လေဝ် ဒှ်ဒၟံၚ်ကောန်ကွးကျာ်ထာဝရဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ကွေံကွေံရောၚ်သွံ။
အခါလၟုဟ် ဟွံမွဲကဵုကလောန်ကၟိတ် တိတ်ဗၠးနူတဲတုဲ မၞိဟ်ဒှ်ကၞောဝ်ကၠောဝ်ဗျဵု ဆဵုဘယ်ဂစိုတ်ဂြပ်အိုတ်ဝါတ်ခါဲဒိုက်ဒိန်ကာဲကၞာဲဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဇၞော် ဍုၚ်သၟတ်တၞဟ်တၞဟ်ဂှ် သီုကဵုမဒှ်ဒၟံၚ်ကွးကျာ်ထာဝရအရၚ်ဖိုဟ်၊ မူဟိုတ်သ္ဂောံရံၚ်ဗဵုမာန်ဂှ်ရော, ဣဒ္ဓိအနန္တဂှ် ဒၞာဲဂကူလဵုစကာရပ်စပ်ရော, ကောန်ကွးရှ်ေသှ်ေပတှ်ေလျုၚ်ဇကုတံဟေၚ် ကာလချိုတ်ဟံၚ်ပြာ်ပ္တိုန်ဏာတုဲ ဘာသာညးတၞဟ် ဟံၚ်ပြာ်ဟွံမာန်ရဟာ ။
ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ဟွံမိက်ပြာ်, ဟံၚ်ပြာ်ဟွံစှ်ေ, ကဵုသှ်ေမံၚ်လဂှ်ရ၊ ယဝ်ရဟီုမ္ဂး မေတ္တာကရုဏာဣတေံ(ထာဝရ) ဟွံမွဲကဵုတုပ်တုပ်သၟဟ်သၟဟ်ရုံရုံဂပ်ဂပ်ရသွံ။ ဟိုတ်နူအေစာံမိမၜါ ဒးအံၚ်ဝီုယီုဟွံဂွံပၠန် အဃောတန်ဂဝ်ပ္ဍဲဗုၚ်ဂၞဴမိ လုကဴကာလလံလတုဲရောၚ်သေၚ်ဟာ, အဃောဂှ် နကဵုအရီုအဗၚ်ဣမိဂမၠိုၚ် သ္ဂောံသၠးတိတ်ကၠုၚ်မာန်ဂှ် သီုကဵုမၞိဟ်တီဍုၚ်တီကွာန်ညာတ်ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ရ။
ပွမပတှ်ေသ္ပဇြဟတ်ကဵုပယောဂလွဳပရာကျာ်ထာဝရဂှ် ဟွံစိုပ်တြဴၜိုတ်ကွတ်တဲဣမိဏီရောၚ်သွံ၊ ကောန်ၚာ်ဂွံသၠးတိတ်နူဂဝ်ဂၞဴဂှ် ၜိုတ်ကွတ်တဲဣမိဟွံဒှ်လးလးရောၚ်သွံ၊ ကျာ်ထာဝရမ္ဂးဂှ် အရာဝတ္ထုလဵုမဒှ်ရော, နမပ္တံလၟေၚ်ဂလာန်သၟာန်ရော, ဟာ, မဟီုကၠုၚ်တုဲဝွံ ကာလပိုက်တံဂၠာဲရိုဟ်တော်ဗ္စာရံၚ်ဂိဂိယောပ်ယောပ် ပြောပ်ပြောပ်ဍုဟ်ဍုဟ် ဇြိုဟ်ဇြိုဟ်နက်နက် လှေက်လှေက်လှံၚ်လှံၚ်မ္ဂး ဒုၚ်ပိုဟ်ဟွံမာန် ဒုၚ်ဂါန်ဟွံလောဲရ။
မေတ္တာကရုဏာကျာ်ထာဝရဂှ် စကာသုၚ်စောဲပ္ဍဲကွးဇကုလေဝ် ဟွံတုပ်သၟဟ်ဟွံဒှ်မွဲ ဟွံဓဝ်ယာ၊ ပ္ဍဲလ္တူသတ္တံလေဝ် ဒစေၚ်ဗၠေၚ်ၜေဲဝေက်ဒၟံၚ်တုဲ “သ္ဍိုက်ဆာန်ကဵုဆာန်ဍူ” ဒလူဏာဒလူနၚ် ရီုဗၚ်ဟံၚ်ပြာ် မူသာ်ဟွံတၟေၚ်ရ၊ ဓဝ်ကျာ်ထာဝရဂှ် တုပ်သၟဟ်ကဵုသၠာဲသက်သက်, လှာဲသက်သက် ကြက်ညိဟွံမွဲတုဲ ဟွံဒုၚ်လပိုက် ဟွံဒုၚ်ကဆံၚ် ဟွံဒုၚ်လိုန်လးလးရ၊ ဓဝ်ဗုဒ္ဓဘာသာဝွံ နွံကဵုကြက်ဖျုန်က္ဍတ်ကၠေတ်ကၟောန်ဒၟံၚ်တုဲ ဒုၚ်လပိုက်ဒုၚ်ကဆံၚ်ကွေံကွေံရ၊ ဓဝ်ဘာသာညးတၞဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် တုပ်သၟဟ်ညံၚ်ရဴဖျောန်လံက်ဍာ်ဂဥုဲဖျေံ ခဝါကဵုကၞုဲကီုရောၚ်။
ပုံအဂီုဖျေံခဝါကၞုဲ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ကၠာတေံ သၟတ်ဗြဴနွံမွဲဂှ် စှ်ေဒၞာဲဝါဲကဵုသၟတ်တြုံဒှ်အာသမ္ဘာကဵုတၠသ္ၚိတုဲ သ္ဍိုက်မၠိုက်တၠသ္ၚိဇကုဗွဲမလောန်ရ၊ ဆဂးဂှ် တြုံတၠသ္ၚိဂှ် ဖေက်ဒၟံၚ်မိဂဳသမ္ဘာဇကုလၟိုန်ရ၊ ကာလသမ္ဘာညးတေံဂွံယဲဒိုက် ပေၚ်ဂိတုတ္ၚဲသၠးဂဝ်ဂၞဴတုဲဂှ် “သွက်ကောန်ၚာ်ဂွံဝေၚ်ကၞုဲသၟတ်နွံမွရ” ကၞုဲသၟတ်မွဲဂှ် “အာပအပ်ကဵုခဝါညိ” မိဂဳညးတေံသ္ဂးတုဲ လဓဳတြုံတၠသ္ၚိဂှ် အာပအပ်ကၞုဲသၟတ်ကုခဝါသွက်ကောန်ၚာ်ဇကုဂွံဝေၚ်ရ။
စိုပ်အာသ္ၚိသၟာခဝါတုဲ “ယွံတၠအဲ − ကၞုဲသၟတ်ဝွံ ကဆံၚ်ကြဴကြာတ်ဒါတ်လပိုက်ပိုဟ်ဖ္ဍိုတ်ဖအိုတ်ကၠေံအိက်မိဟ်ကၠိကၠိပပ်ပပ်တုဲ ဖျေံကဵုခဝါပတိုန်ကဵုအရံၚ်ဍာ်ဂဥုဲညိ” ဂးတုဲ ပအပ်ကဵုသၟာခဝါရ၊ အ္စာဖျေံခဝါဂှ် “ကၞုဲဇကုဝွံ ဖျောန်ဍာ်ဂဥုဲပတိုန်အရံၚ်ဂှ် ဒုၚ်သဇိုၚ်မာန်, ဒုၚ်ဒဝ်မာန်ကီုရ၊ ကြဴကြာတ်လပိုက်ကဆံၚ် ညံၚ်ဂွံဗုၜတ်ဂှ် ဒုၚ်ဒါတ်, ဒုၚ်တက်, ဒုၚ်ပိုဟ်သၠေက်ဟွံမာန်”ဂးတုဲ တြုံတၠသ္ၚိကလေၚ်စဴအာရ။
တုပ်တဴဥပမာသာ်လွာဂှ်ကီု ဓဝ်ဘာသာညးတၞဟ်ဂှ် နွံဆသၠာဲသက်သက် မသက္ကုကြက်ဖျုန်တုဲ ခိုဟ်ဒးရးလ္တူကျာဗဳလာ ပ္တောံပတုပ်စကဵုဓဝ်မၞုံကဵုကြက် ဖက်ဟွံဂွံရ၊ ဣဂှ်လေဝ် ပတုပ်ပ္တောံစကဵုဓဝ်ဇေတ်ဇေတ်လောဲသွာဒၟံၚ်ရ၊ ဆဂးဂှ် နကဵုလညာတ်မတ်တၠပညာ ဗ္စာရဏာလှေက်လှေက်လှံၚ်လှံၚ် ဂံၚ်ဂံၚ်ပိုတ်ပိုတ်, ဍိုတ်ဍိုတ်ယောပ်ယောပ်ပြောပ်ပြောပ်အးအးဂှ်တုန် − ဆညိညဓဝ် ဒုၚ်ဒဝ်ဟွံမာန်ရ၊ ဟွံဂံၚ်ဒၚ်ပတ်တ္ၚေတ်ဝတ်ကေတ်ၜဝ်ကၠေၚ်ၜဝ်ကြက် (တ္ၜဝ်ကၠေၚ်တ္ၜဝ်ကြက်)ရ။
ဓဝ်ဗုဒ္ဓဘာသာလတ်တိတ်နူတဝှ်ပါၚ်ကျာ်ဂမၠိုၚ်ဝွံ နွံကဵုကြက်ဖက်ကဵုဖျုန်ပေၚ်က္ဍတ်တီုဒၚ်ဒၟံၚ်တုဲ ဒုၚ်လပိုက်ဒုၚ်ကဆံၚ်ကွေံကွေံရောၚ်ဂှ် ညးလဵုမွဲဂံၚ်စာန်စးဟွံမာန်ရ၊ ဂွံၚ်စာန်စးတးပါဲထောံဟေၚ်ရ၊ ဓဝ်ကျာ်သဗ္ဗညုမတွံလဝ်ဂှ် မၞုံကဵုဂုဏ်ကျာ်သြဳ လ္တူနူဓဝ်တဳတတ္ထိတံမတွံလဝ်တၞဟ်တၞဟ်တုြ ဒယှ်တမ္ညဝ်အသဝ်ဇၞော်သၠုၚ် ဒုၚ်ပြိုၚ်ပကာန်ကဵုဓဝ်ဘာသာညးတၞဟ်ရ။
ဓဝ်ဗုဒ္ဓဘာသာပါတိတ်ကၠုၚ်နူဂမြၚ်ညာန်ကျာ်ဝွံ ဒုၚ်ပိုဟ်, ဒုၚ်ဗုတ်, ဒုၚ်ဆိုန်, ဒုၚ်သၠေက်, ဒုၚ်ပေက်, ဒုၚ်ဟဇီကဵုညးမၞုံညာန်ပညာဇၞော်တံမာန်ရ၊ ယဝ်ရသဒှ်ညးမဇၞော်ကဵုညာန်ပညာဍာံမ္ဂး “အေၚ်ပုၚ်သွတုဲ မၚ်မွဲသဳဥပေါယ် (ဥပုဟ်)ဂှ် မုဖဵုနွံရော, ရှ်ေသှ်ေရုပ်ကျာ်ကဵကျာ်ဂအုံဍိုတ်ဗ္တဳတံဂှ် မုဂုဏ်နွံရော” ဂလာန်မပ္တံယုတ်သဝ်မြဴသာ်ဝွံ ဓဝ်တဲသဝ်အဆံၚ်သၟဝ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် သွက်ဂွံဒးသမာန်ဗုဒ္ဓဘာသာတဲဍောတ်ဟွံမွဲရ။
ယဝ်ရနွံပၟိက်မိက်ဂွံတီချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ် အိုတ်သၠေဟ်ပၟာမ္ဂး ပြာပ်အာဇရေၚ်အ္စာတၠသံဃထေရ် မလေပ်ပိဋကတ်ပိ, အ္စာသၠပတ်မဒုၚ်ကော်ခဴစတၠပညာဍာံဍာံပြပြတံဂှ်တုဲ ဂလာန်ဓဝ်သၠုၚ်သၠုၚ်ပြဲပြဲ မဒှ်တဲအဆံၚ် − ကဆံၚ် − လ္တူပြဲနူဘာသာညးတၞဟ် ဒှ်ကိစ္စဇၞော်အိုတ်ဂှ် သၟာန်စံၜတ်ရံၚ်ညိ၊ “ဟွံသၟာန်နရက်၊ သၟာန်ဗက်အာသွဝ်” ဂးလဝ်သာ်ဂှ်တုဲအာသၟာန်စံၜတ်စဳစတ်ဂှ် လ္ပဇြိုၚ်စိုတ်ညိ။
ဓဝ်ဗုဒ္ဓဘာသာထေရဝါဒဟေၚ် မၞုံကဵြအဆံၚ်သၠုၚ်အိုတ်ဂှ် ဟွံသေၚ်ဟီ၊ ကျာ်ဗုဒ္ဓဘာသာတံဂှ်လေဝ် ဒှ်ကျာ်ပြဲသန် တန်လ္တူအိုတ်, ဒှ်ကျာ်အံၚ်ဇၞးဝးပကဝ်ကၠေံပၞာန်မာမသုန်ပြကာ၊ လၞိန်ဗပိန်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက် ဗတိုက်ပလီုကၠေံမာမသုန်ပြကာ နကဵုလွဟ်ပါရမဳ, လွဟ်ခန္တဳမေတ္တာတုဲ သ္ဂောံဒုၚ်ယၟု “မာရဇိန” ပ္ဍဲအဒေါဝ်ပၞေဟ်တိဒၞာဲဋ္ဌာန်ကျာ်မဒှ်တေံရောၚ်။
မာမသုန်ပြကာမ္ဂးဂှ်ဂှ်−−−
(၁) ဒေဝပုတ္တမာ − ဒေဝတဴသၟိၚ်မာ ။
(၂) ကိလေသမာ − ကိလောသလ္ၚီမသုန်ကၠံ ။
(၃) ခန္ဒမာ − သ္ၚိခန္ဓကာယဇကု (ခန္ဓမသုန်) ။
(၄) မစ္စုမာ − သၟိၚ်ဂစိုတ် (ပွမဒးချိုတ်) ။
(၅) အဘိသၚ်္ခါရမာ − ကုသိုလ်ကမ်, အကုသိုလ်ကမ် ။ ဣဝွံ မာမသုန်ရောၚ်။
ကျာ်ဘာသာညးတၞဟ်တံဂှ် “မာရဇိန” အံၚ်ဇၞးမာမသုန်နွံ ဟွံမွဲ ဗ္စာရဏာချပ်ရံၚ်နကဵုပညာအိုတ်အိုတ်အးအးကဵုကၠးပ္ဍဲစိုတ်, ကဵုတၟးပ္ဍဲမတ်ညာန်တုဲ ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာဍာံဍာံဇေတ်ဇေတ်, ဂကူမန်ကွေတ်ဟွံပၠန်ဂတးအာမ္ဂး ဂလိုၚ်လဵုဂကူဘာသာညးတၞဟ်ဟီုဟီု ဂလိုၚ်လဵုခဍာတ်ကတောဝ် ဂလိုၚ်လဵုဗဂေါဝ်မုက်ကီုလေဝ် စိုတ်ဟွံလုပ်စ ဟွံပ္တေဟ်ကွေတ်ဍေံတံရ၊ ကျာ်ဗုဒ္ဓဘာသာဂကူမန်ပိုဲရှ်ေသှ်ေဒၟံၚ်ဂှ် ဒှ်ကျာ်ဇၞးမာမသုန် မၞုံကဵုဂုန်အနန္တအနန္တံ အသၚ်္ချေယျ အသၚ်္ချေယျံ ပံၚ်ဂၞန်ရိုဟ်ဟွံမာန်တုဲ ဓဝ်မတွံလဝ်တံဂှ်လေဝ် ပိုၚ်ခြာၜတ်ကၞာတ်ဂုဏ်ဟွံမာန်ပၠန်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ဂကူမန်ပိုဲဂှ် ဒှ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာလေဝ်ကၠာအိုတ် သ္ဂောံညာတ်သ္ဂောံဆဵုသ္ဂောံဗဵုလ္ၚောဝ်ကျာ်လေဝ်ကၠာအိုတ်၊ သ္ဂောံကဵုဒါန်စၞစသုၚ် မပ္တံကွာန်ဗကမြဳသာဲလေဝ်ကၠာအိုတ်၊ ဂွံဒှ်ဥပးကွးကျာ်လေဝ်ကၠာအိုတ်၊ ဂွံဒ္ဂိုန်ကေတ်ဍောၚ်ဓဝ်သဳလသရဏဂုဏ်ၜါ ကျာ်ကဵုဓဝ်လေဝ်ကၠာအိုတ်၊ ဂွံဖျဴနၚ်ဓါတ်သော်ဂမျိုၚ်ဒ္စါံတၞုၚ်လေဝ်ကၠာအိုတ်၊ ဂွံဒက်ပ္တန်လဝ်ကျာ်စေတဳထဝ် ပ္ဍဲလ္တူဒဵုသိၚ်္ဃုတ္တရ− သိၚ်္ဂုတ္တရ ဍုၚ်တိဂုမ္ဗ− လ္ဂုၚ်မၞုံသၠုၚ်(၁၈၆)ဟတ်ကဵုၜါမိဟ်ကဵုမသုန်လပုဟ်လေဝ်ကၠာအိုတ်, (ရန်ကဵုကောန်ဗၞိက်မန်ၜါတပူကဵုတဗဝ်) ဒှ်ဂကူပြဲပြဲ တဲလ္တူကၠာအိုတ်တုဲ ယဵုဒုၚ်ကေတ်ကွေတ်ဗုဒ္ဓဘာသာ စဵုကဵုကဝ်တူကဝ်တန်တေံရောၚ်။
- ဂလာန်ဗကန်။−−−။ ဂလာန်ဆက်စပ်ကဵုသၠုၚ်ကျာ်လ္ဂုၚ်ကျာ်ဓါတ်သော် ကော်ခဴစကျာ်စေတဳမည်၊ ဒကာကျာ်ဨကရာဇ်မည်ဥက္ကလာပ − ဒကာဓါတ်ကျာ် မာံတပူကဵုတဗဝ် ဒက်ပ္တန်လဝ်ပ္ဍဲမဟာသက္ကရာဇ် ကၠိပိသၞာံ၊ လ္ၚဵုကေတ်လဝ်ကၠံတြဴသၞာံ ဂိတုဖဝ်ရဂိုန်ပေၚ် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ မၞုံသၠုၚ်ပန်စှော်ဒ္စါံ(၄၈)ဟတ် ကျာ်စေတဳထဝ်ရ၊ ဝၚ်ဓါတ်ကျာ်လ္ဂုၚ် ကျာ်ဇၞော်ကုသလဘာယျေတာယှေ၊ ကြဴဘာကျာ်သြဳမည်ဍုၚ်လ္ဂုၚ် တက်ပ္တိတ်လဝ်ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် လ္ၚီကၠံစှ်ပိ −(၁၁၁၃)သၞာံ သၠုၚ်(၄၈)ဟတ်သ္ဂးလဝ်ရ။
လိက်ဝၚ်ဓါတ်ကျာ်လ္ဂုၚ် သၞဴရဴသံၚ်ဗြံၚ်တံဂှ် စၞောန်ထ္ၜးလဝ်သၠုၚ်ကျာ်လ္ဂုၚ် (၂၄−၂၈−၄၄)ဟတ်၊ နူဂကောံလိက်ပတ်မည်ဍုၚ်သေံက္ၜၚ်ကံက်ဂှ် သၠုၚ်တြဴစှော်တြဴ(၆၆)ဟတ်၊ ဗ္ၜတ်လဝ်ဂၞန်သၚ်္ချာတုဲ တက်ပ္တိတ်လဝ်ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၅၅ သၞာံရ၊ ပ္ဍဲသၠရိုတ်မည်လေဝ် သၠုၚ်ကျာ်လ္ဂုၚ်နွံဒၟံၚ်ပိပန်ရဲတုဲ ၜတ်လဝ်ဗ္ၜတ်ဟွံတုပ်ညးသ္ကံရ။
ကျာ်စေတဳလ္ဂုၚ်ကျာ်ဓါတ်သော်ဂမျိုၚ်ဒ္စါံတၞုၚ် မၞုံသၠုၚ်အိုတ်နူဒက်ပ္တန်တေံ သၠုၚ်အိုတ်ဂှ် (၁၈၆)ဟတ်ပြၚ်ပြၚ်ရ၊ ဗ္ၜတ်ဝွံ အ္စာတၠဗၟာမၞုံယၟု (အာဒိစ္စ) ရးဗၟာလ္တူကွာန်မုၚ်ယိုဲ ဘာဇေတဝန် (မုံရွှေး) ဂွံလဝ်တဆိပ်ကြာအ္စာဨကရာဇ်ဗၟာတုဲ ချူခၞံလဝ် “ပြကိုဟ်သမန္တစက္ခုဒဳပနဳ” နူသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၁၁၈−သၞာံတေံရ၊ တက်ပ္တိတ်လဝ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါတုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၅၂−သၞာံ တက်ပ္တိတ်ပၠန်ရ။
လိက်ကၞပ်ဇၞော်ကွေံကွေံဖအိုတ်တောဲဗ္ဂပ်လဝ်ဒ္စိတ်တောဲ မုက်လိက်နွံ (၆၄၀−၆၅၀)ဟီုစဂွံဒၟံၚ်ရ၊ ဗ္ၜတ်ကျာ်စေတဳလ္ဂုၚ် မၞုံသၠုၚ်အိုတ်ဂှ် နွံပ္ဍဲတောဲအဋ္ဌမ− မုက်လိက် (၅၁၂) ပြာကတ်ဗွဲမလောန်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ကောန်ဂကူမည်ပိုဲ ဂွံတီသၠုၚ်ကျာ်လ္ဂုၚ် ကျာ်မည်ဇကုသၠုၚ်ကၠာအိုတ်ဂှ် ကၠံဒ္စါံစှော်တြဴဟတ်ၜါမိဟ်ကဵုမသုန်လပုဟ် (၁၈၆)ဟတ်ၜါမိဟ်ကဵုမသုန်လပုဟ် ကျာ်စေတဳထဝ် တမ္ညဝ်ပြာကတ်ဒၟံၚ်စဵုကဵုလၟုဟ်ဏီရောၚ်။
ပ္ဍဲအရာဆေၚ်ဆက်ကဵုသာသနာဂကူမည်ပိုဲရှ်ေသှ်ေဒၟံၚ်ကျာ်ဂှ် ကျာ်ဗုဒ္ဓဘာသာ, ကျာ်မပ္တံကၠုၚ်ပါရမဳအောန်အိုတ်ပန်အသၚ်ဃဲကဵုပရဲမွဲမှာလက်ကဝ် ဒှ်ကျာ်ဇၞးမာ၊ ဓဝ်ဗုဒ္ဓဘာသာဂကူရာမညပိုဲ ဒ္ဂေတ်ဒၟံၚ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဒၟံၚ်ဂှ် ဒှ်ဓဝ်ကျာ်ဇၞးမာဍိုက်ပေၚ်ကဵုဂုဏ်ပိုၚ်ခြာဟွံမာန်တုဲ ဂပ်ဝ်ဒးသ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴပူဇဴထေက်ကြိုက်စဵုကဵုကဝ်တူကဝ်တန်တေံရောၚ်။
ကျာ်ပိုဲရှ်ေသှ်ေဒၟံၚ်ဂှ် ကတဵုဒှ်ကျာ်တုဲပၠန်လေဝ် “ပ္ဍဲလိုက်လောကဝွံ သွက်ဂွံသ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴကုညးဇၞော်ဟွံမွဲယဝ်သဒှ်မ္ဂး ဒၟံၚ်ဟွံထိုက်ဟွံကြိုက်ရ၊ အဲကျာ်ဂှ် မူရဴညးလဵုမွဲ သ္ဂောံပြာပ်အာညိဂှ်ရော” ရဴသာ်တွံ ပ္တိတ်ကသပ်ချပ်ဗ္စာရဏာနကဵုညာန်ပညာအတိုၚ်ဓမ္မတာကျာ်တံရ။
အလဵုကျာ်သဗ္ဗညုဗ္စာရဏာနကဵုညာဏ်ပညာတုဲ ညးမဒုၚ်ရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ပြာပ်အာသဳကၠဳခစဂှ် ဟိုတ်နူဟွံမွဲ, ဟွံညာတ်စိ၊ “ဓဝ်မဂပ်ဝ်ဂြၚ်တီညာတ်လဝ်လဵုမာဲဂှ် ဗ္စာရဏာဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါထပ်ကဵုထပ်ပၠန်ရ၊ ဓဝ်အဲကျာ်ဂြၚ်လဝ်တွံလဝ်တံဂှ် အဲကျာ်သ္ပစၞးအ္စာတုဲ မဒးနိဿဲဗဒါဲဒလာဲသ္ပပူဇဴဗွဲမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴရောၚ်” ရဴသာ်ဝွံ ကသပ်စိုတ်ကျာ်သဗ္ဗညုတ္ကံကြေၚ်ကေၚ်ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်တုဲရ။ [ဗ္စာရဏာဓဝ် ဟဂွံပိုတ်သ္ကုတ်အာတုဲ မသ္ပဒတဴ တန်တဴဒၟံၚ်ဂှ်ဟေၚ် ပူဇဴဓဝ်မ္ဂးယၟုရောၚ်။] (ဣဝွံ ဗီုကျာ်သဗ္ဗညုပူဇဴဓဝ်သမ္တီလဝ်ညိ)
မၞိဟ်လဵုမွဲဟွံဟီု ယဝ်ရဒ္ဂေတ်ဓဝ်ကျာ်ဍာံမ္ဂး တသိုက်ဇကုမၞုံပၟိက်ဂှ် ကလိဂွံမာန်ဗွဲစၟတ်ရ၊ အစောံသတ္တိဓဝ်၈ှ်လေဝ် ဇိုက်ဵုသမ္ပတ္တိ− ဍိုက်ဗပေၚ်ကဵုတသိုက်မၞိဟ်ဒေဝတဴနိဗ္ဗာန်မာန်တုဲ တသိုက်နွံပၟိက်ဂှ်ဟေၚ် ကလိဂွံဍာံဍာံရ၊ ဆဂးဂှ် ၜိုန်ရတီဒၟံၚ်ဓဝ်ခိုဟ်ဓဝ်ပြဲဓဝ်ဗလးကဵုဘဲအပါဲကီုလေဝ် ယဝ်ခါရဟွံဒ္ဂေတ်မၚ်မွဲမ္ဂး သွက်ဂွံဇိုန်ကဵုတသိုက်ပိုန်ဘိုက်တၞဟ်တၞဟ် ဟွံသၟဟ်ရထဟေၚ်ရ၊ ဟွံဒုၚ်သဇိုၚ်လျိုၚ်ဟွံမွဲတုဲ မူသာ်ဟွံဒှ်ရ။
ဇကုဒ္ဂေတ်ရောၚ်, ဇကုဂွံဍာံဍာံဂှ် ကဵုပတေဟ်စှ်ေစိုတ်အိုတ်ညိ၊ ညးလ္ၚဵုလ္ၚဵုတံဂှ် ဒုၚ်လဝ်ယၟုဗုဒ္ဓဘာသာ သ္ပပြာကတ်ဒၟံၚ်ဇကုဇကုဒှ်ညးကွေတ်ပရဲမၞိဟ်တဲလ္တူဂးတုဲ ဟွံသ္ဂဂရုကဵုဓဝ် (ဟွံသ္ပလဝ်ဇြိုၚ်ဇြိုၚ် ညံၚ်ရဴက္ဍိုၚ်တၟံ) အထေၚ်ဍောတ်အထေၚ်သဝ် ဟွံပၠောပ်လဝ်ပ္ဍဲစိုတ်ဇကု မိၚ်မံၚ်ဖိုဟ်ဟွံကလၚ်၊ ကလၚ်တုဲပၠန်ရဂှ် − တီခိုဟ်ပရေံဖိုဟ် ဟွံကေတ်ဒ္ဂေတ်ဟွံစှ်ေ သှ်ေဆယၟု− ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ဂံၚ်ဇကုမိက်ဂွံအာဂှ် ကၠက်တံကၞောတ်ဆောတ်ယောၚ်ဗၠေတ်ဂိကွေံကွေံရောၚ် ။
နဲပူဇဴဓဝ် ။−−−−−။ ဗီုဂွံပူဇဴဓဝ်။ “ကျာ်ကဵုသၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူမၞုံပြာကတ်ညာတ်ကေတ်ဗီုအယောၚ်အလာသဏ္ဌာန်မာန်စိ ပူဇဴဒှ်, ပူဇဴဂွံ, ပူဇဴလောဲသွာဒၟံၚ်ရ၊ ဓဝ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟွံမွဲပြာကတ်ကဵုဗီုသဏ္ဌာန်ထ္ၜောံကလၚ်တၚ်နေၚ်(တၚ်ဂၞေၚ်)ဂှ်ရ− ဗီုလဵုဂွံသ္ပပူဇဴညိရော”ရဴသာ်ဝွံ ကသပ်စိုတ်ကတဵုဒှ်တုဲ ဗဗၞးမွဲဂှ်ဟေၚ် ကေၚ်ဂရၚ်ပ္တီလဝ်ကျာ်တြဲရ။
ကာလဂှ် ကျာ်တြဲလေဝ် “ယွံဗမၞး မိက်ဂွံသ္ပပူဇဴဓဝ်မ္ဂး ခၟဳမတီညာတ်ကေတ်ဓဝ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်မၞုံကဵုဗဟုသုတတံဂှ် အာသ္ပပူဇဴညိ”ဂးတုဲ အာသၟာန်ဂရၚ်ပ္တီခၟဳမၞုံကဵုဗဟုသုတပ္ဍဲဇရေၚ်သၚ်အတိုၚ်ပ္ညုၚ်ကျာ်ရ၊ ဃောဗဗၞးသၟာန်ဂရၚ်ပ္တီဒၟံၚ်ဂှ် ခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ် ပ္ညုၚ်ထ္ၜးဏာမှာထေရ်အာနန္ဒ(အာနန်)တုဲ အတိုၚ်သၚ်တံမပ္ညုၚ်ထ္ၜးဂှ်ဟေၚ် ဗဗၞးရန်တၟံကဵုဓဝ်တုဲ ကဵုဒါန်သ္ပပူဇဴနကဵုယာတ်သ္ၚာတန်နုဟ်လ္ၚီ မွဲလ္ၚီကသာပ်ရ−(မွဲလ္ၚီဒကေဝ်ဝေါဟာလၟုဟ်)၊ မှာထေရ်အာနန်ဂှ် ဒှ်ညးဍိုက်ပေၚ်ကဵုပရိယတ်မၞုံကဵုဗဟုသုတဂၠိုၚ် ဍိုဟ်ကေက်စဳကၠးလောန်တုဲ ဗဗၞးပူဇဴူဓဝ်ရောၚ်။
- “ပ္ဍဲဘိက္ခာပရံပရဇာတ်နိပါတ်ပကိဏ္ဏကဂှ် တွံလဝ်မွဲဗီုကီုရ၊ သမ္ၚေဟ်နူဍုၚ်သာရဝှ်တိတ်အာဘာဇေတဝန်တုဲ ပူဇဴဓဝ်တွံလဝ်ရောၚ်၊ ပ္ဍဲအဋ္ဌကထာသုတ်ပါထေယျပါသာဒိကသုတ် − ဓမ္မရတနပူဇာ− ဇေန် − ၉၁−ဂှ် ဗဗၞးမွဲအာပူဇဴသ္ၚာတိစဳဝရိက်မၞုံကဵုၚုဟ်မွဲလ္ၚီကသာပ်တွံထ္ၜးလဝ်တုဲ ဂလာန်တံဂှ် ဒှ်ဍာံစၟတ်ဖအိုတ်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− ပ္ဍဲကာလလၟုဟ်ဝွံ ဂကူရာမညဗုဒ္ဓဘာသာအလုံအိုတ်သီုတံဂှ် အလဵုဇကုတုဲ သ္ဂောံပြာပ်တိတ်အာကဵုခမဳသၚ်မၞုံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန်ရးနိဂီု ဘာအစံၚ်အ္စာဇကုတုဲ ညံၚ်ဂွံဒှ်ပူဇဴဓဝ်မာန် သၟာန်ဂရၚ်ပ္တီသ္ပလွဳပရာအိုတ်ညိ၊ သွက်ဂွံပူဇဴဓဝ်လေပ်ဂှ် ဒုၚ်ကေတ်နဲကဲအ္စာဇကုအိုတ်ညိ၊ ပ္ဍဲအခါကာလစိုပ်အာဇရေၚ်ခၟဳသၚ်ဇကုမရှ်ေသှ်ေထံက်ပၚ်လဝ်တံဂှ်လေဝ် ခၟဳသာမဏဳမကတ်လ္ၚတ်လိက်ပတ်ဖျေံပတိုန်ဒၟံၚ်ပိဋကတ်ပိတဝှ်ကျာ်ကီု မၞုံတဴရ။
ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ခၟဳသၚ်မချူခၞံပြကိုဟ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲတုဲ ယိုက်ဂၠေၚ်ဒၟံၚ်ဂလေၚ်သာသနာပရိယတ်ပဋိပတ်ကီု ခၟဳသာမဏဳမလေပ်လိက်ပတ်မၞုံကဵုဗဟုသုတဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တံဂှ်ကီု၊ ခၟဳသာမဏဳဂမၠိုၚ် မၞုံသဘဴမဖှ်သာ်ဝွံ ညံၚ်ဂွံလုက်စုက်ဂဗဆဵုဒးမာန်ဂှ် စကာညာန်ဘာန်ကဵုဂွံဒှ်ရုဲစှ်ကေတ်ဗွဲမလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်တုဲ ယိုက်ဒိုက်ထံက်ပၚ်နကဵုဒကာပစ္စယ်ပန်မတွံဂး သပိုၚ်သ္ၚာ, ပိဏ္ဍပါတ်, ဘာ, ဂဥုဲလၟိုန်ကာလညိ။
ကာလမဂွံထံက်ပၚ်ယိုက်ဒိုက်နကဵုပစ္စယ်ပန်ဂှ်လေဝ် “ပိုဲညးဂမၠိုၚ် သ္ဂောံပူဇဴဒၟံၚ်ဓဝ်လၟိုန်၊ ဓဝ်ကီုလေဝ် သ္ဂောံဒုၚ်ပူဇဴဒၟံၚ်လၟိုန်၊ ပိုဲဂှ်ဒှ်ဒကာဒါန်, ဓဝ်ဂှ်ဒှ်ဒၟုၚ်ဒါန် နကဵုဂလာန်တဝှ်ပြကိုဟ်ပဋ္ဌာန် ညးကော်ခဴစ“အညမညပစ္စယ်” ဂွံဗလဲရပ်တံၚ်ဒမံၚ်ကုသဵုလၟိုန်ကာလရ၊ ပ္ဍဲအရာဒုၚ်လဝ်ဒကာပစ္စယ်ပန်ဂှ် ယာံခါရပိုဲဟဂွံထံက်ပၚ်မ္ဂး ကွတ်ပညာအ္စာပိုဲ နာဲပိုဲမတီညာတ်လဝ်ဂှ် ဖျေံပတိုန်ပကတ်ကဵုညးတၞဟ်, ချူတက်တြးပျးမုက်ညးတၞဟ်မာန်ဟွံသေၚ်၊ ပိုဲထံက်ပၚ်ရီုဗၚ်လဝ်ဟေၚ် ယိုက်ဂၠေၚ်ဂလေၚ်သာသနာညံၚ်ဂွံဇၞော်တဴတက်တိုန်အာအဆက်အဆက်မာန်ရောၚ်” ။
“ဆၜိုတ်တာလျိုၚ်သာသနာပိုဲ အ္စာပိုဲမယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ဂှ် ပိုဲအာစိုပ်ဒဒှ်ညးမဂွံယိုက်ဂၠေၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်သဇိုၚ် ဘိုၚ်ကရိုၚ်ရီုဗၚ်လဝ်ကီုရ၊ ပညာပါရမဳဆၜိုတ်နာဲပိုဲအ္စာပိုဲမဂွံလဝ်ဂှ် ပိုဲကီုလေဝ် မဒးဂွံဗွဲစၟတ်ရောၚ်” ဣၚုဟ် နကဵုလၟေၚ်ဂလာန်ဂမၠိုၚ်ဝွံ အတိုၚ်ဒဒှ်မဍာံပြဂှ် တြးပံက်ပ္တိတ်ညာန်ဘာန်ဇကုတုဲ သီုကဵုမဗ္စာရဏာဇြိုဟ်ဇြိုဟ်နက်နက် ဒ္ဂေတ်ဗက်ပၟိက်ဆန္ဒပြဲပြဲဂှ် ထေက်ကဵုဂွံဇြဟတ်ဗွဲမလောန်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ပူဂဵုမၞုံကဵုဇြဟတ်ပ္တန်သာသနာမာန်လေဝ်ကဵုဒှ် လပါ်ဒကာဘာဒကာဗျန်ဥပးဇန်ဂကူပိုဲပၠန်၊ ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန်ဋ္ဌာန်ဒေသဇကုဂှ် ရုဲစှ်ေကေတ်ခၟဳအာဇာနဲဖျေံပတိုန်လိက်ပတ် ပံက်တိုက်လိက်ပရိယတ်မည်မာန်လေဝ်ကဵုဒှ်၊ အ္စာဖျေံလိက်ဂွံပတှ်ေဖျေံစိုတ်လေပ်လိက်ပတ်မည် (ဂကူမည်)ဂှ် နိမန်က္ညနၚ်နူဍုၚ်ကွာန်ဋ္ဌာန်ရာမညလေဝ်ကဵုဒှ်၊ သွက်ဒၞာဲဒေသဇကုဂွံဇၞော်မောဝ်ဂှ် ဒးပ္တန်သာသနာထေက်ရ။
အ္စာသၠပတ်မည်အတိုၚ်မစၞောန်ထ္ၜးလဝ်လ္တူတေံဂှ် သွက်ညးတံဂွံတိုန်တဴအာပ္ဍဲသာသနာဗွဲမလဟိၚ်ကဵုစိုတ်မာန်ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန်ဇကုဇကု ပ္တန်တိုက်လိက်မည် ပံက်ထ္ၜးမတ်ကောန်ဂကူဇကုနကဵုပညာပါရမဳထိုက်ကြိုက်ရ၊ (ဒၞာဲနွံမံၚ်ရရဂှ် ဟွံဆေၚ်ဟွံပါ၊ ဒၞာဲဟွံမွဲဏီဂှ် ပၟိက်ဇၞော်တဴဗွဲမလောန်ရ) ကြဳဇှ်ဂွံပံက်ပ္တိုန်တိုက်လိက်မည်ဂွံစၞောန်ထ္ၜးကဵုပညာဘာသာကောန်ဂကူဇကု ပညာမိအရၚ် ဇၟာပ်ဇၟာပ်ဍုၚ်ကွာန်ဋ္ဌာန်ရးနိဂီုပ္ဍဲတိဍာ်ိပိုဲတဒဲ ဍုၚ်ကွာန်ဇကုလေဝ်ဂဵုလဟဵုရာၚ်ဆာဲဒှ်စရာဲကျာ်သြဳ ဂကူလေဝ်ဒှ်ကၞောတ်အထောတ်ရ၊ ဂကူရာမညပိုဲဇၞော်မောဝ်တိုန်အာ နကဵုဘာသာသာသနာပညာဇကုတုဲ ပၞးတုပ်ကဵုဂကူညးတၞဟ်မာန်ရောၚ်။
ဟိုတ်နူဂွံပ္တန်လဝ်ဓမ္မရတ် ဂွံပံက်လဝ်တိုက်လိက်ပရိယတ်မည်ဂှ်ရ− ဟဂွံဒးအာကတ်ပညာပ္ဍဲရးဍုၚ်ကွာန်ဋ္ဌာန်တၞဟ်သ္အာၚ်တုဲ ဂွံကတ်ဗ္တောန်တန်တဴအာပ္ဍဲဇရေၚ်မိမအစံၚ်အ္စာဇကုဗွဲတသိုက်ရ၊ ဟိုတ်နူဂွံဒၟံၚ်ဆိုက်ညန်ပ္ဍဲဇရေၚ်မိမအစံၚ်အ္စာဇကုဂှ်ရ− ဟွံမွဲကဵုအန္တရာယ်အိုတ်သီုတုဲ ဟွံဒးဂွိၚ်စံၚ်တူပူဆာ ဟွံဒးဂဗဆဵုညံၚ်ရဴဒၞာဲလ္ၚဵု လီုလာ်ပါ်ဒကးပြးဆာဲ ဂၠာဲကၠောန်ဝေၚ်ဂဗုတ်ညးသ္ကံရ။ (မိက်ဂွံအာကတ်လ္ၚတ်ဘာသန္တရ မိက်ဂွံစိုပ်ဍုၚ်ဇဳၜဳကၠောံ ဒးထောံဍုၚ်ကွာန်ဇကုရ)။
ဟွံဒးဂဗဆဵု အန္တရာယ်ပူဂဵု အန္တရာယ်ဂကောံ ပြဒ္ဒညာပူဂဵု ပြဒ္ဒညာဂကောံတုဲ ဟိုတ်နူကလိဂွံဓဝ်ညဳသာကေုာံရေၚ်သ္ကံစိ၊ သွက်သာသနာဂကူရာမညဇၞော်မောဝ်တဴတက်အိုတ်အာဟေၚ်ရ၊ ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန်ဋ္ဌာန်ရာမညပိုဲဂှ် ဒေသတံဂှ်တံဂှ် ပရိယတ္တိသာသနာမည်ဂဵုလဟဵုရာၚ်ဆာဲဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ဟေၚ် “အခေါၚ်သွက်ဂွံကဵုဒါန်ပူဇဴဓဝ်, ဓမ္မပူဇဴ, နွံဂၠိုၚ်ကွေံကွေံရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− သွက်ပိုဲဂွံသ္ပပူဇဴဓဝ်လေပ်ပူဇဴဓဝ်ဒးဂှ် စွံသတိနဲကဲဂွံပူဇဴဓဝ်ဂှ်တုဲ ကဵုဂူွံဒှ်ဒါယကာ, ဒါယိကာသာသၞာ ပူဇဴဓဝ်လေပ်အိုတ်ညိ။
- ကဵုသတိဗွဲတၟေၚ် ။−−−။ နကဵုလၟေၚ်ဂလာန်မဟီုကၠုၚ်တုဲဝွံ ဓဝ်ဇေတ်ဓဝ်ဍာံဍာံဂှ် ဆိၚ်ဆခယျကေတ်ဒးကီုရ၊ ယျိက်တီဂၠာံဒး လးပၠးညာန်တုဲ ကၠိုဟ်ကေတ်မာန်ကွေံကွေံကီုရ၊ ဓဝ်ခိုဟ်, ဟွံခိုဟ် ပါ်ပါဲဂၠာဲတံကၞောတ်သပေါတ်ရံၚ်နကဵုညာန်, လ္ၚတ်ရံၚ် (ချပ်ယိတ်ဗှ်ဖ္ဍေါတ်စၟတ်သမ္တီလဝ်)ကွေံကွေံတုဲ ဖျေံတၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်မာန်ကီုရ၊ ဆဂးဂှ် လိက်ဓဝ်မဒးစကာရပ်စပ်ဗှ်ကတ်ဗ္တောန်ဒၟံၚ်လ္ၚဵုလ္ၚဵုတံဂှ်ကီု ဒုၚ်ယၟုအ္စာဓမ္မကထိုက်လ္ၚဵုလ္ၚဵုမတွံဒၟံၚ်တံ တၟံဒေသတံဂှ်ကီု “ဍာံ ဟွံဍာံ”ြကေဝ်ၜတ်ရံၚ်နကဵုညာဏ်ဇကုဇကုတှ်ေ ဗ္စာရဏာရံၚ်အိုတ်ညိ။
- ကၠာကျာ်တြဲပိုဲ ဟဂွံကတဵုဒှ်ကျာ်ဏီ ပ္ဍဲအတိက်တမၠာကၠာတေံဂှ် ၚုဲဇၞော်မွဲဟဳကၠုၚ်နူဒဵုဟိမဝန်−ဟေမဝန်တေံတုဲ “သၟိၚ်ဒဿဟရ”ဂမၠိုၚ် ဂိုၚ်ဟံၚ်ဖျဴဏာၚုဲ ကၠောန်ဗဒှ်ရပ်စပ်စကာသ္ပဖံမ္ၚဵုဇၞော်မွဲရ၊ ဖံဇၞော်ဂှ် ဖံၚုဲဟကံဇၞော်ဂှ် ကာလတက်ဗရုမ္ဂး ဗြုအာစှ်ၜါ(၁၂)ယောဇနာရ၊ ဗရုရမျှာၚ်ဖံဇၞော်ဂှ် ၜိုန်ရဗြုအာခရစှ်ၜါယောဇနာကီုလေဝ် ဗွဲကြဴလံကဵုလံ တြေံအိုဟ်ကၠိုဟ်စာ်ပါ်ထောၚ်အာတုဲ ရိုဟ်ရိုဟ်မတက်ဖံဇၞော်ဂှ် ဒးဗၠံနာပ်ကၠုၚ်နကဵုထဝ်ဂတှ်ေဂၠးသြန်ရ၊ ဟိုတ်နူမဒးဗၠံနာပ်ကၠုၚ်ဂှ်ရ− လံတိုန်ညိ ၚုဲဇၞော်ဇုတ်ခၞုတ်ဂှ်အိုတ်အာတုဲ (ဇုတ်ခၞုတ်ၚုဲဇၞော်ဂှ်အိုတ်အာ)တုဲ ဆၜိုတ်ဒၞာဲဗၠံနာပ်ဟေၚ် သှ်ေၜက်ဒၟံၚ်ရ၊ ဖျုန်ဖံမဒှ်မ္ၚဵုကျာ်သြဳသၟိၚ်ဂှ် ဟွံမွဲသက်သက်ရ။
ကာလမတက်တ္ၚီုဗရုဖံဂှ် စှ်ၜါယောဇနာလ္ပဟီုဏီရ၊ ဆၜိုတ်ပွဳပွူဗဒါဲဖံဇၞော်ဂှ်လေဝ် ဟွံမိၚ်ခိုဟ်ခိုဟ်ရ၊ ရမျှာၚ်ကြပ်အိုတ်အာကွေံကွေံရ၊ တုပ်တဴဥပမာသာလွာညံၚ်ဂှ်ကီု ဓဝ်ကျာ်ဍာံဍာံပြပြတံဂှ် ဟိုတ်နူအ္စာဓဝ်ဓမ္မကထိုက်တဲတၟိလ္ၚဵုလ္ၚဵု ဗၠံနာပ်စုတ်ဓဝ်အပြောံတၟေၚ်တၟေၚ်တၟဟ်တၟဟ် တဝှ်ကျာ်ဟွံသေၚ်ဂှ်ရ− ဓဝ်မဒှ်တံ မူလဍာံဍာံပြပြဂှ် ကၠေံဗဒန်အာတုဲရ။ (ဆေၚ်ဆက်အလုံတွဵုရးဂၠးတိဗော်ကၟိန်ဍုန်ပိုဲရ) ။
ဟိုတ်နူမကၠေံဗဒန်အာသာ်ဂှ်ရ− ညံၚ်ရဴရမျှာၚ်ခိုဟ်ခိုဟ် တိတ်ကၠုၚ်နူဖံဇၞော်ဂှ်ဟွံမာန်ကီု နူကဵုဓဝ်ဓမ္မကထိုက်မကွိုက်ဗၠံနာပ်လဝ်ဂှ် သွက်ဂွံဂွံမဂ်ဖ်ဵုနိဗ္ဗာန်မာန်လ္ပဟီုဏီရ၊ ဆၜိုတ်အယာံမာတ်ဖဵုဍိုဟ်ကေက်စဳကၠးဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ဂှ်လေဝ် ဟွံကလိဂွံတုဲ ဗွဲမထေက်ကြိုက်ကဵုအခိုက်အလိုက်ညးဂှ် (ဗြဲအောန်တိကှ်) လောဘဒေါသအောန်စှ်ေကြဳစှ်ေအာကီုရောၚ် ။
(နိဒါနဝဂ္ဂသြပမ္မသံယုတ်အာဏိသုတ်)
ယွံဂကူရာမည ညးမလုပ်ဗော်ဗုဒ္ဓဘာသာ ရဲကွေတ်သမ္မာဒိဋ္ဌိတံညးဂမၠိုၚ် ယဝ်ရမိက်ဂွံဒှ်ဗုဒ္ဓဘာသာဍာံဍာံပြပြဇေတ်ဇေတ်ခိုဟ်ခိုဟ်မ္ဂး ဒၞာဲလညာတ်ယောၚ်ယာပလေဝ်လဟဵုပ္တိုန်ဗွဲမပြဟ်အိုတ်ညိ၊ ပ္ဍဲအရာဆေၚ်ဆက်ကဵုကိစ္စကျာ်ဓဝ်သၚ်တံဂှ် သွက်ဂွံမိပ်စိုတ်နကဵုမဟာကုသဵုသောမနဿ − သောမနုဟ်ဟေၚ် မၞုံတဴရ၊ သဘဴတဏှာလောဘဇဴဗတိုက်ဖအောဝ်မတွံဂး “ရမျှာၚ်ဂ်သာယျေန်ခိုဟ်ကွေံ၊ ဗီုဖ္ဍေါတ်ဂါထဂှ် လ္တူကောန်မှိၚ်ဏီ၊ စကာဟီုဂအရေဝ်ဒးကဵုကတောဝ်ကွေံ၊ ကလၚ်ခိုဟ်ကွေံကွေံ” ဒှ်တံရ။
ပွမဟီုထိုၚ်သးအရေဝ်ဓမ္မကထိုက်ဂလာန်အ္စာဓဝ်လ္ၚဵုလ္ၚဵုဂှ် ဟွံမွဲကဵုမ္ၚဵုကျာ်တံဂှ် မၞိဟ်ဟီု− ၜိုန်ရဂွဟွံလေပ်ကီုလေဝ် မၞိဟ်မိၚ်တံဂှ် ဂွလေပ်ဒၟံၚ်တုဲ ထေက်ကဵုဒးဂွခိုဟ်ကွေံကွေံရ၊ ပူဂဵုတွံဓဝ်လ္ၚဵုလ္ၚဵုတံဂှ်လေဝ် ဒုၚ်စသိုၚ်ရှ်ဘဟ်ရမျှာၚ်မဟီုထိုၚ်သးဂှ်တုဲ ညံၚ်ရမျှာၚ်ဂွံခိုဟ်တိုန်ကွပ်လ္တူထပ်ကၞောတ်လေဝ် မဒးကၠေးစိုတ်သ္ပလွဳပရာပၠန်ရ။ (ရမျှာၚ်တွံဓဝ်ညံၚ်ဟဂွံဒှ်သက်ဂွက်ဇက်တံဂှ် စွံသတိညိ။)
ခန်ပြးဆာဲသာဲဂစိုတ်သာဲဂယိုၚ် ခန်ယွာံယာံကရောတ်ဇွောဝ်ဍာ်ရမတ် ဍောတ်စိုတ်တံဂှ်လေဝ်ဟွံပါ, ညံၚ်ဂွံပါတၚ်ထပ်ဗ္ဂပ်စုတ်တုဲ (ထပ်ဂလိုၚ်စုတ်ဂြန်မတ်ဂဥုဲ)တုဲ ကရေဝ်ကရောတ်တွံဇက်ကံအိုတ်ရ၊ တဝှ်ဓဝ်ကျာ်ဟွံသေၚ် ပတၟေၚ်ထပ်စုတ်တုဲတွံ၊ ပျေက်ကဆဝ်ဂၠိုၚ် ညံၚ်ဝိုၚ်ပေါဲရဲဇာတ်တံဂှ်လေဝ် ညးလ္ၚဵုစကာဟီုတွံပသ္ကံတဲဒှ်အိုတ်ရ၊ ဝိုၚ်မၞိဟ်ညံၚ်ဂွံဂၠိုၚ် ညးဂွံဂြိုၚ်ဂအှ်ေ ဒးပ္တိတ်ရမျှာၚ်အိုတ်ရ။
စိုပ်ကၠုၚ်ခေတ်သာသနာကျာ်လၟုဟ်ဝွံ ညံၚ်ရဴဂၠုၚ်ဒုန်ဒစးဍာ် ဗာ်ဟွံစိုပ်သြၚ်လောဲလောဲသ္ၚောဲအာနူသၞေဟ်ကီု၊ လံအာသှ်ေၜက်အာ, ကၠုၚ်ဂၠံၚ်ဖါလီုလာ်ဂှ်ဂွံဒၟံၚ်ရ၊ ကိစ္စဆက်စပ်ကဵုပလေဝ်လဟဵုသာသနာ ဒၞာဲလ္ၚဵုလ္ၚဵုဂှ် သီုခၟဳသီုခရှ်ဒှ်မွဲမှပ်မွဲကသပ်မွဲဂၞန်တုဲ ဒၞာဲလဵုဟွံဟီု ကၠောန်ဗဒှ်သှ်ပ္တဴဓဝ်ဝဳရိယမာန်ဒၟံၚ်ရော၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ပ္ဍဲလက်ထက်ပိုဲဝွံ ကျာ်ရီုဓဝ်ပြီု သတီုလဝ်သဒ္ဓါတုဲ မၞိဟ်ဂကူပိုဲလဟဵုသသၞာမာန်ဂှ် သြဝ်ကဵုဂွံမံက်ဂတဝ်တိုန်အိုတ်ညိ။
သွက်ဂွံတီဂုဏ်ဓဝ်တြဴတၟေၚ်တဴနွံဒၟံၚ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ဂုဏ်ဓဝ်တြဴဂမၠိုၚ်တံဂှ် တဝှ်ကျာ်တွံလဝ်ဓဝ်လောကုတ္တဵုဒ္စိတ်ဖအိုတ်ရ၊ ပၞောဝ်ဂုစ်ဓဝ်ဂမၠိုၚ်ကြဴတံဂှ် −−−
(၁) ဂုဏ်ဓဝ်သွာက္ခာတဝွံ မဂ်ပန်, ဖဵုပန်, နိဗ္ဗာန်, မွဲဟာန်ပရိယတ်၊ ပိဋကတ်ပိ သုတ်ဝိနယ်အဘိဓဝ်ဓမ္မက္ခန်ဒ္စါံလက်ကဵုပန်လ္ၚီဂှ် ဂွံဒုၚ်ယၟုပရိယတ်ဖအိုတ်ရ၊ (အ္စာသၠပတ်မည်တြေံဂမၠိုၚ် ရိုဟ်လၟိဟ်ဂှ် − ဒ္စါံစှော်လ္ၚီကဵုပန်လ္ၚီ− ၈၄၀၀၀)ရ၊ ပ္ဍဲဂုဏ်ဓဝ်ဝွံ ဂွံကဵုဓဝ္လောကုတ္တဵုဒ္စိတ်၊ ဓဝ်လောကဳပရိယတ်မွဲ၊ အလုံဓဝ်စှ်တွံလဝ်ခိုဟ်တဴဗွဲမလောန်ရောၚ်။
(၂) ဂုဏ်ဓဝ်သန္ဒိဋ္ဌိကဝွံ ဂွံကဵုမဂ်ပန်, ဖဵုပန်, နိဗ္ဗာန်ပၠန်မွဲ၊ ဗွဲဓဝ်လောကုတ္တဵုဒ္စိတ် ကိတ်ညဳကဵုပၟိက်ပူဂဵုအရဳ၊ ပါရမဳကြံၚ်ဍုဟ်၊ လၟုဟ်ဂွံညာတ်ဂွံဆဵု၊ အလဵုအလဵုဇကုရောၚ်။
(၃) ဂုဏ်ဓဝ်အကာလိကဝွံ ဂွံကဵုမဂ်ပန်ဟေၚ်ရ၊ ပူဂဵုအရဳတံဂှ် ကာလကြပ်ကလိဂွံဓဝ်မဂ်ဟွံဗက်အခိၚ် ဟွံဆိၚ်လဝ်တ္ၚဲ၊ ဗၞတ်မွဲၜါသတ္တဟ၊ ကုသဵုမဂ်စိုတ်ကတဵုဒှ်၊ ပြဟ်ကၠောံစိုပ်အာဖဵုစိုတ်အဃောဂှ်ရောၚ်။
(၄) ဂုဏ်ဓဝ်ဨဟိပဿိကဝွံ ဂွံကဵုဓဝ်လောကုတ္တဵုဒ္စိတ်တန်၊ မဂ်ပန်, ဖဵုပန်, နိဗ္ဗာန်ပၠန်မွဲ၊ တုပ်နဲကော်ပ္ညုၚ်၊ သြဝ်− ကၠုၚ်ဗဵုကၠုၚ်ရံၚ်၊ ညံၚ်ရဴမၞိက်ရတ်၊ နွံပြာကတ်ပြဲ၊ ပ္ဍဲပူဂဵုအရဳဟေၚ်ရောၚ်။
(၅) ဂုဏ်ဓဝ်သြပနေယျိကဝွံ၊ ဂွံကဵုဓဝ်လောကုတ္တဵုဒ္စိတ်တန်၊ မဂ်ပန်, ဖဵုပန်, နိဗ္ဗာန်ပၠန်မွဲ၊ ဗွဲမရေၚ်တၠုၚ်၊ ဒုၚ်ဗစိုပ်နၚ်၊ ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုဇကု၊ ပုထုဇန်ဟွံပိုၚ်၊ အရဳဂမၠိုၚ် သက်သက်ရောၚ်။
(၆) ဂုဏ်ဓဝ်ပစ္စတ္တံဝေဒိတဗ္ဗဝွံ ဂွံကဵုဓဝ်လောကုတ္တဵုဒ္စိတ်တန်၊ မဂ်ပန်, ဖဵုပန်, နိဗ္ဗာန်ပၠန်မွဲ၊ ဗွဲမဒုၚ်စသိုၚ်၊ အတိုၚ်ဓဝ်ပရဲ၊ ပ္ဍဲသန္ထာန်စိုတ်တၞဟ်တၞဟ်၊ စၟဟ်ပူဂဵုအရဳတၠပညာဂမၠိုၚ်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဂုဏ်ဓဝ်ဂမၠိုၚ်တြဴ၊ နာဲသ္ဍဴတွံစွံပ္တန်− ကၠာပၠန်စှ်သာ်၊ ဂးသွာက္ခာတ၊ ဒု− စ− ကဵုပဥ်၊ တြဴပၠန်ဒ္စိတ်တုပ်၊ သရုပ်ဂုဏ်ဓဝ်၊ တ− လဝ်ပန်ဟေၚ်၊ တၟေၚ်ကွေံကွေံရောၚ်သွံ။
ဒု− ဂုဏ်ဓဝ်မနုက်ကဵုၜါ၊ စ−ဂုဏ်ဓဝ်မရနုက်ကဵုပန်၊ ပရ်− ပဥ္စ− ဂုဏ်ဓဝ်မရနုက်ကဵုမသုန်− တြဴ− ဂုဏ်ဓဝ်မရနုက်ကဵုတြဴ၊ ဂုဏ်ဓဝ်ဂမၠိုၚ် ပန်ပိုဒ်တံဂှ် ဂွံကဵုဓတ်လောကုတ္တဵုဒ္စိတ်တုပ်ဖအိုတ်တုဲ၊ တ− ဂုဏ်ဓဝ်မရနုက်ကဵုပိ၊ ကလိဂွံမဂ်ပန်ဟေၚ်ရောၚ်။ (ဣဝွံ သွက်ဂွံတီဓဝ်တြဴတၟေၚ်တဴနွံဒၟံၚ်၊ ဒးလံၚ်စုတ်ဂလာန်ဝွံရောၚ်) −−− ပါဠိအရထအဓိပ္ပါယ်ဂုဏ်ဓဝ်တြဴတုဲတဴဆဝွံရောၚ်။
စၞောန်ထ္ၜးပွံက်ဂုဏ်သၚ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ပါဠိဂုဏ်သၚ်ဒ္စိတ်တပ် ။ −−− ။ “သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော ၁၊ ဥဇုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော ၂၊ ညာယပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော ၃၊ ယာမိစိပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော ၄၊ (ယဒိဒံစတ္တရိပုရိသယုဂါနိအဋ္ဌပုရိသပုဂ္ဂလာ) ဨသဘဂဝတော သာဝကသံဃော၊ အာဟုနေယျော ၅၊ ပါဟုနေယျော ၆၊ ဒက္ခိဏေယျော ၇၊ အဥ္ဇလိကရဏဳယော ၈၊ အနုတ္တရံပုညက္ခေတ္တံလောကဿ ၉”
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် ။ −−− ။ ဂလာန်ပါဠိမ္ဂး − သံဃ − ဂှ် ဗွဲဝေါဟာမည်ပိုဲ “သၚ်” ညးမကော်ခဴစရ၊ အရထအဓိပ္ပါယ်အရေဝ်ပလး − သၚ် − ဂှ် “ဂကောဴ− ဗော် ” မမိက်သ္ဂးရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဂကောံဗော်ခၟဳဂမၠိုၚ် မၞုံကဵုဒ္ဂေတ်မတုပ်နကဵုသဳလသိက္ခာဂှ် “သၚ်” ဂပ်ဝ်စုတ်သမ္တီလဝ်ညိ။ ရန်တၟံဖျုၚ်ဏာစိုတ်အလုံဂကောံမွဲအလုံဗော် မွဲအလုံသာသနာမွဲရောၚ်
၁ ။ ဂုဏ်သုပ္ပဋိမန္န ။
၂ ။ ဂုဏ်ဥဇုပ္ပဋိပန္န ။
၃ ။ ဂုဏ်ညာယပ္ပဋိပန္န ။
၄ ။ ဂုဏ်သာမိစိပ္ပဋိပန္န ။
၅ ။ ဂုဏ်အာယုနေယျ ။
၆ ။ ဂုဏ်ပါဟုနေယျ ။
၇ ။ ဂုဏ်ဒက္ခိဏေယျ ။
၈ ။ ဂုဏ်အဥ္ဇလိကရဏဳယ ။
၉ ။ ဂုဏ်အနုတ္တရပုညက္ခေတ္တ ။
အရထဂုဏ်သၚ်သုပ္ပဋိပန္န
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၁) ဘဂဝတော၊ ဒဒက်−တဴကဵုကျာ်တြဲ၊ ပြဲဝိသေသတၠပိုန်တြဴပြကာ၊ သာဝကသံဃော၊ ၚ်− ဂကောံသၚ်၊ ကလၚ်ဂလာန်ကျာ်တြဲ၊ ရဲအရဳဒ္စါံပြကာ။ သုပ္ပဋိပန္နော ၊ စိုန်−ဒ္ဂေတ်ဒးရး ၊ ဟွံဒးဝေတ်ဗ္တောန်ပြဲလောန်ကွေံကွေံရ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် ။ −−−− ။ ဂုဏ်သုပ္ပဋိပန္နမ္ဂးဂှ် − စၞောန်ထ္ၜးအရထဒ္ဂေတ်ဗွဲမဒးရး ဒ္ဂေတ်ခိုဟ်ကွေံကွေံရ။ [သုပ္ပဋိပန္န − သု− ပဋိပန္န၊ သု− ဗွဲမဒးရး၊ ပဋိပန္န၊ ဒ္ဂေတ်။ ] ပူဂဵုတန်တဴပ္ဍဲမဂ်ဖဵု− ဂွံမဂ်ဖဵုတုဲဂှ် “အရိယ− အရဳ − ညးမပြဲ, ညးမသ္ၚောဲအာနူကိလေသမ္ဂးယၟုရ၊ မွဲနဲတုန်− ညးမဗုသ္အးနကဵုကုသဵုလောကုတ္တဵုမ္ဂးယၟုရ။ အရေဝ်ပလးဂှ် ညးမပြဲ, ညးမသ္ၚောဲအာနူကိလေသ, ညးမဗုသ္အးဂှ် အရဳမ္ဂးယၟုရ။ ] အရဳဂှ် မဂ္ဂဋ္ဌာန်ပန်ဖလဋ္ဌာန်ပန် တန်ပူဂဵုလ္တူနွံဒ္စါံဂူဒ္စါံပြကာရ။
မဂ္ဂဋ္ဌာန်ပန်ဂကူ ။ −−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−− ။ ဖလဋ္ဌာန်ပန်ဂကူ
၁ ။ ပူဂဵုဂွံသောတာပတ္တိမဂ် ။ −−−−−−−−−−−−−−−−။ ပူဂဵုဂွံသောတာပတ္တိဖဵု ။
၂ ။ ပူဂဵုဂွံသကဒါဂါမိမဂ် ။ −−−−−−−−−−−−−−−−−−။ ပူဂဵုဂွံဒကဒါဂါမိဖဵု ။
၃ ။ ပူဂဵုဂွံအာဂါမိမဂ် ။−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−။ ပူဂဵုဂွံအာဂါမိဖဵု ။
၄ ။ ပူဂဵုဂွံအရဟတ္တမဂ် ။−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−။ ပူဂဵုဂွံအရတ္တဖဵု ။ ( ဣဝွံ ပူဂဵုအရဳဒ္စါံမ္ဂးယၟုရောၚ်)
ပ္ဍဲခေတ်ကၠာကၠာတေံဂှ် ၜိုန်ရသၚ်အရဳခၟဳမပြဲနွံဒၟံၚ် “လ္ၚီ လက် ကိုတ်(ကိုဋ်)ဟွံကမွဲ
” ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ကီုလေဝ် ဗွဲယၟုယၟုဂကူဂှ် ပါလုပ်ပ္ဍဲဒ္စါံဂကူဒ္စါံရဲဏံဖအိုတ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ပ္ဍဲဂလာန်မဟီုဂးစတိုန်ဒၟံၚ်ပါၚ်ပိုဲဂှ် “အရဳဒ္စါံ”ဟီုစဂှ် ဗွဲစၟတ်− ဒ္စါံဇကု, ဒ္စါံဓဝ်ဟွံသေၚ်၊ ဒ္စါံဂကူ, ဒ္စါံရဲ, ဒ္စါံပြကာ ဒးရိုဟ်လၟိဟ်သၚ်္ချာဂလိုၚ်ဝွံရောၚ်၊ ပ္ဍဲပူဂဵုပြဲပြဲ ရဲသၚ်အရဳခမဳအဆံၚ်သၠုၚ်ဒ္စါံပြကာဝွံ ပ္ဍဲအရာဒ္ဂေတ်ဝေတ်စိုတ်ပါၚ်ကာယဂှ် ဒ္ဂေတ်ဒးရးညာတ်ဒးထေက်ကြိုက် ထိုက်ကဵုထိုၚ်သးကွေံကွေံရောၚ်။
ဂကောံအရဳယသၚ်မဒှ်ကွးကျာ်ဍာံစၟတ်တံဂှ် ဟွံဒးဝေတ်ဗ္တောန် ညံၚ်ရဴကောန်ကျာ်ခမဳသၚ်ပုထုဇန်ဂမၠိုၚ်တုဲ အတိုၚ်ဒၠောံဗ္တောန်ဓဝ် ဆဝ်ပ္ၚုဟ်တွံထ္ၜးလဝ်ဂှ်ဟေၚ် ဒ္ဂေတ်မၚ်မွဲစဵုကဵုလမျီုအိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအရာဒၠောံဗ္တောန်မဒှ်ကလောန်သာသနာဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဂွံဗဗွဲထိုက်ကြိုက်ကဵုသာသနာဂှ် တွံထ္ၜးသက်သဳဗီုပြၚ်ဒဒှ်တၞဟ်တၞဟ်သာ်တုဲ အတိုၚ်အပါအံက်ကျာ်ဂန်ကဵုဒၠောံဗ္တောန်စၞောန်ထ္ၜးလဝ်ဂှ် ဒ္ဂေတ်ဗက်အလုံအိုတ်သီုရ။
ဂကောံသၚ်အရဳခမဳတန်လ္တူဂမၠိုၚ် ဂၠိုက်ကဵုလက်ကိုတ်ဂှ် လမျီုဗက်ရအိုတ်အာကီုလေဝ် ဟွံပလီုဒၠောံဗ္တောန်ကျာ် ကွာ်ဗက်ဒၞာဲဇိုၚ်ဟွံကဵုဗၠေတ် ဒ္ဂေတ်ဗွဲမဒးရး ဒ္ဂေတ်ခိုဟ်ကွေံကွေံရ၊ ကွးသၚ်အရဳခမဳကိလေသပၠိုတ် လ္ၚဵုတဏှာအိုတ်၊ လ္ၚဵုတဏှာကြဳအာတံဂှ် ၜိုန်ရညာတ်ဒုဟ်အောန်သၟတ်ဍောတ်သွတ်ကီုလေဝ် “ဒုဟ်ဇၞော်ကွေံကွေံ”ရောၚ်ဂှ် ဣဝွံ ပတှ်ေစှ်ေစိုတ်တုဲ ဝေၚ်ပါဲကၠေံအိုတ်ရ။
ဝတ္ထုမှာထေရ်သာရိပိုတ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ညံၚ်ရဴပ္ဍဲကာလလၟုဟ်ကီု ပ္ဍဲအခါကာလမပ္တံကၠောန်ဗဒှ်သဘၚ်ကျာ်ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန် ဋ္ဌာန်ရာညဒေသ ဒၞာဲတေံဒၞာံဏံဂှ်ဂှ် သီုဗဒှ်လဝ်ရုၚ်ဒုၚ်ဒါန်ကၞာထးမ္ၚဵုဒးဒးရးရးတုဲ ဗ္စဖျုၚ်ဒုၚ်ကၟုဲစာတုဒိသာဂၠိုၚ်ကဵုတ္ၚဲရ၊ တုပ်တဴညံၚ်ရဴသာ်ဂှ်ကီု ပ္ဍဲလက်ထက်ကၠာကၠာတေံလေဝ် ပကောံလဝ်မၞိဟ်ရဲသ္ကံဇကုဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ်တုဲ သွက်ကၟုဲတံဂွံစသုၚ်ပ္ဍဲရုၚ်ဇြပ်စာတုဒိသာဂှ် ဗ္စဖျုၚ်ဒုၚ်သဇိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုတ္ၚဲမၞုံဒၟံၚ်ရ။
ခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ်လ္ၚဵုပၠန် ရိုဟ်ရိုဟ်တ္ၚဲ အာစိုပ်ပ္ဍဲဒၞာဲဋ္ဌာန်ညးမကဵုဒါန်တုဲ ဟိုတ်နူမစသုၚ်ဒမံၚ်ရံၚ်ဟွံဒးက၆ုမတ်ဂှ်ရ− မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် ဟီုဒၟံၚ်ပေၚ်ဒိုဟ် ဂရိုဟ်ဗျိအိုတ်ရ၊ ဒဒှ်ရမၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂရိုဟ်ဗျိခၟဳတံဂှ် ကျာ်တြဲသ္ဂောံမိၚ်ကေတ်တုဲ “သ္ပတံနူတ္ၚဲဏံ မွဲတ္ၚဲဓဝ်ဟေၚ် မဒးစရ၊ မွဲတ္ၚဲဓဝ်ဟေၚ်စဂွံရ” ရဴသာ်ဝွံ ကျာ်တြဲနာဲညးမဟာကရုဏာပညပ်ကၠေံသိက္ခာပိုဒ် သၞောဝ်ဟိုတ်မဒးဒ္ဂေတ်ရောၚ်။
ပ္ဍဲပယာံမွဲဝါ ဒးကာလမွဲတ္ၚဲဂှ် မှာထေရ်သာရိပိုတ် ၝောံကိုတ်ပၞာန်ဓဝ် (သ္ကိုပ်ပၞာန်ဓဝ်) ဂၠာဲသ္ၚဳဂေတ်ဂေၚ်ဂၚေၚ်ပိဏ္ဍပါတ် စိုတ်အာဋ္ဌာန်စာတုဒိသာဂှ်တုဲ ဃောဂှ်ပၠန် ဓါတ်ပန်ဟွံညဳသာကတဵုဒှ်အာဒုက္ခဝေဒနာဂိယဲညိညဇြိုၚ်သာရ၊ ၜိုန်ရကတဵုဒှ်အာယဲဝေဒနာကိုလေဝ် သွက်မွဲတ္ၚဲပ္ဍဲတ္ၚဲဂှ် ကဵုပိုန်တုဲအာရ၊ ပ္ဍဲတ္ၚဲယးဂတဂှ် မၞိဟ်တၠကုသဵုဒကာဂမၠိုၚ် ကၠုၚ်ဗဂိန်ကဵုဒါန်ရ။
ၜိုန်ရဗဂိန်ကဵုဒါန်ကီုလေဝ် “ကျာ်တြဲဆေဝ်ဒဝ်လဝ်ရောၚ်”ဂးတုဲ ဟွံကဵုပိုန်ပ္ဍဲဇြပ်ဂှ်ရ၊ ဝေၚ်ကၠေံပိဏ္ဍပါတ်ပ္ဍဲဇြပ်ဂှ္တုဲ ဗပိုတ်ထောံဒုၚ်ဒါန်ပိဏ္ဍပါတ်ပ္ဍဲရုၚ်ဇြပ်စာတုဒိသာဂှ်ရ၊ ပရူပရာဒဒှ်ဂှ် တ္ၚဲဂှ်ဟေၚ် ကျာ်သဗ္ဗညုသ္ဂောံမိၚ်တီကေတ်ဒ္ဂေတ်ကွးဇၞော်တုဲ “ယဝ်ရဂိယဲမ္ဂး အရိုဟ်တ္ၚဲဒုၚ်ဒါန်ဂပ်− စအပ်သ္ပပြဘိုက်မာန်”ရောၚ်ဂှ် ထပ်ပညပ်စိုတ်သိက္ခာပိုဒ်မွဲဍောတ်ရ။
- သ္ပဟိုတ်ကဵုခမဳထေရ်သာရိပိုတ်ဂိယဲတုဲ ကလေၚ်ကဵုအခေါၚ်ပၠန်ရ၊ ဝိနယ်ကျာ် မကၠုၚ်ပ္ဍဲဘောဇနဝဂ်အာဝသထပိဏ္ဍသိက္ခာပိုဒ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ကောန်ကွးကျာ်တြဲသၚ်အရဳပြဲပြဲ မၞုံကဵုဒ္ဂေတ်ခိုဟ်ခိုဟ်ဒးဒးရးရး ထေက်ကဵုသ္ဍိုက်ကြိုက်ကဵုလျုၚ်မြဴသာ်ဝွံ ကလၚ်ဗက်ဂလာန်ဒၠောံဗ္တောန်အလုံအိုတ်သီုမွဲကီုဟွံသှ်ေတုဲ ဒ္ဂေတ်အိုတ်သမ္တးဒ္ဂေတ်အိုတ်အးရောၚ်။
သွက်ဂွံပၠောပ်စိုတ်ပၟဝ်ဂုဏ်သၚ်သပ္ပဋိပန္န
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]သုပ္ပဋိပန္နော၊ သၚ်ကွးကျာ်တြဲ, ဖေက်ဘဲသံသာ, သွာဒၠောံဗ္တောန်, ဝေတ်ဖျောန်လောဲက္ဍၚ်, ကလၚ်ဂလာန်ဥဿုံ, မၞုံကဵုပဋိပတ်, ဒ္ဂေတ်ဝတ်ဒးရး၊ ၜိုန်ဒးစုတိ, ဗတ်ဒးပါ်ကန်ကီုလေဝ် အတိုၚ်ဗစန်ကျာ်, ပ္ဍဲသွာက္ခာတ, ဒမ္မဝိနဲ, မွဲဟွံကဵုယောၚ်, မွဲတောၚ်ဟွံကဵုဆောတ်, မွဲဍောတ်ဟွံကဵုမှာ, ဒးရးအာဖအိုတ်, ယောၚ်စိုတ်ဟွံမွဲဟေၚ် ။
သြ− တၟေၚ်နူညးတၞဟ်, တၟေၚ်တၟဟ်လောန်သတိုတ်, တၟေၚ်လောန်အိုတ်အာတၞုၚ်, သြ− လှုၚ်လတူလှုၚ်, ဒှ်ဒၟံၚ်တၞုၚ်လ္တူတၞောတ်, သြ− ဒှ်ဒၟံၚ်အထောတ်အဖျာ, စက္ကဝါလေဝ်ဥဿံ, ဆနွံလေဝ်သီုဖအိုတ်, သြ− ဒှ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ၝောံကိုတ်(ဋ်) အိုတ်မၞိဟ်ဒေဝတဴ, ဗြမှဴလေဝ်ဥဿုံ, ဆနွံသီုဖအိုတ်ဟေၚ်, အိုဟ်− ဟွံကေၚ်ဒှ်ဒှ်တဴ, သြ− မၞုံကဵုအသဝ်ပြာထော်, ဇၟော်ကဵုတၚ်ဃဵု, ဒဵုကဵုထိုၚ်သးဟွံအိုတ်ဏီကွေံရောၚ်သွံ။ (နဲအ္စာတၠမှာထေရ်သန္ဒောဘာသ ဘာဓါတကျာ် ကွာန်ကၟာဝက်)
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ် − နကဵုလၟေၚ်ဂလာန်ဂမၠိုၚ်မဟီုကၠုၚ်တုဲဝွံ “သၚ်မ္ဂးဂှ်” သၚ်မဍိုက်ပေၚ်တဴကေုာံဂုဏ်ဂမၠိုၚ် ကြက်မစၞောန်ထ္ၜးဂတတေံဂှ် ဒှ်သၚ်ကလိဂွံမဂ်ဖဵုတုဲဟေၚ်မ္ဂးရ၊ ဂုဏ်သၚ်ဒ္စိတ်ဝွံ ဆေၚ်ကဵုသၚ်အရဳခၟဳပရဲခၟဳတဲလ္တူရ၊ ဆဂးဂှ် ၜိုန်ရဟွံဂွံမဂ်ဖဵုဏီလေဝ် ခၟဳသၚ်ပရဲပြဲပြဲခိုဟ်ခိုဟ် ရနုက်ဗပေၚ်ဒၟံၚ်ပါရမဳ သွက်ဂွံဂွံမဂ်ဖဵုတံဂှ်လေဝ် ပါလုပ်သၟဝ်အဆံၚ်သောတာပန်မာန်ဏီရ။
အတိုၚ်ဒၠောံဗ္တောန်ကျာ်ဂှ် ဟဂွံကလၚ်ဗက်ဒးဒးရးရးတုဲ ဂကောံခၟဳသၚ်လ္ၚဵု ဒၟံၚ်ထောံသာသာသ္ပံသ္ပံ ယံယံရောအ်ရောအ် ဝိုတ်ဝိုတ်ဝုဲဝုဲတံဂှ် ဂုဏ်သၚ်ဂမၠိုၚ် အတိုၚ်မထ္ၜးကဵုဂတတေံ ဟွံဆေၚ်လးလးရ၊ ဟွံသ္ပဇၞော်ကဵုဝိနဲသိက္ခာပိုဒ်တုဲ ဂကောံခၟဳသၚ်လ္ၚဵုလ္ၚဵု ရုန်ရုန်မဵုမဵုတံဂှ်ဟေၚ် ဒးဝေၚ်ကၠေံနူဂုဏ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်ရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ကာလသ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်သၚ်မ္ဂး ဂုဏ်အရဳယသၚ်မဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴကၠာကၠာတေံ ဍာံဍာံပြပြကဵုဂုဏ်သၚ်ပုထုဇန်ခၟဳကလျာဏမဍိုက်ပေၚ်ကဵုဒ္ဂေတ်ခိုဟ်ခိုဟ်ပြဲပြဲ ပ္ဍဲကာလလၟုဟ်ဂှ်ဟေၚ် ဖျုၚ်စိုတ်ရန်တၟံလၟောဝ်ဏာစိုတ်ကေဝ်ကေဝ်ဇြုၚ်ဇြုၚ် လျုၚ်လျုၚ်သ္ဍိုက်သ္ဍိုက်တုဲ သြဝ်− ဗှ်ဗၞုဟ်သ္ပအာရီုအိုတ်ညိ။
အရထဂုဏ်သၚ်ဥဇုပ္ပဋိပန္န
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၂) ဘဂဝတော၊ ဒဒက်− တဴကဵုကျာ်တြဲပြဲဝိသေသ တၠပိုန်တြဴပြကာ။ သာဝကသံဃော၊ ၚ်− ဂကောံသၚ်ကလၚ်ဂလာန်ကျာ်တြဲ ရဲအရဳဒ္စါံပြကာ။ ဥဇုပ္ပဋိပန္နော၊ စိုန်−ဒ္ဂေတ်တပ်တး, သၟးပၞာၚ်တိုၚ်ထဝ်, တဝ်အာကဵုနိဗ္ဗာန် ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်။ −−− ။ ဂုဏ်ဥဇုပ္ပပဋိပန္နမ္ဂးဂှ် စၞောန်ထ္ၜးအရထဒ္ဂေတ်ဗွဲမတပ်တးဟေၚ်ရ။ [ဥဇုပ္ပပဋိပန္န၊ ဥဇု− ပဋိပန္န၊ ဥဇု− ဗွဲမတပ်တး၊ ပဋိပန္န− ဒ္ဂေတ်။]
ဂကောံအရဳယသၚ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် ညးတၞဟ်ဂမၠိုၚ် ညံၚ်ဂွံအထေၚ်ဇၞော်လ္တူဇကု၊ ညံၚ်ဒကာတြုံဒကာဗြဴ (ဒကာဘာဒကာဗျဉ်) မှာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန် ဂွံကဵုဒါန်လာပ်ဗဇဴဂွံဂၠိုၚ်တိုန်ဂှ် နကဵုပြယာဲမယာဝဵုစၞာဲ ဂၠာဲဟီုသၠေံသၠန်ဟွံမွဲသက်သက်ရ၊ ဟွံမွဲကဵုပြဝမတ္ၚံက်ဝဵုစၞာဲ ဂၠာဲဟီုလီသၠေံသၠန်တံဂှ်တုဲ ညံၚ်ဂွံဗဗွဲတဝ်အာကဵုဂၠံၚ်တြဴနိဗ္ဗာန်ဍာံဍာံပြပြဂှ်ဟေၚ် ဒ္ဂေတ်မတမ္ၚးလ္ဂူလ္ဂူတပ်တပ်တးတးအိုတ်ရ။
တၠဳပိုန်သၚ်အရဳသၚ်ပရဲ ဒ္ဂေတ်ပြဲပြဲ မဖှ်သာ်ဂှ်လေဝ် ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တဴဗွဲမလောန်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်သာသနာကျာ် ကျာ်နွံပြာကတ်တေံကီု လောန်စဴအာနိဗ္ဗာန်တုဲကီု သၚ်အရဳခမဳတန်လ္တူဍိုက်ပေၚ်ဒ္ဂေတ်အလုံမွဲတ္ကံကြေၚ်ဂှ် နွံဂၠိုၚ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ဆဂးဂှ် ဗွဲကြဴဏံကဵုခေတ်လၟုဟ်ဝွံ ပူဂဵုလ္ၚဵုလ္ၚဵု ဒ္ဂေတ်ဟွံတမ္ၚူဟွံလ္ဂူတပ်တးကဵုပူဂဵုဂၠာဲသ္ၚဳသွက်ဗပေၚ်ပုၚ်ဂၞဴလောဘဇဴတီုကၠီု ပလီုသာသနာတဴဂှ် ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ဗွဲမလောန်တုဲ သွက်ဂွံကေဝ်ၜတ်ဆိၚ်ဆဗ္စာရဏာဒးဂှ် အတိုၚ်ကၠုၚ်နူပြကိုဟ်ဗီုသၠေံသၠန်ညးလေပ်စၞောန်ထ္ၜးကဵုရ။
- ဝတ္ထုအရှန်နုၚ်ဇရဳ − နုၚ်ဟရဳအကြ။ −−−−−− ။ ကိုပ်ကၠာတေံ လကျာ်ဇၞော် နွံပိုန်မွဲဇကုဂှ် ဟိုတ်နူမမိက်ကဵုအထေၚ်ဇၞော်ပ္ဍဲလ္တူဇကုစိ ပ္ဍဲအပ္ဍဲဘာညးမဒၟံၚ်ဂှ် (သၟဝ်ဘာ)ညံၚ်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဟဂွံညာတ်ဇကု တိုပ်စွံလဝ်နုၚ်ဇရဳဇၞော်မွဲမရ၊ (စှ်ေဇရဳ−အကြဒှ်ဂွံရ) ယဝ်ရမိၚ်ဒးဗရုရမျှာၚ်ဒကာဘာဒကာဗျဉ်တြုံတြုံဗြဴဗြဴ မကၠုၚ်လပါ်မ္ၚးဘာတေံမ္ဂး ညးလုပ်မံၚ်ပ္ဍဲနုၚ်ဇရဳဇၞော်ဂှ်ရ၊ (လတ်စှ်ေယျတ်စှ်ေသၟဝ်ဘာတုဲ လုပ်အောပ်မံၚ်ပ္ဍဲနုၚ်ဇရဳဇၞော်ဂှ်ရ) ။
မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် ကာလကၠုၚ်သၟာန်နကဵုဂလာန်မွဲမွဲ “ဣလဵုကျာ်ဇၞော်ရော” မ္ဂးဂှ် ကောန်ကွးဂမၠိုၚ် “နွံပ္ဍဲဘာရဒကာတံ”ဂှ် ဟီုခၠေဝ်သှ်လဴထ္ၜးကဵုရ၊ ကာလဂှ် လုပ်ရံၚ်ပ္ဍဲဂၠံသတိက်ဖိုၚ်သတိက်ပ္ဍဲဒၞာဲမံၚ်တုဲ ဟဂွံဆဵုညာတ်ရ၊ ကာလဂှ် “ဟွံမွဲပုဟ်သွံ၊ အလဵုက္ညအာဟွံတီ” ထပ်သၟာန်ပၠန်တုဲ “ဟာ − လက်ကၠၚ်ဏံ နွံမံၚ်အပ္ဍဲဂှ်ရလေဝ်” ကောန်ကွးဂမၠိုၚ်ကလေၚ်ဟီုတုဲ ကာလထပ်ကျောဝ်ကလေၚ်ရံၚ်ပၠန်ဂှ် ဂဗဆဵညာာတ်ဒးဂဇံဒၟံၚ်ပ္ဍဲလ္တူခုၚ်ဂဇံမွဲရ။
ဃောညာတ်ဒးဂှ် “အလဵုက္ညအာရောကျာ်” ကလေၚ်သၟာန်ဂရၚ်ပ္တီအိုတ်တုဲ “ဟဵု−အဵု ခၟဳတံမ္ဂးဂှ်ဗီုဏံရ၊ ဒၞာဲနွံပၟိက်ဂှ် က္ညအာမာန်မံၚ်”ဂးတုဲ ဟီုဂးရပ်လံၚ်ညံၚ်ကဵုဂွံလဝ်ဇျာန်အဘိညာန်ရ၊ ဟိုတ်နူဟီုဂးနကဵုရမျှာၚ်ဝဵုစၞာဲပြယာဲ ဂွံဇျာန်အဘိညာန်ဂှ်ရ၊ မၞိဟ်ဖအိုတ်တံဂှ် “လကျာ်ဇၞော်ဝွံ တၠအရှန်”ရောၚ်ဂှ် အထေၚ်ဇၞော်တိုန်အိုတ်ရ။ (တဝှ်အဋ္ဌကထာသမ္မောဟဝိနောဒနဳခုဒ္ဒကဝတ္ထုဝိဘၚ်)
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ် −−−−−−−− ယွံမၞးတံညးဂမၠိုၚ် ယဝ်ဂကူမည်ဆီတၠနန်ဂမၠိုၚ် ခၟဳလကျာ်ကဵုဒှ်, မၞိဟ်ခရှ်ကဵုဒှ်, စိုတ်စရိုတ်ဟွံဗုသ္အးလမ္စံက် ဟွံတပ်တးတ္ၚံက်မံၚ်မ္ဂး − လကျာ်အဇာဂှ် ခရှ်ဂကူဂှ် ဒှ်မၞိဟ်လၟုတ်ယုတ်မာပရေံကွေံကွေံရ၊ မၞိဟ်ဟွံတမ္ၚူဟွံလ္ဂူတပ်တးဂှ် အခါကာလလဵုမွဲလေဝ် ပတှ်ေလျုၚ်ဇြုၚ် သ္ဇုၚ်သ္ဍိုက်ထေက်ကြိုက်နွံဏီရော, လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဟွံထိုက်လးလးရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ကျာ်ဇၞော်နွံပိုန်ဇကုဇကုမရှ်ေသှ်ေဒၟံၚ်တံဂှ် ၜိုန်ရဟွံလေပ်လိက်ဂလိုၚ်လဵုကီုလေဝ် ဍိုက်ပေၚ်ကဵုဒ္ဂေတ်သဳလသိက္ခာထိုက်ကဵုသ္ပအ္စာမပြဲတုဲ စိုတ်စရိုတ်တပ်တးသ္အးဇ္ၚးမံၚ်ပၠန် ထေက်တန်ကဵုရှ်ေသှ်ေကွေံကွေံရောၚ်။
ပ္ဍဲရးကွာန်ဋ္ဌာန်ဒေသလ္ၚဵုလ္ၚဵ ကေၚ်ဆဵုကေၚ်ညာတ်လဝ်နွံမံၚ်ဟီုဍေံရ၊ ပူဂဵုတံဂှ် ဟွံလေပ်လိက်ဖိုဟ် ရပလံၚ်ညံၚ်ကဵုလေပ်လိက်၊ ဒ္ဂေတ်ထၟိက်ဟွံမွဲဖိုဟ် ရပ်လံၚ်ညံၚ်ကဵုဒ္ဂေတ်ထၟိက်မၞုံ၊ ဓဝ်ဇျာန်မဂ်ဖဵုဟွံမွဲဖိုဟ် ရပလံၚ်ညံၚ်ကဵုနွံ၊ ပူဂဵုဂကူတံဏံ ဒးဖေက်ဂိဂိ ညိဓဝ်ရှ်ေသှ်ေဟွံထိုက်ကြိုက် ကဵုဒုၚ်ဒကာပစ္စယ်ပန်ရ၊ ပ္တန်သာသၞာပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန်ဇကုလေဝ် လ္ပကဵုပ္တန်ညိ။
ပ္ဍဲခေတ်ကာလလၟုဟ်ဝွံ ဒၞာဲဒတန်မၞိဟ်ရးဍုၚ်ကွာန်ဋ္ဌာန်ဒေသလ္ၚဵုလ္ၚဵုတံဂှ် (ဒၞာဲတိဍာ်မည်တြေံတၟိဟီုဍေံရ) မဒးရှ်ေသှ်ေဒၟံၚ်ဂကူညးတယဟ် သ္ပမံၚ်အစံၚ်အ္စာကဵုဂကူညးတၞဟ် ဆဒှ်ကဵုဒှ်လေဝ်နွံ၊ ပူဂဵုဒုၚ်ယၟုအ္စာတံဂှ် လ္ၚဵုလ္ၚဵ ပပြယာဲဝဵုစၞာဲလီကသေက်သၠေံသၠန်တၞဟ်တၞဟ်သာ်လေဝ်နွံ၊ လ္ၚဵုလ္ၚဵုဂှ် ညံၚ်ရဴအံၚ်လဝ်ဗဒါ စိုပ်ဒတုဲကာသိဒ္ဓိ, ပိယသိဒ္ဓိလေဝ်နွံ၊ လ္ၚဵုလ္ၚဵု(မိက်ဂွံဖျုန်ဒြာဲ ဗဒါဲကဵုကျာ်ပိုတ်)လေဝ်နွံ၊ ပူဂဵုစိုတ်စရိုတ်တ္ၚံက်ဟွံလ္ဂူတပ်တးဟွံကၠးမးတံဂှ် ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တိုန်ဗွဲမလောန်တုဲ ရှ်ေသှ်ေဟွံထိုက်ကြိုက်ကဵုဒးဖေက်ကွေံကွေံရ။
အစောံသတ္တိဇကုဍာံဍာံပြပြဂှ် တၟာမလ္ၚဴလေဝ်ဟွံမွဲတုဲ ရပ်လံၚ်ညံၚ်ကဵု “အရှန်နုၚ်ဇရဳစှ်ေအကြ”ဂှ် ဒှ်လ္ၚုသၟးကဵုဇကုရ၊ နူတံဝါဒိတေံ ယဝ်ရဒှ်မံၚ်ခၟဳဍာံဍာံဇေတ်ဇေတ်မ္ဂး ဟိုတ်နူဟီုပ္တိုန်စဇကု ညံၚ်ကဵုတၠအရှန်စိ ခၟဳကွးကျာ်ဟွံသေၚ် ဒှ်အာဣသိလမာတ်ခရှ်တုဲတုဲရောၚ်ဂှ် ဒးတီကေတ်မြော်ဝိနယ်ခိုဟ်ရ။
ပ္ဍဲအရာမတှ်ေပြဟ်ပတှ်ေလောဲအိုတ်ဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ် ၝောံၝောံဗြဴဗြဴတံရ၊ မၞိဟ်လညာတ်ၜတ်ၜတ်ဇြဟတ်ပညာအောန်အောန် ခ္ဍေါန်ဗက်ဂမြၚ်ညာန် ဟွံဒးဗၠးအာနူဓဝ်သတိဇၞော် ဇၞော်တော်ကၟော်ဟွံလေပ် ဗ္စာရဏာဟွံစိုပ်တံဂှ်လေဝ် ပတှ်ေဒၟံၚ်ပေၚ်က္ဍိုပ်ကၠံတုဲ ထေက်ကဵုဒးစွံကွေံကွေံ ပ္တေံဟွံအပ်ဟွံဂပ်ဝ်ဟေၚ်ရ၊ ပူဂဵုမနိဿဲဒလဲသ္ကံတဲကဵုအ္စာဇကုတံဂှ် ဆၜိုတ်မၠာ်ရံၚ်ဒုဟ်အ္စာဇကုသၟးဟွံတုဲ ဟွံဂွံရ။ ဒးပ္တိတ်လွဳပရာတုဲ ဘိုၚ်ကဵုသတိအိုတ်ညိ။
ဒၞာဲထေက်ကဵုဒးကဵုသတိဒးဟီုဒးဂးတံဂှ် နကဵုစိုတ်မေတ္တာကရုဏာစိုတ်ဓါတ်ပြဲပြဲတဲသၠုၚ်သၠုၚ် မိက်ကဵုခိုဟ်စပ္ဍဲဘဝလၟုဟ်ကဵုဂတ သ္ပဇၞော်ကဵုလညာတ်ညာန်ပညာတုဲ ဟီုဂးမောဝ်မောဝ်ဇောဝ်ဇောဝ်သာသာဍာဍာညိ၊ စိုတ်စရိုတ်ဟွဴတပ်တး ဒ္ဂေတ်ဟွံသ္အးတံဂှ်လေဝ် ၜိုတ်ဗတပ်ပေါတ်သ္အးကးထောံမိဟ်မလိက်ပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုညးကဵုအးကဵုအိုတ်ညိ၊ ညးဒးဒုၚ်ဟီုကဵုသတိဒးဒုၚ်ၜိုတ်ဗတပ်ဒးဒုၚ်ပေါတ်သ္အးတံဂှ်လေဝ် လ္ပဒက်စိုတ်လ္ပထောဲထုတ်ညိ၊ ထေက်ကဵုဒးတၚ်ဂုန်ညးဟီုထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်သွက်ဇကုဂွံခိုဟ်တိုန်ဂှ်ရ၊ ညးကဵုသတိထ္ၜးဂၠံၚ်သွက်ဇကုဂွံခိုဟ်တိုန်အာဂှ် သ္ပစၞးအ္စာတုဲ ဒးတၚ်ဂုန်ကွေံကွေံရ။
ပူဂဵုဟီုဒၠောံဗ္တောန်စၞောန်ထ္ၜးဂၠံၚ်တြဴကဵုညးတၞဟ်တံဂှ်လေဝ် ဗွဲကိုပ်ကၠာ ဒ္ဂေတ်လၟေတ်ဇကုဒးခိုဟ်နူညး၊ စိုတ်စရိုတ်ဒးတမ္ၚူဒးလ္ဂူတပ်တးနူညးရ၊ ဂြပ်ရတ်ဟွံမွဲဖိုဟ် ရပ်လံၚ်ညံၚ်က၆ုနွံ ညံၚ်ကဵုသေဋ္ဌဳ၊ သဳလဟၟဲဖိုဟ် ရံၚ်လံၚ်ညံၚ်ကဵုနွံ၊ ဓဝ်ဇျာန်ဟၟဲဖိုဟ် ရပ်လံၚ်ညံၚ်ကဵုနွံ၊ ဟွံတီဟွံကၠိုဟ်ဟွံဍိုဟ်ဟွံကေက်ဖိုဟ် ရပ်လံၚ်ပပၞညံၚ်ကဵုတီ, ညံၚ်ကဵုကၠိုဟ်, ညံၚ်ကဵုကေက်ဒှ်တံ၊ ကလောန်ပြဝမရပ်လံၚ် ညံၚ်ညံၚ်တၞဟ်တၞဟ်သာ်ဂှ် ဒှ်သတ်စိုတ်စရိုတ်တ္ၚံက် တုပ်ညံၚ်−ဂံက်သရေၚ်−ဖအိုတ်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− သ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်အရဳယသၚ်မဍိုက်ပေၚ်တဴကေုာံဂုဏ်−ဥဇုပ္ပဋိပန္န−တုဲ အလဵုအလဵုဇကုလေဝ် ကဵုဂွံဒှ်ညးမလ္ဂူတပ်တးညိ၊ ညးမဆက်ဆောံကဵုဇကုတံဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဂွံဒှ်ညးမလ္ဂူတပ်တးဟီုထ္ၜးပ္တိတ်ဒြဟတ်တုဲ မၞိဟ်စိုတ်ဓါတ်ဟွံလ္ဂူတပ်တး စိုက်ဒၟိက်ပရေံ တ္ၚံက်ဝဵုစၞာဲပြယာဲမာယာဂၠိုၚ်တံဂှ် ဗၞတ်ဝေၚ်ပါဲမာန် ဂစာန်ဝေၚ်ပါဲအိုတ်ညိ။
အရထဂုဏ်သၚ်ညာယပ္ပဋိပန္န
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၃) ဘဂဝတော၊ ဒဒက်−တဴကဵုကျာ်တြဲပြဲဝိသေသ တၠပိုန်တြဴပြကာ။ သာဝကသံဃော၊ ၚ်− ဂကောံသၚ်, ကလၚ်ဂလာန်ကျာ်တြဲရဲအရဳဒ္စါံပြကာ။ ညာယပ္ပဋိပန္နော၊ စိုန်−ဒ္ဂေတ်အာမာန် သွက်နိဗ္ဗာန်ရ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်။−−−−−−။ ဂုဏ်ညာပပ္ပဋိပန္နမ္ဂးဂှ်− စၞောန်ထ္ၜးအရထမတွံဂး ဒ္ဂေတ်သွက်နိဗ္ဗာန်, ဍာန်တပ်ကဵုဂၠံၚ်တြဴကျာ်အရှန်ပစ္စေကဗုဒ်တံရ။ [ညာယပ္ပဋိပန္န၊ ညာယ− နိဗ္ဗာန်၊ ပဋိပန္န− ဒ္ဂေတ်။]
ဂကောံအရဳယသၚ်တံဂှ် သ္ဂောံညာတ်ကေတ်ပၟတ်အပ္ဍဲမ္ၚး ဒဒိုက်ဝဋ်သံသာမဇၞော်တီုကၠီုဒးဒုၚ်ပ္ကီုဒၟံၚ်ဘယ်ဂွဵုနာနာသာ်တုဲ ၜိုန်ရသော်က္ဍိုပ်ဇကုမွဲဟာန်ကေုာံဗွိုက်လတက်ဂဵုဍာဲဂြၚ်တူလၚ်ဒၟံၚ်ဂလိုၚ်လဵုကီုလေဝ် သွက်ဂွံပလိုတ်ကၠေံပၟဝ်မ္ၚးတံဂှ် ဟွံသၠးၜး ဟွံပအသုၚ်ကဵုပၟတ်တံဂှ်ရ၊ ပၟတ်ဒဒိုက်ဝဋ်သံသာဇၞော်ဇၞော် ဖေက်ဂၟော်− ဖေက်ဂၟံက်တံဂှ်ဟေၚ် ပလိုတ်ကၠေံဖအိုတ်တုဲ သွက်ဂွံစဝ်ဍာ်ပြာ်ပၟတ်သိုဟ်ပလိုတ်ကၠေံပၟတ်တံဂှ်ဟေၚ် ဂွံအခိၚ်ပေၚ်ပေၚ်မာန်ရ။
ဟိုတ်နူပလိုတ်ကၠေံပၟတ်ဒဒိုက်ဝဋ်တုဲဂှ်ရ− ဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်မှတ်ကေတ်နိဗ္ဗာန်မဒှ်ဋ္ဌာန်အရာလလံပလိုတ်ဖအိုတ်ကၠေံပၟတ်ဒဒိုက်ဝဋ်သံသာဗွဲစၟတ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဂုဏ်သၚ်အရဳမရနုက်ကဵုပိဂှ် ဒှ်ဂုဏ်သွက်နိဗ္ဗာန်, ဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်ဒမံၚ်ဂၠံၚ်နိဗ္ဗာန်ကီု၊ ကာလသ္ဂောံဒှ်ပူဂဵုအရဳဂှ် ဟဂွံဒးဂေတ်ဂေၚ်ဂၚေၚ်ဘဴသံသာ (ပ္ဍဲဘဝသံသာ)လံလံလလတုဲကီု ကလိဂွံတသိုက်လောကုတ္တဵုရ်မဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန်ပြဟ်ပြဟ်ပြေဟ်ပြေဟ်မာန်အိုတ်ရောၚ် ။
ဝတ္ထုပရူဒဒှ်ခၟဳမွဲဇကု
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ပ္ဍဲလက်ထက်ကျာ်တြဲဂေါတမဝွံ ခၟဳမွဲဇကုဂှ် အာခဗိုၚ်တၞံဆုမွဲတၞံတုဲ ဟိုတ်နူဗာ်ဒးကောန်ၚာ်, ကောန်ဒေဝတဴဗြဴရုက္ခဇဵုဂှ်ရ− ဒေဝတဴဗြဴအာလ္ၚောဝ်ဂရၚ်ပ္တီကျာ်တြဲရ၊ (ပၟိက်ဒေဝတဴဗြဴဂှ် − ကောန်ဟွံခိုဟ်ဒတုံက္ဍိုပ်ယာဲအပါ, ကွးဟွံခိုဟ်ဒတုံက္ဍိုပ်အ္စာ) တၠုၚ်လအာသာ်ဝွံရ၊ မိက်ဂွံကဵုအ္စာ မိက်ဂွံကဵုအပါအံၚ်ဝေတ်တုဲ ဒေဝတဴဗြဴဒးအာလ္ၚောဝ်ပ္တီရ။)
ကလာဂှ် ကျာ်သဗ္ဗညုဗရုရမျှာၚ်ပံက်ပါၚ်ဟီုတိုန် “ယွံကောန်အဲသ္ဍိုက်တံ သ္ပတံနူတ္ၚဲဏံတုဲ ခၟဳယိုက်ဂၠေၚ်ပရေၚ်သာသနာဍာံမ္ဂး ကုတ်ဗာ်တၞံဆုဟွံဂွံရောၚ်” ရဴသာ်ဝွံ ပညပ်ထောံသိက္ခာပိုဒ် စွံလဝ်သၞောဝ်အဏာကျာ်ရ၊ (ဟီုလဝ်တၞံဆုတုဲ တၞံဒုန်တၞံဗြာတ်တၞံတှ်ေတုဲ ဂျိုၚ်ဂျိုၚ်ကုတ်ဗာ်ပိုတ်ဟွံဂွံရ)၊ သ္ပတံနူတ္ၚဲပညပ်သိက္ခာပိုဒ်တုဲ ခၟဳဂမၠိုၚ် အလုံမွဲသာသနာ ဒ္ဂေတ်မၚ်မွဲအာစဵုကဵုအိုတ်လမျီုရောၚ်။ (တဝှ်ဝိနယ်ဘူတဂါမသိက္ခာပိုဒ်)
ဗွဲကြဴ ကျာ်တြဲသ္ပနိဗ္ဗာန်တုဲ ခၟဳပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုမွဲဇကုဂှ် ကမၠတ်ရပ်ဏာကၠေၚ်ဒက်လဝ်နကဵုဇုက်ပၞုက်စွံလဝ်ပ္ဍဲဂြိုပ်မွဲဒၞာဲရ၊ ဃောကၠေၚ်ဒက်စွံလဝ်ခၟဳပ္ဍဲဂြိုပ်ဂှ် ပၟတ်ဂြိုပ်တူကၠုၚ်တုဲ ယဝ်ရကုကုတ်ဗပိုတ်ထောံဇုက်ဂှ်မ္ဂး ၜိုန်ရကုတ်ဗပိုတ်မာန်ကီုလေဝ် မၚ်မွဲဝိနဲသိက္ခာပိုဒ်ပညပ်ကျာ်တုဲ ဟွံကုတ်ဗပိုတ်ဇုက်ဂှ်ရ၊ ဃောမအာစိုပ်ဒဒိုက်ဇၞော်ဂှ်ဟေၚ် ဗ္စာရဏာလၟေၚ်တဝှ်ဍောၚ်ဓဝ်ကျာ်ရ။
သၚ်သာဝကကွးကျာ်သဗ္ဗညု ဂွံဒုၚ်ယၟုခၟဳမဒ္ဂေတ်သွက်နိဗ္ဗာန်ဝွံ ဃောဗ္စာရဏာဍောၚ်ဓဝ်ပၟဝ်ဒၟံၚ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ဗွဲအနိစ္စဒုက္ခအနတ္တဒှ်တံ သီုကဵုပၟတ်မဂဵုသ္ပဝ်အာလပါ်တေံလပါ်ဏံဂှ် အာစိုပ်ဒဒှ်အရှန်တုဲဟေၚ် ပၟတ်ဂြိုပ်စဏာတူအာရ၊ ခၟဳကွးကျာ်ပြဲပြဲပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုဂှ် ဒုၚ်ဘယ်ပၟတ်တူဂြောတ်အာအိုတ်တုဲ သ္ပကၠေံပရိနိဗ္ဗာန် ပ္ဍြဋ္ဌာန်ပၟတ်ဂြိုပ်ဂှ်ရောၚ်။ သြ− ဒုၚ်ဒဒိုက်ဖအိုတ်လမျီုဝိနယ်ဟွံကဵုလီုရောၚ်သွံ။ (တဝှ်ပြကိုဟ်ဝိသုဒ္ဓိမဂ်ပဋ္ဌမ ကၞပ်သဳလနိဒ္ဒေသ)
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ် −−− ၜိုန်ရပၟတ်တူဂြောတ်ဍာဲဂြၚ်ဂဵုလၚ်ဒၟံၚ် လၚ်ယောံဒၟံၚ်အလုံမွဲဇကုမြဴသာ်ဝွံကီုလေဝ် ဟွံသ္ပဇၞော် ဟွံတော်ဂၠံၚ်လီုလာ်မၠာ်သ္ၚဳထောံဗွဲမဇ္ဇျဟ်ပလိုတ်ကၠေံဟွံဒှ်တုဲ ဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်မှတ်ပၠံၚ်ကေတ်နိဗ္ဗာန်ရ၊ သွက်ဂွံဂွံနိဗ္ဗာန် ဂစာန်ဒ္ဂေတ်ဒၟံၚ်တံဂှ် ထေက်ကဵုလျူၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ကြိုက်ကဵုသ္ပအံသဝ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ညံၚ်ရဴဟီုဂးစ “အာယုက်ကၠံဟွံဂွံဒၟံၚ်, ဂဗုတ်ကၠံဒးကဵုဂံၚ်”ဂှ်ကီု ပါဲဒဴဟွံဒး ဗလေတ်ဟွံဗၠးရ။
ဗလေတ်ဟွံဗၠးတုဲ ကာလဂဗဆဵုဒးဒဒိုက်ပရိုက်ယဲဘဲ စပ်ကဵုလမျီုမ္ဂး ကဵုဂွံသက်သာအာအဓာန်ဂတညိလဝ်စိုတ်တုဲ ဟဂွံကၠောန်ကလောန်ပရေံပရေံ, ဟွံဂံၚ်ကၠောန်ပွသရာံပါပ်ရ၊ ကာလစိုပ်ဒဒိုက်စပ်ကဵုလမျီုဇကုဂှ် ညံၚ်ဟဂွံပတုဲဒးပွသရာံပါပ်ကလောန်ပပ်ပပ် ဒးချပ်ပၠောပ်စိုတ်ထေက်ကြိုက်ကွေံကွေံရ၊ ပၠောပ်စိုတ်သွက်ဂွံခိုဟ်စပ္ဍဲဘဝဂတတေံသာ်ဝွံတုဲ “ဒဒိုက်ဗီုဗီုဏံ ပ္ဍဲနိဗ္ဗာန်ဟွံမွဲ, နာံရုပ်ခန္ဓဇကု မဒှ်ဒတန်ဒဒိုက်ဗီုဗီုဏံဂှ် ပ္ဍဲနိဗ္ဗာန် ဟွံမွဲရ”။
နကဵုလၟေၚ်ကသပ်ချပ်တဴမြဴသာ်ဝွံ ပၠောပ်စိုတ်ကဵုနိဗ္ဗာန် မဒှ်ဋ္ဌာန်လလံကၠေံဒဒိုက် ဗၜိုဟ်ကၠေံဒဒိုက်အလုံအိုတ်သီုဂှ်တုဲ ဒးပရေကၠေံဒဒိုက်စိုတ်ဒဒိုက်ကာယ နက၆ုဓဝ်လောကုတ္တဵုရ၊ ကာလဂဗဆဵုဒဒိုက်ပရိုက်ဘဲမမိက်ကဵုမွဲမွဲ သ္ၚောဲ, ကြပ်ကဵုလမျီုတံဂှ် သွက်ဂွံပရေပရံၚ်သောၚ်ကလးသှ်ၜးဒဒိုက်နကဵုပရေၚ်ဓဝ်မာန် သွက်ဂွံပၠာံဗဇးနကဵုပရေၚ်ဓဝ်မာန်ဂှ် ဂစာန်လွဳပရာကွေံကွေံတုဲ စွံသတိကဵုဇၞော်အိုတ်ညိ။
အရထဂုဏ်သၚ်သာမိစိပ္ပဋိပန္န
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၄) ဘဂဝတော၊ ဒဒက်−တဴကဵုကျာ်တြဲပြဲဝိသေသတၠပိုန်တြဴပြကာ။ သာဝကသံဃော၊ ၚ်−ဂကောံသၚ်, ကလၚ်ဂလာန်ကျာ်တြဲရဲအရဳဒ္စါံပြကာ။ သာမိစိပ္ပဋိပန္နော၊ စိုန်− ဒ္ဂေတ်ေက်ဂၠံၚ်ညံၚ်ဂွံဗဗွဲထိုက်ကြိုက်ကဵုရှ်ေသှ်ေရ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်။ −−−−−− ။ ဂုဏ်သာမိစိပ္ပဋိပန္နမ္ဂးဂှ် − စၞောန်ထ္ၜးအရထမတွံဂး ဒ္ဂေတ်ညံၚ်ဂွံဗဗွဲကဵုပြဝရှ်ေသှ်ေ, ဒ္ဂေတ်ထေက်ကြိုက်ထိုက်ကဵုဒးဒုၚ်သ္ပရှ်ေသှ်ေရ။ [သာမိစိပ္ပဋိပန္န၊ သာမိစိ− ပဋိပန္န၊ သာမိစိ− ပြဝရှ်ေသှ်ေဒးဒုၚ်သ္ပရှ်ေသှ်ေ၊ ပဋိပန္န− ဒ္ဂေတ်ညံၚ်ဂွံဗဗွဲ၊ ဒ္ဂေတ်ဒးဗဗွဲကဵုညးသ္ပရှ်ေသှ်ေကုဇကု။]
ဒကာဘာဒကာဗျန် မှာဇန်တံဂှ် စၞစသုၚ်မပ္တံက္ဍိုၚ်ပုၚ်ကၞုၚ်သွ, ဒၞာဲမံၚ်ဒၞာဲသတိက်ဂမၠိုၚ် သွက်အရၚ်ဇကုဇကု ဟွံဂံၚ်စသုၚ်ကၠာတဲ, ဟွံဂံၚ်ဒုၚ်တဲရပ်စပ်စကာကၠာတုဲသ္ပဗွဲမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴအိုတ်ရ၊ အတိုၚ်သ္ပဗွဲမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴဂှ်ဟေၚ် အာကဵုဒါန်နကဵုဓဝ်သဒ္ဓါအိုတ်ရ၊ အခိုက်ကၞာပဝေဏဳဂကူမည်ပိုဲဂှ် (ဗီုဗီုဏံဂှ်) ဆက်ဆေန်ကၠုၚ်နူကျာ်ဒှ်တေံရ။
အခိုက်ကၞာပဝေဏဳဂကူမည်ဗုဒ္ဓဘာသာပိုဲဂှ် ကလိဂွံစၞစသုၚ်ခိုဟ်ခိုဟ်မိုဟ်မိုဟ်ကီု၊ အပေါတ်သွက်ဂွံရပ်စပ်စကာခိုဟ်ခိုဟ်မိုဟ်မိုဟ်ကီု၊ ဟွံဂံၚ်စသုၚ်ဟွံဂံၚ်ရပ်စပ်စကာပါဲစွံလဝ်မွဲမခိုဟ်မိုဟ်တုဲ က္ဍိုပ်ပုၚ်ကၞုၚ်သွမဒှ်ကၠာတဲအပေါတ်ပရဲတံဂှ် ပတုဲဒါန်ဗွဲမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴအိုတ်ညိ၊ စွံပကောံပကေဝ်လဝ်ကပေါတ်ကညောတ်ဗွဲမွဲမရှ်ေသှ်ေ, ဗွဝ်ဒၞာလဝ်ဗွဲမဒးရးတုဲ သ္ပကုသဵုကဵုဒါန်အိုတ်ရ၊ (ဂွံစၞစစၞသုၚ်ခိုဟ်ကဵုဒါန်ကၠာ၊ ဂွံအပေါတ်အပ်အစပ်ခိုဟ်ကဵုဒါန်ကၠာဂှ် ဒှ်အခိုက်ကၞာဂကူပိုဲ နူကျာ်ဒှ်ဒကှ်တိုန် ဟီုစဂွံဒၟံၚ်ရ။)
ဂကောံသၚ်အရဳခၟဳအဆံၚ်ပြဲပြဲတဲလ္တူဂမၠိုၚ်ကီုလေဝ် (သၚ်ပုထုဇန် ခၟဳကလျာဏလၟုဟ်ဂမၠိုၚ်ကီုလေဝ်) ညံၚ်ဂွံထေက်ကြိုက်ထိုက်တန်ဗဗွဲကဵုဒါန်ညးမကဵုပကောံပကေဝ်လဝ်ဗွဲမဒးရးဗၠးဒုဟ်လၟုဟ်ကဵုဂတ သ္ပယွံသွံရှ်ေသှ်ေရဴဂဴလဝ်ဂှ် ဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်မှတ်လွဳပရာပ္တိတ်ဇြဟတ်အိုတ်ရ၊ အတိုၚ်ဒကာတၠဒါရန်တၟံလျုၚ်ဖျုၚ်လဝ်စိုတ်တုဲ သ္ပလဝ်ကုသဵုကဵုလဝ်ဒါန်ခိုဟ်ခိုဟ်ပြဲပြဲတံဂှ် သၚ်အရဳဂမၠိုၚ်လေဝ် ဒ္ဂေတ် ဒ္ဂေတ်ထိုက်ကဵုဒုၚ်အရှ်ေအသှ်ေညးအိုတ်ရ၊ သၚ်ပုထုဇန်ခၟဳကလျာဏဂမၠိုၚ်လေဝ် ဒ္ဂေတ်တိုက်ကဵုဒုၚ်အရှ်ေအသှ်ေညးအိုတ်ကီုရောၚ်။
ဝတ္ထုမှာထေရ်အာယျမိတ္ထ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ကၠာတေံမှာထေရ်မွဲဇကု မၞုံယၟု“အယျမိတ္တ”၊ အယျမိတ္တဂှ် သ္ပဒတဴပ္ဍဲဂိုဟ်လိုဏ်မွဲတုဲ ဂၚေၚ်ဒုၚ်ဒါန်ပိဏ္ဍပါတ်ပ္ဍဲကွာန်သၟတ်မွဲရ၊ ပ္ဍဲကွာန်မအာဒုၚ်ဒါန်ပိဏ္ဍပါတ်ဂှ် ဒကာဗျန်ဇၞော်မွဲတၠ စၟတ်သမ္တီလဝ်မှာထေရ် ညံၚ်ရဴကောန်ဇကုကီုရဒှ်တုဲ သ္ပလွဳပရာဒုၚ်သဇိုၚ်ဗွဲမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴရ၊ ပ္ဍဲကာလမွဲတ္ၚဲ သွက်ဂွံအာကၠောန်ကလောန်ကၟိတ်ဇကု ကၠာဟဂွံအာဂြိုပ်ဏီနူဂယးပြဟ်ဂှ် ကော်ကောန်ဝုတ်ဇကုတုဲ ဟီုဗကန်ဖျန်လဝ်သာ်ဝွံရ။
“ယွံကောန်ဝုတ် သ္ၚုခိုဟ်ခိုဟ်ကဵုဍာ်တှ်, ကၠေၚ်သွဟ်, တၚ်လာဲနွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဒၞာဲတေံဒၞာဲဏံရ၊ ကော− ကောန်ဝုတ်က္ညကၠုၚ်ဒုၚ်ဒါန်မ္ဂး ဍုန်တိုပ်ဗစိန်လဝ်တုဲ ဗဂိန်ကဵုဒါန်ညိ၊ စၞစသုၚ်သၟေဟ်သှ်ေဒၟံၚ်ဂှ်ကောန်ဝုတ်လေဝ် စထောံဏး၊ ကောန်ဝုတ်စထောံကီု” ဟီုဂးလဴထ္ၜးတုဲ ဗကန်ဖျေံလဝ္ကဵုကောန်ဝုတ်ဇကုရ၊ ကောန်ဝုတ်ဂှ်မိၚ်တုဲ “ယွံမိ− မိမူစရော” ကောန်ဝုတ်ကလေၚ်သၟာန်ရ၊ ကာလဂှ် မိဟီု “ယွံကောန်ဝုတ် ပုၚ်လၟုဟ်− ပုၚ်ကၟုဟ်ကြံၚ်ကြံၚ်သှ်ေဒၟံၚ်နူကၞေံတေဴကဵုသွပုၚ်ဍာ်သံဂှ် စတုဲရကောန်” ။
ကောန်ဝုတ် မိၚ်ဂလာန်ယာဲဂှ်တုဲ “ယွံမိ ဗဂါပ်တတ္ၚဲဂှ် မုစပၠန်ရော” ထပ်သၟာန်ပၠန်ရ၊ ကာလဂှ် “ယွံကောန်ဝုတ် သွက်ဗဂါပ်တတ္ၚဲဂှ် ကၞောန်သ္ၚုဖက်ကဵုခၞေဝ်ကေဝ်သၠဆုတုဲ ဍုန်ပုၚ်ၜိုဟ်တောံလဝ်ယာဂုညိလေဝ်” ဟီုဗကန်ဖျုန်ကဵုကောန်ဝုတ်တုဲ တိတ်အာဂြိုပ်ရ၊ ဃောယာဲကဵုကောန်ညးၜါဟီုဗကန်ဖျန်ဒၟံၚ်ဂှ် − အယျမိတ္တထေရ်လေဝ် ကၠုၚ်ဒုၚ်ဒါန်ပိဏ္ဍပါတ်ပ္ဍဲကွာန် စိုပ်ကၠုၚ်ဗဒါဲသ္ၚိဂှ်တုဲ ဂွံမိၚ်ကေတ်ဂလာန်ဗရုရမျှာၚ်ညးၜါယာဲကဵုကောန်ဗီုဟီုဗ္တောန်ဖျောန်ဗကန်ဖျန်ဒၟံၚ်ရ၊ ဃောမိၚ်ဒၟံၚ်ဂှ် သီုကဵုဂွံဓဝ်သံဝေဂတုဲ နကဵုဓဝ်သတိဇၞော်ဇၞော် မြဴသာ်ဝွံ ဒၠောံဗ္တောန်ဇကုဇကုရ။
“ဟေအ် − အယျမိတ္တကလၚ်ရံၚ်စံ သွက်ဒကာဗျန်ဇၞော် ဂွံစသုၚ်ပုၚ်သွဂှ် ပုၚ်လၟုဟ်− ပုၚ်ကၟုဟ်ကြံၚ်ကြံၚ်ကဵုသွပုၚ်ဍာာ်သံ၊ ကၞောန်သ္ၚုကဵုခၞေဝ်ကေဝ်သၠဆုၜိုဟ်ပုၚ်ယာဂု(ပုၚ်လှာၚ်ဒံ)တုဲ ညးစ၊ သွက်ဗှ်ေဂှ်ပုၚ်သ္ၚုခိုဟ်ခိုဟ်ကဵုဍာ်တှ်, ကၠေၚ်သွဟ်, တၚ်လာဲဂွံသ္ၚာဲဂွံၚိတ်ဗကန်ဖျန်ဖက်ဖက်လဝ်ရ၊ ပ္ဍဲလ္တူဗှ်ေသွက်ဂွံဂွံတိဍာ်ကၠံသွဝ်, ကျိုၚ်ကျဝ်ဗိုက်လတက်ကြက်ဂြပ်လောကဳ သ္ၚဳမၠာ်သာ်ဏံတုြ ဗီုလၟုဟ်ညးတံသ္ပဂရုကဵုဗှ်ေဟွံသေၚ်၊ ညးတံနွံပၟိက်ကဵုပိုန်လောကဳတုဲ လွဳဒုၚ်ဒဒိုက်ဖျိုက်လဝ်ဗှ်ေဟွံသေၚ်ပုဟ်” ။
“ဟာဲအယျမိတ္တ ညးတံနွံပၟိက်ကဵုတသိုက်ပိုန်ဘိုက်လောကုတ္တဵုမဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန်မွဲဟာန်ကေုာံ မၞိဟ်ဒေဝတဴတုဲဟေၚ် ညးတံသ္ပဂရုယွံသွံလဝ်ဗှ်ေရ၊ တသိုက်ညးတံမရန်တၟံလဝ်ဂှ် ဗှ်ေဇိုန်ကဵုမာန်ညိဟာ၊ ဗၞတ်ကိလေသဟွံအိုတ်ဟွံကုတ်ဗပိုတ်ကၠေံအာသတမ္ဂး ဗှ်ေဟွံထေက်ကဵုစသုၚ်ပုၚ်သွဒကာတၠဒါန် ဒကာဗျန်ဇၞော်ဏံရ၊ စဟွံထိုက်ကြိုက်လးလးရယ”ဂးတုဲ ဟွံလုပ်ဒုၚ်ပိဏ္ဍပါတ်ကလေၚ်စဴအာရောၚ်။
အတိုၚ်ဒၠောံဗ္တောန်လဝ်ဇကုဇကုဂှ် ကလေၚ်စဴအာလွဳပရာပ္တိတ်ဇြဟတ်ကဵုဓဝ်ပၟဝ်ဒးသၞောတ်တုဲ ဟိုတ်နူဒၟံၚ်ကၠုၚ်ကၠာကၠာတေံ သဳလဟွံကၠိၚေတ်ဒ္ဂေတ်သ္အးဇ္ၚးလောန်စိ၊ ချိုန်ခဏဂှ်ဟေၚ် ဂွံဓဝ်တၟေၚ်တၟဟ်ကလိဂွံအရထဟတ္တမဂ်ပြဟ်ပြဟ် ဒှ်အာတၠအရှန်ရောၚ်၊ ကလိဂွံဓဝ်တၟေၚ်တၟဟ် ဒှ်အာတၠအရှန်တုဲ ကလေၚ်ရံၚ်အခိၚ်သွက်ဂွံအာဒုၚ်ပိဏ္ဍပါတ်ရ၊ အခိၚ်နွံမဏီ တီကေတ်သာ်ဂှ်တုဲ လုပ်ဒုၚ်ပိဏ္ဍပါတ်ရ။
ဃောဒေံဝုတ်မၚ်စၟဳဒၟံၚ်ကောဂၠုဂှ် လုပ်ဒုၚ်ပိဏ္ဍပါတ် ညာတ်ဒးမုက်မတ်ယးတၟးမၞုံကဵုစၠးစရာဲကျာ်သြဳဣိန်ရဳဒးရးတုဲ သီုကဵုမလျုၚ်ဇြၚ်သ္ဍိုက်ဟေၚ် ပြေၚ်အပေါတ်ဒါန်ဂံၚ်ဂံၚ် လံၚ်စုတ်ပိဏ္ဍပါတ်ပ္ဍဲဗဗေၚ်ကောဂၠုရ၊ ဒေံဝုတ်သ္ဂောံညာတ်ကေတ်မုက်မတ်ကောဂၠုကေဝ်ဇြုၚ်လျုၚ်ကဵုစိုတ်တုဲ ဗဵုလ္ၚောဝ်ထောံဖဲဖဲ ပၚ်တဲမိပ်မိပ်ရ၊ (ရာဒနာမိတ်တန်ဒှ်ဂွံ)တုဲ ကလေၚ်စဴအာဂြိုပ် သ္ပပြဘိုက်ပိဏ္ဍပါတ်ဗွဲမဒးရးရောၚ်။
စိုပ်အခိၚ်ကလေၚ်စဴကၠုၚ်သ္ၚိရ၊ ပ္ဍဲကာလမိစိုပ်ကၠုၚ်သ္ၚိဂှ် ဗီုစိုတ်ဒှ်ဗီုမြဟ်မြဴ လဴထ္ၜးကဵုမိသာ်ဝွံရ။ “ယွံမိ မုက်မတ်ကောဂၠုပိုဲပ္ဍဲတ္ၚဲဏံ သ္အးဇ္ၚးဒးရးကေဝ်ဇြုၚ်လျုၚ်ဗွဲမလောန်ရအဴ”ဂးတုဲ “အေ − ကောန်ဇၞော်အဲပ္ဍဲတ္ၚဲဏံ ကိစ္စခၟဳအာစိုပ်ဒတုဲတုဲရသွံ”ဂးတုဲ အိုဟ်တၟိုဟ်မိပ်စိုတ်ဗွဲမလောန် သီုကောန်သီုယာဲရောၚ်။ (တဝှ်အဋ္ဌကထာသုတ်မှာဝါမဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ်ဗောဇ္ဇျၚ်္ဂပဗ္ဗ)
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ်။ −−−−− ။ ဂကောံသၚ်ပရဲသၚ်ပြဲပြဲမြဴသာ်ဝွံ မၚ်မွဲလဝ်သဳလသိက္ခာဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်ဒၟံၚ် ညံၚ်ဂွံဗဗွဲထိုက်ကြိုက်ကဵုမၞိဟ်မသ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴအဲပရဲ ပၚ်တဲဖျေံက္ဍိုပ် ဖါပ်ဗ္စကဵုဒါန်တံဂှ်ရ၊ ဂကူရာမညပိုဲ သှ်ေၜက်ဒၟံၚ်လၟုဟ်တံဂှ်လေဝ် သ္ပအာရီုပၠောပ်စိုတ်ကဵုဂုဏ်သၚ်မဖှ်သာ်ဂှ်တုဲ ခၟဳသၚ်ပိုဲရှ်ေသှ်ေဒၟံၚ်ပ္ဍဲခေတ်လၟုဟ် − အစံၚ်အ္စာဇကု ဘာအ္စာဇကုမတန်တဴတံဂှ်လေဝ် လၟောဝ်ဏာစိုတ်ကဵုဂုဏ်သၚ်ပရမတ်တေံညိ။
ပိုဲမရှ်ေသှ်ေဒၟံၚ်အစံၚ်အ္စာဇကု သၚ်ဘာဇကုတံဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်ဒၟံၚ်ဘဝပုထုဇန်စိ၊ လဆောဝ်လဆောဝ်ဒ္ဂေတ်ယောၚ်ယာ ဒစေၚ်ဗၠေတ်အာတုဲ အလဵုအလဵုဇကု ဒးပလေဝ်ရ၊ ဒကာပစ္စယ်ပန်ဇကုဇကုလေဝ် ဒးဘိုၚ်ပလေဝ်ဒးဘိုၚ်ကဵုသတိရ၊ ဝတ်ညံၚ်ဂွံပြေ ဒးပရေညးသ္ကံရ၊ (စွံစိုတ်ဟွံဒးပကၠုၚ်ဂးကဵုအဲ) လ္ပကဵုဂွံဒှ်ညိ၊ လ္ၚဵုလ္ၚဵုစွံစိုတ်ဟွံဒး “ဂၠုၚ်အဲအဲဍိုက် ဗၠိုက်စှ်ေဆံၚ်ဍေံ” ဂးသာ်ဂှ်တုဲ ဗီုဇကုဒးစိုတ်ဇကုမံၚ်, ဗီုဇကုမိက်ဂွံကၠောန် ဇကုကၠောန်ဟွံခိုဟ်ရ၊ ဇကုဇကု− ဇကုပလေဝ်ကျေဝအိုတ်ရောၚ်ဂှ် ညးလဵုမွဲလေဝ် ဂွံၚ်ပ္တိုန်ဒုဟ်ရောၚ် ။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ရန်ကဵုဂုဏ်သၚ်အရဳခၟဳတန်လ္တူဂကူသၠုၚ်အိုတ်တေံတုဲ သၚ်ပုထုဇန်ခၟဳကလျာဏခေတ်လၟုဟ် အ္စာပိုဲကဵုလဝ်ဒၠောံဗ္တောန်စၞောန်ထ္ၜးလဝ်ဂၠံၚ်တြဴ သွဝ်ဗြီုနိဗ္ဗာန်တံဂှ် ဒှ်ညးမဍိုက်ပေၚ်တဴကေုာံဂုဏ်အနန္တ၊ ယဝ်ရပၠောပ်စိုတ်သ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်သၚ်ဇေတ်ဇေတ်မ္ဂး ဒးကလိဂွံတသိုက်မၞိဟ်ဒေဝတဴနိဗ္ဗာန်ရောၚ်ဂှ် ပ္တေဟ်စှ်ေစိုတ်အိုတ်ညိ။
အရထပါဠိပုရိသယုဂါနိ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]စတ္တာရိ၊ ဍေံ− မရိုဟ်လၟိဟ်သၚ်္ချာပန်ပြကာအိုတ်။ ယဒိဒံပုရိသယုဂါနိ၊ ယြဴ−ၚ်− ဂကောံလ္ၚဝ်တြုံဂမၠိုၚ်၊ အဋ္ဌ၊ ဍေံ− မရိုဟ်လၟိဟ်သၚ်္ချာဒ္စါံပြကာအိုတ်။ ပုရိသပုဂ္ဂလာ၊ ပူဂဵုတြုံပရဲပြဲလောန်အိုတ်ရောၚ်။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်။−−−−−။ဂလာန်မၞုံတံဍေံ “စတ္တရိပုရိသယုဂါနိ”တံဝွံ ဂလာန်မစၞောန်ထ္ၜးဂုဏ်သၚ်ဟွံသေၚ်၊ စၞောန်ထ္ၜးပူဂဵုအရဳ ဂွံလဝ်သောတာပတ္တိမဂ်ကဵုပူဂဵုဂွံလဝ်သောတာပတ္တိဖဵုၜါ၊ ၜါရဲဝွံ မွဲဆော, မွဲစုံ, မွဲလ္ၚဝ်နမပ္တံမြဴသာ်ဝွံရ၊ ပူဂဵုဂွံလဝ်မဂ်ဖဵုၜါဂှ် တောဲဖက်ဗ္ဂပ်ထောံမွဲမွဲဆော, မွဲမွဲစုံတုဲဒှ်ပူဂဵုအရဳပန်ဆော, ပန်စုံရ၊ ယဝ်ရပါ်ပ္တိတ်တၞဟ်ခြာမ္ဂး ဒှ်အာပူဂဵုအရဳဒ္စါံမ္ဂးရ၊ ပွမစၞောန်ထ္ၜးမြဴသာ်ဝွံကီုလေဝ် ဂွံမဂ်တုဲ၊ ဟိုတ်နူဂွံဖဵုလဝါဲဂှ်ရ− ပူဂဵုဂွံမဂ်ကဵုဂွံဖဵုဂမၠိုၚ် ဒှ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴဟွံတၟေၚ်မိက်ကဵုတီသာ်ဝွံရောၚ်။
ပန်ဆောပန်စုံမ္ဂးဂှ် −−−−
၁ ။ ပူဂဵုဂွံသောတာပတ္တိမဂ် − ပူဂဵုဂွံသောတာပတ္တိဖဵု ။
၂ ။ ပူဂဵုဂွံသကဒါဂါမိမဂ် − ပူဂဵုဂွံသကဒါဂါမိဖဵု ။
၃ ။ ပူဂဵုဂွံအနာဂါမိမဂ် − ပူဂွံအနာဂါမိဖဵု ။
၄ ။ ပူဂဵုဂွံအရဟတ္တမဂ် − ပူဂဵုဂွံအရဟတ္တဖဵု ။ (ဣဝွံ ပန်ဆောပန်စုံမ္ဂးယၟုရောၚ်)
- အရထမပ္တံတြုံလ္ၚဝ်ပန်ရဲဗွဲမဍိုက်ပေၚ်ဂှ် −−−−− ယဒိဒံယာနိဣမာနိစတ္တာရိ ပုရိသယုဂါနိ၊ ယြဴ−ၚ်−လ္ၚဝ်တြုံမ္ၚဵုပူဂဵုမပြဲတန်ပ္ဍဲမဂ်ဖဵုလ္ၚဵုမဋ္ဌမ, လ္ၚဵဒုတဳယ, လ္ၚဵုတတဳယ, လ္ၚဵုစတုတ္ထ၊ ပလဝ်ၜါၜါတုဲ ဒှ်အာပန်။ သန္တိ၊ ပ္ဍံ− နွံကၠုၚ်ဖြောဖြော နွံတဴပၠန်အိုတ်။ ယဒိဒံယေဣမေအဋ္ဌပုရိသပုဂ္ဂလာ၊ ယြဴ−ၚ်− တြုံမ္ၚဵုပူဂဵုတၟေဟ်တၟဟ်ပဏာတၞဟ်တၞဟ်တုဲဒှ်အာဒ္စါံသာ်။ သန္တိ။ ပ္ဍံ− နွံဖြောဖြော နွံတဴပၠန်အိုတ်။
အရထဂုဏ်သၚ်အာဟုနေယျ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၅) ဘဂဝတော၊ ဒဒက်−တဴကဵုကျာ်တြဲပြဲဝိသေသတၠပိုန်တြဴပြကာ။ ဨသဨသောသာဝကသံဃော၊ ၚ်− ဂကောံအရဳယသၚ်ကလၚ်ဂလာန်ကျာ်တြဲ၊ ဗွဲဆောဒှ်ပန်တၞဟ်ပၠန်နွံသ္ဍာံဒ္စါံပြကာဝွံ။ အာဟုနေယျော၊ စိုန်− ထေက်ဂိုၚ်ရပ်ဒြပ်ရတ်ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်, ကေတ်နၚ်နူဖမ္ၚောဲမောတဴကဵုတသိုက်ကြိုက်ကဵုဒုၚ်ကေတ်ရ။ မွဲနဲတုန်− စိုန်− ကြိုက်ဒှ်ဋ္ဌာန်ဒုၚ်ဒါန်ပစ္စပန်နၚ်နူသဏ္ဌာန်ဇမ္ၚောဲရ။
သွက်ဂွံတီအဓပ္ပါယ်။ −−−− ။ ဂုဏ်အာဟုနေယျမ္ဂးဂှ် စၞောန်ထ္ၜးအရထမတွံဂး ရေၚ်တၠုၚ်နၚ်မပ္တံဝတ္ထုဒါန်နူဋ္ဌာန်ဇမ္ၚောဲတုဲ ဂြပ်ရတ်ဂပ်ဝ်ပူဇဴဂှ် ဒုၚ်ကေတ်ထေက်ကြိုက်ထိုက်ကွေံကွေံရ။ [အာဟုနေယျ၊ အာ−ဟုန− ဨယျ။ အာ− ကေတ်နၚ်နူဇမ္ၚောဲတုဲ ၊ ဟုန− ဂြပ်ရတ်ဂပ်ဝ်ပူဇဴ၊ ဨယျ− ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ထိုက်ထေက်ကြိုက်ကွေံကွေံ။]
အရဳယသၚ်− သၚ်အရဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ကလေၚ်ပလန်ရော်ဂုဏ်ကုညးမကဵုဒါန်သ္ပပူဇဴတံဂှ်တုဲ မလေပ်ဇိုန်ကဵုဒတုဲဖဵုမြမောဝ်သံသာဇၞော်ဇၞော်မပြဲပြဲ သၠဲသၠဲလးလးမာန်ရ၊ ဟိုတ်နူဇိုန်ကဵုဒတုဲဖဵုမြမောဝ်ကုညးမာန်သာ်ဂှ်ရ− ပ္ဍဲဋ္ဌာန်ကြပ်ကြပ်ဏံလ္ပဟီုဏီ နူရးဍုၚ်ကွာန်ဋ္ဌာန်ဇမ္ၚောံတံဂှ်လေဝ် ယဵုလေၚ်, ဂွဳစိုတ်, ယိုက်ဂိုၚ်နၚ်ဂြပ်ရတ်ဝတ္ထုဒါန်ဂမၠိုၚ်တုဲ သွက်ဂွံကဵုဒါန်သ္ပပူဇဴဂှ် ထေက်ကြိုက်ထိုက်တန်ဗွဲမလောန်ရ၊ ထေက်ကဵုဒုၚ်ဒါန်ညးနူရးဍုၚ်ကွာန် ဋ္ဌာန်ဇမ္ၚောံတံဂှ်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− ပူဂဵုသပ္ပရိုဟ်ညးမဍိုဟ်ကေက်ကၠိုဟ်ခၠၚ်ဖဵုဒါန်ပ္ဍဲကၠာကၠာတေံဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်ဒဒိုက်ယိုက်ခွက်ရပ်ဂၠေၚ်ကေတ်နၚ်ဝတ္ထုဒါန် အပေါတ်ဒါန်နာနာ, သာ်ဂှ်တုဲ ကေၚ်ကဵုဒါန်သ္ပပူဇဴလဝ်ကုသၚ်အရဳဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တုဲရ၊ ဂကောံအရဳယသၚ်တံဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဂွံထေက်ကြိုက်ထိုက်ကဵုဝတ္ထုဒါန်ဂြပ်ရတ်ညးမကဵုသ္ပပူဇဴတံဂှ် ဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်မှတ်လွဳပရာသဳလသိက္ခာပိုဒ်ချိုတ်ချိတ်ဂျိုၚ်ဂျိုၚ်ဂလိုၚ်လဝ်ဓဝ်ကုသဵု ဇိုန်ကဵုတသိုက်ကုပူဂဵုတၠဒါန်ဂမၠိုၚ်တုဲ ခၠေဝ်ရော်ဆာပ်ဂုဏ်စဵုကဵုလ္အိတ်လမျီုရောၚ်။
ဝတ္ထုသၟိၚ်အိန်ကဵုဂၞကျာ်သုဇာတာ စှ်ေပတုဲဒါန်ပ္ဍဲဍုၚ်လိုက်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ပၞောဝ်ကဵုဒေဝတဴနွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်သွဝ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ဂှ် (ဒေဝတဴကတဵုဒှ်ဒေဝတဴအပ္ဍဲခေတ်သာသနာတံဂှ်) အရာအိုတ်သီု မပ္တံကဵုပိုန်သမ္ပတ္တိဇၞော်ပြဲသၠဲလးလ္တူနူဒေဝတဴ ကတဵုဒှ်ဒေဝတဴမ္ၚးသာသနာတံဂှ်ရ၊ ဒေဝတဴလ္ၚဵုတံဂှ်လေဝ် ပိုန်သမ္ပတ္တိကဵုသာ်လျးအရံၚ်ဇကုဂှ် စၠးစရာဲလောန်ကာဲနူသၟိၚ်အိန်ကွေံကွေံကြာန်ကြာန် တၟေၚ်တၟဟ်အာမာန်ဒၟံၚ်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဒးကာလမွဲဝါဂှ် မှာထေရ်ကဿပဓလိုက်ကတဵုနူ−နိရောဓသမာပတ်− တိတ်နူဓမ္မဝတ်ဗ္စာရဏာဓဝ်ဂှ်တုဲ အာဂၚေၚ်ဒုၚ်ဒါန်ပ္ဍဲကွာန်ညးမဒိုက်ဒိန်ဝါတ်ခါဲတံဂှ်ရ၊ သွက်ဂွံယိုက်ဒိုက်ထံက်ပၚ်ညးမဒိုက်ဝါတ်ဂတ်တံဂှ်တုဲ ဒးအာဒုၚ်ဒါန်ပိဏ္ဍပါတ်ရ။ (ဣဝွံ ဓမ္မတာကျာ်တၠအရှန်တံရ၊) ဃောက္ညလုပ်ဒုၚ်ဒါန်ပိဏ္ဍပါတ်ပ္ဍဲကွာန်ညးမဒိုက်ဝါတ်ဂှ် သၟိၚ်အိန်ကဵုဂၞကျာ်သုဇာတာ ပၠေၚ်ဗဒှ်လဝ်ရုပ်မၞိဟ်ဗျုဗျု မၞိဟ်ဝါတ်ဝါတ်ကေုာံ သမ္ဘာကဵုတၠသ္ၚိတုဲ နကဵုဣဒ္ဓိအာနုဘဴဇကုဟေၚ် နိမိတ်ဗဒှ်သိုၚ်ခၞံလဝ်သ္ၚိဍောတ်ဍောတ်မွဲပ္ဍဲတံကွာန်ဋ္ဌာန်အရာပ်ကၠာအိုတ်ရ။
သၟိၚ်အန်ကဵုဂၞကျာ်ဂှ် ပ္တောံလဝ်ရုပ်မၞိဟ်ဗျုဗျုဝါတ်ဝါတ်ခါဲခါဲ တက်တာဲသိုၚ်သ္ၚိဂၠံၚ်လုပ်အာကွာန်ကၠာအိုတ်ဂှ်တုဲ တန်တဴဒၟံၚ်ရ၊ တၠအရှန်မှာထေရ်ကဿပလေဝ် ဟဂွံချပ်ဗ္စာရဏာစၚ်ခြၚ်တၟေၚ်တၟေၚ်တၟဟ်တၟဟ်တုဲ ညာတ်အာအနော်ကဵုဣနော်ညးၜါ ဗီုကၠောန်ဒၟံၚ်ကလောန်ကၟိတ်ပ္ဍဲသ္ၚိသၟတ်ဂှ်ရ၊ နာဲပိုဲမှာထေရ်ကဿပဂှ် သ္ဂောံာတ်ကေတ်ညးၜါမေတ္တာကရုဏာကတဵုဒှ်ဆာန်ဍူဗွဲမလောန်တုဲ ဒတဴဒေါံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဂတမုက်သ္ၚိဂှ်ရ။
အနော်ဂှ်လေဝ်ညာတ်အာခၟဳမွဲဇကု နကဵုမတ်ခဗုၚ်ခဗုၚ်သပါသပါ ကၠာကၠးကဵုဟွံကၠး ဟွံတၟးပ္ဍဲမတ်ကွေံကွေံတုဲ သီုကဵုပေါတ်ဇွိတ်ဒၟံၚ်မတ်, မၠာ်ဗ္ၜေက်ကၠေက်ဒၟံၚ်မတ်ဇကုဂှ် ကရေဝ်ကရောတ်တိုန်သာ်ဝွံရ၊ “သြ− တၠဂုန်မွဲဇကု ဒတဴဒၟံၚ်ပိဏ္ဍပါတ်ပ္ဍဲဂတမုက်သ္ၚိဖိုဟ်ရောၚ်သွံ၊ ဝါတ်ရဝါတ်ရ− မုလေဝ်ဟွံမွဲရဒှ်၊ မူသာ်လေဝ်ဟွံမွဲပုဟ်ဒှ်”ဂးတုဲ တိတ်ကၠုၚ်ဗဒါဲဂါဲလုပ်ဇရေၚ်မှာထေရ်ရ၊ ကာလဂှ် “ဟိဟ်−တၠုဂုန်ဇၞော်ပိုဲရသွံ၊ ဟေအ်ၝောံ မုဂှ်နွံဏီရော” သၟာန်တိုန်လဝါဲဂှ်ရ။
ဣနော်ဗျုဂှ်လေဝ် ပပၞရပ်လံၚ်ညံၚ်ကဵုဂၠာဲရံၚ်လပါ်တေံလပါ်ဏံ ဆော်တေံဆော်ဏံ ပၠံထောံအခိၚ်တုဲ လံညိဂှ် “အဵုအဓဳ− နွံဏီဟေအ် နွံမဏီ” ဟီုဟီုဂးဂး ဃရေက်ဃရေက်ဟဗေက်ဗဗေက်တိတ်ကၠုၚ်တုဲ လံၚ်စုတ်ပုၚ်သွမွဲဗဗေၚ်အဃောဂှ်ပၠန်ရ၊ ဃောံလံၚ်စုတ်ပ္ဍဲဗဗေၚ်ဂှ်လေဝ် သၟူပုၚ်သွမောဝ်ပ္ဍးတၟာဲအမြာဲဗျဳဗျာပ်အာအလုံအရာပ်မွဲရ။
ပ္ဍဲကာလဂှ် တီဒဒှ်သၟိၚ်အိန်တုဲ ဟီုပ္တိုန်ဒုဟ်ဂရိုဟ်ဗျိဗဂိကတောဝ်မတ်သာ်ဝွံရ၊ “ဟာဲသၟိၚ်အိန်ဒေဝိန်သွဝ်ၜါ အဲကၠုၚ်ဒုၚ်ဒါန်ပိဏ္ဍပါတ်လၟုဟ်ဝွံ နွံပၟိက်မိက်ဂွံယိုက်ဒိုက်ထံက်ပၚ်ညးမဒိုက်ဂတ်ဝါတ်ခါဲတံဂှ်ရ၊ သၟိၚ်အိန်ဗီုဗှ်ေဏံ ကၠုၚ်သ္ပပ္တောံလဝ်မၞိဟ်ဒိုက်ဂတ်ဂွံဟာ, အဲယိုက်ဒိုက်ဗှ်ေဟွံသေၚ်”ဂးတုဲ သၟိၚ်အိန်ကလေၚ်လ္ၚောဝ်ပ္တီသာ်ဝွံရ။
“ယွံတၠဳပိုန်ပိုဲဍိုက်တံဂှ် ဒှ်သၟိၚ်အိန်မ္ၚးသာသနာတုဲ ပိုန်ဟာန်ဘိုက်ဘက်ဒှ်တံဟွံဇၞော်လးလးရကျာ်၊ ၜိုတ်ဒေဝတဴကၠုၚ်နူအပ္ဍဲသာသနာဂမၠိုၚ် ဟွံတုပ်သၟဟ်ဟွံဒှ်တသိုက်ကွေံကွေံ, ဟွံဂဵုလဟဵုရာၚ်ဆာဲကွေံကွေံတုဲ ဒှ်ဒေဝတဴဒိုက်ဒိန်ဝါတ်ခါဲစရာဲကျာ်သြဳဟွံမွဲအှ်ေရကျာ်၊ ပိုဲဍိက်တံ ပြိုၚ်ပကာန်ကဵုဒေဝတဴအပ္ဍဲသာသနာဟွံမာန်ရကျာ်” လ္ၚောဝ်ပ္တီအတိုၚ်မဒှ်ဍာံစၟတ်တုဲ “အဟောဒါနံပရမဒါနံ၊ ကဿပသုပ္ပတိဋ္ဌိတံ” ဒါနဝွံ အသဝ်ကွေံကွေံရသွံ၊ မိပ်စိုတ်ကွေံရသွံ၊ ဒှ်ဒါနပရဲပြဲကွေံရသွံ၊ ဒါန်ပရဲဝွံ တန်တဴပ္ဍဲတၠဳပိုန်ကဿပတုဲရသွံ” ကြီုတိုန်တုဲ ကလေၚ်စဴအာဍုၚ်သွဝ်တာဝတိံတေံရောၚ်။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ဂကောံသၚ်အရဳဂမၠိုၚ် ဍိုက်ပေၚ်ကဵုဂုဏ်မြဴသာ်ဝွံ ရေၚ်တၠုၚ်နၚ်အပေါတ်ဒါန်ူဋ္ဌာန်ဇမ္ၚောဲ ဗွဲဒဒိုက်ဇၞော်ဒဒိုက်ဍောတ် (သၟိၚ်အိန်ပ္တောံလဝ်မၞိဟ်ဗယုဗျုဗျုဗျဗျကုန်ကုန်ကိုက်ကိုက် အခိုက်ညးဇတုက်ဇတဝ်ၚေက်ကဝ်မတ်သပါ နူသွဝ်တာဝတိံဒးစှ်ေကၠုၚ်ဍိုက်လိုက် ဂၠိုက်ဂၠာဲသ္ၚဳရံၚ်ဂၠံၚ်ဍာန်သ္ၚောဲကွေံကွေံ ပ္တေံဖဵုဒိဋ္ဌ)တုဲ အလုံသတ္တလောကအိုတ်သီုဗၞတ်မကဵုဒါန်သၠးပိုန်ဟာန်ဂြပ်ရတ်ဂှ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ထိုက်ကြိုက်ကွေံကွေံရောၚ်။
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ်။ −−−−−။ ထံက်ရံၚ်ကဵုတၠုၚ်လအာဝတ္ထုသုတ်ဇာတ် ညာတ်ကေတ်သက်သဳဏံတုဲ မၞိဟ်နွံကဵုညာဏ်ပညာဍာံဍာံပြပြံတံဂှ် ၜိုန်ရးသ္ဂောံဒုၚ်စသိုၚ်ပိုန်ဟာန်ဒေဝတတဴဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ကီုလေဝ် ဟွံပေၚ်ပၟိက်ရ၊ ဟွံတရိုပ်ကဵုစိုတ်ဏီ, ညာတ်ကေတ်ဟိုတ်တၞံတံမူလဖဵုဒါန်, ဂုဏ်ဒါန်တၟေၚ်တၟဟ်စိုတ်မြဟ်လောန်အာတုဲ နူးကဵုဂၠံၚ်တြဴဍုၚ်သွဝ်မသ္ၚောဲတေံဂှ် ယိုက်ဂၠေၚ်ရေၚ်တၠုၚ်နၚ်ဝတ္ထုဒါန်အိုတ်ရ။
ဟိုတ်နူရေၚ်တၠုၚ်နုၚ်နူဋ္ဌာန်ဇမ္ၚောဲတုဲ ကၠုၚ်ကဵုဒါန်ဂှ်ရ၊ မၞိဟ်တၠပိုန်ဇၞော်ဇၞော် ပ္ဍဲကာလလၟုဟ်ဏံလေဝ် ပ္တဝ်ပ္တောံစွံဗီုပတုပ်ကဵုသၟိၚ်အိန် − ဝတ္ထုသုတ်ဇာတ်သၟိၚ်အိန်တုဲ ဗွဲမပ္တေဟ်ကေတ်ကံ, ဖဵုကံဒးကၠောန်ခၞံဒါနကုသဵုကွေံကွေံရ၊ ဆၜိုတ်အစောံညာန်မၞုံဂှ် ယဝ်ရကၠိုဟ်ခၠၚ်ကေတ်မ္ဂး ပတုဲစရၚ်ဓဝ်ကုသဵု ကဵုဒါန်အိုတ်ကၞောတ်ရော်ၚ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ညံၚ်ဂွံကၠိုဟ်ခၠၚ်ဂုဏ်ဖဵုဒါနဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ် ဒးဂလိုၚ်ဒါနပ္ဍဲအပ္ဍဲသာသနာ၊ ဖဵုဒါန်မ္ဂးသာသနာအောန်အပ္ဍဲသာသနာဂၠိုၚ်ဂလိုၚ်ပ္တိုန်သတိသဒ္ဓါပညာတုဲ ရနုက်ဗပေၚ်အာဒါနပါရမဳအိုတ်ညိ ကလောမည်တံ။
အရထဂုဏ်သၚ်ပါဟုနေယျ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၆) ဘဂဝတော၊ ဒဒက်−တဴကဵုကျာ်တြဲပြဲဝိသေသတၠပိုန်တြဴပြကာ။ ဨသဨသောသာဝကသံဃော၊ ၚ်− ဂကောံအရဳယသၚ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဂလာန်ကျာ်တြဲ၊ ဗွဲဆောဒှ်ပန်တၞဟ်ပၠန်နွံသ္ဍာံဒ္စါံပြကာဝွံ။ ပါဟုနေယျော၊ စိုန်− ထေက်ဒှ်ဒၟုၚ်ဒုၚ်ဒါန်ဝတ်ဇွောံ, ဘိုအ်သွက်ကလော, ကောဒေံဇမ္ၚောဲ ပြောဲဇွာကၟုဲသ္ဍိုက် ကြိုက်ဂိုၚ်ကေတ်ထေက်သန်ရ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်။ −−− ။ ဂုဏ်ပါဟုနေယျမ္ဂးဂှ်− စၞောန်ထ္ၜးအရထမတွံဂး ဒြပ်ရတ်ဝတ္ထုဒါန်ဂပ်ဝ်စဳရေၚ်ပြေၚ်လဝ်ဘိုအ်ကၟုဲသွက်ကၟုဲအထဳတံဂှ် (ကၟုဲညးမၞုံပ္ဍဲကွာန်ဇကု သ္ၚိရေၚ်ကၟေက်ဆက်၊ အထဳ−မ္ၚးကွာန်ဇကု ဍုၚ်ရးဇမ္ၚောဲ၊ ဝေါဟာဂကူမည် စကာဟီုဂးလဝ် ကၟုဲ− ကဵုအထဳဟွံတုပ်သ္ပစိုတ်ညိ) ဒှ်ဒၟုၚ်ဒုၚ်ဒါန်ဂိုၚ်ကေတ်ထိုက်ထေက်ကြိုက်ကွေံကွေံရ။
[ပါဟုနေယျ၊ ပါဟု− နေယျ၊ ပ−အာ−ဟုန−ဨယျ၊ ပ− အာ− ဟုန−ဨယျ၊ ပ− နူဋ္ဌာန်မွဲသ္အာၚ်၊ အာ−ကု−ကၟုဲတံမကၠုၚ်၊ ဟုန− ဂြပ်ရတ်ဝတ္ထုဒါန်ဂပ်ဝ်သ္ပပူဇဴ၊ ဨယျ၊ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ထိုက်ကြိုက်ထေက်ကွေံကွေံ။]
ကၟုဲပဝေဏဳဗီုအခိုက်ကၞာလၟုဟ် ပေၚ်ရးဍုၚ်ကွာန် ပေၚ်ဋ္ဌာန်နိဂီုမွဲဂှ် ဂဗဆဵုမုက်ညးသ္ကဲလောဲလ္တူလောဲ ဟွံမွဲကဵုဝါတ်ဂါတ်လးလးရ၊ အရဳယသၚ်ပကၚ်ရၚ်လဝ်ဂုဏ်သဳလသမာဓိပညာဂမၠိုၚ်ဂှ်တုန်၊ ကာလကျာ်ကတဵုဒှ်မွဲမွဲဇကုဟေၚ် ဂွံလုက်ဂွံစုက်ဂွံဂဗဆဵုဂွံဗဵုလ္ၚောဝ်ရှ်ေသှ်ေ ဂွံဖျေံက္ဍိုပ်ပၚ်တဲ ဂွံကဵုဏာဒါန်ပ္ဍဲသာသနာတုဲ ဒှ်ကၟုဲဇၞော်လုပ်ဗော်ကၟုဲပြဲပြဲတဲလ္တူ အလုံဂၠးတိဂၠးကဝ်မွဲရ။
ဒှ်ကၟုဲဇၞော်လုပ်ဗော်ကၟုဲတၟေၚ်အလုံဂၠးတိမွဲတုဲ ဇြိုၚ်ကဵုဂွံဂဗဆဵုညာတ်, ဝါတ်ကဵုဂွံလုက်စုက်ဒးအသိၚ်ကံကုသဵုခိုဟ်ကွေံ ဂွံဂဗဆဵုဂွံဗဵုလ္ၚောဝ် ဂွံလၟောဝ်ဏာဇွောံမ ဒါနကုသဵု ဂွံတဵုကလုတ်လဝ်မဗဳဇဒါနပါရမဳ မြဴသာ်ဝွံတုဲ အရဳယသၚ်တံဂှ် ဂြပ်ရတ်ဝတ္ထုဒါန်ကပေါတ်ကညောတ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ စွံလဝ်အဘိုအ်လဝ်ဒဒှ်ဝတ်ကၟုဲသွက်ဂွံဒုၚ်သဇိုၚ်ကၟုဲ, အထဳတံဂှ်လေဝ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ေကတ်ထေက်ကြိုက်ထိုက်တန်ကွေံကွေံရောၚ်။
အရထဂုဏ်သၚ်ဒက္ခိဏေယျကဵုတၟေၚ်တၟဟ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၇) ဘဂတတော၊ ဒဒက်−တဴကဵုကျာ်တြဲ ပြဲဝိသေသတၠပိုန်တြဴပြကာ။ ဨသဨသောသာဝကသံဃော၊ ၚ်−ဂကောံအရဳယသၚ် ကလၚ်ဂလာန်ကျာ်တြဲဗွဲဆောဒှ်ပန်တၞဟ်ပၠန် နွံသ္ဍာံဒ္စါံပြကာဝွံ။ ဒက္ခိဏေယျော စိုန်−ဒှ်ညးဒၟုၚ်ဒုၚ်ဒါန်ညးထိုက်ထေက်ကြိုက်ကွေံကွေံရ။ (အရထမွဲနဲပၠန်ဂှ်− ဒက္ခဏေယျော၊ စိုန်− သ္အးကဵုမာန်, ဒါန်ဟၟဲသၠေဟ် ပ္တေဟ်တုဲဂပ်ဝ်ကဵု။)
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်။ −−−−− ။ ဂုဏ်ဒက္ခိဏယျမ္ဂးဂှ် − စၞဟ်ထ္ၜးစၞောန်အရာထမတွံဂ ဒုၚ်ဒါန်ညးထိုက်ထေက်ကြိုက်ကွေံကွေံရ၊ [ဒက္ခဏေယျ၊ ဒက္ခိဏ− ဨယျ၊ ဒက္ခိဏ− အပေါတ်ဝတ္ထုသွက်ဂွံကဵုဒါန်။ ဨယျ− ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ထိုက်ထေက်ကြိုက်ဒၟံၚ်ရ။]
ဒါန်ရန်တၟံကဵုတသိုက်ဘဝဂတတုဲ− ကဵု, ပတုဲဂှ် “ဒက္ခိဏ”မ္ဂးယၟုရ၊ သၚ်အရဳခၟဳကၞောတ်အထောတ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် အတိုၚ်ဒကာတၠဒါန်မရန်တၟံလဝ်ဒတုဲမြမောဝ်ဂှ်၊ ဟိုတ်နူဇိုက်ဟွံမာန်, သကဵုကလိဂွံမာန်ဂှ်ရ− သွက်ဂွံဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ဒါန်− ဒက္ခိဏ မဖှ်သာ်ဂှ်ဂှ် ထေက်ကြိုက်ထိုက်တန်ဗွဲမလောန်ရ၊ ဒါန်ဒက္ခိဏဂကူဂှ်ဂှ် −−−−−
(၁) သွက်ဇကုဘိုအ်ဒှ်တသိုက်တုဲကဵုဂှ်မွဲဂကူ ။
(၂) သွက်ကလောကောဒေံမချိုတ်စုတိအာတုဲ ရန်တၟံကဵုဂှ်မွဲဂကူ၊ ရဴဝွံ နွံၜါဂကူရ။
(၁) ကဵုအဘိုအ်ဇကုသွက်ဇကုဂှ် ကာလဍာ်ဒးဗြဲကျာ ဒးဂွံအခေါၚ်ခိုဟ်ဒးရးမ္ဂး − ဗၞတ်ဟွံဂွံ, ဟွံစိုပ်နိဗ္ဗာန်ဏီ ပ္ဍဲဘဝမထေက်ကြိုက်ထိုက်ကဵုကလိဂွံမာန်ဂှ် ကဵုဖဵုဗွဲစၟတ်ရ၊ ဂကူတဳဂမၠို် သ္ဂောံဒုၚ်စသိုၚ်ဒၟံၚ်တသိုက်မခိုဟ်ဒးရးပ္ဍဲကာလလၟုဟ်တံဂှ် ဒက္ခိဏ− ဒါန်ကၠာကၠာတေံမဖှ်သာ်ဂှ် ဟိုတ်နူမၞုံဒၟံၚ်ပ္ဍဲသန္ထာန်ညးတံတုဲ ဘဝလၟုဟ် မုက်မတ်ဂွံယးတၟးရာၚ်ဆာဲဒၟံၚ်အိုတ်ရ။
သ္ဂောံဒုၚ်စသိုၚ်ဂုဏ်ဖဵုမပြဲသၠဲလးတံဂှ် မဒှ်ကုသဵုကံတြေံကိုပ်ကၠာတေံရ၊ ဒဒှ်ရသ္ဂောံဒုၚ်စသိုၚ်ဂုဏ်ဖဵုကုသဵုကံတြေံကၠာကၠာတေံဂှ်လေဝ် ဂကူတဳဂမၠိုၚ် ဟွံတီပ္ဍဲမှပ်ချပ်ဟွံစိုပ်ချပ်ဟွံလေပ်အိုတ်တုဲ ထေၚ်ဂးဍေံဒှ်ကေတ်လဵုမာဲဍေံအိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲဘဝလၟုဟ်ပတုဲဒးလဝ်ပွသရာံပါပ်ပွအကုသဵုတံဂှ်တုဲ ပ္ဍဲဘဝဂတတေံလေဝ် ဒးဂဗဆဵုဂုဏ်ဖဵုသရာံပါပ်ဗွဲစၟတ်ရ။
[ပ္ဍဲအရာတဳမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိမ္ဂးဂှ် ညးမစောဲလာံထၞေန်စေန်စပ်ပ္ဍဲကွေတ်ညးတံ “ဗိုန်ဗိုန်ဗတ်ဗတ် ခိုၚ်ခိုၚ်ကၠိုက်ကၠိုက် ဇြိုဟ်ဇြိုဟ်နက်နက် ဂၠက်ဂၠက်ဗၠိုက်ဗၠိုက်” ဟေၚ်မမိက်သ္ဂးရ၊ ဆၜိုတ်အယာံမာတ်ဗုဒ္ဓဘာသာဟွံဟေၚ်ဂှ် ဟွံသ္ဂးရဟွံဆေၚ်ဆက်ရ၊ ဂွံဒှ်ရဲတဳမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဍာံဍာံဂှ် စောဲစပ်ခက်ဗာန်ပ္ဍဲကွေတ်ဇကုဇြိုဟ်ဇြိုဟ်နက်နက် ဗက်ဂၠံၚ်အာပါယ်တေံရောၚ်။]
(၂) ပ္ဍဲအရာရန်တၟံကဵုကလောကောဒေံမတ်ၜါမပၠိုတ်ချိုတ်စုတိအာတုဲ မကဵုဂှ်တုန် − မၞိဟ်ချိုတ်အာစှ်ေဒးနရက်ကီု ဒးကတဵုဒှ်ပ္ဍဲပုၚ်ဂၞဴတိရစ္ဆာန်ဂမၠိုၚ်ကီု၊ ဒးကတဵုဒှ်ပြိုတ်ပ္ဍဲဋ္ဌာန်ဇမ္ၚောဲလောန် မပ္တံဂြိုပ်ဇၞော်သၟတ်ဒဵုဇြဟ်, သြၚ်ၜဳမှာသၟိတ်ကီု၊ ဒးကတဵုဒှ်အသူအရိကာဲဇြာဲဇြေဟ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴသၠဆုကီု၊ ဒးကတဵုဒှ်ပ္ဍဲဗုၚ်ဂၞဴမိကီု၊ ဒးကတဵုဒှ်ပ္ဍဲဍုၚ်သွဝ်ကီ၊ အတိုၚ်မဟီုထ္ၜးကၠုၚ်တုဲ မြဴသာ်ဝွံ ကုသဵုဖဵုဒါန်မကဵုပြၚ်ဏာဂှ် ညးတံတီဟွံမာန်ရ။
ၜိုန်ရတီမာန်ကီုလေဝ် ညးတံဟွံကလိဂွံဖဵုတၟေၚ်တၟေၚ်တၟဟ်တၟဟ်ရ၊ ဆဂးဂှ် ညးမဒှ်တၠဒါန်, ညးမကဵုဒါန်ကုကလောကောဒေံ ဉးမသ္ပကုသဵုကဵုဒါန်တံဂှ်တုန်− အတိုၚ်မဝေဏဳအခိုက်ကၞာဗုဒ္ဓဘာသာဇကုဂှ် ဒှ်ဒါနကုသဵုရောၚ်၊ (ညးလောန်စဴအာဒှ်တံဟွံဂွံဖဵုကုသဵုဂှ်လေဝ် ဇကုညးမကဵုဒါန်ဂှ်ဟေၚ် ကလေၚ်ဂွံဖဵုကုသဵုရောၚ်) ။
မၞိဟ်ချိုတ်စုတိအာတံဂှ် ယဝ်ခါရကတဵုဒှ်ပြိုတ်အသုရိကာဲ (သရာဲတာဲဗြာဲ) ဂါဲအာဂါဲကၠုၚ် ဇိုၚ်ဍုၚ်ဇိုၚ်ကွာန် ဗဒါဲသ္ၚိဋ္ဌာန်ကွာန်ဂြိုပ် ဟွံမွဲကဵုစၞစသုၚ် အေၚ်ပုၚ်အေၚ်သွမ္ဂး ကလောဒေံမသှ်ေၜက်ဒၟံၚ်တံဂှ် သ္ပပိုန်ကုသဵုကဵုဒါန်မပ္တံပိဏ္ဍပါတ်ယာတ်သ္ၚာတုြ “ကုသဵုပိုဲဏံ, တၟံဏာခိုဟ်ခိုဟ်, အိုဟ်တၟိုဟ်စိုတ်လျုၚ်ယ, ဒုၚ်ကေတ်သာဓုကာညိ၊ ညံၚ်ဂွံဂွံကုသဵုတုပ်သၟဟ်ကဵုပိုဲဂှ် ပိုဲပါ်ပရံဇိုန်ပိုန်ဏာရ၊ ဒုၚ်ကေတ်သာဓုကာညိ” ။
ဂလာန်မပ္တံပါ်ပရံကဵုဏာကုသဵုပရၚ်ပြၚ်ဗစိုပ်ဏာသွက်ညးမစုတိစဴအာဂှ် ဟီုဂးပၠောပ်စိုတ်တုဲ ကာလဇိုန်ပိုန်မ္ဂး ပြိုတ်ဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်သ္ဂောံညာတ်ဓဝ်သဒ္ဓါပါဒ်စိုတ်ဓါတ်မြဟ်မြဴဇဴကုသဵုလေဝ် ဇြုၚ်သ္ဂောံဒုၚ်ကေတ်သာဓုကာတုဲ အဃောဂှ်ဟေၚ် ကလိဂွံစၞစသုၚ်ပုၚ်ဒိပ်ဍာ်ဒိပ် ဗွိုက်လတက်ကြိယာဗာအိုတ်သီု တုပ်ညံၚ်ရဴကောန်ဒေဝတဴတြုံဗြဴအဆေဝ်သွဝ်တံကီုရ။
ဗၠးတိတ်နူဒဒိုက်ကလိဂွံတသိုက်ပေၚ်ပေၚ်တုဲ အာစိုပ်အဆံၚ်ဘဝပြဲပြဲတဲသၠုၚ်သၠုၚ်ရ၊ ပ္ဍဲအရာသ္ပပိုန်ကုသဵုက၆ုဒါန်သွက်ဇကုဂှ် ဟိုတ်နူဟဂွံမိၚ်ဟဂွံညာတ်ဂှ်ရ− ဒုကေတ်သာဓုကာဟွံမာန်တုဲ (ဒုၚ်ကေတ်သာဓုကာဟွံမာန်ဏီမ္ဂး) ဟွံဂွံကုသဵုအိုတ်ဏီရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ရန်တၟံကဵုညးမချိုတ်အာတုဲ အခါကာလသ္ပကုသဵုကဵုဒါန် ဒက္ခိဏ−ဒှ်ဒှ် ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ကၠာဟွံတုဲဒါန်ဏီ အာပ္ဍဲဒၞာဲဋ္ဌာန်လ္ၚဵု မပ္တံကဵုသုသာန်ဂိုဟ်ဒၠာၚ်ဇုတ်ဒှ်ဒှ်၊ ကော်ဘိက်ဟီုကရောတ်နိမန်ကဵုစပုၚ်သွတုဲ ညးလ္ၚဵုကော်ဖျဴနၚ်သ္ၚိအိုတ်ဏီရ၊ အခိုက်ပဝေဏဳညးလ္ၚဵုတံဂှ် ဂွံဏာမပ္တံပုၚ်သွစၞစစၞသုၚ် အာဒၞာဲညးမချိုတ်ဂှ်တုဲ ဗ္စဖျုၚ်ပုၚ်သွညံၚ်ရဴထ္ၜဗယိ− ၜဗယိဗလိဒေဝတဴကီုရ၊ ကလောန်ပြဝမသ္ပဗ္စဖျုၚ်ဒုၚ်ဒဒိုက်ဗဇဴညးမချိုတ် ဒၞာဲတိုပ်စံၚ်ဇွဂြဇုတ်မပ္တံဂိုဟ်သုသာန်တံဂှ် ဂလိုၚ်လဵုကၠေံစိုတ်ဖအိုတ်ဂြပ်ရတ်ကီုလေဝ် သ္ဂောံဒှ်ကုသဵုအရၚ်ညးမချိုတ်အာဂှ် ဟွံလောဲလးလးရ။
ကုသဵုဇကုရန်တၟံတုဲ မကဵုဒါန်ပရၚ်ပြၚ်ဗစိုပ်ဏာဂှ် ကလောကောဒေံတြေံတြဟ်ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ်ပြိုတ်အသုရိကာဲပ္ဍဲဘဝကိုပ်ကၠာ ခရာမဂၠိၚ်သ္ၚောံလံလတံဂှ်လေဝ် ယဝ်ရဒုၚ်ကေတ်သာဓုအနုမောဒနာမာန်မ္ဂး အခေါၚ်ဘိုအ်ဂွံမၞုံဏီရ၊ ဂွံကုသဵုပရၚ်ဂှ်မာန်ဏီရ၊ ဗၠးတိတ်နူဒဒိုက်အဃောဂှ်ရ၊ ပ္ဍဲအရာဝွံ “တၟံတုဲကဵုဏာ, သာဓုလေဝ်ဒုၚ် , ဒၟုၚ်ဒါန်လေဝ်ပြဲ, ရဲချိုတ်ဂွံရ” ဍိုက်ပေၚ်ကဵုလက်သဏ်အၚ်္ဂပိသာ်ဝွံဟေၚ် ကလိဂွံဖဵုကုသဵုမာန်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ကာလမဒးလီုလာ်ပါ်ဒကးပြးဆာဲအာမမိက်ကဵုမွဲမွဲဂှ် သိုကဵုစိုတ်ၜိုဟ်ၜိုဟ်သိုဟ်သိုဟ် ခိုဟ်ခိုဟ်ပြဲပြဲ ပရေံပရံၚ်ကၠေံစိုတ်မလီုလာ်လၞီလၞာ်ပ္ဍဲမ္ၚး ပၠာဲဗဇးကၠေံအစံၚ်အတူသဓဵုသမ္ၚဟ်တုဲ နကဵုဝတ္ထုဒါန်မသ္အးဇ္ၚးဗၠးဒုဟ်ဂှ်ဟေၚ် ပြေၚ်ပ္တိုန်စွံလဝ်၊ ယဝ်ရဂွံသ္ပကုသဵုကဵုဒါန်ကုသၚ်ထၟိက်မ္ဂး ပြဲနူအာကဵုဒါန်ပ္ဍဲသုသာန်ဒၞာဲမတိုပ်ဇွစံၚ်ဇွဂြဇုတ်တေံဏီရ။
ဟီုကဵုတဝှ်ကျာ်ဂှ် ယဝ်ရသ္ပမာန်မ္ဂး ပ္ဍဲတ္ၚဲညးမစုတိပါ်ကန်ဂှ်ဟေၚ် ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲမပေၚ်ပိတ္ၚဲဂှ်ဟေၚ် သ္ပပိုန်ကုသဵုပ္ဍဲကဵုသ္ၚိဇကု, ကဵုဒါန်တရိုပ်ဖါပ်သၚ်ဗ္စခရှ်တုဲ ကုသဵုဂှ်ဇိုန်ပိုန်ပြၚ်ဏာညိ၊ ဇိုန်ပိုန်ပရၚ်ပြၚ်ဏာကုသဵုဂှ်တုဲ ယဝ်ရကတဵုဒှ်မံၚ်ဒဒိုက်ဘယ်ကၞောဝ်ကၠောဝ်ဗျဵုမ္ဂး ထေက်ကဵုကလိဂွံမာန်ဂှ် ဂွံလဝါဲဂှ်ရ၊ တိတ်ဗၠးနူဒဒိုက်ပရိုက်ဘဲ ကလိ၈ွံပရဲတသိုက်မာန်တုဲ နဲမဇိုန်ပိုန်ရန်တၟံပါ်ပရံကဵုဏာသွက်ပိုန်ကုသဵုဂှ်ဟေၚ် ဒှ်နဲမပြဲနဲဂတာပ်တဲရောၚ်။
တၚ်စၟတ် ။ −−− ။ အခိုက်ကၞာပဝေဏဳမည်လ္ၚဵုလ္ၚဵုဂှ် အာကဵုဒါန်ဖပါပ်ဗ္စမၞိဟ်ဂစိုတ်မၞိဟ်ချိုတ်ချိုတ်ပ္ဍဲသုသာန်ဂိုဟ်ဆာန်နရိုအ်ယာံ ဇွောဝ်ဍာ်ရမတ် ကရေဝ်ကရောတ်လၚ်ဇွောဝ်ဒၟံၚ် ဟဂပ်ဝ်သ္ပရ၊ ဆဂးဂှ် ရန်တၟံကဵုညးမကလိလောန်စဴအာဘဝပရလိုက်တုဲ ဖါပ်ဗ္စပ္ဍဲသုသာန် ဒၞာဲဋ္ဌာန်ပတိုပ်ဇွဂြဇုတ်တံဂှ် ၜိုန်ရဟွံဒှ်ကုသဵုဂလိုၚ်လဵုကီုလေဝ် (ဟွံဒှ်ကုသဵုဖဵုဟွံမွဲလးလးကီုလေဝ်) ယဝ်ရကလိလောန်လဝ်ဒုဟ်တၚ်ပ္ဍဲညးမလောန်စဴအာ မပ္တံမိမသဳမူနော်တြတၠဂုဏ်တံဂှ်မ္ဂး ဒးကလံဇံသဝ်ထေက်ကြိုက်ထိုက်ကဵုဒးသ္ပအဲပရဲရှ်ေသှ်ေဂါရဝမ္ၚဵုရ။
ဇွညးမချိုတ်တံဂှ် စံၚ်ထောဴ, တိုပ်ထောံအိုတ်အာလဝ်ကဵုဒှ်ကၠာရ− ဆၜိုတ်သၟေဟ်သှ်ေၜက်မပ္တံကဵုဒၞာဲစံၚ်ဇွ, ဆး− ချးအှော်တံဂှ်ကီု၊ ဇုတ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ်ကီု၊ သွက်ဒုဟ်ဂွံဟဲလလံပြေပြံၚ်အာတုဲ ဒးလ္ၚောဝ်ကလံပူဖဴထေက်ဏီရ၊ လ္ၚောဝ်ကလံဇံသဝ်ဖျဝ်စိုတ်မာနသာ်ဏံတုဲ ဒုဟ်တၚ်ကလိလောန်အာတံဂှ် လလံဟဲပၠိုတ်အိုတ်အာမာန်ရ၊ ဂုဏ်ဖဵုဂွံကလံလဝ်ဂှ်လေဝ် ကလိဂွံဗွဲစၟတ်ရ၊ (ဒးကလံဇုတ်ကလံဆးဟေၚ် ပရေၚ်ဒုဟ်လလံဟဲမကၠုၚ်ပ္ဍဲပြကိုဟ်တံဂှ်ရ၊ ဒးဗ္စပူဇဴပုၚ်သွပူဇဴပၞာၚ်ဓုပ်သ္ဍဴ တၚ်ခါန်တၚ်တၟာဲ ဂၠာဲစုတ်သတ်ဗြဴဗြာတ်တံဂှ် ဟွံမွဲပ္ဍဲပြကိုဟ်တဝှ်ကျာ်ရောၚ်။
ကုသဵုထပှ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]- ကုသဵုထပှ်။ −−−−− ။ အခိုက်ကၞာပဝေဏဳဂကူရာမညမၞိဟ်သ္ပဒတဴပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန် ဋ္ဌာန်ရးဒေသလ္ၚဵုတံဂှ် ကာလကလောကောဒေံမိမချိုတ်အာတုဲ သ္ပကုသဵုထပှ်အိုတ်ရ၊ “ပေၚ်ထပှ်တုဲဟေၚ် ဂွံသ္ပကုသဵုဂှ် ကော်ခဴစကုသဵုထပှ်ရ” သ္ဂောံပကုသဵုကဵုဒါန်ဗီုဂှ်ဂှ် ယဝ်ခါရပိုက်တံဂၠာဲရိုဟ်ဒတောဝ်ဗက်ဟိုတ်မူလတံရိုဟ်ဍေံမ္ဂး သ္ဂောံဆဵုညာတ်ကၠုၚ်သာ်ဝွံရ။
“မၞိဟ်မွဲညးညးအဲအဲ အခါကာလျိုတ်အာတုဲ အတိုၚ်ကမ်မဗိုက်ကၠဟ်ဏာဂှ် အဃောဂှ် ဟဂွံဒးပြံၚ်အာဘဝတၟိဘဝမွဲသ္အာၚ်တေံဏီရ၊ ဟိုတ်နူမၠာဲသ္ၚဳဟဳဂပဝ်ဂေတ်ဂေၚ်ဂၚေၚ်အာကၠုၚ်ဒၟံၚ်ဗဒါဲကလောကောဒေံကဵုသ္ၚိဋ္ဌာန်မသှ်ေၜက်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲဘဝတြေံတေံဂှ်ရ− ဒးမံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိဗၞတ်ထပှ်တ္ၚဲဏီရ၊ (လ္ၚဵုကော်ခဴစပုခၟူ, လမျီုဂးဒၟံၚ်ရ၊) ကာလပေၚ်ထပှ်တ္ၚဲတုဲမှ စိုပ်အလန်ဒးပြံၚ်ဘဝတၟိဘဝတၞဟ်ရ၊ ဃောမဒးပြံၚ်ကၠောံအာဘဝတၞဟ်ဂှ် သွက်ပိုန်ကုသဵုကလောကောဒေံ မပတုဲလဝ်ပ္ဍဲလဘဝတြေံ ဘတကိုပ်ကၠာတေံ အိုဟ်တၟိုဟ်ဒုၚ်ကေတ်သာဓုကာတုဲ ကဵုဂွံအာစိုပ်ဋ္ဌာန်သုဂတိ ကဵုကလိဂွံတသိုက်မပြဲအိုတ်ညိ” ရဴသာ်ဝွံ ရန်တၟံတုဲ ပ္ဍဲကဵုမပေၚ်ထပှ်တ္ၚဲဂှ် ဗ္စဖျုၚ်ပုၚ်သွ သ္ပကုသဵုထပှ်အိုတ်ရ။
နိမန်က္ညနၚ်ခမဳသၚ်ဘိက်နၚ်ကၟုဲဂမၠိုၚ်တုဲ ကဵုဒါန်တရိုပ်ဖါပ်ဗ္စစၞခိုဟ်အိုတ်ရ၊ ရုဲစၞဗွဝ်ဖျာ, ရာန်စၞဗွဝ်ဖျာဟွံလေပ်တုဲ ဂစိုတ်သတ်မပ္တံစာၚ်အဒါကၠိက်ဗ္ၜေံ ၚုဲကသ္ပကုသဵုထပှ်အိုတ်ရ၊ ကုသဵုပရေၚ်ပြၚ်ဗစိုပ်ဂကူဏံဂှ် အရၚ်ညးချိုတ်အာတေံဟဂွံ, ဂွံဟွံမာန်ဟေၚ်ရ၊ ယဝ်ရစၞဗ္စဗွဝ်ဖျာဒုဟ်ဒန်မ္ဂး ထေက်ကဵုဂွံထိုက်ကဵုဂွံကီုရ၊ ဂွံကိုန်ဂစိုတ်ဟွံလောဲအှ်ေရ၊ မၞိဟ်ချိုတ်အာတုဲဂှ် ဟွံပြံၚ်အာဘဝတၞဟ်သ္အာၚ်ဏီတုဲ မၚ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိဇကုပွိုၚ်ထပှ်တ္ၚဲရ၊ ပေၚ်ထပှ်တ္ၚဲတုဲ ပြံၚ်အာဘဝတၞဟ်သ္အာၚ်ရ။ (ဣဝွံ မဒှ်ဟိုတ်တၞံတံမူလညးမသ္ပကုသဵုထပှ်တံဂှ်ရော)
လညာတ်ဗီုဂှ် ဒှ်ဂၠံၚ်ဟွံဍာံ။ −−−−−−−−−−−−−−−− ။ ဗွဲစၟတ်တုန် − အတိုၚ်မထေၚ်ခယျစောဲစပ်ဒၟံၚ်ဗီုဂှ်ဂှ် မၚ်မံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိဂေတ်ဂပဝ်− သ္ပဝ်− အာကၠုၚ်ဒၟံၚ်ဗဒါဲသ္ၚိတုဲ မၚ်မံၚ်ဗၞတ်ထပှ်တ္ၚဲဟွံသေၚ်၊ ဘဝကမ်မစဳရေၚ်ပြုပြေၚ်ကဵုဂှ် ဃောဂှ်ဟေၚ် မဒးပြံၚ်အိုတ်ရ၊ မၞိဟ်မဒးအာနရက်ဂှ် ကမ်ဂှ် မၚ်လဇဒၟံၚ်ဟွံသေၚ်၊ ဗိုတ်ကၠဟ်ဖျေံဏာလဝါဲဂှ်ဟေၚ်ရ၊ မၞိဟ်မဒးအာကတဵုဒှ်ပ္ဍဲဘုံပြိုတ်အသူရိကာဲ တိရစ္ဆာန်တံလေဝ် ဟွံပၠံအခိၚ်ဟွံဆိၚ်အခါတုဲ ဒးအာကတဵုဒှ်အဃောဂှ်ပၠန်ရ။
အတိုၚ်ပရေၚ်ကလောန်ကံကုသဵုဇကုမဆန်ၜန်လဝ်ဂှ် မၞိဟ်မဒးအာကတဵုဒှ်ပ္ဍဲဍုၚ်ဒေဝတဴသွဝ်တြဴဘုံလေဝ် ညှာမုက်ညှာမတ်ကလောကောဒေံတြေံတုဲ မၚ်စၟဳမံၚ်ပိုန်ကုသဵုညးတံဟွံသေၚ်၊ အကတဵုဒှ်ပ္ဍဲမသက်သၟိၚ်စုတိပြံၚ်အာဘဝဟေၚ်ရ၊ မၞိဟ်မၚ်စၟဳဒမံၚ်ဇိုၚ်ဂၠံၚ်ဇိုၚ်သ္ၚိတံဂှ်တုန်− ယဝ်ခါရနွံဒၟံၚ်ဍာံဍာံမ္ဂး − ဒှ်ညးအာစိုပ်ဘဝပြိုတ်ဟေၚ်ရဂှ် ပ္တေဟ်ဖျေံစိုတ်အိုတ်ညိ၊ သွက်ညးဂှ်ဂွံဒှ်တသိုက်ယိုက်ဒိုက်ထံက်ပၚ်ပြဟ်ပြဟ် လ္ပမၚ်ဒၟံၚ်စဵုကဵုပေၚ်ထပှ်တေံညိ။
သ္ပတံနူတ္ၚဲချိုတ်တုဲ ဗၞတ်ပရှ်မာန် ဒးပရှ်ဒးကၠောန်ဗဒှ်ကုသဵုအရၚ်ညးရ၊ ပတုဲကုသဵုအးအးကဵုဗၠးၜးဒုဟ်ဒဏ်တုဲ ဇိုန်ပိုန်ပြၚ်ဏာသွက်ပိုန်ကုသဵုဂှ်ဟေၚ် ဒှ်ပရေၚ်လညာတ်ဍာံဂၠံၚ်တြဴဍာံအိုတ်ရ၊ မၚ်မံၚ်ပေၚ်ထပှ်တ္ၚဲတုဲမှဂွံသ္ပကုသဵုပရၚ်ဂွံပြၚ်ဗစိုပ်ဏာဂှ် ဒှ်လညာတ်ဂၠံၚ်ဗၠိုက်ဟွံထိုက်က၆ုပၟိက်ကျာ်တံရ၊ ပၟိက်ကျာ်မ္ဂးဂှ် သ္ပကုသဵုကဵုဒါန်ပြဟ်ဍၚ်ခိုဟ်က္ဍၚ်ရ၊ ဆဂးဂှ် ဗက်အလိုက်အခိုက်ကၞာတမၠာ ဟွံစောဲစပ်ကဵုလညာတ်တမၠာတုဲ ပေၚ်ထပှ်မိက်ဂွံသ္ပဖန်ကေတ်ရ။
ကွေတ်ဂကူမည်ပိုဲလ္ၚဵုလ္ၚဵု နွံမွဲကွေတ်ပၠန်ဂှ် ဗၠေတ်လ္တူဗၠေတ်ရ၊ ချိုတ်ဗီုဏံရောၚ်ခိုဟ်, ချိုတ်ဗီုတေံဟွံခိုဟ် ဂးသာ်ဂှ်တုဲ စှ်ေစိုတ်ချိုတ်ဟွံခိုဟ်ဂှ် ၜက်သၞာံဂါံဗြဲဟေၚ် ဂွံပြေၚ်အပေါတ်ဒါန်သ္ပကုသဵုပရၚ်ရ၊ လ္ၚဵုဟွံဂွံသ္ပတုဲ ဗလးထောံလဂှ်ရ၊ ဥပမာ ပ္ဍဲလောကပိုဲဂှ် မၞိဟ်မွဲဒးရပ်ဏာအာပြိုက်ပ္ဍဲသ္ၚိစာတ်ခရိုၚ် အာကြိုၚ်လဝ်၊ မၞိဟ်ဂှ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံဗၠးပြဟ်ပြဟ် ဒးဂၠာဲဂၠံၚ်ဒးလံၚ်စုတ်သြန် ဒးဖန်ကဵုလာပ်ဗဇဴရ၊ ကဵုသြန်မာန်ဗၠး ဒးလေဝ်သက်သာစှ်ေအာရ၊ ဒးကလေၚ်နုက်နကဵုဝတ်လောကဂှ် ဒှ်လျိုၚ်ညးတၠခန္တတံရ။
ဥပမာသာ်လွာဂှ်ကီုရ− ဒတုံစှ်ေဘုံနရက်ကဵုပြိုတ် (အသူရိကာဲဂှ် လုပ်လၟိဟ်ပ္ဍဲဘုံပြိုတ်) ၜိုတ်ဂလာပ်တဲဒးနုက်ကဵုဝတ်ဓမ္မ သ္ပပိုန်ကုသဵုပြဟ်ပြဟ်ရ၊ သၟိၚ်ယီုစၟဳစၟတ်ဒၟံၚ်သတ်နရက်ဂှ် ဟိုတ်နူသ္ဂောံဇိုန်ပိုန်ပြၚ်ဏာကုသဵုစိ လဴထ္ၜးစပရူပရာကုသဵုဇကုဂွံသတိတုဲ ဗၠးအာအဃောဂှ်ရ၊ သ္ပကုသဵုကဵုဒါန်ဂတာပ်တဲဂှ် ဒှ်နုက်ကေတ်ညးမအာစိုပ်ဒဒိုက်တံဂှ်ရောၚ်။
ဂလာန်ဆက်စပ်ကဵုပြေၚ်ဇွကမ္မဋ္ဌာန် သ္ပကုသဵုဂစိုတ်တံဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ် ၝောံၝောံတံသၟးရပတုဲဒၟံၚ်တုဲ “စာၚ်ၝောံဂြဴတ္ၚဲတၟး” အကးဗုတိုန်အိုတ်ရ၊ မၞိဟ်မွဲဒးသၠာဲဒၟံၚ်, ဒးပြံၚ်ဘဝ, ထောံခန္ဓတြေံကေံခန္ဓတၟိဝွံ တုပ်တဴညံၚ်ရဴဇြုံသံက်ခၞော် လှာဲခၞော်ဂှ် ကော်ခဴစ ဗွဲဝေါဟာအရေဝ်အခြာဍုၚ်ကွာန်မ္ဂး “လမျီုအိုတ်ချိုတ်စုတိ”ရ၊ ဗွဲပရမတ်မ္ဂးဂှ် “ရုပ်နာံပၠိုတ်”မကော်ခဴစရ၊ ပ္ဍဲအရာဆက်စပ်ကဵုပြံၚ်ဘဝချိုတ်ရုပ်နာံမပၠိုတ်အာဂှ် အတိုၚ်ဓမ္မတာ “ကမ္မနိယာမ”ရ။
ဗီုဇကုကၠောန်ခၞံစဳရေၚ်ပြုပြေၚ်လဝ်ကံခိုဟ်ကံပရေံ ဟဂွံလဇအခိၚ်တုဲ ကံခိုဟ်ကဵုဖဵုခိုဟ်မ္ဂး ဂၠံၚ်တြဴဘဝခိုဟ်ဂှ် ဂွံအာကတဵုဒှ်လဝါဲဂှ်ရ၊ ကံပရေံကဵုဖဵုပရေံမ္ဂး ဂၠံၚ်တြဴပရေံမၞုံကဵုဒဒိုက် လပိုက်ကဵုအာဲမပ္တံအပါဲပန်ဂှ် ဒးအာကတဵုဒှ်လဝါဲဂှ်ရ၊ မၞိဟ်ချိုတ်အာတုဲဂှ် မၚ်မံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိထပှ်တ္ၚဲလေဝ်ဟွံသေၚ် ပေၚ်ထပှ်တ္ၚဲတုဲမှ ဂွံအာကတဵုဒှ်ပ္ဍဲဘဝတၟိလေဝ်ဟွံသေၚ်၊ လဝါဲဂှ်ဟေၚ် ဒးအာကတဵုဒှ် ပ္တေဟ်စှ်ေစိုတ်အိုတ်ညိ။
ဝတ္ထုပြိုတ်ဒ္စါံလက်ကဵုပန်လ္ၚီ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]တိရောကုဋ္ဋသုတ်ပေတဝတ္ထု ။ −−−− ။ နူကဝ်ပိုဲဏံ ကလေၚ်ရိုဟ်စှ်ေအာမ္ဂး ပ္ဍဲကဵုလ္တူဒ္စိတ်စှော်ၜါ(၉၂)ကဝ်တေံဂှ် ကျာ်တြဲမၞုံယၟု “ဖုဿ” ကတဵုဒှ်ကျာ်ရ၊ ကောန်သၟိၚ်ညးပိ မဒှ်ဒေံကျာ်တြဲတံဂှ် ပိုန်ဟာန်ဂြပ်ရတ်ဂမၠိုၚ် ပအပ်တဲဇိုက်ကဵုအမာတ်ဇၞော် တိုက်ဂြပ်ညးမကံက်အခေါၚ်ၚာၚ်ဂြပ်တံဂှ်တုဲ ကိစ္စအရာအိုတ်သီုဂှ် ဗကန်ဖျုန်လဝ်တၟံတၟံတၚ်ရ၊ ပအပ်ဂြပ်ရတ်ကဵုညးမရံၚ်စံၚ်ဂြပ်ရတ်, ဟီုဗကန်ဖျုန်လဝ်တၞဟ်တၞဟ်တုဲ ညးပိကေုာံဍိုက်သ္ကံအရၚ်ဗၞတ်မွဲလ္ၚီဂှ် လုကဴမွဲဝှ်ပိဂတု မၚ်မွဲသဳစှ်ပ္ဍဲဘာကျာ်တြဲရ။
ထံက်ကဵုဂလာန်တုဲ “သၠုဲသၠာဲထဝ်သြန်တံဂှ် ၜိုန်ရဟွံသၠးထောံပိုတ်ပိုတ်ကီုလေဝ် ဃောမၚ်မွဲသဳလ ယဝ်ရဟွံရပ်မ္ဂး ဒှ်မၚ်မွဲသဳစှ်ပြာကတ်ဒၟံၚ်ရောၚ်”ညးဇၞော်ပၟၚ်ဂြပ်, ပၟၚ်တိုက်ဂြပ်တံဂှ် ရိုဟ်ရိုဟ်စၟဟ်တ္ၚဲ ဍုန်တိုပ်ဗ္စဖျုၚ်ဒုၚ်သဇိုၚ်ခၟဳသၚ်မၞုံပဓာန်ကျာ်, ကေုာံကောန်သၟိၚ်ပိ သီုကဵုဍိုက်သ္ကံတွဳဝါရတံဂှ်တုဲ လွဳပရာဒုၚ်ကာကုသဵု နကဵုဇွောံမသြောံသ္ၚုစၞစသုၚ်ပုၚ်သွတံဂှ်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲကာလမရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်သဇိုၚ်ကုသၚ်မၞုံပဓာန်ကျာ်ဂှ် သွက်မၞိဟ်ဂွံဍုၚ်ပုၚ်သွမဒှ်ကလောကောဒေံသၟိၚ်တိုက်ဂြပ်ဇၞော် တော်လၟိဟ်သၚ်္ချာမၞုံလၟိဟ် − ဒ္စါံလက်ကဵုပန်လ္ၚီရ။
မၞိဟ်တၟောံပုၚ်− ဂြောဝ် − ပၟၚ်ဖဴဒ္စါံလက်ကဵုပန်လ္ၚီဂှ် ဒှ်တၞောဝ်ဒတောဝ်သၟိၚ်တိုက်ဂြပ်ဇၞော်အိုတ်ရ၊ ရဲပၟၚ်ဖဴဂမၠိုၚ်တံဂှ် စၞစသုၚ်ပုၚ်သွဍုန်လဝ်သွက်သၚ်ဂွံစသုၚ်ဂှ် ကၠာဟဂွံဗဂိန်ကဵုဒါန်ဏီ ဟိုတ်နူတဲဂံၚ်ပါၚ်ပြဟ်ဂှ်ရ− ရိုဟ်ရိုဟ်တ္ၚဲ ကောန်ဇာတ်ဇကုလေဝ် ဗ္စဖျုၚ်က္ဍိုပ်ပုၚ်ကၞုၚ်သွအိုတ်ရ၊ ဇကုဇကုလေဝ် စသုၚ်ထောံအိုတ်ရ။
ဟိုတ်နူစသုၚ်ဒးစၞပုၚ်သွကၠာနူကျာ် ကၠာနူခၟဳသၚ်တံဂှ်ရ− ချိုတ်အာနူဘဝဂှ်တုဲ ဒးနရက်ဒစိန်ဂၠက်ဒၟံၚ်ခရာဒ္စိတ်စှော်ၜါ(၉၂)ကဝ်ပြၚ်ပြၚ်ရ၊ ဟိုတ်နူတဲပြဟ်ပါၚ်ဂံၚ် ဟွံရံၚ်ဒုဟ်စိ ပ္ဍဲတံကဝ်ဏံဟေၚ် ကလေၚ်ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ်ပြိုတ်ဖအိုတ်တုဲ ဟွံမွဲကဵုစၞစသုၚ်ပုၚ်သွ ဒးဒုၚ်ဘယ်ကၞောဝ်ကၠောဝ်ဗျဵု ဒးဆဵုဒဒိုက်ဇၞော်ဇၞော်ရ၊ ကျာ်တြဲဖုဿသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်တုဲ ကျာ်တြဲတၞဟ်သ္အာၚ်ကတဵုဒှ်ပၠန်ဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်ကျာ် အာလ္ၚောဝ်ဂရၚ်ပ္တီသၟာန်ဇာန်အခိၚ်ဂွံစသုၚ်ဂှ်ရ။
ကာလအာလ္ၚောဝ်ဂရၚ်ပ္တီဂှ် “ယွံမၞးတံ ကာလကျာ်တြဲဂေါတမကတဵုဒှ်မ္ဂး သၟိၚ်အကံက်အခေါၚ်ဇၞော် မပိုၚ်ဂြပ်ညးကေၚ်ဒှ်လဝ်ကလောကောဒေံမၞးတံ ပ္ဍဲဘဝကၠာတေဴဂှ် ကၠုၚ်ကတဵုဒှသၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာတုဲ စိုပ်အခိၚ်ကဵုဒါန်ဘာရောၚ်၊ ပ္ဍဲကာလညးသ္ပကုသဵုကဵုဒါန်ဘာစရိုဟ်ဍာ်ပါ်ပရံကုသဵုမ္ဂး ညးဇိုန်ပိုန်ကဵုမၞးတံရ၊ ပ္ဍဲကာလဂှ် အိုဟ်တၟိုဟ်မိပ်စိုတ်ကုသဵုညးတုဲ မၞးတံဂွံစဂွံသုၚ်ပုၚ်သွအိုတ်ရောၚ်”ရဴသာ်ဝွံ ကျာ်သဗ္ဗညုဟီုထ္ၜးပျးလဝ်ဒိုဟ်ကဵုလဝ်အခိၚ်သွက်ဂွံစသုၚ်ဂှ်တုဲ ပြိုတ်ဂမၠိုၚ် မိပ်စိုတ်မှောဝ်ဇဴမြဟ်မြဴအဵုဇိုတ် ဟွံဝိုတ်ချပ်ဂြၚ်မၚ်စၟဳမံၚ်ပုၚ်သွစၞစသုၚ်ဗီုတၠုၚ်လအာ ညံၚ်ရဴတ္ၚဲယးဂတတေံ ဂွံစသုၚ်အိုတ်ဂှ်ကီုရ။
သ္ပတံနူဂွံမိၚ်ပယျးဒိုဟ်ကျာ်မကဵုလဝ်အခိၚ် ဆိၚ်လဝ်ကဵုသွက်ဂွံစသုၚ်ပုၚ်သွဂှ်တုဲ မၚ်ကၠုၚ်ခရာဂၠိုၚ်ကဵုကဝ်လၟိဟ်ကျာ်ပေၚ်အာဒ္စါံဇကုရ၊ စိုပ်အခိၚ်ကျာ်တြဲနာဲပိုဲဂေါတမကတဵုဒှ်ကျာ်တုဲ ပ္ဍဲကာလသၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာသ္ပကုသဵုကဵုဒါန်ကိုပ်ကၠာဂှ် ဟိုတ်နူဂွိုအ်ဇိုန်ပိုန်, ဟဂွံဇိုန်ပိုန်ပြၚ်ဏာသွက်ပိုန်ကူသဵုဂှ်ရ− ဟွံကလိဂွံသွက်အရၚ်ကုသဵုဂှ်ရ၊ စၟဳမံၚ်လုကဴကျာ်ဒ္စါံတုဲ တ္ၚဲဂှ်ဟွံဂွံကုသဵုဖဵုဒါန်ပၠန်ရ၊ ကာလဂှ် ပ္ဍဲအခိၚ်ဗ္တံဂှ် ဗရုရမျှာၚ်ကညာၚ်ကရေဲတိုန်ပ္ဍဲနန်တုဲ ထ္ၜးဇကုအိုတ်ရ။
သၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာလေဝ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ဗရုရမျှာၚ်ဂပ်ဝ်ဖေက်ဂၟံက်ဗွဲမလောန်တုဲ ပြာပ်အာဇရေၚ်ကျာ်တြဲသၟာန်ဇာန်လ္ၚောဝ်ပ္တီပရူပရာတံဂှ်ရ၊ ဒဒှ်ပရူပရာဟိုတ်ဖဵုဂှ် ကျာ်တြဲသ္ဂောံမိၚ်ကေတ်တုဲ တွံထ္ၜးကဵုသၟိၚ် သွက်ဂွံသ္ပကုသဵုကဵုဒါန်မွဲဝါပၠန်ရ၊ တွံထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်တြဴထဴပလသၟိၚ် ဂွိၚ်ဖေက်ပြိုတ်ဂမၠိုၚ်သှ်ေၜက်ဆက်ဒှ်အာဒဒိုက်ရ၊ သွက်ဂွံသ္ပကုသဵုကဵုဒါန်မွဲဝါပၠန်ဂှ် သၟိၚ်ယဵုဒုၚ်ကေတ်အသံကျာ်ရ၊ ကာလဂှ် သၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာကလေၚ်သ္ပကုသဵုကဵုဒါန်ပိဏ္ဍပါတ်ယာတ်ဂၠးသ္ၚာသွဝ် ကုသၚ်မၞုံပဓာန်ကျာ်သဗ္ဗညုရ။
ကာလသၟိၚ် ဇိုန်ပိုန်ပြၚ်ဏာကုသဵုဂှ် ပြိုတ်ဂမၠိုၚ်မိပ်စိုတ်အိုဟ်တၟိုဟ်တုဲ ဒုၚ်ကေတ်သာဓုကာ ဂြုဂြုဂြီုဂြီုအိုတ်ရ၊ အလုံပြိုတ်ဂမၠိုၚ်ဒ္စါံလက်ကဵုပန်လ္ၚီ(၈၄၀၀၀) ပ္ဍဲဘဝကၠာတေံ ကေၚ်ဒှ်လဝ်ကလောကောဒေံသၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာတံဂှ် ဟိုတ်နူဂွံအိုဟ်တၟိုဟ်ကေတ်သွက်ပိုန်ကုသဵုးကဵုပြၚ်ဏာ သ္ဂောံဒုၚ်ကေတ်ပိုန်သမ္ပတ္တိဍာ်ဒိပ်ပုၚ်သွစၞဒိပ်ဗွိုက်လတက်ကြိယာဗာညံၚ်ရဴကောန်ဒေဝတဴတံကီု ကတဵုဒှ်အိုတ်ရ။
ပြိုတ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ်လေဝ် မၚ်စၟဳကၠုၚ်သွက်ဂွံစပုၚ်သွ သွက်ဂွံတိတ်ဗၠးနူဒဒိုက်တၞဟ်တၞဟ်သာ်တံဂှ် စိုပ်လက်ထက်ကျာ်တြဲပိုဲဟေၚ် ညးဇိုန်ပိုန်ကုသဵု သ္ဂောံဒုၚ်ကေတ်သာဓုကာတုဲ တိတ်ဗၠးအာနူဘဝပြိုတ်အိုတ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ဒၟာနူဗက်အလိုက်ကံစသုၚ်ဒးစၞပုၚ်သွက္ဍိုပ်ပုၚ်ကၞုၚ်သွကၠာနူကျာ် ကၠာနူခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ချိုတ်အာဒးနရက်စိန်ဂၠက်ဒၟံၚ်လုကဴဒ္စိစှော်ၜါ(၉၂)ကဝ်၊ ဗၠးနူနရက်ဝိပက်ဗက် ဒှ်ဒၟံၚ်ပြိုတ်ကၞောဝ်ကၠောဝ်ဗြဵုခရာကျာ်ဒ္စါံဇကု ဒးဖေက်ဒုဟ်ခိုဟ်ကွေံကွေံရောၚ်။
- ဂြၚ်သၚ်, ဂြပ်ကျာ်၊ ပုၚ်သွဍာ်၊ ပဆာ်ပၠောပ်ပ္ဍဲဗုၚ်ညိ။
ဂြပ်သၚ်, ဂြပ်ကျာ်၊ ၜိုန်ဟဳဍာ်၊ သာ်လဵုပဖျဴညိ။
က္ဍိုပ်ပုၚ်ကၞုၚ်သွ၊ ဘိုအ်လဝ်ရ၊ ပစကၠာသၚ်ညိ။
ဍောတ်ဇၞော်ဟွံဟီု၊ ညးအိုတ်သီု၊ ဂြိုဟ်တီုဒးချိုတ်ဂိ။
ပါၚ်ဂံၚ်တဲပြဟ်၊ ပကဵုဒှ်၊ စၟဟ်ညးဝေၚ်ပါဲညိ။
ကဵုဒၠောံဗတောန်၊ ဒးဝေတ်ဖျောန်၊ ကောန်အံက်ဂးယာဲမိ။
ဂြပ်သၚ်တုပ်ဂျိ၊ ပစညိ။ ဒမၠိဒးဝေၚ်ပါဲ။
က္ဍိုပ်ပုၚ်ကၞုၚ်သွ၊ ကၠာကျာ်ရ၊ ပစညိမၞးတံဟိုဲ။
က္ဍိုပ်ပုၚ်ကၞုၚ်သွ၊ ကၠာသၚ်ရ၊ ပစညိမၞးတံဟိုဲ။
က္ဍိုပ်ပုၚ်ကၞုၚ်သွ၊ ကၠာယဲဣတ၊ ပစညိကောန်တံဟိုဲ ။
လၟိဟ်ကျာ်ဒ္စါံဇကုတံဂှ်
ဖု − ဝိ − သိ − ဝေ၊ က − ကော − က − ဂေါ ။
ဖု−ဂှ် ကျာ်တြဲဖုဿ ။
ဝိ−ဂှ် ကျာ်တြဲဝိပဿိ ။
သိ−ဂှ် ကျာ်တြဲသိခဳ ။
ဝေ−ဂှ် ကျာ်တြဲဝေဿဘူ ။
က−ဂှ် ကျာ်တြဲကကုသန် ။
ကော−ဂှ် ကျာ်တြဲကောနာဂီု ။
က−ဂှ် ကျာ်တြဲကဿပ ။
ဂေါ−ဂှ် ကျာ်တြဲဂေါတမ ။
ဂြပ်သၚ်ဂြပ်ကျာ် ဒးဖေက်ဂၠိုၚ်ကဵုသာ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ဗက်အလိုက်ကံ၊ ကၠာသၚ်တံ၊ သာ်ဏံစသုၚ်လဝ် ။
ချိုတ်ဒးနရက်၊ စှ်ေစိန်ဂၠက်၊ ဗက်ရိုဟ်ဂၠိုၚ်ကဵုကဝ် ။
ဒ္စိတ်စှော်ၜါပြၚ်၊ ဂိလောန်က္ဍၚ်၊ သၟိၚ်သၚ်တွံစွံလဝ် ။
ဗၠးနူနရက်၊ ဝိပက်ဗက်၊ မံၚ်ဂြက်ဂၠိုၚ်ကဵုကဝ် ။
ဒှ်ပြိုတ်ဆဵုကၞောဝ်၊ ဒးအေၚ်ကၠောဝ်၊ ဇွောဝ်ယာံဟီုတသဝ် ။
လၟိဟ်ကျာ်လောန်စဴ၊ ဂၠိုၚ်ကွေံအဴ၊ ဒုၚ်တဴဒုဟ်နွံဗဝ် ။
ကျာ်ဒစာံဂး၊ ပြိုတ်ဟွံဗၠး၊ ဒးသၟာန်ဂၠာဲဇံသဝ် ။
ကဵုပယျးဒိုဟ်၊ လဴဗြိုဟ်ဗြိုဟ်၊ ရိုဟ်တုဲသမ္တီလဝ် ။
ဂွံစဂွံသုၚ်၊ ဍာ်,သွပုၚ်၊ စၟဳဒုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုကဝ် ။
ကျာ်ဂေါတမ၊ ဒှ်ပၠန်ရ၊ လောကပိုဲတမ္ညဝ် ။
သၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာ၊ ကဵုဒါန်ကၠာ၊ ၜါဝါကျာ်တွံလဝ် ။
ကၠာဟွံဇိုန်ပိုန်၊ ဝိုတ်ဒှ်တိုန်၊ ပြိုတ်ဆိုန်ဗြုတသဝ် ။
ကရေဲကညာၚ်၊ ကဵုရမျှာၚ်၊ မိၚ်ပါၚ်ဖေက်ဇတဝ် ။
ကျာ်ဟီုတွံထဴ၊ ကဵုဒါန်ကြဴ၊ တုဲအဴဇိုန်ကဵုလဝ် ။
ပြိုတ်ဒုၚ်သာဓု၊ မိပ်ဂြုဂြု၊ ပါၚ်ဗြုမိၚ်တမ္ညဝ် ။
ဗၠးနူဒဒိုက်၊ ဂွံပိုန်ဘိုက်၊ သိုက်တုပ်ညံၚ်ဍုၚ်သွဝ် ။
ပုၚ်ဒိပ်ဍာ်ဒိပ်၊ ရှ်ဇိပ်ဂၠိပ်၊ ဂွံမိပ်သီုကျိုၚ်ကျဝ် ။
ပြိုတ်ဒစာံလက်၊ ပန်လ္ၚီဖက်၊ ကြက်တုပ်ညံၚ်အဆေဝ်သွဝ် ။
ကျာ်ပိုဲတွံလဝ်၊? မိၚ်အံသဝ်၊ ဖျဝ်စိုတ်ကလၚ်ညိ။
- သွက်ဂွံသမ္တီ။ −−−−−− ။ ပရေၚ်အခိုက်ကၞာဗုဒ္ဓဘာသာပိုဲဂှ် ဆက်ဆေန်ကၠုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုကဝ်ရ၊ ပ္ဍဲအရာစပ်ကဵုကိစ္စပွမပါ်ပရံကုသဵုဇိုန်ပိုန်ကဵုဏာဂှ် သွက်ဂွံစွံသတိခိုဟ်ကွေံကွေံရ၊ ပ္ဍဲတဝှ်ပြကိုဟ်ကျာ်ဂှ် ဆဵုညာတ်တဝှ်အဋ္ဌကထာ “ဥပရိဏ္ဏာသဒက္ခိဏာဝိဘၚ်္ဂသုတ်” တေံရ၊ ပ္ဍဲသုတ်ဝွံ ကလောကောဒေံလၟမွဲစုတိအာတုဲ အာကတဵုဒှ်ဒၟံၚ်ပြိုတ်ရ၊ ရန်တၟံကဵုပြိုတ်ဂှ်တုဲ သ္ပကုသဵုကဵုဒါန်ကုခၟဳဟွံမွဲကဵုသဳလ သိက္ခာပိုဒ်မွဲဇကု (ခၟဳပ္တောံမွဲဇကု) ဗၞတ်ၜါဝါရ၊ (ပုဂ္ဂလိကဒါန)
ကဵုဒါန်ဗၞတ်ၜါဝါတုဲ ၜိုန်ရဇိုန်ပိုန်ပါ်ပရံရန်တၟံဗယာပ်ဏာကုသဵုဂှ်ကီုလေဝ် ညိညဓဝ်ဟွံကလိဂွံဖဵုဍေံရ၊ ပ္ဍဲကာလထပ်ကဵုပေၚ်ပိဝါဂှ် ပြိုတ်ဂှ် ကရေဲကညာၚ်တိုန်သာ်ဝွံရ၊ “ဂြပ်အဲဂှ်ဒုဿဳလဇၞော် ပၠံၚ်ၜးကေတ်ရ” ဂးတုဲ သီုကဵုစိုတ်ဟွံမိပ်ဂှ် ကရေဲတိုန်ကြေဟ်ကြေဟ်ရ၊ ဟိုတ်နူကဵုဒါန်ပူဂဵုခၟဳဒုဿဳလဟွံမွဲကဵုသိက္ခာပိုဒ် ဒ္ဂေတ်သဳလစိ− ၜိုန်ရဇိုန်ပိုန်ပြၚ်ဏာကုသဵုကီုလေဝ် သွက်အဘိုအ်အဲဂွံဂွံဂှ် ဟွံမွဲတုဲရ၊ ညိဂွိုအ်ရဗှ်ေတံ, မမိက်သ္ဂးရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− ပ္ဍဲကာလလၟုဟ် ညးလ္ၚဵုဂမၠိုၚ် ရန်တၟံကဵုကလောကောဒေံမိမစုတိအာတုဲ သ္ပပိုန်ကုသဵုကဵုဒါန်ရ၊ ပူဂဵုကဵုဒါန်ညးတၠဒါန်ဂမၠိုၚ်ကီု ၊ ပူဂဵုဒၟုၚ်ဒါန် ညးဒုၚ်ဒါန်ဂမၠိုၚ်ကီု ဗွဲကိုပ်ကၠာ သဳလဇကုမဒးသ္အးဇ္ၚးသီုညးၜါလပါ်ရ၊ ညးတၠဒါန်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် ဒးဒဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်ဍောၚ်ဓဝ်သဳလဗွဲကိုပ်ကၠာရ။
ပူဂဵုတၠဒါန်တံဂှ်ကီု၊ ပူဂဵုဒၟုၚ်ဒါန်တံဂှ်ကီု၊ ယဝ်ရသဳလသ္အးဇ္ၚးဒၟံၚ်မ္ဂး သ္ဂောံကဵုဒါန်ကုပူဂဵုမၞုံကဵုသဳလသ္အးဇ္ၚးဂမၠိုၚ်တုဲ ပါ်ပရံဇိုန်ပိုန်ဏာကဵုကုသဵုဂှ်ရောၚ်၊ အခေါၚ်ကလိဂွံအရၚ်ဇကုနွံဒၟံၚ်ရ၊ ဂွံကဵုပြၚ်ဏာစရၚ်ကုသဵုသာ်ဏံတုဲ သ္ဂောံဒုၚ်စသိုၚ်တသိုက်ဂတမတ်မာန်ဂှ် ထေက်ကဵုဒးပသတိဇၞော်ဇၞော်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ရန်တၟံကဵုညးမစုတိအာတုဲ သ္ပကုသဵုကဵုဒါန်“မတကဘတ္တ” ပုၚ်သွသွက်ညးဂစိုတ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံဂွံမာန် စကာညာန်ဘာန် ဒးလေပ်ကေဝ်ၜတ်ရံၚ်နကဵုညာန်ဇကု ပ္တိုန်သၠဒကေဝ်ညာန်ဇကုတုဲ “ဂြပ်လေဝ်အိုတ် ဂတလေဝ်ပိုတ်”ဂှ် လ္ပကဵုဂွံဒှ်ညိ။
ပ္ဍဲအရာသ္ပကုသဵုဂစိုတ်ဂှ် ပူဂဵုဒၟုၚ်ဒါန်ကဵုတၠဒါန် နွံပဓါန်ဇၞော်သီုၜါလပါ်ရ၊ ဇၞော်သီုၜါလပါ်ဂးကီုရ၊ ပူဂဵုဒၟုၚ်ဒါန်ဟေၚ် တၟေၚ်ဂုန်သဳလသဳလဒးနွံဒးသ္အးဇ္ၚးလောန်နူပူဂဵုတၠဒါန်ဏီရ၊ ပူဂဵုဒၟုၚ်ဒါန်တံဂှ် ဒှ်ညးမဟံၚ်ပြာ်ကဝါ်ပ္တိုန်ညးတၠဒါန်ဂမၠိုၚ်တုဲ အဘိုအ်ညးမလောန်စဴအာဘဝဂတတေံ သွက်ဂွံဂွံဏာကုသဵုပရၚ်ဘိုၚ်ပြၚ်ဗစိုပ်ကွေံကွေံအိုတ်ညိ။
အရထဂုဏ်သၚ်အဥ္ဇလိကရဏဳယ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၈) ဘဂဝတော၊ ဒဒက်− တဴကဵုကျာ်တြဲ ပြဲဝိသေသတၠပိုန်− ပိုည်− တြဴပြကာ။ ဨသဨသောသာဝကသံဃော၊ ၚ်− ဂကောံသၚ်ကလၚ်ဂလာန်ကျာ်တြဲဗွဲဆောဒှ်ပန်တၞဟ် ပၠန်နွံသ္ဍာံဒ္စါံပြကာဝွံ။ (မွဲနဲပၠန်− ၚ်− ဂကောံသၚ်ကွးကလၚ်ဗက်ဗွဲသက္ကစ္စအရဳယဒ္စါံသာ်ဝွံ။) အဥ္ဇလိကရဏဳယော။ စိုန်− ထေက်ကဵုရှ်ေသှ်ေဖျေံက္ဍိုပ်ကလံပၚ်ခၠံသၟိပ်တဲရ။ စိုန်− ဒှ်ဋ္ဌာန်ဒၟုၚ်ဒုၚ်ပၚ်သၟိပ်တဲရ။ )
- သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်။ −−−−− ။ ဂုဏ်အဥ္ဇလိကရဏဳယမ္ဂးဂှ် − စှ်ထ္ၜး− စၞောန်ထ္ၜးအရထမတွံဂး ထေက်ကဵုသ္ပပွမပၚ်ခၠံသၟိပ်တဲ, ဒှ်ဌာန်န်ဒၟုၚ်ဒုၚ်ပၚ်သၟိပ်တဲရ။ [အဥ္ဇလိကရဏဳယ၊ အဥ္ဇလိ− ကရဏဳယ၊ အဥ္ဇလိ−ပွမဒှ်ဒၟုၚ်ဒုၚ်ပၚ်ခၠံသၟိပ်တဲ၊ ကရဏဳယ၊ ထေက်ကဵုသ္ပ။ ]
ဂကောံအရဳယသၚ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒှ်ညးဒးဒုၚ်လ္ၚောဝ်ပၚ်တဲ၊ ဒှ်ညးဋ္ဌာန်ဒၟုၚ်ဒုၚ်ပၚ်ခၠံသၟိပ်တဲအလုံလိုက်မွဲ မဒးရှ်ေသှ်ေအဲပရဲရ၊ သတ်မၞိဟ်ဒေဝတဴဗြမှအိန်ဗြီုလဵုမွဲဟွံဟီု ကလောန်ပြဝပွမယိုက်ပၚ်ခၠံသၟိပ်တဲ အဲပရဲရှ်ေသှ်ေဖျေံက္ဍိုပ်စိုပ်တိ လုက်ကၞဳအိန်ရဳပဂေါဝ်ဇြုၚ်ဗွဲမလျုၚ်သ္ဍိုက် ယိုက်ပၚ်တဲခၠံသၟိပ်တဲ နဲဍောၚ်ပ္ကဴဒကှ်တိုန်စွံပ္ဍဲကၞေၚ်တုဲ လ္ၚောဝ်သ္ပပူဇဴရှ်ေသှ်ေရဴဂဴအိုတ်ရ။
အခိုက်ကၞာယေန်သၞာၚ်ဂကူရာမညပိုဲဂှ် ဂဗဆဵုဒးခၟဳသာမဏဳပ္ဍဲအကြာဍုၚ်ကွာန်ဒၞာဲဋ္ဌာန်ဒးရး ဗၠးယှုက်ယှုက်ယှုဲယှုဲတုဲ ကေတ်ပရဲကုသဵုနကဵုတဲ လ္ၚဵုဒတဴ, ဂဇံ, ဂဇုန် ဖ္ဍုန်လပုဟ်တဲသၟိပ်တဲလ္တူဒလာၚ်ကၞေၚ် ပၚ်တဲလ္ၚောဝ်ရှ်ေသှ်ေဖျေံက္ဍိုပ် နွံဒၟံၚ်ကီုရ၊ ပါဲဂွံပါဲအာသ္ၚောဲသ္ၚောဲညိ၊ စှ်ေနူယာန်သၠၜါဂွံစှ်ေထောံ၊ သၠောဝ်ပ္တိတ်ဒၞပ်ဂွံသၠောတ်ထောံ နွံဒၟံၚ်ကီုရ၊ လ္ၚဵုဂါရဝမ္ၚဵုဍိုက်ပေၚ်, လ္ၚဵုပၠေၚ်ထောံရောံဒညဂါရဝဟွံမွဲ နွံဒၟံၚ်ဟွံအောန်ရ။
ကလောန်ပြဝသ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ပၚ်ခၠံသၟိပ်တဲနူအဝဲက္ဍိုပ် စိုပ်တိလိုက်ကၞဳဂှ် ဒှ်ကလောန်မၞုံကဵုကျာ်သြဳ, ဂကောံသၚ်အရဳတံဒှ်ဋ္ဌာန်ဒၟုၚ်ဒုၚ်ကေတ်ထေက်ကြိုက် ထိုက်တန်ကွေံကွေံရ၊ ခၟဳသၚ်ပုထုဇန်တန်တဴပ္ဍဲဒ္ဂေတ်တံဂှ်တုန် − ဂုန်သဳလသမာဓိပညာ ထေက်ကဵုဒုၚ်ခၠံသၟိပ်တဲ အဲပရဲရှ်သှ်ေမွဲဂတှ်ဍောတ်, မွဲဍောတ်ကလောတ်ဟွံမွဲမ္ဂး− ဟိုတ်နူမၞိဟ်ဂမၠိုၚ် သ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴကဵုဇကုဂှ်ရ− အကွက်ဇကုဇြိုၚ်လ္တူဇြိုၚ်, ဇြိုၚ်ကၠုၚ်ကဵုဇကုဗွဲမလောန်ရ၊ ဇြိုၚ်ကၠုၚ်ကဵုဇကုဂှ် ဂါထာသၟဝ်ဝွံ အတိုၚ်မကၠုၚ်ပ္ဍဲပြကိုဟ်ဝိသုဒ္ဓိမဂ်တေံ ဒှ်ဂါထာထေက်ကဵုဂွံသံဝေဂခိုဟ်တဴဗွဲမလောန်ရောၚ်။
- ပိဏ္ဍောပိဿအယောဂုဠော၊ အယောပဋောဝစဳဝရံ ။
- ဝိဟာရော အယောကုမ္ဘဳဝ၊ သတ္တိဝေဓောဝအဥ္ဇလိ ။
အဿ၊ ဒဒက်−တဴကဵုခမဳသဳလဟွံသ္အးဇ္ၚးတံဂှ် ။ ပိဏ္ဍောပိ၊ ၚ်−ပုၚ်သွစၞဘောဇိုန်, လၟိုန်ထာဝရ, ညးသ္ပကုသဵု, ဒကာတံမကဵုလဝ်ဒါန်ကီုလေဝ်။ အယောဂုဠောဝ၊ စိုန်− တုပ်ကဵုပသဲကလောံ, ပ္ဍဲ−မ္ၚးတူတၠာဲ, ဍာဲဍာဲဂြၚ်ဂြၚ်, လၚ်လၚ်ဂဵုဂဵုကီုရ။ စဳဝရံ၊ ၚ်−သ္ၚာဗွိုက်, ဗိုက်လတက်ကၠေံလဝ်, ဆေဝ်ဒဝ်ဂဝဂလေံ။ အယောပဋ္ဋောဝ၊ စိုန်−တုပ်ကဵုဂတှ်ေပသဲ, ဂၠးပသဲတူတၠာဲဂဵုဍာဲဒၟံၚ်ကီုရ။ ဝိဟာရော၊ ၚ်−ဘာဒၞာဲမံၚ်, ဂအံၚ်ခမဳသၚ်, ဂဇံ, တၚ်, ဒတဴ, ကွာ်၊ ဗၠးဍာ်တ္ၚဲဗြဲ။ အယောကုမ္ဘဳဝ၊ စိုန်−တုပ်ကဵုနုၚ်ပသဲ, ကၠာၚ်ပသဲဍာ်ဂြၚ်၊ ဂဵုလၚ်ဒၟံၚ်ကီုရ။
အဥ္ဇလိ၊ ၚ်− မလ္ၚောဝ်ဒၟံၚ်ဂြုဂြုဂြီုဂြီု ဗီုညးဗီုအဲ, ဂၠိုၚ်နဲမိပ်မြဟ်, စိုတ်ဂှ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်, ယိုက်ပၚ်သၟိပ်တဲ, အဲပရဲရှ်ေသှ်ေ, ဖျေံက္ဍိုပ်သ္ပဝတ်။ သတ္တိဝေဓောဝ၊ စိုန်−တုပ်ကဵုဗၞုဟ်သ္ကေက်, ၚေက်ပလေဲဖျဴ, ဂတ, ကြဴဗိုၚ်လဝ်, ဓဝ်ကဵုကောန်သိုဟ်, လှိုဟ်ထပက်ဖျေံဏာကီုရောၚ်မိဂ္ဂး ။
ထပိုဲခမဳလဵုမွဲဟွံဟီု ယာံခါရသဳလဇကုဇကုဟွံခိုၚ်ကၠိုက် ဟွံဍိုက်ပေၚ်ကဵုဒ္ဂေတ်သိက္ခာပိုဒ်မ္ဂး သွက်ဂွံဒၟံၚ်အာပ္ဍဲဒဒှ်ခမဳသာမဏဳဂှ် ညိဓဝ်ဟွံထေက်ကြိုက်ဟွံထိုက်လးလးရ၊ ဒဒှ်ခၟဳမ္ဂးဂှ် ရန်တၟံလဝ်လာပ်ဇၞော်မတွံဂး လၟောဝ်အဂ္ဂသာဝကမဟာသာဝကလၟောဝ်ကျာ်ဗောဓိသတ်ကဵုသွက်ဂွံဂွံနိဗ္ဗာန်ပြဟ်ပြဟ်ရ၊ (ထပိုဲသာမဏဳတံလေဝ် လုပ်လၟိဟ်ဖအိုတ်ရ၊) ။
ဘဝထပိုဲခမဳဝွံ ထေက်ကြိုက်ကဵုဒှ်ပူဂဵုသပ္ပရိုဟ်ညးမဍိုဟ်ကေက်စဳကၠးပ္ဍဲဒ္ဂေတ်ဝိနယ် ညးမဇအိုန်ဇရကဵုဘယ်သံသာဟေၚ်ရ၊ ဘဝခမဳသာမဏဳတံဂှ် ထေက်တန်ကဵုညးထၟိက်ညးမိက်ဂွံတိတ်ဗၠးအာနူဍိုက်ပၠက်တဏှာတုဲ ဆဒှ်ကဵုဒှ် ဒၟံၚ်အာပ္ဍဲဘဝကောန်ကျာ်သာကျဝၚ်နဒဒှ်ဘဝခမဳသာမဏဳဟွံဂပ်ဝ်အှ်ေရ။ ညးလ္ၚဵုမဒၟံၚ်ထောံသံၚ်သံၚ်ဗြံၚ်ဗြံၚ်တံဂှ် ဟွံထေက်တန်ကဵုသာသၞာလးလးရောၚ်။
ပ္ဍဲကာလလၟုဟ်ပၠန်လေဝ် အရေဝ်ဟီုဂးစအကြာဍုၚ်ကွာန်ဂလာန်အပြောံမ္ဂး “ဟွံခိုဟ်ပလံၚ်ဘာ, မြဘာလ္ပရာန်, မြဘာလ္ပရာန်၊ ကွးဘာလ္ပပဂၟါန်”ဂှ် ပါဒၟံၚ်ပ္ဍဲသၟန်ပါၚ်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်တုဲ “မၞိဟ်ဟွံလုပ်အသုၚ်, ပုၚ်ဂၠိုၚ်တှ်ေဂျိုၚ်၊ မၞိဟ်မူသာ်ဟွံသေၚ် ကေၚ်ဒှ်လဝ်ကမၠတ်ကမၠမတာဇၞော်တံဂှ်” ဆေၚ်စပ်ကဵုညးဆေၚ်စပ်ကဵုအဲ ဗတိုက်ဖအောဝ်ထဴပလကဵုတိတ်သ္ပခၟဳသာမဏဳအိုတ်ရ၊ ဒၞာဲလ္ၚဵုလ္ၚဵု ဂွံဆဵုညာတ်ဒၟံၚ်ကီုရ၊ မၞိဟ်ဆဒှ်ကဵုဒှ် ဂြဟ်ကဵုတိတ်သ္ပခၟဳသာမဏဳတံဂှ် “တုပ်တဴညံၚ်ရဴအိက်ဏှိၚ်ပသဲ, စထောံပလီုပလာ်ထောံပသဲ”ကီုရ။ ( ပြကိုဟ်ဝိသုဒ္ဓိမဂ်ကၞပ်မွဲ−ဇေန်−၅၄−ဂှ် နွံဒၟံၚ်စုဏ္ဏိယတုဲ ဂါထာဝွံ ဆန်ဗဒှ်လဝ်ရောၚ်ထေၚ်)
သာသနာဗုဒ္ဓဘာသာပိုဲဂှ် ညးမဒှ်ဗော်ဗုဒ္ဓဘာသာလ္ၚဵုလ္ၚဵုတံဟေၚ် ပလီုပလာ်ဖဍိုန်ကၠေံဇြဟတ်တုဲ မၞိဟ်ဗီုဗီုဂှ် မၞိဟ်အဇာဂှ်ဂှ်၊ ၜိုန်ရတိတ်သ္ပထပိုဲခမဳပ္ဍဲသာသနာကျာ်ကီုလေဝ် သွက်ဂွံသက်သာဗၠးဘဲပ္ဍဲဘဝဂတတေံဟွံမွဲလးလးရ၊ ဒၞာဲလ္ၚဵုလ္ၚဵု ဂွံဆဵုဂွံမိၚ်ကေတ် နွံဒၟံၚ်ကီုရ၊ ကလောကောဒေံမိမ လညာတ်ဗၠေတ်လညာတ်ဂၠေံလညာတ်က္ဍန်တံဂှ် ဂလာန်ဗီုဗီုဏံလေဝ် ဗတိုက်ဖအောဝ်ထဴကဵုသ္ပထပိုဲခၟဳပၠန်ရ။ (ကၠောန်စဟွံမာန်ပလကျာ်၊ သာ်ဏံလေဝ် ထဍေၚ်ပ္တိတ်ပၠန်) ။
“ဗှ်ေတံဒၟံၚ်ပ္ဍဲခရှ် ဗဒှ်သ္ၚိဋ္ဌာန်တုဲ မံၚ်ထောံဟေၚ်ဟေၚ်ဟဟ်ဟဟ် ဒှ်ညံၚ်ခ္ဍာ်ကဵုဒူဒူမ္ဂး ကဵုဒဒိုက်ခ္ဍိုက်မုက်ညးသ္ကံဏောၚ်၊ ကလိလောန်ကၠောံဂဗုတ်ရာဇာဝတ်မ္ဂး ဒးပၠောပ်ခရိုၚ်ဒးကြိုၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိစာတ်တုဲ ဒှ်ဒဒိုက်ဗွဲစၟတ်သီုညးသီုအဲဏောၚ်၊ ကလောန်ကၟိတ်လဵုမွဲဟွံမွဲပၠန်မ္ဂး ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ကၠောန်စဟွံမာန်, ဂစာန်လွဳဟွံဒှ်, ဂၠာဲဂြပ်ဟွံလေပ်, ဂယိုၚ်လမျီုဝါတ်, မုက်မတ်ကောန်ဗြဴဟွံကြောံဍာတ်မ္ဂး အာတိတ်သ္ပထောံခၟဳသာမဏဳပြဟ်ပြဟိခိုဟ်ရ ” ။
“ဗ္စကောန်ဗြဴလေဝ်ဟွံမာန်, ဂၠာဲပိုန်ဟာန်လေဝ်ဟွံဒှ်, လၞုဟ်မံၚ်ဂလိုၚ်ဏံဏီ၊ ယဝ်ရတိတ်သ္ပထောံခမဳသာမဏဳမ္ဂး− ဂွံစသုၚ်ဖဲဖဲလှဲလှဲလးလး မုဟွံဒးဂွိၚ်ဂွါဲရ၊ မုကလောန်ဟွံဒးကၠောန်တုဲ ဒုၚ်ဖျေံက္ဍိုပ်ပၚ်တဲကဵုညးတၞဟ်ရ၊ ဒုၚ်စကျာ်ကဵုခၟဳထေရ်ဇၞော် ညးကော်သ္ပကွးလေဝ် ဗက်အာ၊ ကေတ်လပါ်သာလေဝ်တုဲဒၟံၚ်ရ၊ ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ်ရ− ရပ်လံၚ်အ္စာတၠသ္ပညးဇၞော်ဂိုန်တုဲ ဒၟံၚ်အာစဵုကဵုချိုတ်ရ၊ အး − အာ− အာသ္ပထောံခမဳသာမဏဳအိုတ်ညိ” ။
နကဵုဂလာန်အထေၚ်သဝ်အထေၚ်သောဲ အထေၚ်ဍောတ်ကဵုဘဝသာသနာဂှ် ညးလ္ၚဵုပတိုၚ်ဖအောဝ်ထဴပလကဵုသ္ပခမဳသာမဏဳတုဲ စၟဳစပိုန်ညးတၞဟ်အိုတ်ရ၊ ကေတ်ဂဟံက်တက်ဂယံက်ကဵုသာသနာတုဲ တိတ်သ္ပခမဳသာမဏဳကေတ်ဂၠံၚ်သက်သာတုဲ လသာထောံသ္ၚိဋ္ဌာန်ထောံကွာန်ထောံသ္ၚိ ကလိဂွံဘဝဂကူဂှ် ဟွံဒှ်ညးယိုက်ဒိုက်သာသနာရ၊ (မိက်ဂွံစဖဲသွံရာန်ဗၞိက်၊ မိက်ဂွံတိက်ဖဲ သ္ပလကျာ်” စိုပ်အာဍာ်ဂစိုတ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− မၞိဟ်ထဴဖအောဝ်ကဵုဒးဒုၚ်တံဂှ် စၚ်ခြၚ်နကဵုညာန်ပညာဇကုဇကုတုဲ နကဵုဒ္ဂေတ်သဳလသိက္ခာပိုဒ်ဂှ် ယိုက်ဂၠေၚ်ဂလေၚ်သာသၞာဟွံမာန်, မၚ်မွဲဝိနဲကျာ်ဟွံသၟဟ်ရထ − သ္ပဇြိုၚ်ဇြိုၚ်ဟွံမာန်မ္ဂး− ၜိုတ်မံၚ်ထောံပ္ဍဲသ္ၚိဇကုဇကု ဟွံဒှ်လးလးရောၚ်။
အရထဂုဏ်သၚ်အနုတ္တရပုညက္ခေတ္တ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၉) ဘဂဝတော၊ ဒဒက်− တဴကဵုကျာ်တြဲဝိသေသ တၠပိုန်တြဴပြကာ။ ဨသဨသောသာဝကသံဃော၊ ၚ်− ဂကောံအရဳသၚ်ကလၚ်ဂလာန်ကျာ်တြဲ ဗွဲဆောဒှ်ပန်တၞဟ်ပၠန် နွံသ္ဍာံဒ္စါံပြကာဝွံ။ (မွဲနဲပၠန်၊ ၚ်− ဂကောံသၚ်ကွးကလၚ်ဗက်ဗွဲသက္ကစ္စအရဳယဒ္စါံသာ်ဝွံ) လောကဿ၊ ဒဒက်−တဴကဵုဂကောံသတ်, ပေၚ်က္ဍတ်ပိဘုံ, အလုံမၞိဟ်ဒေဝတဴ, ဗြမှဴအိန်ဗြီု။ အနုတ္တရံ၊ ဍေံ−မပြဲအိုတ်ကၞုၚ်, သၠုၚ်အိုတ်ကၞောတ်။ ပုညက္ခေတ္တံ၊ စိုန်−တုပ်ကေုာံတိဗ္ၚ, မပိုန်ကုသဵု, တဵုဂြာတ်ကလုတ်, ကၠုၚတ်သတ်တိုန်ဖအိုတ်ရ။
(မွဲနဲပၠန်− ပုညက္ခေတ္တံ၊ စိုန်− ဒှ်ဋ္ဌာန်ဒတန်, မပိုန်ကုသဵု, က္တဵုဗဒှ်မြမောဝ်, ဇၞော်ပၟဝ်ကဵုတသိုက်, ဥစ္စိုက်ဘုံပိ, ညံၚ်တိဗ္ၚပရဲ, မဟၟဲပ္တောံကီု။ )
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်။ −−−−။ ဂုဏ်အနုတ္တရပုညက္ခေတ္တမ္ဂးဂှ် − စှ်ထ္ၜး− စၞောန်ထ္ၜးအရထမတွံဂး မတုပ်ကေုာံတိဗ္ၚထၟိက်ဒၞာဲဇိက်မခိုဟ်မပြဲ ရဲညးတၠဒါန်ပိုန်ဟာန်သ္ပကြက် သွက်ဂွံတဵုကလုတ်ဂြာတ်ဖျေံမဇဳဇဒါနကုသဵုရ။
[အနုတ္တရပုတ္တက္ခေတ္တ၊ အနုတ္တရ− ပုည− ခေတ္တ၊ အနုတ္တရ− ပြဲဟၟဲပ္တောံၜတ်၊ ပုည− ကုသဵု၊ ခေတ္တ− တိဗ္ၚ, တိဗ္ၚထၟိက်။ ဂလာန်မ္ဂး − ဥစ္စိုက်ဂှ်ဒှ်ဂလာန်ပါဠိလီုတုဲ − ဥစ္စိုက်ဘုံပိ− ပြဲသၠုၚ်စိုပ်ဘုံပိ− ဘုံမၞိဟ်ကာမဘုံ, ဘုံဗြီုရူပဘုံ, ဘုံဗြီုအရူပဘုံ မမိက်သ္ဂးရောၚ်။ ]
ဂကောံအရဳသၚ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် မတုပ်သၟဟ်ကေုာံတိဗ္ၚထၟိက် ဒၞာဲဇိက်ဒၞာဲတဵု တိဗ္ၚခိုဟ်ခိုဟ်ပြဲပြဲကီုရ၊ ညးတၠကုသဵုတံဂှ်တုန်− တုပ်ကဵုတၠတိဗ္ၚကီုရ၊ ကလောန်ပြဝညးတၠကုသဵုမကဵုဒါန်ကီု၊ ခမဳသၚ်ဂမၠိုၚ် ကလၚ်ဗက်ဒၠောံဗ္တောန်ကျာ်တြဲတုဲ ကလောန်ပြဝမၚ်မွဲသဳလကီု၊ ကလောန်ပြဝဇၞော်ပၟဝ်ဓဝ်ဘာဝနာကီု၊ သီုကဵုဍိုက်ပေၚ်ကလောန်ပိတၚ်ဂှ် တုပ်သၟဟ်ညံၚ်ရဴမဗဳဇ−ရ။ (အ္စာသၠပတ်မည်တြေံလ္ၚဵုဟွံဗက်ကဵုပါဠိပေၚ်ပေၚ်တုဲ − မဗိဇ္ဇ− ညးချူစသာ်ဝွံရောၚ်)
ပ္ဍဲအရာကလောန်ညးဇၟိက်ဇိက်ထဲတိဗ္ၚ သွက်ဂွံတဵုဂြာတ်ဖျေံပ္ဍဲတိဗ္ၚဂှ် ယဝ်ရဒှ်တိဗ္ၚအးအးဟးအး သ္အးသ္အးဇ္ၚးဇ္ၚး− ဟွံမွဲကဵုမပ္တံဆုချောဲမ္ဂး မဗဳဇဗၞတ်မတဵုဂြာတ်ဖျေံဏာတံဂှ် ညံၚ်ရဴကၠုတ်မံက်တိုန်ဇၞော်ဇၞော် ဖေါအ်ဖေါအ်ဍိုပ်ဍိုပ်ဍဴဍဴ သဂီုကၠီုတဴကီုရ၊ တုပ်တဴတၠုၚ်လအာသာ်လွာဂှ်ကီု ပ္ဍဲကဵုတိဗ္ၚခိုဟ်ခိုဟ်ပြဲပြဲ မတွံဂးရဲခမဳသၚ်အရဳတံ မစာ်စ္၁းသ္အးဇ္ၚးအာနူမလိုက်ကၠိုက်လၚေၚ်ကိလေသဂှ် ညးမဒှ်တၠကုသဵုဂမၠိုၚ် မဂွံတဵုဂြာတ်ကလုတ်လဝ်မဗဳဇမပ္တံဒါနကုသဵုတုဲ ပ္ဍဲကာလစိုပ်အခိၚ်ကဵုဖဵု, သ္ဂောံဒုၚ်စသိုၚ်ဂုန်ဖဵုဇၞော်လောန်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ပ္ဍဲအခါကာလလၟုဟ်ဝွံ အရဳယသၚ်− သၚ်ပရမတ်မ္ဂးဂှ် မံက်မံက်ဂတဝ်ဂဝ် ဟွံတမ္ညဝ်ပြာကတ်တုဲ ပ္ဍဲကလောန်ကေၚ်ကာမပ္တံလံၚ်ပိဏ္ဍပါတ်ရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲ, ကလောန်ကေၚ်ကာဆေၚ်ဆက်ကဵုသၚ်ဂမၠိုၚ် မပ္တံကဵုဒါန်သ္ၚာလလးတံဂှ် ဒးရန်တၟံက၆ုသၚ်အရဳခမဳမသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်တေံရ။
နကဵုသဒ္ဓါမလျုၚ်ဖျုၚ်ဏာစိုတ်သၚ်အရဳခမဳလောန်စဴနိဗ္ဗာန်တေံကီု၊ သၚ်ပုထုဇန်ခမဳကလျာဏဂမၠိုၚ် နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲအလုံပွိုၚ်သာသနာကီု ကာလသ္ပကုသဵုကဵုဒါန်မွဲမွဲ မပ္တံဒါန်ပုၚ်သွ ဒါန်သ္ၚာလလး ဒးပၠောပ်စိုတ်ကဵုဂုဏ်သၚ်အရဳသၚ်ပုထုဇန်တန်လ္တူတုဲ ဒးသ္ပကုသဵုကဵုဒါန်ရ၊ ပ္ဍဲအရာသ္ပကုသဵုကဵုဒါန်ဇၞော် ဒါနသၟဝ်မွဲမွဲဂှ် ဒးရုဲစှ်ကေတ်ခၟဳမၞုံကဵုသဳလသမာဓိပညာမွဲဇကုၜါဇကုတုဲ ကဵုမာန်ဒၟံၚ်ကီုရ၊ ဒါန်ပူဂဵု ပုဂ္ဂလိကဒါန− ဒးရုဲစှ်ခၟဳမၞုံကဵုသဳလတုဲ ကဵုဒါန်ဂှ် ကလိဂွံဖဵုဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ရ။
ကဵုဒါန်သၚ်အလုံမွဲသာသနာ− သံဃိကဒါန−ဂှ် ဟွံဒးရုဲစှ်ရ၊ သၚ်ပုထုဇန်ခၟဳတန်လ္တူမၞုံကဵုသဳလသ္အးဇ္ၚးတံဂှ်ကီု၊ မၞုံကဵုဒ္ဂေတ်ဝိနဲဟွံခေါဲဟွံပြီုတံဂှ်ကီု၊ ရန်ကဵုဒ္ဂေတ်သဳလတုဲ ကြပ်စိုပ်မံၚ်အဆံၚ်ခၟဳသောတာပန်တံရ၊ ဗွဲမပတုပ်ပ္တောံစတုဲ ကြပ်စိုပ်အယောၚ်အလာခၟဳသောတာပန် မိက်ဂွံသ္ဂးရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ပ္ဍဲအရာသ္ပကုသဵုကဵုဒါန်မမိက်ကဵုမွဲမွဲဂှ် လျုၚ်ဏာစိုတ်ဖျုၚ်ဏာစိုတ် စဵုကဵုစိုပ်သၚ်အရဳကဵုသၚ်ပုထုဇန်တန်တဴဒၟံၚ်အလုံမွဲသာသနာတုဲ ယဝ်ရသ္ဂောံကဵုမ္ဂး ကလိဂွံဖဵုဇၞော်ပြဲသၠဲလးဗွဲမလောန်ရောၚ်။
ဝတ္ထုကောန်ဒေဝတဴဗြဴလာဇာ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ပ္ဍဲလက်ထက်ကျာ်တြဲဝွံ သၟဝ်ဗြဴဒိုက်ဂတ်မွဲဂှ် အဃောမၚ်ဒၟံၚ်ဝါတိဗ္ၚပ္ဍဲတာဲဇကု သွက်ဂွံသ္ပဇွောံမစၞစသုၚ်ဗပေၚ်ဗုၚ်ဂၞဴတုဲ ဏှာလဝ်ဗ္ကလၟိုန်ရ၊ ရဲသၟာဗ္ၚအပေါတ်စၞစသုၚ်သ္ၚုပလေၚ် ပေၚ်တိုၚ်ပေၚ်နအပၠိတ်ရ၊ ဃောဂှ် မှာထေရ်ကဿပ ဓလိုက်ကတဵုတနူ−နိရောဓသမာပတ် မၠာ်သ္ၚဳညာတ်အာသၟဝ်ဗြဴဒိုတ်ဂတ်တုဲ အာဒုၚ်ဒါန်ပိဏ္ဍပါတ်ပ္ဍဲဝါတိဗ္ၚရ။
သၟတ်ဗြဴလေဝ် သီုကဵုမအိုဟ်တၟိုဟ်မိပ်စိုတ်ဂှ် ဗ္ကဏှာလဝ်သွက်ဇကုဂွံစ ဆၜိုတ်မၞုံလံၚ်စုတ်ပ္ဍဲဗပေၚ်တုဲ ဃောမကလေၚ်စဴတာဲ, ရာ်−ဂှ် ဇြုံဒွံကိတ်ဒးပ္ဍဲဇုက်ဗၞၚ် ဇဵုဗၞၚ်စုတိအာလဝါဲဂှ်ရ၊ သီုကဵုမဗှ်ဗၞုဟ်စိုပ်ကုသဵုဇကုဂှ် ပြံၚ်အာဘဝတုဲ အာကတဵုဒှ်ကောန်ဒေဝတဴဗြဴပ္ဍဲသွဝ်တာဝတိံ သီုကဵုမလဟိၚ်လဟာဲကွတ်တကဲတၠာဲလဝ် ပ္ကဴဗ္ကဒိပ်ပေၚ်က္ဍတ်မံၚ်ပ္ဍဲပြသာဒ်လွဳမာန်ဋ္ဌာန်ဒၟံၚ်ဇကုရ၊ ကောန်ဒေဝတဴဗြဴဂှ်လေဝ် လာဇာ−မ္ဂးယၟုရ၊ [ဗကဂှ် ကော်ဗတ်ဝေါဟာပါဠိ “လာဇာ”၊ သ္ပဟိုတ်ကဵုဗကတုဲ လာဇာ မ္ဂးယၟုရောၚ်။]
ကုသဵုသၟတ်ဗြဴဝွံ ၜိုန်ရအောန်သၟတ်ဍောတ်သွတ်ကီုလေဝ် ကလိဂွံဖဵုပြဲသၠုၚ် သ္ဂောံဒုၚ်စသိုၚ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ဇၞော်ဇၞော်ရ၊ ပ္ဍဲကာလဂှ် ကောန်ဒေဝတဴဗြဴ သၟိက်မိက်ဂွံရော်ဂုန်မှာထေရ်ကဿပ မိက်ဂွံပတုဲဝတ်ဇၞော်ဝတ်ဍောတ်တုဲ စှ်ေကၠုၚ်နူဍုၚ်သွဝ်ရ၊ ကာလစှ်ေကၠုၚ်နူဍုၚ်သွဝ် ပ္တဝ်မုက်ရံၚ်သ္ၚဳဂါံချဳစိုပ်အာဂိုဟ်လိုဏ်မှာထေရ်ကဿပတုဲ ဟိုတ်နူမှာထေရ်ကဿပဟွံဒုၚ်ပတုဲဝတ်စိ သီုကဵုနရိုအ်ဗြီု, အီခၟောံဂှ်ဟေၚ် ကလေၚ်စဴအာဍုၚ်သွဝ်တာဝတိံတေဴရောၚ်။
- အသိၚ်ကုသဵုကဵုဖဵုဂဗကျာ်။ −−−−−− ။ ဃောကောန်ဒေဝတဴဗြဴလာဇာကလေၚ်စဴအာဍုၚ်သွဝ် သီုကဵုယာံတသဝ်တသောန်အောန်စိုတ်ဂှ် ကျာ်တြဲပိုဲသ္ဂောံညာတ်ကေတ်တုဲ တွံကဵုဓဝ်ရ၊ ဂွံကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဓရ်ကျာ် ဗွဲပရှ်အဃောဂှ်ဟေၚ် ဒှ်အာသောတာပန် တန်တဴပ္ဍဲပူဂဵုအရဳတုဲ ကိစ္စသၟတ်ဗြဴစိုပ်တြဴဗွဲမလောန်ရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ− သာ်အရဳခမဳတန်လ္တူဂမၠိုၚ် မဖှ်ညံၚ်ရဴသာ်ဝွံ မတုပ်ကေုာံတိဗ္ၚထၟိက်တိဇိက်ခိုဟ်ခိုဟ်ပြဲပြဲ ဟၟဲကဵုပ္တောံၜတ်ဂှ် ဒှ်သွက်ညးတၠဒါန်ဂွံတဵုဂြာတ်ကလုတ်မဗဳဇ မတွံဂး ဒါနကုသဵုတုဲ ကလိဂွံဖဵုစဵုကဵုဒှ်အာအရဳကြဳအာနူကိလေသရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ− အသိၚ်ကုသဵုကဵုဖဵုဂဗကျာ် ဒးသ္ဂးပ္ဍဲအရာဂုဏ်ဝွံရောၚ်။
တဝှ်အဌကထာဓမ္မဝတ္ထုကောန်ဒေဝတဴဗြဴလာဇာ ပ္ဍဲကဵုဝတ္ထုသုတ်ဇာတ်ဝွံ ဟိုတ်နူဂွံပတုဲကုသဵုဂွံကဵုလဝ်ဒါန်ဗ္ကဗၞတ်ညိညဂှ် ဆၜိုတ်ကလိဂွံပိုန်သမ္ပတ္တိဍုၚ်သွဝ်ဟွံကဏီ၊ ကလိဂွံဖဵုဇၞော်ပြဲသၠဲလးစဵြကဵုအာစိုပ်ဒဒှ်သောတာပန်လေဝ် ဒှ်အာမာန်တုဲ ဟီုဂးပစၟတ်သမ္တီစ “ကဵုတၟာမဇြဲ ဂွံတၟာတၞံဇြဲ” ရောၚ်။ (ကဵုတၟာအိက်စဲ − ဂွံတၟာတၞံဇြဲရ) ။
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ် ။ −−−− ။ ကောန်ဇာတ်မိမယာဲအပါဆာန် မၞုံကဵုဒ္ဂေတ်ခိုဟ်ခိုဟ်ဍိုဟ်ဍိုဟ်ကေက်ကေက် စဳစဳကၠးကၠးလ္ၚဵုတံဂှ် ၜိုန်ရဇကုပတုဲဒးလဝ်အကုသဵုကၠာကၠာတေံနွံကီုလေဝ် ယဝ်ခါရဟွံကဵုဖဵုဏီမ္ဂး စဵုကဵုဒှ်အကုသဵုဇၞော်ဇၞော် စဵုကဵုဒၟံၚ်စံၚ်ဟွံမာန်ဟွံသေၚ်ရ၊ တီအခၚ်ကၠောန်ဒးကလောန်ပရေံဂှ် ဖအောန်ဖျေံပၠန်ဂှ် ဒှ်ကောန်ဇာတ်ကၠိုဟ်ကၠိုဟ်ရ၊ အကုသဵုဂကူဂှ်ဂှ် ညံၚ်ရဴဟွံမွဲ နွံပၠန်ရအောန်စှ်ေကွေံကွေံ ပ္တေံဓဝ်သတိတုဲ ဆုတ်ကလေၚ်ထောံရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− အကုသဵုတဲဇၞော် ညံၚ်ဟဂွံမံက်တိုန်ပြဟ်, ညံၚ်ဟဂွံကတဵုဒှ်ဗွဲကြဴ, သွက်ဂွံဗၠးဂမ္တဴဂမ္တာန် ပွသရာံပါပ်ဂှ် မၚ်မွဲကာယပါၚ်စိုတ်တုဲ ယဝ်ရဂွံရနုက်ဗပေၚ်အာပါရမဳသိုက်သိုက်သဳသဳမ္ဂး သွက်ဂွံအာစိုပ်ဘဝမခိုဟ်ၜိုဟ်သိုဟ်အလုံခန္ဓမွဲ ဗၠေတ်ဟွံမာန်ရ၊ မိက်ဂွံဂွံဍာံဍာံမ္ဂးတှ်ေ ကြပ်စိုပ်နိဗ္ဗာန် ဟီုစမာန်ဒၟံၚ်ရ၊ အကုသဵုဂှ်ဖအောန်, ကုသဵုဂှ်ကၠောန်ကွေံကွေံတုဲ ကြပ်ကဵုနိဗ္ဗာန်ဍာန်ဗၠးဂစိုတ် အရိုဟ်တ္ၚဲရ။
ဘဝလၟုဟ်ဂှ် ဒှ်ဘဝဇၞော်နူလ္တူချိုတ်ဂျိုၚ်ဏီရ၊ ဒှ်ဘဝကိစ္စနူဇၞော်နူချိုတ်ဂျိုၚ်ဏီရ၊ ပ္ဍဲဘဝလၟုဟ်ဝွံ − ယဝ်ခါရဒၟံၚ်ထောံဍိုန်ဍိုန် ဗၠေဲဗၠေဲ, ၜေဲၜေဲဝေက်ဝေက် ဟွံဃရေက်ပလေဝ်တေဝ်လဝ်ဇကုဆဒှ်ကဵုဒှ်မ္ဂး − သွက်ဂွံစၟဳစတိတ်ဗၠးနူဒဒိုက်ဝဋ်သံသာဂှ် သ္ၚောဲလ္တူသ္ၚောဲအာရ၊ ဂွံပ္တိတ်ဇြဟတ်ထတ်ထတ်စောံစောံ ဟွံရောံဟွံဒညသဒှ်တဴမ္ဂး − သွက်ဂွံသၠုၚ်တိုန်အဆံၚ်လ္တူလေဝ် ဟွံဝါတ်သွက်ဂွံတိတ်ဗၠးနူဒဒိုက်ဝဋ်သံသာလေဝ် ဟွံဝါတ်ရ။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်စိ− စိုတ်ဇကုညံၚ်ဂွံခိုဟ်တိုန် ဇကုဒးပခိုဟ်, ဘဝဇကုညံၚ်ဂွံသၠုၚ်တိုန်ဇကုဒးသၠုၚ်, ဒ္ဂေတ်ဇကုညံၚ်ဂွံကျေဝ် ဇကုဒးပလေဝ်, ဒးဝေတ်ဗ္တောန်ဖျောန်ဇကုဇကု, သီုကဵုမဗ္စာရဏာလပါ်အကုသဵု ဟွံက၆ုက္တဵုဒှ် စိုတ်ကဵုမြဟ်ဒၟံၚ် ညံၚ်ရဴသၟတ်ဗြဴဗ္က − မိလာဖာဂှ်တုဲ သြဝ်ပ္တိတ်ဇြဟတ်ပ္ဍဲကလောန်ကုသဵုရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲအိုတ်ညိ။
- ဂါထာသွက်ဂွံပတိုန်ပါၚ်
ဨဝံနဝဟိဂုဏေဟိ၊ လောကမှိဝိဿုတံဂဏံ။
သာသနံစိရဓာတာရံ၊ ဝန္ဒာမိတဳဟိသာဒရံ။
ဨဝံနဝဟိဂုဏေဟိ၊ န−ကဵုဂကောံဂမၠိုၚ်ဒ္စိတ်, မၞုံလ္အိတ် အနုတ္တရ, မၞုံတံ−သုပ္ပဋိပန္နဝွံ။ လောကမှိ၊ ပ္ဍဲ− ဘုံပိထပ်ဟွံကြပ်စိုပ်ဘဝဂ်။ ဝိဿုတံ၊ တၠဳ−ဂှ် ဒမပြာကတ်ပ္တောံၜတ်ညိဟွံမွဲ။ သာသနံ၊ န်− သာသနာ, ခရာပန်အသၚ်ဃဲကဝ်, ဂွံတဝ်ဂွံစုက်, ဂွံလုက်ဒးမွဲဝါ, မြာကလိဂွံဝါတ်လောန်။ စိရဓာတာရံ၊ တၠဳ− ဂှ်ဒမရေၚ်တၠုၚ်, ဒုၚ်ဒဒိုက်ဖျေံပကတ်၊ ဝတ်နွံဖိုန်ကဵု, နူတွဵုအဆက်အဆက်, လက်ထက်ကျာ်တြဲပိုဲ။
ဂဏံ၊ န်− ဂကောံသၚ်အရဳ, ခမဳပြဲသ္အး, စိုတ်ဓါတ်တၟးတၟောန်။ တဳဟိ၊ န−ကဵုကလောန်ဒွါရပၠ, ကာယလေဝ်ချဳ, ဝါစဳလေဝ်ပံက်, စိုတ်ဟွံဍံက်အာ, ပိပြကာဂမၠိုၚ်။ သာဒရံ၊ ၚ်− မၞုံကဵုပွမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴဂှ်တုဲ။ ဝန္ဒာမိ၊ ပ္ဍံ− လ္ၚောဝ်ဖျေံက္ဍိုပ်, ဗစိုပ်တိမွဲတၚ်, ဂုဏ်သၚ်ကဵုလျုၚ်, ဖျုၚ်စိုတ်ကဵုမြဟ်, ဗှ်ဂုဏ်ထိုၚ်သး, ထ္ၜးဖဵုစိုပ်သၚ်, ํပၚ်ခၠံသၟိပ်တဲ, အဲပရဲရှ်ေသှ်ေ, ဖျေံက္ဍိုပ်ရလေဝ်အဴ။ (ပါဠိအရထအဓိပ္ပါယ်ဂုဏ်သၚ်ဒ္စိတ် စိုပ်လ္အိတ်ဆဝွံရောၚ်)
- ဇၟာပ်ဇၟာပ်ဘာသာဂှ် ပါဲနူကျာ်မွဲတုဲ ကွးကျာ်သၚ်အရဳခမဳပြဲပြဲတဲသၠုၚ်သၠုၚ်တံလေဝ် နွံမံၚ်လၟိုန်ရ၊ ကွးကျာ်တြဲခမဳသၚ်ပြဲပြဲတံဂှ် အရာအိုတ်သီု မပ္တံစရာဲဂုဏ်ကျာ်သြဳပါရမဳ ကောံသၟဟ်ဒယှ်တှ်ပြာကတ် နူကွးတဳခၟဳအပြောံတံဂှ်ရ၊ ကွးကျာ်ဂမၠိုၚ်တွံ ဂွံပတုပ်စွံလံၚ်အဆံၚ်ဂွံသၟဟ်ကဵုကွးညးတၞဟ် ဟွံတုပ်သၟဟ်လးလးတုဲ ဒှ်ကွးပရဲကွးကၞောတ်အထောတ်အိုတ်ရ၊ ဆဂးဂှ် ကွးလကျာ်တဳခၟဳအပြောံဂမၠိုၚ်လေဝ် မိက်ဂွံပြိုၚ်ပကာန်သ္ပမာန်ကဵုကွးကျာ် ကေတ်ဇၞးကဵုကွးကျာ်ဂှ် ဒှ်ဓမ္မတာလိုက်ဝွံရောၚ်။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ − “ဂလာန်မ္ဂး ဇၟာပ်ဇၟာပ်ဘာသာဂှ် ပါဲနူကျာ်မွဲတုဲ” ဘာသာပ္ဍဲဒၞာဲဝွံကီု၊ ကျာ်ပ္ဍဲဒၞာဲဝွံကီု ဂွံကဵုဗုဒ္ဓဘာသာ, ဂွံကဵုကျာ်ဗုဒ္ဓဘာသာတံ မပ္တေဟ်ရှ်ေသှ်ရဴဂဴပူဇဴသၞေံသၞဴလၟိုန်ကာလဂှ် ဃောကျာ်သဗ္ဗညုမၞုံပြာကတ်တေံလေဝ် ဂကူမၞိဟ်လညာတ်ဗၠေတ်ကွေတ်မ္ၚးသာသနာ ရဲဗက်စလပါ်ဂိုန်လကျာ်တီခၟဳအပြောံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ နွံတဴဗွဲမဂၠိုၚ်ရောၚ်။
ဝတ္ထုသေဋ္ဌဳဍုၚ်ရာဇာဂြိုဟ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ပ္ဍဲလက်ထက်ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် သေဋ္ဌဳမွဲတၠ ပ္ဍဲဍုၚ်ရာဇာဂြိုပ်၊ ကာလအာဟုံဍာဴ ကလိဂွံဆကြက်စၠန်မွဲဒကုတ်တုဲ ပုတ်ကၠောန်လဝ်ဗဗေၚ်မွဲမရ၊ ကၠောန်လဝ်ဗဗေၚ်မွဲဒးရးတုဲ ကသပ်သေဋ္ဌဳကတဵုဒှ်တိုန်သာ်ဝွံရ၊ “ပ္ဍဲကာလလၟုဟ်ဝွံ ကျာ်အရှန်တံဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တဴဗွဲမလောန်ရ၊ ယဝ်ရအဲစမ်ၜတ်ရံၚ်မ္ဂး ဒးရးသန်ရဂးတုဲ တၠအရှန်ဍာံဍာံစၟတ်စၟတ်နွံမ္ဂး ကၠုၚ်ကေတ်ဗဗေၚ်နကဵုဣဒ္ဓိဇကုညိ”။
ဗီုစိုတ်ပ္ဍဲမှပ်ချပ်ဂွံသာ်ဝွံတုဲ လလောၚ်တြးဏာသွက်ဂွံကၠုၚ်ကေတ်ဗဗေၚ်ရ၊ ကာလဂှ် ပတဴလဝ်ဒုန်မွဲတၞုၚ် မၞုံသၠုၚ်တြဴစှော်(၆၀)ဟတ်တုဲ ကွက်လဝ်ဗဗေၚ်ပ္ဍဲကၞုၚ်ဒုန်ဂှ်ရ၊ ပ္ဍဲကာလဂှ် ရဲဒုၚ်ယၟုကျာ်မ္ၚးသာသနာ လကျာ်တဳ အ္စာတဳဇၞော်ကေုာံကွးဂမၠိုၚ် ကောံကၠုၚ်တုဲ ပပၞညံၚ်ရဴကလာၚ်ဂွံထ္ၜးအယောၚ်အလာဗီုဂွံဇျာန် ရပ်လံၚ်ဗၠိုပ်တိကလာၚ်အကးအိုတ်ရ။
ကာလရပ်လံၚ်ပၠံၚ်ကလာၚ်အကး ထ္ၜးဗီုပြၚ်ပ္တောံစဂှ် ကောန်ကွးဂမၠိုၚ် အာတ်ပါန်ဗဒေါံကၠေံသာ်ဝွံရ၊ “ယွံတၠဳပိုန်တံ ၜိုတ်ဗဗေၚ်မွဲမဍောတ်ဓဝ်ဏံဂှ် လ္ပထ္ၜးဣဒ္ဓိအာနုဘဴအိုတ်ညိကျာ်၊ ဣဒ္ဓိအာနုဘဴတၠဳပိုန်တံဂှ် မၞုံကဵုၚုဟ်ထေက်တန်ကဵုၚုဟ်ဂၠိုၚ်နူဗဗေၚ်မွဲမဂှ်ဏီရကျာ်”ဂးတုဲ တံၚ်ဂြဲဗဒေါံအာတ်အခေါၚ်အိုတ်ရ၊ ရပ်လံၚ်ပပၞခယျဂွံလဝ်ဇျာန်အဘိညာန် ထ္ၜးလံၚ်ဗီုပြၚ်တၞဟ်တၞဟ် မူသာ်ဟွံဒှ်ကာတုဲ ကလေၚ်စဴအာအိုတ်ရောၚ်။
အတိုၚ်လၟေၚ်ပရေၚ်နဲအပြောံကောံကၠုၚ်မွဲဝါတိုန်ဟွံဂွံ ရပ်ဗဒေါံထောံ, ကောံကၠုၚ်ပိပန်ဝါ ညံၚ်ကဵုတိုန်ကေတ်ဗဗေၚ်ဂွံ ရပ်ဗဒေါံထောံ, ရပ်ဗီုထ္ၜးလံၚ် ရပ်လံၚ်အိုတ်အာအခိၚ်တုဲ ပေၚ်အာထပှ်တ္ၚဲရ၊ ပ္ဍဲတ္ၚဲမပေၚ်ထပှ်ဂှ် မှာထေရ်မောဂ္ဂလာန် ဗတိုက်ဖအောဝ်ပိဏ္ဍောလထေရ် ကဵုအာကေတ်ဗဗေၚ်သေဋ္ဌဳဂှ်ရ၊ အတိုၚ်ဗတိုက်ဖအောဝ်ဂှ် ယဵု ဒုၚ်ကေတ်ဗွဲမဒးရးရ၊ တၟံလးဇၞော်မွဲဂတှ်ေ မၞုံဗၞတ်ဇယော်ဍေံ “ပိဂါဝုတ်” ပိဂရုတ်ဂၠဴဂှ် ပိဏ္ဍောလထေရ် တ္ၚေပ်ခ္ဍဟ်ဏာနကဵုၝောံဇိုၚ်တုဲ ကလာၚ်ဒၟံၚ်လ္တူအာကာသ တဝ်ကဵုဍုၚ်ရာဇာဂြိုပ်ဂှ်ရ။
ဃောကလၚ်ဒၟံၚ်နကဵုဇျာန် ဍိုက်ယာန်အာကာသဂှ် အလုံကောန်ဍုၚ်မွဲ “အုအုသံၚ်သံၚ် ဒှ်မံၚ်ဗဟေက် ဖေက်လကိုတ်ကညာၚ်ရမျှာၚ်ဟောကၠံၚ်”အိုတ်တုဲ ပၚ်ယဵုပ္တိုန်တဲၜါ ဒၞာတာကၠေံသာ်ဝွံရ၊ “ယွံတၠဳပိုန်ကျာ် စွံသတိကွေံကွေံညိ၊ တၟံလးဇၞော်ဂှ် ဒတုံစှ်ေကၠုၚ်ရောၚ်ဏး၊ (ပိုဲဍိက်တံ ကဝ်ကေက်လှေက်လှံၚ်ချိုတ်အိုတ်ရဏး) ပသတိကွေံကွေံညိကျာ်” ဂးသာ်ဂှ်တုဲ နကဵုတဲၜါ ပၚ်ယာပ္တိုန်လ္တူက္ဍိုပ်ဒတဴဒၟံၚ်အလုံမၞိဟ်မွဲဍုၚ် ဒုၚ်စဵုဒၞာလဝ်အိုတ်ရ။
ညးလ္ၚဵုအာတ်ဗဒေါံဂှ် အာတ်ဗဒေါံ၊ (နရိုအ်ကရေဝ်ကရောတ်လေဝ်နွံတန်ဒှ်) ညးလ္ၚဵုဂှ် ယဵုလဝ်ကၞာဲလ္တူက္ဍိုပ်တုဲ စဵုဒၞာဂှ်စဵုဒၞာ၊ မၞိုဟ်လ္ၚဵုအောပ်ဗဒပ္ဍဲသ္ၚိဂှ် အောပ်ဗဒ၊ မၞိဟ်လ္ၚဵုဂှ် ဖေက်ဖေက်ဂံၚ်ဂံၚ် ရံၚ်ရံၚ်ကျောဝ်ကျောဝ်လေဝ်နွံ၊ ဗရုရမျှာၚ်ကညာၚ်ကရေဲထအုထအဝ်တမ္ညဝ်ဒၟံၚ်အိုတ်ရ၊ ဖေက်လကိုတ်မတ်ဗၠးအာကၠုၚ်ဟွံဒးအိုတ်ရ။ [ဣဒ္ဓိအာနုဘဴဇျာန်အဘိညာန်မ္ဂးဂှ် အရာဝတ္ထုမဇြိုၚ်ဂှ်သာ, အရာဝတ္ထုမသာဂှ်ဇြိုၚ်, သ္ပမာန်တၞဟ်တၞဟ်သာ်ရောၚ်။]
ပိဏ္ဍောလထေရ် ဂေတ်ဂေတ်ဂၚေၚ်လ္တူဍုၚ်ရာဇာဂြိုပ် ထ္ၜးအစောံသတ္တိဣဒ္ဓိဇကုဗွဲမလံလတုဲ သေဋ္ဌဳက္ညနိမိဖျေံရ၊ တၟံဇၞော်ဂှ်လေဝ် ခ္ဍဟ်ဏာကဵုဇိုၚ် အာစွံထောံပ္ဍဲဒၞာဲဍေံတေံတုဲ အတိုၚ်သေဋ္ဌဳမိမန်က္ညဖျေံဂှ် စှ်ေကၠုၚ်နူကာကာသရ၊ ဒဒှ်ရသေဋ္ဌဳမိက်ဂွံတီတၠအရှန်ဍာံဍာံစၟတ်စၟတ်ဂှ် ဂွံတီဂွံညာတ်ကေတ်နမတ်ဇကုတုဲ ကာလဂှ်ဟေၚ် ပတှ်ေလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကတဵုဒှ်တိုန်ရ၊ ဗဗေၚ်ဂှ်လေဝ် သ္ပပူဇဴမှာထေရ်ရ၊ သေဋ္ဌဳစမ်ၜတ်ရံၚ်နကဵုကသပ်ညာန်ဇကုတုဲ သ္ဂောံညာတ်ဆဵုလဵုမာဲပၠန်ဂှ် လျုၚ်သ္ဍိုက်ကဵုထေရ်ဗွဲမလောန်ရ။
ဒဒှ်ရလကျာ်ဒဳခၟဳအပြောံတဳမိမ္ဆာဒိဋ္ဌိတံ ကၠုၚ်ပြိုၚ်ပ္ကာန် သ္ပမာန်ကေတ်ဇၞးကဵုကွးကျာ်, ရပ်ဗီုရပ်လံၚ်ညံၚ်ကဵုဂွံလဝ်အဘိညာန်ဇျာန်လောကဳ ကာလသေဋ္ဌဳစံၜတ်ရံၚ်တုဲဟေၚ် ထေၚ်လဵုမံက်ပြးတၟးပြာကတ်အာကုညးမၞုံကဵုပညာတံရ၊ ဒဒှ်စရာဲဂုဏ်ကျာ်သြဳခၟဳသၚ်အရဳကဵုလကျာ်တဳ ကွးတဳတံကီု၊ မပ္တံကဵုဣရိယာပိုတ်ပန်ဗီု ပ္တန်မၚ်မွဲဗဗွဲကဵုသဳလသိက္ခာပိုဒ်ကီု၊ အရာအိုတ်သီုမွဲကီု ဟွံတုပ်သၟဟ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− သၚ်အရဳခမဳကွးကျာ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် တၟေၚ်တၟဟ်အာနူလကျာ်တဳ ကွးတဳခၟဳဂၠာံဟွံညာတ်တုဲ အကြီုဂုဏ်ဒယှ်ပြာကတ်မံက်ဂတဝ်တမ္ညဝ်ဒၟံၚ်အလုံဘုံပိ− (ဘုံပိစှော်မွဲ)ရောၚ်။ (တဝှ်ပြကိုဟ်ပါဠိနယ်စူဠဝဝ်ခုဒ္ဒကဝတ္ထု, ခန္ဓက)
စၞောန်ထ္ၜးပရူပရာသာသနာပိတန်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၁) ပရိယတ္တိသာသနာ − ပြကိုဟ်လိက်ပတ်ပိဋကတ်ပိ ပါဠိကျာ်ကဵုအဋ္ဌကထာဂမၠိုၚ်။
(၂) ပဋိပတ္တိသာသနာ − ကလောန်ပြဝမဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်ပ္တိတ်ဇြဟတ်အတိုၚ်တဝှ်ဓဝ်မကၠုၚ်ဟွံသရုၚ်ဟွံပါဲ။
(၂) ပဋိဝေဓသာသနာ − ကလောန်ပြဝမတီညာတ်ကလိဂွံဓဝ်မဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန်။
ခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ်တုန် − ကော်ခဴစသာသနာဟွံသေၚ်၊ ဒှ်ညးမရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်ဒဒိုက်ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ဂလေၚ်သာသနာ ဒှ်ညးမကေတ်လဝ်လျိုၚ်ဒုၚ်သဇိုၚ်သာသနာဟေၚ်ရ၊ ကလောန်ကိစ္စကေၚ်ကာတာလျိုၚ်ခၟဳသၚ် မယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ဂလေၚ်သာသနာတံဂှ် ပ္ဍဲသာသနာပိတန်လ္တူတေံ ပွမပ္တိတ်ဇြဟတ်အလဵုလဵုဇကုကီု၊ ညးတၞဟ်ညံၚ်ဂွံကၠိုဟ်ပွမဟီုကလိုဟ်ဖျေံ ပ္တိုန်ပကတ်လ္ၚတ်ကဵုကီုဂှ် ဒှ်ညးယိုက်ဂၠေၚ်ကေတ်ဂလေၚ်သာသနာရ။
သာသနာပိတန် ညံၚ်ဟဂွံကၠေံဗဒန်အာဂှ်လေဝ် ပူဂဵုတၠပညာ ညးမတီကေတ်ရှ်သာလိက်ပတ်ပိဋကတ်ပိ ပြကိုဟ်တဝှ်ကျာ်တံဂှ် ဒုၚ်ဒဒိုက်ယိုက်ဂၠေၚ်ရေၚ်တၠုၚ်နၚ်အဆက်အဆက် နူလက်ထက်ကျာ်တေံရ၊ ခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ် ကၠာကၠာတေံ (တၠအရှန်သၟး ကၠာကၠာတေံ)ဂှ် ယဝ်ရမၠာ်သ္ၚဳသွက်ဒတုဲဖဵုဇကုသက်သက်မ္ဂး ပ္တိတ်ဇြဟတ်လပါ်ဓဝ်ပၟဝ်စကၠးကၠးကီု၊ ခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ်အဆက်အဆက် ဟွံဖျေံပ္တိုန်လိက်ပတ်တုဲ ဒၟံၚ်ထောံၜိုဟ်ၜိုဟ်ကီု၊ သီုဟွံမွဲကဵုဂဝိၚ်ဂဝါဲတုဲ ခြာဟွံလံ သာသနာပိတန် ကၠေံဗဒန်အာရ။
ပါဲနူဂှ်ပၠန် − သွက်ဒကာဘာဒကာဗျန်တံသၟး တွံထ္ၜးစဳပျးဒၟံၚ်ဓဝ်တုဲ လပါ်ဖျေံလိက်ပတ်ဂှ် ယဝ်ရဒၟံၚ်ထောံမဇ္ဇျီမဇ္ဇျဟ် ဟွံဗဒှ်လွဳမ္ဂး သာသနာပိတန်ဝွံ ကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်တုဲ ဟဂွံလံလမွဲသာ် မဒးလီုလာ်ကၠေံဗဒန်စှ်ေအာ ဗွဲစၟတ်ရ၊ ဟိုတ်နူအ္စာသၠပတ်အ္စာလိက်တံ တ္ၚံပြေၚ်ဖျဳ ဂိုတ်လွဳဖျေံပ္တိုန်ပကတ်လ္ၚတ်ကဵု, ချူခၞံပြကိုဟ်တုြ တက်တြးကဵု ညာတ်ဖဵုပစ္စုပ္ပန်ကဵုအနာဂတ်ဂှ် အလုံဂကူမည်ပိုဲဖအိုတ် သ္ဂောံဆဵုညာတ်ဂဗဒၟံၚ်သာသနာပိတန်လၟုဟ်ဝွံရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− ကာလဂွံသတိလပါ်သာသနာတန်တဴလုကဴမလံလဂှ်လေဝ် ထေက်ကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ညးမယိုက်ဂၠေၚ်ဂလေၚ်သာသနာ သ္ပလဝ်အ္စာသၠပတ် ပကတ်ဗ္တောန်လဝ်ပညာကုကွးဂမၠိုၚ်တုဲ ဒးယိုက်ဒိုက်ထံက်ပၚ်အ္စာလိက် အ္စာသၠပတ် စဵုကဵုစိုပ်လ္အိတ်လမျီုရောၚ်၊ ပူဂဵုမၞုံကဵုပညာမလေပ်လိက်ပတ်စဳကၠးဆိုက်ဗဒက်တံဂှ် “စွံစၞးပ္ဍဲအရာကျာ်, ညးမပ္တန်သာသနာကျာ်” ဂကူရာမညပိုဲမၞိဟ်ကၠာကၠာတေံ သၟိၚ်ဨကရာဇ်အမာတ်သ္ကိုပ်ပၞာန် မွဲဟာန်ကေုာံညးဒိုက်ညးလွေဟ် ရှ်ေသှ်ေယွံသွံ အ္စာသၠပတ်ကဵုဇြဟတ်ထံက်ပၚ်သီုတဆိပ်ကြာပ္တိုန်ဂုဏ်စရာဲ ဆာဲဆာဲဒးဒးရးရးအိုတ်ရောၚ်။
(ဗီုယိုက်ဂၠေၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ်သာသနာ)
- ပတိုန်ပဋ္ဌမသံဂါယန။ −−−−− ။ ကျာ်တြဲပိုဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန် ကလိလောန်အာထပှ်တ္ၚဲတုဲ “ဟိုတ်ဒးပ္တိုန်သံဂါယန”ဂှ်လေဝ် ကတဵုဒှ်တိုန်ရ၊ ဃောကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်ဂှ် မှာထေရ်ကဿပ တြဴလောန်ဂေတ်ဂေၚ်ဂၚေၚ်ဒေသစရိတ်တုဲ နူဍုၚ်ပါဝါဂှ် ဃောမအာကဵုဍုၚ်ကုသိနာရာံ−ရ၊ အဃောဂှ်ပၠန် ဟိုတ်နူဝါဒအရကျာ်ခၟဳ ပြဘာဒ် − ဘုဘဒ္ဒ − ဟီုဂးတိုန်ဂလာန်မၞုံတံဍေံ “ပိုဲဂွံတိတ်ဗၠးနူဒၠောံဗ္တောန်ခၟဳဂေါတမတုဲရ၊ မိက်ဂွံကၠောန်ဂှ်ကၠောန်, မိက်ဂွံပဂှ်ပ, ကၠောန်မာန်ပမာန်ဖအိုတ်ရ”ဂးတုဲ သီုကဵုမိပ်စိုတ်အိုဟ်တၟိုဟ်ဂှ် ဟီုပိုဟ်ပလီုကၠေံဝိနယ်ကျာ်ရ။
ဃောဂှ်ပၠန်လေဝ် ခၟဳသုဘဒ္ဒဂှ် ပါလုပ်ပ္ဍဲပွဳပွူကွးမှာထေရ်ကဿပ ကရောံခၟဳတၠအရှန်မသုန်ကၠံဇကု (ခၟဳပုထုဇန်, သောတာပန်ဒှ်တံ)ရ၊ မှာထေရ်ကဿပကဵုကွးမသုန်ကၠံတံဂှ် သ္ပတံနူမိၚ်ဒးဂလာန်အရကျာ်ခၟဳအပြောံသုဘဒ္ဒဂှ်တုဲ စိုတ်ဟွံမိပ် ဂၠိုက်သ္ၚောံဒှ်ဂဝိၚ်သိၚ်သာဒၟံၚ်ကွေံကွေံရ၊ ပြဘာဒ်သုဘဒ္ဒဂှ် အရကျာ်ဂွံလဝ်ကောန်ၚာ်ၜါ လသာထောံသ္ၚိဋ္ဌာန်တုဲ တိတ်ပခၟဳကီုရ၊ မၞိဟ်တဲဍိုန်ဍိုန်ပိုန်ဟုတ်ဟုတ် သ္ပလုတ်ဒက်ဝဲကဵုကျာ်တုဲ မိက်ဂွံပလီုကၠေံသာသနာရ။
ဂလာန်အရကျာ်အယုတ် စိုတ်ဒုဟ်ကဵုကျာ်တုဲ မဟီုပက်ဂြာတ်ဂှ် ဒှ်ဟိုတ်ဂွံဒးပ္တိုန်သံဂါယနတုဲ မှာထေရ်ကဿပလေဝ် ဂွံအခေါၚ်ဗွဲမလောဲသွာရ၊ ဂလာန်အရကျာ်မဟီုသီုကဵုဂွံသတိသံဝေဂခိုဟ်ဂှ် မှာထေရ်ကဿပစၟတ်သမ္တီလဝ်တုဲ ဒးအာဒၞာဲစံၚ်ဇွဂြဇုတ်ကျာ်တေံရ၊ ကာလစံၚ်ဇွဂြဇုတ်ကျာ်တုဲဂှ် မှာထေရ်ကဿပ ဟီုလဴသှ်ထ္ၜးပၠိုဟ်ပၠး ပရူပရာသုဘဒ္ဒမဟီုဗျိဂရိုဟ်ပတိုန်ဒုဟ်ကဵုကျာ်ရ၊ တၠဳပိုန်သၚ်ဂမၠိုၚ် ကလိဂွံဓဝ်သံဝေဂအိုတ်တုဲ ဒှ်ဟိုတ်သွက်ဒးပ္တိုန်သံဂါယန−ရ။
သွက်ဂွံပ္တိုန်သံဂါယနဂှ်လေဝ် ရုဲစှ်ဒၞာဲဝါဲ ဗဒါဲဍုၚ်ရာဇာဂြိုဟ်တေံရ၊ ကာလဂှ် မှာထေရ်ကဿပဒှ်ဇၞော်သ္ကိုပ်သ္ကိုပ်သၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ခၟဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ် မသုန်ကၠံ(၅၀၀)ဇကုဂှ် က္ညအာဍုၚ်ရာဇာဂြိုဟ်ဖအိုတ်ရ၊ သၟိၚ်ဍုၚ်ရာဇာဂြိုဟ်မၞုံယၟု “အဇာတသတြု အဇာတသတ္တု”ဂှ် ဒှ်ညးဒုၚ်သဇိုၚ်ကေတ်လျိုၚ်အရီုအဗၚ် မၚ်မွဲသၞသတြုတုဲ ဒှ်ညးမယိုက်ဒိုက်ထံက်ပၚ်သာသနာရောၚ်။
ဟိုတ်နူအရကျာ်ပြဘာဒ်ဟီုပက်ဂြာတ်စုတ်ဂလာန်ကျာ်ဂှ်ရ၊ မဒးပ္တိုန်သံဂါယန ပ္ဍဲဂိုဟ်လိုဏ်ဆုသြေၚ် (ဆုသေၚ်) ဇရေၚ်သ္ကဲဒဵုဝေဘာရဗဒါဲဍုၚ်ရာဇာဂြိုပ်ရ၊ မှာထေရ်ကဿပဂှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်သၚ်ဂမၠိုၚ် ဒုၚ်သဇိုၚ်ဟွံမွဲကဵုလၟောၚ်ဍောၚ်ၜိုတ်လၟိဟ်တၠအရှန်ဖအိုတ် မသုန်ကၠံ−ဇကုဂှ် လုကဴပွိုၚ်ထပှ်ဂိတု ဂွံစိုပ်ဒတုဲရ၊ ဗွဲစၟတ်တုန် − ပ္ဍဲမဟာသက္ကရာဇ်ကၠံပန်စှော်ဒ္စါံ (၁၄၈)သၞာံ သ္ပတံနူဂိတုခ္ဍဲသဳမသုန်စွေက်တုဲ စိုပ်ဂိတုဖဝ်ရဂိုန်မသုန်စွေက် လုကဴပွိုၚ်ထပှ်ဂိတု ပ္တိုန်ပဋ္ဌမသံဂါယနစိုပ်ဒတုဲအာဗွဲမွဲလောဲသွာရ။
ပိဋကတ်ပိပါဠိပါၚ်ကျာ်တြဲမတွံလဝ် လုကဴပွိုၚ်ပန်ဣသုန်ဝှ်ဂှ် ကလေၚ်ဇန်တပ်ဗဂပ်ထောံဗွဲမဒးရးဖအိုတ်ရ။ (ကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်ဂှ် ဂိတုပသာ်ပေၚ်၊ သ္ပပရိနိဗ္ဗာန်လောန်အာပိဂိတုတုဲ မဒးပတိုန်ပဋ္ဌမသံဂါယနဝွံရောၚ်၊ တော်ရံၚ်ဂိတုလုကဴပွိုၚ်ထပှ်ဂိတု ဂွံစိုပ်ဒတုဲသ္ဂးလဝ်သာ်ဂှ်တုဲ နူဂိတုခ္ဍဲသဳမသုန်စွေက် စိုပ်ဂိတုဖဝ်ရဂိုန်မသုန်စွေက်တေံရောၚ်) ။
ပိဋကတ်ပိအလုံအိုတ်သီုဂှ် ပကောံသ္ပမွဲတုဲ ပွမဖ္ဍေါတ်ညဳညဳသာသာ သၟဟ်သၟဟ်သၟန်သၟန် “ပတိုန်သံဂါယန” မကော်ခဴစရ၊ [သံ−ဂါယနာ၊ သံ−ပကောံသ္ပမွဲတုဲ၊ ဂါယနာ− ပွမဖ္ဍေါတ်] ဥပမာပ္ဍဲလောကတုန်− ညံၚ်ရဴပ္ကဴသြဴ ပြးဆာဲဒၟံၚ်တၞဟ်တၞဟ်ဒၞာဲတေံမွဲဍောၚ်, ဒၞာဲဏံမွဲဍောၚ်ဂှ်ကီု ဇန်တပ်ဗဂပ်သၟဟ်ဗဒှ်ထောံမွဲစန်တုဲ တုပ်တဴညံၚ်ဗိုန်ဗတ်ခိုၚ်ကၠိုၚ် သ္ဍိုက်ကဵုစိုတ်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်ကီု၊ တဝှ်ဓဝ်ကျာ်တြဲ တွံထ္ၜးစဳပျးလဝ်ဇၟာပ်ဍုၚ်ဇၟာပ်ကွာန် ပြးဆာဲသာဲခြာဒၟံၚ်တၞဟ်တၞဟ် သၟဟ်ပကောံဇန်တပ်ဗဂပ်သ္ပမွဲတုဲ ဗိုန်ဗတ်ခိုၚ်ကၠိုက် ဂရိုက်ဟွံချဳကသဳ ဟွံမာန်ရောၚ်။
- ပတိုန်ဒုတဳယသံဂါယန။ −−−−။ ကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန် ကလိလောန်အာကံ(၁၀၀)သၞာံတုဲ ဟိုတ်နူခၟဳအလဇ္ဇဳကောန်ညးဝဇ္ဇဳရးဂမၠိုၚ် ဂၠာဲသ္ၚဳဂြပ်ရတ်မပ္တံထဝ်သြန်သၠုဲသၠာ် (စုတ်ဍာ်ကဵုပ္ၚါန်ဒုၚ်ဒါန်ပ္ဍဲဘာ) ဒှ်တံစိ− ဒးပတိုန်ဒုတဳယသံဂါယနပၠန်ရ၊ တၠအရှန်မှာထေရ်ယသဂှ် ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်သၚ်တုဲ လၟိဟ်တၠအရှန်ဂမၠိုၚ် ထပှ်ကၠံ(၇၀၀)ဇကုဂှ် ပတိုန်သံဂါယနပ္ဍဲဍုၚ်ဝေသာလဳ ပ္ဍဲအရှာံဘာဝါလိကာရာံဂးယၟုရ၊ သၟိၚ်မကဵုအထံက်အပၚ်ကုသၚ်တံဂှ် “ကာဠာသောက”မ္ဂးယၟုရ၊ သ္ပဟိုတ်ကဵုအဓမ္မဝတ္ထုစှ်သာ်တုဲ ခၟဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ်ထပှ်ကၠံဇကုဂှ် လုကဴပွိုၚ်ဒ္စါံဂိတု ပတိုန်ဒုတဳယသံဂါယန ပိဋကတ်ပိ စိုပ်ဒတုဲအာရောၚ်။
- ပတိုန်တတဳယသံဂါယန။ −−−−−။ ကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်ကလိလောန်အာၜါကၠံပိဣသုန်(၂၃၅)သၞာံတုဲ ပ္ဍဲလက်ထက်သၟိၚ်သိရဳဓမ္မာသောက၊ သၟိၚ်အသောက−ဂှ် ခၟဳတဳမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဂမၠိုၚ် လုပ်ကၠုၚ်ပ္ဍဲဗွိုၚ်သာသနာ ဗက်လပါ်သာရ၊ လုပ်ပထုဲပထံၚ် လုပ်ပံၚ်ကဵုသၚ်အရဳခၟဳတၠအရှန်တံရ၊ လုပ်ပလီုပလာ်သာသနာကျာ် နကဵုဝါဒမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအိုတ်ရ၊ ဟိုတ်နူလုပ်ပလီုပလာ်သာနသာကျာ်, ခ္ဍိုက်မုက်သာသနာကျာ် သၠာ်လုပ်ဗွိုၚ်သာသနာ လုပ်သ္ပကြာန်ကြာန်ဓမာန်ဓမာန်ထုဲထၞာန်လီၜန်ကဵုခၟဳတၠအရှန် သၚ်ပုထုဇန်ပရဲတံဂှ်ရ၊ ဒှ်ဟိုတ်ဒးပတိုန်တတဳယသံဂါယနပၠန်ရ။
တၠအရှန်မှာထေရ်မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿဂှ် သ္ပက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်သၚ်တုဲ လၟိဟ်ခၟဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ် မွဲလ္ၚီ(၁၀၀၀)ဇကုဂှ် ပတိုန်သံဂါယနပ္ဍဲဘာအသောကာရာံ ပ္ဍဲဍုၚ်ပါဋလိပုတ်ရ၊ သၟိၚ်အသောကရာဇာဂှ် ဒှ်ညးယိုက်ဒိုက်ထံက်ပၚ်သာသနာ ဒုၚ်ဒကာပစ္စယ်ပန် ကုခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ပတိုန်တတဳယသံဂါယန ဇန်တပ်ပိဋကတ်ပိ လုကဴပွိုၚ်ဒ္စိတ်ဂိတုစိုပ်ဒတုဲအာပၠန်ရောၚ်။
- ပတိုန်ဆတုတ္ထသံဂါယန။−−−−။ သ္ပတံနူပတိုန်တတဳယသံဂါယနပ္ဍဲမဇ္ဇျိမဒေသတုဲဂှ် သာသနာကျာ်လေဝ် ဂဵုလဟဵုဗျာပ်တြးပြးအာအလုံတ္ကံသိၚ်ဃဵုကဵုတွဵုရးဒေသတၞဟ်တၞဟ်ရ၊ လပါ်တွဵုရးဒေသမန်ပိုဲ ဍုၚ်သုဝဏ္ဏဘုံ မၞုံကဵုသၟိၚ်ဨကရာဇ်မန်တၠတိ သိရိဓမ္မာသောကရာဇာ ကေုာံဂၞကျာ်သုဓမ္မာဒေဝဳ ပကရၚ်ရၚ်ဍုၚ်မရနုက်ကဵုဒ္စိတ်ဒတောဝ်ရ၊ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်သာသနာအာစိုပ် (၂၃၅−၂၃၆)သၞာံဂှ် ဒှ်အခိၚ်တၠအရှန်ၜါဇကု သောဏထေရ်ကဵုဥတ္တရထေရ်သ္ကက္ဍိုပ်တုဲ သီုကဵုကွးတၠအရှန်ဂမၠိုၚ်ပိဇကု က္ညစှ်ေပ္တန်သာသနာပ္ဍဲဍုၚ်မန်ပိုဲရ။ (၂၃၆−သၞာံဂှ် ပၟိက်လိက်တၟံသၟီမည် ဓမ္မစေတဳရ)
တၠအရှန်ၜါဇကု တၠအရှန်ၜါဇကုသ္ပက္ဍိုပ်တုဲ စှ်ေပ္တန်သာသနာပ္ဍဲဍုၚ်မန်သုဝဏ္ဏဘုံ မၞုံကဵုတိထဝ်ကြုၚ်ထဝ် ဂကူမန်ပိုဲ ဂွံယိုက်ဒိုက်ရှ်ေသှ်ေရဴဂဴပိဋကတ်ပိ ကေုာံ သၚ်အရဳခၟဳပြဲပြဲပ္ဍဲသာသနာကျာ်ဝွံရောၚ်။ (မိက်ဂွံတီဗွဲတြး ရံၚ်ဗှ်လိက်ပြကိုဟ်ဝၚ်သာသနာ သာသနာစိုပ်ဍုၚ်မန်စှ်ၜါဝါညိ)
သာသနာကျာ်ပိုဲ ၜိုန်ရဂဵုလဟဵုဗျာပ်တြးပြးဒၟံၚ်အဃောဂှ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုတေံဂှ် ဟိုတ်နူသပုန်ဇၞော် မၞုံယၟု “ဗြာဟ္မဏတိဿ” ဗဗၞးပရံကလိုက်ကၟဵုကတဵုဗဒှ်ဘဲသၞသ္ပမာန်ကဵုရဲကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန် ပၠံၚ်ဗတိုက်ဒၟံၚ်ဗၞတ်စှ်ၜါ(၁၂)သၞာံဂှ်ရ၊ ဍုၚ်ကွာန်ကတဴကတာန်ဒှ်ကၞောဝ်ကၠောဝ်ဗျဵု ဒးဂဗဆဵုဘယ်တၞဟ်တၞဟ်သာ်အိုတ်ရ။
ခမဳသၚ်မဒှ်ပၟၚ်သာသနာတံဂှ်လေဝ် ဒးထောံဒၟံၚ်ပြံၚ်ဒၞာဲ လ္ၚဵုဒးပါဲဒဴအာလပါ်မဇ္ဇျိမဒေသရးဂလာတေံအိုတ်တုဲ သွက်ဂွံပကၚ်ရၚ်မၚ်မွဲသာသနာဂှ် ဝါတ်ဂါတ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ဒးဂဗဆဵုပြိုၚ်တဝ်ဒးပြဒ္ဒညာဇၞော်ဇၞော်တုဲ ဗော်သၚ်တ္ကံလၚ်္ကာဂမၠိုၚ် ဂျိုၚ်အာသီုဒဒိုက်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲကာလဂှ် သံဃထေရ်မလေပ်လိက်ပတ်ကဵုအ္စာတၠမဟာနာယကဂမၠိုၚ် လ္ၚဵုလ္ၚဵုသှ်ေၜက်ဒၟံၚ်ပ္ဍြတ္ကံသိၚ်ဃဵု ဒးဆဵုဘယ်ကၞောဝ်အိုတ်ရ၊ မၞိဟ်နွံပ္ဍဲဍုၚ်ဂလာတ္ကံလၚ်္ကာဂမၠိုၚ်တံဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒဴလုပ်ဂြိုပ်ပါဲဘယ်သပုန်အိုတ်ရ။
ခမဳသၚ်မလေပ်လိက်ပတ်ဂမၠိုၚ် သှ်ေၜက်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုတံဂှ် ညးကဵုဒါန်ဟွံမွဲတုဲ ဆၜုတ်ပုၚ်ဗဂါပ် (မွဲဗဂါပ်)လေဝ် ဟွံယိုပ်ယာအိုတ်ရ၊ မၞိဟ်ကဵုဒါန်ကၞးဆုသစ္ဆု ခၞေဝ်ကေဝ်ရိုဟ်တ္ၚဲတံဂှ်လေဝ်ဟွံမွဲ၊ နွံပၠန်ရဟွံဖဲကွေံကွေံ ဗဂါပ်မဒးယောၚ်ယာအိုတ်ရ၊ ဒုၚ်ဒဒိုက်လပါ်ပရေၚ်သာသနာဟွံသက်သာလးလးတုဲ ပ္တန်လဝ်စိုတ်အာဇာနဲ ဟွံမွဲကဵုပုၚ်သွစၞစသုၚ်လေဝ် အေၚ်ဒၟံၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဗီု လမျီုၜက်အာပၠန်ရ။
ဟိုတ်နူဟွံမွဲကဵုပုၚ်သွစၞအာဟာရစိ “လိက်ပတ်ပိဋကတ်ပိ ဍေန်ဍဟ်သှ်ဇျာဲပတိုန်လဝ်ပါၚ်ဂှ် ဖေက်ကၠေံဗဒန်အာ”တုဲ မဒးသတိက်သတၚ်ဗကပ်လဝ်ဗုၚ်ဂၞဴကဵုဂအုံဗ္တဳသွက်ဗုၚ်ဂၞဴဂွံဂံက် ဂွံပံက်ပါၚ်ဖ္ဍေါတ်လိက်ပတ်မာန် ဒးဂစာန်လွဳဖအိုတ်အစောံရ၊ ခၟဳတၠအရှန်လ္ၚဵုတိက်လံက်လ္ၚာ စွံဖ္ဍုန်လဝ်ဗ္တဳလ္တူဗုၚ်, ကြုဲစွံလဝ်ဗ္တဳလ္တူဗုၚ် ဒုၚ်ဒဒိုက်ဟွံဖေက် သမ္ၚံက်ဗဂံက်ဗၜိုဟ်သိုဟ်တုဲ မဒးဖ္ဍေါတ်လိက်ပတ်တံဂှ်ရ။ (သြ−လွဳဇၞော်ကွေံကွေံ ပ္တေံသဒ္ဓါအိုတ်သီုဂုန်သတီုတိရောၚ်သွံ။) (ဖဍောတ်နကဵုစိုတ်ဒှ်ဂၠိုၚ်ရောၚ်)
ပ္ဍဲကာလဘဲသပုန်ဟဲလလံအာဂှ်ဟေၚ် (ပေၚ်စှ်ၜါသၞာံတုဲဟေၚ်) အလုံခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ် ကလေၚ်စိုပ်ကၠုၚ်တ္ကံသိၚ်ဃဵုအိုတ်ရ၊ ဂနူဏံ ယဝ်ရဒဒိုက်ပရိုက်ဘဲ ပျဲပျာံဍဵုဍိုက်ကလိုက်ကၟဵုကတဵုဒှ်ဏီမ္ဂး ကောန်ဗွဲကြဴစဴဗွဲဂတဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံဂိုၚ်ကေတ်လိက်ပတ်ကတ်ဗ္တောန်ပတိုန်ပါၚ်အလုံပိဋကတ်ပိမွဲဂှ် ဇြိုၚ်သန်ဝါတ်ဂါတ်ကွေံကွေံရ၊ ညးမယိုက်ဒိုက်ထံက်ပၚ်လပါ်ပရိယတ္တိသာသနာကဵုညးမယိုက်ဂၠေၚ်သာသနာတံဂှ်လေဝ် ဝါတ်လ္တူဝါတ် ညာတ်ကေတ်ဟိုတ်ဒုဟ်ဘယ်ဂတအိုတ်ရ။
တၠဳပိုန်သၚ်ပၟၚ်သာသနာတံဂှ် ပ္တိတ်ကသပ်ချပ်ဂၞန်တုပ်စိုတ်တုဲ “ပိဋကတ်ပိ ပါဠိပါၚ်ကျာ်တြဲဂှ် သွက်ဂွံချူကှ်ေပတိုန်သၠရိုတ်တာခိုဟ်ရောၚ်” သ္ဂးတဴအိုတ်ရ၊ အတိုၚ်ခၟဳထေရ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ် ချပ်ဂၞန်သွက်သာသနာအနာဂတ် ဇြဟတ်ဂွံဇၞော်ဂွံဗိုန်ဗတ်ခိုၚ်ကၠိုက်တိုန်ဂှ် ဒှ်အာမွဲကသပ်မွဲမှပ်အိုတ်ရ၊ ကာလဂှ် သက္ကရာဇ်သာသနာလေဝ် အာစိုပ်−ပန်ကၠံ, ပန်ကၠံမသုန်စှ်ေ(၄၀၀−၄၅၀)သၞာံ သ္ပအစာံကဵုအထံက်အပၚ်သၟိၚ် “ဝဋ္ဋဂါမဏိ”ဂးတုဲ ပိဋကတ်ပိဂမၠိုၚ်ဂှ် ချူကှ်ေပ္ဍဲသၠရိုတ်တာ ပ္ဍဲဂိုဟ်လိုဏ်မၞုံယၟု “အာလောက” မလယဇနးပိုတ်ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵု လၟိဟ်တၠအရှန်ဂမၠိုၚ် မသုန်ကၠံ(၅၀၀)ဇကုဂှ် ပတိုန်စတုတ္ထသံဂါယနအိုတ်ရောၚ်။
တၚ်စၟတ်။ −−−−− ။ ကၠာဟွံပတိုန်ျစတုတ္ထသံဂါယနဏီဂှ် ဗီုကဵုလိက်ပတ်ချူကှ်ေတက်ပ္တိတ်ပ္ဍဲခေတ်လၟုဟ်ဏံဟွံမွဲဏီတုဲ ညံၚ်ဂွံတိုန်ပါၚ်ဂှ် ပတိုန်လဝ်ပါၚ်အလုံပါဠိပိဋကတ်ပိ ကေုာံ အဌကထာဂမၠိုၚ်ဖအိုတ်ရ၊ ခၟဳတၠအရှန်လဵုဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပ္ဍဲစတုတ္ထသံဂါယနဂှ် ယၟုဟွံပြာကတ်ရ၊ သက္ကရာဇ်သာသနာ−၄၀၀၊ ၄၅၀−ဂှ် ချူပတိုန်ပ္ဍဲသၠရိုတ်တာဟီုဂးလဝ်ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲလိက်−စရာဲဂုဏ်ရတ်− (ရတနာရည်ထ္ၜးလဝ်−၄၅၀)ရ။
ပ္ဍဲလိက်အုပ်ပရေၚ်သာသနာအနာဂတ် (အနာဂတ်သာသနာရေး−ဂှ် ၄၀၀−နွံဒၟံၚ်တုဲ ပ္ဍဲမပ္တံပြကိုဟ်မဟာဝၚ်တံဂှ် ၄၅၀−သ္ဂးလဝ်ရ) သၟိၚ်ပကၚ်ရၚ်တ္ကံသိၚ်ဃဵု ပ္ဍဲမရနုက်ကဵုစှ်စ္စါံ(၁၈)ဒတောဝ်ဂှ် ကောန်သၟိၚ်သဒ္ဓါတိဿမၞုံယၟု ဝဋ္ဋဂါမဏိ ပသၟိၚ်ဂွံတြဴသၞာံ၊ သက္ကရာဇ်သာသနာအာစိုပ် ၄၅၀−သၞာံဂှ်ဟေၚ် ချူကှ်ေလိက်ပတ်ပိဋကတ်ပိပ္ဍဲသၠရိုတ်တာပတိုန်စတုတ္ထသံဂါယန ဒးဂိုၚ်သမ္တီစ ထိုက်ကြိုက်တန်ဗွဲမလောန်ရောၚ်။
- သွက်ဂွံသမ္တီခိုဟ်။−−−−။အဃောက္ဍိုပ်သပုန်ဒမၠဇၞော် စဏ္ဍာလတိဿ ကတဵုဒှ်မံၚ်ဂှ် သၟိၚ်အိန်စှ်ေကၠုၚ်တုဲ လ္ၚောဝ်ပ္တီခမဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ်သာ်ဝွံရ၊ “ယွံတၠဳပိုန်တံညးဂမၠိုၚ်ကျာ်၊ ကတဵုဒှ်ကၞောဝ်ကၠောဝ်ဗျဵု ဒးဆဵုဘယ်ဇၞော်သာ်ဝွံတုဲ အဲဍိက်နိမိတ်ဗဒှ်လဝ်က္ၜၚ်ဇၞော်မွဲရကျာ်၊ တၠဳပိုန်တံညးဂမၠိုၚ် က္ညဍိုက်အာက္ၜၚ်အဲဍိက်တုဲ ကၠောံအာတ္တံဇမ္ဗုဒိပ်တေံအိုတ်ညိကျာ်၊ အာမၚ်မွဲပိဋကတ်ပိ ရနုက်ဗပေၚ်သာသနာအိုတ်ညိကျာ်၊ ယဝ်ရဍိုက်ဗက်က္ၜၚ်ဟွံအိုတ်မ္ဂး ဆုဒကုတ်ဒုန်ဒကုတ်အဲဍိက် နိမိတ်ဗဒှ်လဝ်ဂှ် က္ညဍိုက်ဗက်ကၠောံအာညိကျာ်၊ ညံၚ်ဂွံဗၠးဘယ်ဍာ်လပှ် အဲဍိက်မၚ်မွဲရကျာ် ။
တၠဳပိုန်ခမဳသၚ်တၠအရှန်ဂမၠိုၚ် ထပှ်ကၠံ(၇၀၀)ဇကုဂှ် ကၠောံအာတ္ကံဇမ္ဗုဒိပ် နကဵုက္ၜၚ်သၟိၚ်အိန်ရ၊ တၠဳပိုန်တၠအရှန်တြဴစှော်(၈၀)ဇကုဂှ် စိုပ်သၞေဟ်တုဲ ကလေၚ်အာတ္ကံသိၚ်ဃဵုပၠန်ရ၊ ဒၞာဲဋ္ဌာန်ဗၠးဘယ်ဂှ် သ္ပဒတဴပွိုၚ်စှ်ၜါ(၁၂)သၞာံရ၊ ခမဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ်ဝွံဟေၚ် ဒးတိတ်ဗကပ်ပ္ဍဲသံၚ်ပ္တဳ ဗုၚ်ဂၞဴဂွံဂံက် ဖဍောတ်လိက်ပိဋကတ်ပိ ကေုာံ အဋ္ဌကထာဂမၠိုၚ်နကဵုစိုတ်အိုတ်ရ၊ (ပ္တိတ်ရမျှာၚ်သာသာလေဝ် ပ္တိတ်ဂွံဒၟံၚ်ရ) တိတ်လံက်လ္ၚာ ဒးကြုဲလဝ်ဗ္တဳပ္ဍဲဗုၚ်ဂၞဴအိုတ်ရ။
ခမဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ် ကၠောံအာတ္ကံကြေၚ်ဂှ် ဒၞာဲဘာလဵုသ္ပဒတဴဟွံပြာကတ်ရ၊ ကာလပေၚ်စှ်ၜါသၞာံ ဍုၚ်ကွာန်ၜိုဟ်သိုဟ်ဂှ် ကလေၚ်က္ညစဴတ္ကံသိၚ်ဃဵုအိုတ်ရ၊ ဒၞာဲဘာသ္ပဒတဴဂှ် ဘာမဏ္ဍလာရာမ− လုပ်လၟိဟ်ကလ္လာရာမဇနးပိုတ်ရ၊ ခမဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ် တြဴစှော်ဇကုဂှ်လေဝ် ဘယ်သပုန်လလံအာတုဲ ကလေၚ်တေက်ဖဍေတ်ပိဋကတ်ပိ သီုအဋ္ဌကထာဂမၠိုၚ် ဟွံဗၠေတ်ဟွံယောၚ် ကိတ်ညဳမွဲသၞောတ်ဓဝ်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− လွဳပရာခမဳတၠအရှန်တ္ကံလၚ်္ကာဂမၠိုၚ်ဂှ် ဇြိုၚ်ကဵုဂွံလွဳပရာမာန်၊ ဂစာန်ပ္တိတ်ဇြဟတ် ဖေက်ပိဋကတ်ပိကၠေံဒဒန်− ဖေက်သာသၞာသၟိၚ်အရှန်ကၠေံအာ လွဳပရာဇၞော်ကဵုဇြဟတ် (လမျီုအိုတ်ဂှ်ဟွံဂိုဟ်၊ သာသၞာကၠေံဂှ်ဂိုဟ်၊ ဂိုဟ်နူလမျီုဇကု)ဏီတုဲ သာသၞာကျာ်ဂွံၜက်ကၠုၚ်လၟုဟ်ဂှ် ဂုန်ခမဳတၠအရှန်တ္ကံသိၚ်ဃဵု အခိၚ်ဆဵုလဝ်ဘယ်က္ဍိုပ်သပုန်ဇၞော် ရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်လဝ်ဒဒိုက် သွက်ပိုဲရောၚ်။ (ဂလာန်ဝွံ ကံၚ်နၚ်နူလိက်ဝၚ်သာသနာလၚ်္ကာရ)
- ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ်။−−−−−။ ဗွဲလၟေၚ်ဂလာန်စပ်ကဵုသံဂါယနပန် တန်ဗီုခၟဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ်ကၠာကၠာတေံ ဂစာန်ဒုၚ်ဒဒိုက်ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ပရေၚ်ကိစ္စသာသနာအဆက်အဆက်ကီုရ၊ ချပ်ဗ္စာရဏာဂၠံၚ်ဖါတၠအရှန် ခေတ်သပုန်ကတဵုဒှ်ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵု ကၠောဝ်ဗျဵုဝါတ်ခါဲဂၠာဲစသုၚ်ဟွံလောဲ လုကဴပွိုၚ်စှ်ၜါသၞာံ ဖေက်ပိဋကတ်ပိကၠေံဗဒန်အာ ဂွံဖေက်သာသနာကၠေံ၊ ဒးဖ္ဍေါတ်ပတိုန်ပါၚ် ပ္ဍဲသြၚ်ဗ္တဳ ဗီုလွဳပရာကၠုၚ်ဒုၚ်လဝ်ဒဒိုက်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ် ထတ်ကဵုသဒ္ဓါ သွက်သာသနာအနာဂတ်ဂွံဂဵုလဟဵု ဒးယဵုထ္ၜလဝ်ပရေၚ်ကိစ်စသာသနာပိတန်ဂှ်ကီု။
ဗီုဓဝ်လွဳခၟဳထေရ်မဟာဂုဏ်တံပ္တိတ်လဝ်ဇြဟတ်ချိုတ်ချိုတ်ဂျိုၚ်ဂျိုၚ် ဂလိုၚ်လဝ်ပါရမဳပေၚ်ပေၚ် ဖေက်သာသနာကၠေံဗဒန်အာကီု၊ ဒးဂြိပ်ဒဴလလဴဇိုၚ် ထဍိုၚ်တိတ်အာတ္ကံသိၚ်သၠုၚ်ကျာ ဂၠံၚ်ဖါတ္ကံကြေၚ်တုဲ ကလေၚ်စဴအာတ္ကံသိၚ်ဃဵု ကၠောဗျဵုဗၠးအိုတ်ကီု၊ သီုကဵုဂဝိၚ်မဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ထတ်ထတ်စောံစောံဂှ် ပ္တိတ်ကၠုၚ်လွဳပရာဂံၚ်ဂံၚ်သ္ကာသ္ကာတုဲရသွံ။
ပိုဲခၟဳသ်ၚရာမညဂမၠိုၚ်သှ်ေမံၚ်လၟုဟ် ဗှ်ဗၞုဟ်ချပ်ဗ္စာရဏာ ကတညုတာဂုန်− ဗီုဖ္ဍုၚန်စွံလဝ်သွက်ခၟဳသၚ်ဗွဲကြဴ ဂွံတန်တဴအာပ္ဍဲသာသနာမာန် ဂွံပကၚ်ရၚ်မၚ်မွဲအာသာသၞာပိတန်မာန် မၞုံကဵုဓဝ်ဇြဟာန် ဆာန်ဍူပိုဲမၞိဟ် သှ်ေၜက်ဒၟံၚ်လၟုဟ်ဏံတုဲ ထေက်ကဵုဒးသ္ပအံသဝ်ဟီုထိုၚ်သး တၚ်ဂုဏ်ကုခၟဳထေရ်တ္ကံသိၚ်ဃဵုမရေၚ်တၠုၚ်နၚ်သာသၞာအဆက်အဆက်တံဂှ်ရ။
မွဲသာ်မွဲပြကာပၠန်− ချပ်ဗ္စာရဏာကဵုခၟဳထေရ်တ္ကံသိၚ်ဃဵု ဒးမၚ်မွဲလဝ်ပိဋကတ်ပိကေုာံအဋ္ဌာကထာ အကြာဒဒိုက်ကၞောဝ်ကၠောဝ်ဗျဵုဗျဵု ဒးဆဵုဘယ်ဇၞော်ပွိုၚ်စှ်ၜါသၞာံဂှ်တုဲ သိၚ်သာအောန်စိုတ်လေဝ်ကတဵုဒှ်ဂွံရ၊ အံသဝ်စိုပ်ကၞောတ်အထောတ်ကၞုၚ်လေဝ်ကတဵုဒှ်ဂွံရ၊ လမျီုသာသနာဆက်ကၠုၚ် စိုပ်လက်ထက်ပိုဲတုဲ ညံၚ်ဂွံဂျိုၚ်အာလုကဴမသုန်လ္ၚီသၞာံဂှ် ဒးမၚ်မွဲအာဂြုဂြုဂြီုဂြီုအိုတ်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ကိစ္စသာသနာမ္ဂးဂှ် ယဝ်ရဒၟံၚ်ထောံရောအ်ရောအ်ယအ်ယအ်ဖျအ်ထောဴလွဳမ္ဂး သွက်ဂွံစၟဳစဂုန်လၟုဟ် ပ္ဍဲပစ္စတ္ခ, အနာဂတကီု၊ သွက်ဂွံဂလိုၚ်ပ္တိုန်သမထဘာဝနာ ဝိပဿနာဘာဝနာကီု၊ သွက်ဍုၚ်ကွာန်ဋ္ဌာန်ရာမည ဂွံဂီုကၠီုဍိုပ်ဍဴ ဂွံတဴတက်တိုန်အာ နကဵုပရေၚ်ဓမ္မတာဗုဒ္ဓဘာသာ အခိုက်ကၞာအဆက်အဆက်ကီု ညိဓဝ်ဟွံမွဲ ဟွံမွဲလးလးတုဲ ဍိုက်မွဲဂၠုၚ်ဒယှ်ေမွဲဂွက် ၝောံဇက်ကောန်ဂၠောဲ သီုအဲသီုညး၊ သြဝ်ဂိုတ်ယိုက်ဂၠေၚ်ပရေၚ်ကိစ္စသာသနာအိုတ်ညိ။
ပါဠိအရထအဓိပ္ပါယ်ဂုဏ်ကျာ်ဂုဏ်ဓဝ်ဂုဏ်သၚ် ဂုဏ်ရတ်ပိပြကာ အာစိုပ်ဒတုဲဆဝွံရောၚ်။
- ကလေၚ်ချူလဟဵုလဝ်တၟိ သက္ကရာဇ်သာသနာအာစိုပ် ၂၅၄၂−သၞာံ၊ သက္ကရာဇ်ဍုၚ်ကၠုၚ်စိုပ် ၁၃၆၁−သၞာံ၊ ဂိတုခ္ဍဲသဳထပှ်မံက် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ အခိၚ်ၜါနာဍဳကလေၚ် သဝ်တ္ၚဲ စိုပ်ဒတုဲအာရောၚ်။ (ကျာ်ဇၞော်ပါလိတ) ။ − −−−− ။
ဗဒါဲဒလာဲကဵုပြကိုဟ်ဂမၠိုၚ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]၁ ။ ပါဠိထရအပဒါန်ကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၂ ။ ပါဠိဝိနယ်မဟာဝါ− မှာဝဝ်ကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၃ ။ ပါဠိအၚ်္ဂုတ္တရနိကာယ်ကဵုအဋ္ဌကထာ ။ (မပ္တံဨက)
၄ ။ ပြကိုဟ်အနာဂတဝၚ် ။
၅ ။ ပါဠိမူလပဏ္ဏာသကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၆ ။ ပါဠိသဳလက္ခန်ကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၇ ။ ပါဠိသုတ္တနိပါတ်ကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၈ ။ ပါဠိဝိသုဒ္ဓိမဂ်ကၞပ်မွဲကဵုကၞပ်ၜါ ။
၉ ။ ပါဠိဇာတ်ကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၁၀ ။ ပါဠိအဋ္ဌကထာအဋ္ဌသာလိနဳ ။
၁၁ ။ ပါဠိဝိနယ်ပရိဝါ − ပြဝးကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၁၂ ။ ပါဠိမဇ္ဇျိမပဏ္ဏာသကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၁၃ ။ ပါဠိသုတ်မဟာဝါ− မှာဝဝ်ကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၁၄ ။ ပြကိုဟ်သမန္တစက္ခုဒဳပနဳ ။
၁၅ ။ ပါဠိသုတ်ပါထေယျကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၁၆ ။ ပါဠိဓမ္မပဒကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၁၇ ။ ပါဠိသံယုတ်ကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၁၈ ။ ပါဠိအဋ္ဌကထာသမ္မောဟဝိနောဒနဳ ။
၁၉ ။ ပါဠိပေတဝတ္ထုကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၂၀ ။ ပါဠိဝိနယ်ပါရာဇိကဏ်ကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၂၁ ။ ပါဠိခုဒ္ဒကပါဋ္ဌကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၂၂ ။ ပါဠိမူလဋဳကာ။ (အ္စာသၠပတ်မည်)
၂၃ ။ ပါဠိဝိနယ်မဟာဝါ− မှာဝပ်ကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၃၄ ။ ပါဠိဥပရိပဏ္ဏာသကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၂၅ ။ ပါဠိပဋိသမ္ဘိဒါမဂ်ကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၂၆ ။ ဋဳကာဝိမတိ ။
၂၇ ။ ပါဠိဗုဒ္ဓဝၚ်ကဵုအဋ္ဌကထာ ။
၂၈ ။ ဋဳကာသုတ်သဳလက္ခန်တၟိ ။
၂၉ ။ ပိနယပိဋက, သုတ္တန္တပိဋက, အဘိဓမ္မပိဋက ။
၃၀ ။ ရာဇာဝၚ်မည်မၠိုၚ် ။
ဂလာန်နိဂီု
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ကျာ်တြဲမစိုန်ဒှ်တဴသ္ဍဴညးပိဘုံ ဥဏ္ဏလုံညးလိုက်ပိ ကလိဂွံသဗ္ဗညုတညာဏ်ဂှ် ဒးပ္တံတဵုလွဳကၠုၚ်ပါရမဳစျ် ပါရမဳပိစှော် စရိုတ်ပိသၠးပွးဇၞော် မသုန် နူဘဝတၞံဟွံမွဲကဵုတံသံသာခရာဂၠိုၚ်သ္ၚောဲတေံရ၊ ကာလအာစိုပ်ဘဝဣသိသုမေဓဂှ် ပါရမဳကြံၚ်ဍုဟ်ကေတ်နိဗ္ဗာန်လၟုဟ် ဂွံမာန်ဆာန်သတ္တံ တၞီဗၠိုက်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသံသာ ထောံကၠေံနိဗ္ဗာန် စိုပ်တဲဂှ်တုဲ နူဘဝဂှ် စဵုကဵုစိုပ်ဘဝသၟိၚ်ဝေသန္တဝ် ဟွံဂပ်ဝ်ကၠေံကုသဵုသက်သက်ရ၊ နူဘဝဂှ် စုတိအာတုဲ ကတဵုဒှ်ပ္ဍဲသွဝ်တုသိတာပူ ဒှ်သၟိၚ်ဒေဝတဴ မၞုံယၟု “သေတကေတု” စသိုၚ်ဇူဒီုပ္ဍဲဍုၚ်သွဝ်ဗွဲမလံရောၚ်။
နူဘဝဒေဝတဴဂှ် စုတိစှ်ကၠုၚ်စိုပ်ဍုက်မၞိဟ် (ဍုၚ်ကပိလဝှ်) ကပ္ပိလဝှ်၊ တန်ပဋိသန္ဓိပ္ဍဲဂဝ်ဂၞဴမိ “မာယာဒေဝဳ” ပ္ဍဲမဟာသက္ကရာဇ် တြဴစှော်ထပှ်(၆၇)သၞာံ၊ ပယာံဂိတုဒဂိုန်ပေၚ် တ္ၚဲဗြဴဗ္တိ အခိၚ်ဗ္တံ သဂါတ္ၚဲရောၚ်၊ နူဂိတုမတန်ဂဝ်ဂၞဴဂှ် ပေၚ်အာစှ်ဂိတုတုဲ ပ္ဍဲမဟာသက္ကရာဇ် တြဴစှော်ဒစာံ(၆၈)သၞာံ၊ ပယာံဂိတုပသာ်ပေၚ် တ္ၚဲသိုက် အခိၚ်နူဂယး ဒ္စိတ်နာဍဳဂှ် သၠးဂဝ်ဂၞဴမိ ပ္ဍဲဥဒျာန်အံၚ်ရေၚ် အကြာဍုၚ်ဒေဝဒဟကဵုဍုၚ်ကပ်ပိလဝှ်ရ၊ နူဘဝမဒုၚ်စသိုၚ်တသိုက်လောကအဇၞော်ပြဲလှဲလးဂှ် လုကဴပွိုၚ်စှ်ပိသၞာံ ဒုၚ်စသိုၚ်တုဲ ပ္ဍဲမဟာသက္ကရာဇ် ဒ္စိတ်စှော်ထပှ်(၉၇)သၞာံ၊ ဂွံအာယုက်ၜါစှော်ဒ္စိတ်(၂၉)သၞာံ၊ ပယာံဂိတုဒ္ဂိုန်ပေၚ်တ္ၚဲစန်အခိၚ်ဗ္တံသ္ဂါတ္ၚဲဂှ် ဒဴတိတ်ဂြိုပ်ရောၚ်။
ဒဴတိတ်ဂြိုပ်သ္ပခၟဳ လွဳပရာဓဝ် သွက်ဂွံဝးပကဝ်ကၠေံသတြုသၞဝဲကိလေသ ဒးသ္ပဒုက္ကရစရိယာ (ဒုက္ကရစရိယတ်) လုကဴပွိၚ်တြဴသၞာံတုဲ ပ္ဍဲမဟာသက္ကရာဇ် ကၠံပိ(၁၀၃)သၞာံ၊ ဂွံအာယုက်ပိဣသုန်(၃၅)သၞာံ၊ ပယာံဂိတုပသာ်ၚပေၚ် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ အခိၚ်ဂယး အရှိုဏ်တိုန်ဂှ် အာစိုပ်ဒဒှ်ကျာ်မပြဲ ဟၟဲကဵုညးပ္တေါံၜတ်ရ၊ အာစိုပ်ဒဒှ်ကျာ် ပလီုပလာ်ကၠေံမာမသုန် ဂွံဒုၚ်ယၟုဇိနကလိဂွံသဗ္ဗညုတညာဏ်တုဲ ဂြၚ်တီကေတ်ဓဝ်အလုံ “ဓမ္မက္ခန်ဒ္စါံစှော်ပန်လ္ၚီ” ဒ္စါံလက်ကဵုပန်လ္ၚီ ဗွဲပိဋကတ်ပိဂှ် ဝိနယ်သုတ်အဘိဓရ်မ္ဂးယၟုရောၚ်။
နာဲညးသဗ္ဗညု ဂွံဒုၚ်ယၟုဗုဒ္ဓကတဵုဒှ်ကျာ် ကလိဂွံဗၞတ်ၜါဂိတု ပ္ဍဲမဟာသက္ကရာဇ်ကၠိပိ(၁၀၃)သၞာံ၊ ဂိတုဒ္ဂိုန်ပေၚ် တ္ၚဲသ္ၚိသဝ် အခိၚ်သၟဝ်တ္ၚဲဂှ် ကျာ်တြဲနာဲသာက္ညအာတွံဓဝ်ဓမ္မစက်ကုခၟဳဣသိပဥ္စဝဝ်မသုန်ဇကုမၞုံတံ “ကောဏ္ဍည” ပ္ဍဲဂြိုပ်မိဂဒါဝိုန် မဒှ်ဒတိုန်ဒစှ်ေခၟဳတၠအရှန်ကျာ်ပစ္စေကဗုဒ်တံဂှ်ရ၊ ကျာ်တြဲနာဲညးပိဘုံ ဥဏ္ဏလုံညးလိုက်ပိ ကလိဂွံသဗ္ဗညုတညာဏ်ဂှ် ဒးနနုက်ဗပေၚ်ကၠုၚ်ပါရမဳနူဘဝဣသိသုမေဓတေံ စဵုကဵုစိုပ်ဘဝဒဒှ်ကျာ်ဝွံ လုကဴပွိုၚ်ပန်အသၚ်ဃဲကဵုပရဲမွဲလက်ကဝ်ရောၚ်။
ပါရမဳဍိုက်ပေၚ်အာစိုပ်ဒဒှ်ကျာ် တွံဓဝ်ဟံၚ်ပြာ်သတ်ဟွံတီဗၞတ်တွဵု ဇိုန်ကဵုတသိုက်မၞိဟ်ဒေဝတဴနိဗ္ဗာန် ဂစာန်လွဳသွက်ညးတၞဟ်သက်သက်ဂှ် လုကဴပွိုၚ်ပန်ဣသုန်(၄၅)ဝှ် ဂွံအာယုက်ဒ္စါံစှော်(၈၀)သၞာံတုဲ ပ္ဍဲမဟာသက္ကရာဇ်ကၠံပန်စှော်ဒ္စါံ(၁၄၈) ဂိတုပသာ်ပေၚ် တ္ၚဲအၚါ ပယာံအရှိုဏ်တိုန်ဗၟံက်ဗု ဇြုၚ်ဂွုကေဝ်သ္အး အခိၚ်တၟးဒၟံၚ်ညိညိဂှ် ဟိုတ်တိတ်ဗၠးနူဘယ်သၟိၚ်ဂစိုတ်ဟွံမာန် ရာန်သတိုတ်တဝ်စၞေဟ်ကၠေံသၟိၚ်မာရဏဟွံဂွံစိ၊ ကျာ်တြဲနာဲသာ မဒှ်အ္စာမၞိဟ်ဒေဝတဴ မဒးက္ညစဴဂၠံၚ်ဍာန် သ္ပကၠေံခန္ဓပရိနိဗ္ဗာန် ပ္ဍဲဍုၚ် “ကုသိနာရာံ” ပ္ဍဲပယာံကာလဂှ်ရောၚ်။
အလုံသတ်လိုက်ပိ ကလိလောန်ကၠေံဓဝ်ဂစိုတ်ဟွံမာန်မွဲတုဲ ၜိုန်ရကျာ်ဂမျိုၚ်ပြဲအိုတ်ကၞောတ် ဂွံၜေါတ်ကေတ်အလာံအၚ်ဇၞးမာပန်ဂကူတုြအာကီုလေဝ် မာ, မရနုက်ကဵုမသုန်မတွံဂး “ပစ္စုမာ”မာမွဲဂှ် ဒးဖျေံလွဟ်ဒုၚ်ကယျ, ဂတနူဝွံ− ဟွံဒးလုပ်ပေါဲဗတိုက်အခိုက်ဒးဗဂဆဵုဗဵုပေါဲသသာမပ္တံ− ဇာတိဇရာဗျာဓိမရဏသောကပရိဒေဝ− ဆညိညဓဝ်ဟွံမွဲတုြ ဖအိုတ်ကၠေံခန္ဓရုပ်နာံ ဂါံကၠောံဍုၚ်ဇၞော်နိဗ္ဗာန် ဗွဲမၜိုဟ်သတိုတ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− တၠဳမၞုံကုပိုည်ကျာ်တြဲပိုဲ တုပ်တဴညံၚ်ရဴတံၚ်တဲစၠောဴစာသတ္တံ ကဵုစိုပ်နိဗ္ဗာန်လေဝ် ရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန် ဟွံမွဲကဵုလၟိဟ်ဂၞန်တုဲ မၞိဟ်သှ်ေၜက်ဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴပိုဲလၟုဟ်ဝွံ အတိုၚ်ဒၠောံဗ္တောန်ကျာ်လုကဴ ၄၅−ဝှ် တွံစွံပတန်လဝ်ဓရ်ခိုဟ်ခိုဟ်ပြဲပြဲဂှ် ယဝ်ရဒ္ဂေတ်ဗက်ဍာံဍာံမ္ဂး အခိၚ်ကလိဂွံမဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန်နွံမဏီရ။
သွက်တဏှာဂွံပၠိုတ်ဂွံပိုတ်သကုတ်အာ ကရိုက်ညးကဵုညးဂှ်လေဝ် ဓဝ်တၟေၚ်တၟဟ်ဒုၚ်လျိုၚ်မာန်မဏီရ၊ ဓဝ်ဂှ်ဒုၚ်လျိုၚ်ကွေံရ၊ ဇကုဟွံကၠောန်ဟွံကေတ်ဟွံဒ္ဂေတ်မ္ဂး ညးတၞဟ်အဲတၞဟ် မူသာ်ဟွံဒှ်ဂှ်လေဝ် ဗ္စာရဏာကဵုစိုပ်အိုတ်ညိ၊ ဓရ်ခိုဟ်ဓရ်ပြဲ မဒှ်သ္ကံတဲဗုဒ္ဓဘာသာပိုဲကီု အစဳရေၚ်လၟေၚ်ကတဵုဒှ်ကျာ်ကီု၊ အလုံမွဲပြကိုဟ်ချူဇန်ထ္ၜးပျးလဝ်ကီု၊ ပါဲနူပြကိုဟ်ဝွံကီု လိက်ပတ်ဆေၚ်ဆက်ကဵုဂကူဗုဒ္ဓဘာသာ မၞုံကဵုရှ်တၟေၚ်တၟဟ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံတီစှ်ေစိုတ်အိုတ်သၠေဟ်ပၟာ ဒးဗှ်မၠာ်သ္ၚဳဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါတုဲ ပါ်ပါဲခိုဟ်ပရေံ ဒးလေပ်ရောၚ်။
ပူဂဵုပတှ်ေစှ်ေစိုတ်ကဵုတဝှ်ဍောၚ်ဓဝ်တၠဳမၞုံကုပိုည်ကျာ်တြဲကီု၊ ပူဂဵုပတှ်ေပိုည်အာနူဘဴဣဒ္ဓိဒယှ်ကြဳဇှ်ဂုဏ်ကျာ်ဂုဏ်ဓဝ်ဂုဏ်သၚ် မဇၞော်လောန်က္ဍၚ်သန်ကီု၊ ပူဂဵုတံဂှ် ဒှ်ပူဂဵုညးမလုပ်ဗော်ဗုဒ္ဓဘာသာဇေတ်ဇေတ်တုဲ ကွေတ်ဂတးအာဟွံလောဲသွာရောၚ်ဂှ် ထေက်ကဵုဂိုၚ်သမ္တီခိုဟ်ကွေံရ၊ ဆဂးဂှ် “ဟွံတီဒှ်ဂမ္တဴ − တီအီစဴ” ဟီုဂးစဂှ် အရာဆေၚ်ဆက်ကဵုကွေတ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ချူဇန်ပြုပြေၚ်စဳရေၚ်လဝ်ပ္ဍဲပြကိုဟ်ဝွံ ကဵုတီဟေၚ် သၟိက်မိက်ဂွံဟီုရ၊ ညးမဗှ်ရံၚ်လိက်ပြကိုဟ်ဝွံ တီစရုံဂပ်ဗတပ်စိုတ်ဒးကီုရောၚ် − မဒးထေၚ်ကေတ်ရ၊ အနက်ဂှ်လေဝ် ဒ္ဂေတ်ဗက်အတိုၚ်ဒၠောံဗ္တောန်စေဝ်ပၞောန်ကျာ် မချူထ္ၜးလဝ်ပ္ဍဲပြကိုဟ်ဝွံမာန်ဟေၚ်မှ တိုၚ်ကဴဇကုမဂန်တၟံလဝ် ဂွံဝးပကဝ်ၜှ်ကလှ်မာန်ရောၚ်။
တာလျိုၚ်ညးမလုပ်ဗော်ဗုဒ္ဓဘာသာတံဂှ် ပွမဒးဒ္ဂေတ်ဗက်ပၟိက်ကျာ်ဟေၚ်မဒှ်ရ၊ အတိုၚ်ကျာ်တွံကျာ်ကဵုလဝ်ဂၠံၚ်တြဴနဲကဲဂှ် မဒးဒ္ဂေတ်ဗက်မာန်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− “ယွံဂကူရာမညညးမလုပ်ဗော်ဗုဒ္ဓဘာသာတံညးဂမၠိၚ် ........... ကျာ်တြဲပိုဲဂပ်ဝ်ရှ်ေသှ်ေဖျေံက္ဍိုပ်ရဴဂဴပူဇဴသၞေံသၞဴဂှ် (ကျာ်ပိုဲမ္ဂးဂှ်) ကာလဇကုဇကုစိုပ်ကိစ္စဇၞော် မံက်ဂတဝ်တိုန်ဟေၚ် ဒှ်ကျာ်ဒုၚ်လျိုၚ်ဟံၚ်ဂိုၚ်ပြာ်သတ္တံ အလဵုညးဟွံသေၚ် ၊ လဵုညးဟွံသေၚ်၊ လဵုမာဲဟံၚ်ပြာ်ပိုဲသတ္တံဟွံသေၚ်”ရ။
အဲကျာ်ပြာ်ဟံၚ်ရီုဗၚ်ရောၚ်ဂှ်လေဝ် ဟွံဒုၚ်လျိုၚ်၊ ဒှ်ကျာ်ဒုၚ်ပါၚ်လာၚ်ကံဟွံသေၚ်၊ ဗွဲစၟတ်တုန်−−− ဒှ်ကျာ်စၞောန်ထ္ၜးဂၠံၚ်ဍာန် သဗာန်တပ်တး− ဒှ်ကျာ်စၞောန်ထ္ၜးဂၠံၚ်တြဴခိုဟ်ခိုဟ်ပြဲပြဲ တပ်တပ်တးတး မိက်ကဵုဗၠးၜးတိတ်နူဒဒိုက်ဝဋ်သံသာတုဲ ဒှ်ကျာ်လပံက်ကဵုမတ်ထ္ၜးကဵုကွေတ်သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ေက်ဓမ္မဝတ်ဍာံ၁ာံပြပြ အလဵုအလဵုဇကု နူဇမ္ၚောဲ ဗွဲမပြဟ်ပြေဟ်တေံရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဒဒှ်ရကျာ်ဗုဒ္ဓဘာသာပိုဲ စၞောန်ထ္ၜးလဝ်ဂၠံၚ်တြဴထဴပလလပါ်ခိုဟ်ဂှ် ဒၞာဲထေက်ကဵုဂွံဇြဟတ် ပ္တေဟ်လောဲဂှ်ဟေၚ် ရေၚ်တၠုၚ်ပ္တိတ်သက်သဳဇာတ်မွဲဇာတ်တုဲ စၞောန်ထ္ၜးကဵုညိညဇြိုၚ်သာရောၚ်။ ။
သမုဒ္ဒဝါဏိဇဇာတ်နိပါတ်ဒွါဒသက
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ကိုပ်ကၠာတေံ ညးၜါဂှ် သ္ပဇၞော်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ရဲသၟာဗၞိက်မၞိဟ်လ္ၚီဂမၠိုၚ်တုဲ ညးၜါဂှ် ပါ်ပရံကေတ်ကောန်ရဲညးမွဲမွဲ(မသုန်ကၠံမသုန်)ရ၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဇၞော်သၟာဗၞိက်ဂှ်ဂွံမၞိဟ်မွဲမွဲလပါ်မသုန်ကၠံသသုန်ကၠံတုြ ရဲညးအုပ်ဓုပ်မၚ်မွဲလဝ်ရ၊ ကာလတိတ်သွံရာန်စဗၞိက်ဂၠုၚ်က္ၜၚ်ဂှ် အာစိုပ်တ္ကံသၟတ်မွဲ အဒေါဝ်မှာသၟိတ်ဂှ်တုဲ ဟိုတ်နူလဟိၚ်ကဵုစိုတ်မာန်ဂှ်ရ− တန်တံဒၟံၚ်အာပ္ဍဲတ္ကံသၟတ်ဂှ် ဗွဲမလံကၠုၚ်တုဲ ဟိုတ်နူဒၟံၚ်ပပ်ပဳဟွံသ္အးဇ္ၚးသၟူပသကၠိခ္ဍက်သၠိုက်သၠုဲအုဲအေၚ်လောန်စိ၊ ဒေဝတဴပၟၚ်တ္ကံဂမၠိုၚ် ကတဵုဒှ်ပၞောတ်ဒေါသ ထေဲထုတ်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်အိုတ်ရ။
မၞိဟ်ဒၟံၚ်ပပ်ပပ် အာစိုတ်သ္ၚိဝစ်(သ္ၚိဝတ်) ပဿဴတြဴဇၞော်တြဴသၟတ်ဆဆဵုတံဂှ် ဒေဝတဴဂမၠိုၚ် က္ဍုဟ်မၠေံလောန်သန်၊ ကာလဂှ် ဒေဝတဴတံ ကောန်ပကောံသ္ပသွိုဟ်သဘၚ်သအကၠဳကောံဓရီုချပ်ဂၞန်ကေုာံရေၚ်သ္ကံတုဲ သွက်ဂွံကြဴကြာတ်အလုံမွဲတ္ကံဂှ် ပၠောပ်ဍာ်ၜဳပတိုန်နၚ်ဍာ်မှာသၟိတ် ကဵုဓလီုပ္ဍိုက်ဗလိုက်ကၠေံတ္ကံဂှ်ရ၊ တ္ကံဂှ် ညံၚ်ဂွံသ္အးဇ္ၚးလေဝ် ဒးကြဴကြာတ်ထောံအလုံမွဲတ္ကံရ၊ ကြဴကြာတ်သ္အးဇ္ၚးကၠေံအလုံမွဲတ္ၚံတုဲ သွက်ဂွံဖဳထောံမၞိဟ်ပပ်ပ်ဂှ်လေဝ် ဖျေံသၞောဝ်သ္ဂုတ်သွာတ် တုပ်စိုတ်ဖအိုတ်ရောၚ်။
- “ဟိုတ်နူဒၟံၚ်ပပ် ကသပ်ဒေဝတဴ၊ ကြဴကြာန်ထောံတ္ကံ၊ မၞိဟ်ဏံဖဳထောံ၊ စွံလဝ်အုဲအေၚ်၊ ဟွံတၟေၚ်လးလး၊ ဟီုဂးတုပ်စိုတ်၊ သမ္တီအိုတ်၊ ချိုတ်ဂုန်ဒၟံၚ်ပပ်ရောၚ်”
အတိုၚ်ဒေဝတဴတံ ဖျေံသၞောဝ်သ္ဂုတ်သွာတ် သွက်ဂွံကြဴကြာတ်တ္ကံ သွက်ဂွံဖဳဗလိုက်ထောံမၞိဟ်ပပ်ပပ်တံဂှ် မၚ်မံၚ်အခိၚ်သာမယအိုတ်ရ၊ ဗွဲကြဴ ကောန်ဒေဝတဴမၚ်မွဲဓဝ်မွဲဂှ် ကၠုၚ်ထ္ၜးဇကုလပါ်ဒိုဟ်သၟဝ်ကျာ ဂၠံၚ်ဍာန်အာကာသဂှ်တုဲ ဂလာန်ကဵုသတိဗြဴသာ်ဝွံ− ဟီုဂးတိုန်ရ၊ “ယွံမၞးတံ −− ဂတနူဏံဗၞတ်ၜိုတ်စှ်သုန်တ္ၚဲ (လလံစှ်သုန်တ္ၚဲ)မ္ဂး ဍာ်ၜဳမှာသၟိတ်တိုန်ကၠုၚ်ဓလီုပ္ဍိုက်တ္ကံတၞီဗၠိုက်အာတုဲ မဒးဟဳဍာ်ဒဳလပိုက်ဗၠိုက်စှ်ေအိုတ်ရောၚ်၊ ဒုၚ်ဂဝိၚ် ဂွိၚ်စွံလဝ်နူပြဟ်ပြဟ်ဏံတုြ ပလေဝ်ပလေတ်စွံလဝ်ဂၠုၚ်ဒတုဲညိ”ဂးတုဲ ပ္ဍဲမကၠေံဗဒန်အာဂှ် မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် သှ်ေၜက်ကလၚ်ဂလနာ်ထုဲကြာန်ၚုၚ်ၚဇြဟောံဒၟံၚ်အိုတ်ရောၚ်။
ဗွဲကြဴကောန်ဒေဝတဴအယုတ်အဓမ္မမွဲဂှ် ကၠုၚ်ထ္ၜးဇကုလပါ်ဒိုဟ်သၠုၚ်ကျာ ဂၠံၚ်ဍာန်အာကာသဂှ်တုဲ ဂလာန်ပၠံပၠဳအရေဝ်ပလီုပလာ်မြဴသာ်တွံ ဟီုဂးတိုန်ကီုရ၊ “ အရေဝ်ဒေဝတဴဟီုဂးလဝ်ကၠၚ်ဏံဂှ် ဟွံဒှ်, ညိဓဝ်ဟွံဍာံ, ဟွံသေၚ်လးလးရ၊ ဗှ်ေတံလ္ပပ္တေဟ်ညိ၊ ဗှ်ေတံအတိုၚ်မံၚ်ကၠုၚ်မိပ်မိပ်ဇြိပ်ဇြိပ်ကၠာတေံဂှ် မံၚ်အိုတ်ညိ၊ မူသာ်လ္ပဒှ်ဂဝိၚ်လ္ပဂွိၚ်ဂွါဲညိ” ဂးတုဲ ပ္ဍဲမကၠေံဗဒန်အာဂှ် ပၞောဝ်ကဵုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ညးဇၞော်ၜါ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မွဲဂှ် ဟီုဂးချပ်တိုန်သာ်ဝွံရ။
“ဒေဝတဴကိုပ်ကၠာဂှ် သၟးသၟးရ၊ ခိုဟ်ဆအရေဝ်သၟးရ၊ သက်သက်ကၠုၚ်ဘပလပိုဲတုဲ မဟီုရောၚ်၊ ကဵုပိုဲဒှ်ဗဟေက် ဖေက်လကိုတ်တ္ၚဵုတရောၚ်၊ ဗှ်ေတံအတိုၚ်မံၚ်ကၠုၚ်ဗီုကၠာတေံဂှ် မံၚ်မိပ်မိပ်ဇြိပ်ဇြိပ်အိုတ်ညိ”ဂးတုဲ မၞိဟ်ပ္တေဟ်ဂလာန်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဝွံ မုကိစ္စကေၚ်ကာလဵုမွဲ ဟွံသ္ပဇၞော် ဟွံကၠောန်ဟွံရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်ဒဒိုက်တုဲ ဒၟံၚ်အာအတိုၚ်ပကတိ ၜိုဟ်ၜိုဟ်သိုဟ်သိုဟ်သီုကွးဗွက်မသုန်ကၠံဂှ်ရောၚ်၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မွဲဂှ်တုန်− ဗီုဟီုဗ္ကန်ဖျုန်ကဵုကွးဗွက်ကောန်ရဲဂမၠိုၚ်ဂှ် မြဴသာ်ဝွံရောၚ်၊ “ယွံမၞးကောဒေတံညးဂမၠိုၚ် ........ ဂၠုၚ်တသုဂမၠိုၚ် ဂၠာဲဂိုၚ်စွံလဝ်ဒတုဲစိုအ်၊ ဂလာန်ကောန်ဒေဝတဴဒုတိယမဟီုဂှ် ဍာံပြကီုလေဝ် ဟိုတ်နူပိုဲဂၠာဲပကောံလဝ်ဂၠုၚ်တသုတုဲဂှ်ရ− သွက်ဒးဇြိုၚ်စိုတ်ဟွံမွဲ၊ ကာလနွံပၟိက်မ္ဂး− ဒှ်သွက်ပိုဲဂွံစကာရပ်စပ်ရောၚ်၊ ဂလာန်ဒေဝတဴပဋ္ဌမကိုပ်ကၠာမဟီုဂှ် ယဝ်ရဍာံပြပၠန်မ္ဂး သ္ဂောံဒှ်သွက်တိတ်အာနကဵုဂၠုၚ်တသုပိုဲမပလေဝ်ပလေတ်လဝ်ဒတုဲဂှ်ရ” ဂးတုဲ ဟီုဒၠောံဗ္တောန်စၞောန်ထ္ၜးကဵုသတိကောန်ကွးကောန်ရဲဇကုအိုတ်ရောၚ်။
ဟီုဂးအတိုၚ်လ္တူတေံတုဲ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂိတုပေၚ်ဂှ် ဍာ်တိုန်ကၠုၚ်ဇၞော်ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်နူရိုဟ်ရိုဟ်ဝါကၠာကၠာတေံတုဲ မၞိဟ်မသုန်ကၠံပတေဟ်ဂလာန်ဒေဝတဴ“ဓမ္မ” ဒေဝတဴပြဲပြဲဂှ် တိုန်ဍိုက်ကေတ်ဂၠုၚ်ဇကုဇကုမပလေဝ်ပြေၚ်လဝ်နူဇမ္ၚောဲတေံဂှ်ရောၚ်၊ ဃောဍာ်ဒဳမတိုန်ကၠုၚ်မွဲဒမြိပ် မဂြိပ်လပိုက်ဗလိုက်ဖျေံတ္ကံသၟတ်ဂှ် မှတ်တိတ်အာဒုန်တိတ်အာ လပါ်ဗၠးၜးတေံအိုတ်တုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မွဲသ္အာၚ် ကေုာံ ကောန်ရဲမသုန်ကၠံ ညးမပ္တေဟ်ဂလာန်ကောန်ဒေဝတဴ“အဓမ္မ” ဒေဝတဴအယုတ်ဂှ်တုန်− ပ္ဍဲဍာ်မတိုန်ကၠုၚ်ဂၠိုၚ်ဂှ် “ညးရံၚ်အဲအဲရံၚ်ညး မုက်ဗၠးမတ်ဒက သက်ပဟွံမွဲ သ္ၚောဲနူဗဒဗဒါဲတုဲ” ဟဳဗၠိုက်စှ်ေပ္ဍဲဍာ်ၜဳမှာသၟိတ်အိုတ် စိုပ်ဘဲဂစိုတ်ဗွဲစၟတ်ရောၚ်။
တၚ်စၟတ်။ −−−−−။ ပ္ဍဲသုတ်ဇာတ်ဝွံ အ္စဝဍ္ဎကဳတၠပညာမဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကွးမသုန်ကၠံ ဗၠးအာဘယ်ဂစိုတ်ဂှ် စဴဒှ်ကျာ်တြဲပိုဲတုဲ အ္စာဝဍ္ဎကဳသမၠီု မဒှ်သက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကွးမသုန်ကၠံ ဒးဘယ်ဂစိုတ်ဗၠိုက်ဍာ်အိုတ်ဂှ် စဴဒှ်ဒေဝဒတ်ရောၚ်၊ ဒေဝတဴဓမ္မကၠုၚ်ထ္ၜးဇကု လပါ်ဒိုဟ်သၟတ်ကျာကၠာတေံဂှ် လၟုဟ်စဴဒှ်မှာထေရ်သာရိပိုတ်ကွးကျာ်တုဲ ဒေဝတဴအဓမ္မကၠုၚ်ထ္ၜးဇကုလပါ်ဒိုဟ်သၠုၚ်ကျာကၠာတေံဂှ် လၟုဟ်စဴဒှ်ကွးဒေဝဒတ်မၞုံယၟု “ကောကာလိက”ရောၚ်။
ပ္ဍဲသုတ်ဇာတ်ဝွံ ဟိုတ်နူကောန်ဒေဝတဴ မၚ်မွဲဓဝ်စၞောန်ထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်တြဴဍာံစၟတ်ဂှ်ရ− ဂလိုၚ်လဵုကလိဂွံအခေါၚ်တသိုက်ရော, ချပ်ရံၚ်ကဵုအိုတ်ညိ၊ ဟိုတ်နူကောန်ဒေဝတဴအယုတ်အဓမ္မစၞောန်ထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်တြဴဗၠေတ်ဗၠး ဟွံဒးကဵုဓဝ်ဂှ်ရ− ဂလိုၚ်လဵုအာစိုပ်လလေၚ်ရော, ဒးဘယ်ဂစိုတ် ဒးအိုတ်လမျီုအကြာၜဳမှာသၟိတ်ဂှ် စွံတဲလတူကၞေၚ် ကလေၚ်ချပ်ရံၚ်အိုတ်ညိ၊ ကျာ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ကဵုကွးကျာ်ဗုဒ္ဓဘာသာ တၠပညာပြဲပြဲတံဂှ် ကဵုဒၠောံဗ္တောန်စၞောန်ထ္ၜးဂၠံၚ်တြဴဍာံဍာံပြပြရောၚ်ဂှ် မံက်ထေၚ်လဵုဒၟံၚ်ရ၊ ပြာကတ်ဒၟံၚ်ကွေံကွေံရ။
ကျာ်ဘာသာညးတၞဟ်ဂှ် ရီုဗၚ်ဟံၚ်ပြာ်ကဵုရောၚ်ဂှ် ဒုၚ်လဝ်တာလျိုၚ်ကေတ်လဝ်သဇိုၚ်ကောန်ကွးဇကုတုဲ ယဝ်ရရီုဗၚ်ကဵုဗွဲစၟတ်ဍာံပြမ္ဂး ဒုၚ်ဒဝ်စဂွံဒၟံၚ်ဏီရ၊ ခိုဟ်ဒၟံၚ်ကီုရ၊ ကာလစိုပ်ကိစ္စဇၞော် ဒှ်ဒဒိုက်တၟာဣဠေဟ်မှ ရီုဗၚ်ဟွံမာန်မ္ဂး အတိုၚ်လဟီုဟွံဒှ်တုဲ ဝါတ်ဂါတ်အလုံကွးဖအိုတ်ရောၚ်၊ ကျာ်တြဲပိုဲ ကျာ်ဗုဒ္ဓဘာသာပိုဲဂှ်တုန်− ရီုဗၚ်ကဵုရောၚ်ဂှ် ဟွံဒုၚ်လျိုၚ်ဟွံဒုၚ်ပါၚ်လာၚ်ကံမွဲလှ်ေဏီရ၊ အတိုၚ်တဝှ်ဓရ်မပြဲဂှ် ယဝ်ရဒ္ဂေတ်ဗက်အလဵုဇကုမ္ဂး ကလိဂွံဂုဏ်ဖဵုဂလိုၚ်ဂှ် ဂလိုၚ်ဝွံတုဲ ပွမစၞောန်ထ္ၜးလဝ္ဂုန်ဖဵုကလိဂွံမာန် အဆံၚ်ကဵုအဆံၚ်ရောၚ်။
လၟေၚ်ဂၠံၚ်တြဴဝါဒကျာ်ပိုဲမ္ဂးဂှ် ညးဒ္ဂေတ်ခိုဟ်ဂွံခိုဟ်တုဲ ညးဒ္ဂေတ်ပရေံဂွံပရေံရ၊ ညးဒ္ဂေတ်ဗၠေတ်ဂေတ်စှ်ေအာအပါဲပန်ရ၊ လၟေၚ်ဂၠံၚ်တြဴသွက်ဂွံဂွံတသိုက်မၞိဟ် တသိုက်ဒေဝတဴ တသိုက်နိဗ္ဗာန်ဂှ်လေဝ် တွံစွံလဝ်ဗွဲကၠးဗ္ဍး (ကၠးမး) စၞောန်ထ္ၜးလဝ်ဗွဲမလ္ဂူတပ်တးတုဲ တ္ၚံတ္ၚေဲၜေဲဝေတ်ညိဓဝ်ဟွံမွဲသက်သက်ရ၊ ဂၠံၚ်တြဴသွက်ဒးအာဘုံအပါယ်ပန်ဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဟဂွံဒးအာ(ဂွိုအ်ဒးအာ)ဂှ်လေဝ် စၞောန်ထ္ၜးကဵုလဝ်နဲကဲဖအိုတ်ရ၊ နွံပၟိက်လပါ်ခိုဟ်ခိုဟ်ညံၚ်ဂွံအာဂၠံၚ်ခိုဟ်ခိုဟ်မာန်ကီု ညံၚ်ဂွံကလိလောန်ကၠေံဂၠံၚ်ဒုဂ္ဂတိလပါ်ပရေံမာန်ကီုဂှ် ဟီုတွံကၠုၚ်လုကဴ(၄၅)ဝှ်တုဲရ။
သွက်မှာဇန်ဂွံတန်တဴပ္ဍဲဒ္ဂေတ်ညးသပ္ပရိုဟ်ဂှ် စၞောန်ထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်တြဴလေဝ်တုဲကၠုၚ်ရ၊ အတိုၚ်စၞောန်ထ္ၜးလဝ်ဂၠံၚ်တြဴ အတိုၚ်ပံက်ထ္ၜးၚးတးလဝ်ဂၠံၚ်တြဴဂှ် မိက်ကဵုကွာ်အာဂံၚ်ဂံၚ်ဍံၚ်ဗက်စေအ်စေအ်ဟေၚ်ဂှ်ဒှ်−ဝါဒ−ကျာ်ပိုဲရ၊ “ကျာ်ရီုဗၚ်ဂှ် ရီုဗၚ်ရောၚ်ဟီုဂှ် စွံလဝ်ကၠာရ၊ ညံၚ်ဂွံတုပ်သၟဟ်ဒှ်ဗီုညး တုပ်ကဵုညးဂှ် ကာလလဵုမွဲဟွံရီုဗၚ်၊ အယာံမာတ်စိုပ်ၜိုတ်သၟဝ်သဝ်နူညးဟေၚ်ရီုဗၚ်ကဵုရ၊ ခိုဟ်နူတၞဟ်မတွံဂး ကျာ်ရီုဗၚ်ဂှ် ကာလလဵုမွဲဟွံရီုဗၚ် ဟွံကတဵုဗဒှ်ကဵုရီုဗၚ်ဟွံမာန်”တုဲ လဟီုကဵုဒ္ဂေတ်ဗၠေတ်ယောၚ်မှာရာ ကေုာံ ရေၚ်သ္ကံဒှ်အာညးတၞဟ်, အဲတၞဟ်ရောၚ်။
ကျာ်ဗုဒ္ဓဘာသာပိုဲဂှ်တုန်− အတိုၚ်ဓဝ်မကၠုၚ်နူပိဋကတ်ပိဂှ် ယဝ်ရဒ္ဂေတ်ဗက်ဍာံဍာံမာန်မ္ဂး စၞောန်ထ္ၜးကဵုညံၚ်ဂွံဒှ်ကျာ်မွဲဇကု တုပ်သၟဟ်ကဵုဇကုကျာ်သဗ္ဗညုကီုရ၊ ဗၞတ်ပါရမဳဇကုမၞုံဂှ် သဝ်နူကျာ်ကီု တုပ်သၟဟ်ကဵုကျာ်ကီု သီုၜါသာ်ဂှ်ဟေၚ် ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုမာန်တုဲ နကဵုတဝှ်ပါၚ်ကျာ်ဂှ် တွံထ္ၜးစဳပျးလဝ်ဍိုက်ဍိုက်ပေၚ်ပေၚ်ရ၊ လ္တူနူစၞောန်ထ္ၜးဟီုစဳပျးကၠုၚ် ဟိုတ်ဖဵုခိုဟ်ပရေံဗၞတ်ဂလိုၚ်ဂှ်ဂှ် တၚ်ဏှ်တၚ်နေၚ်(ဂၞေၚ်)မရုံဂပ်ပညပ်ဟီုစနွံမဏီဟာ, သွက်ဂွံဟီုထ္ၜးပၠိုဟ်ပၠးထတ်စောံ ကေုာံ သတ်သဳသာဓကဂှ် ဍိုက်ပေၚ်စုံရုံနွံဒၟံၚ်ဖအိုတ်တုဲ ဒဒှ်ရဝါဒကျာ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ဒ္ဂေတ်ဍာံ၊ ဂွံဍာံ၊ သ္ပဍာံ၊ ဂွံဍာံဂှ် သွက်ဒးဟီုကြီုစဟွံမွဲလးလးရောၚ်။
ပ္ဍဲကာလလမုဟ်ပၠန် ယဝ်ရကေၚ်ရီုဗၚ်လဝ်ညးသ္ကံနူဘဲဂစိုတ် ဗၞတၜိုတ်မွဲဝါမ္ဂး “အာပး − ဂုန်ဇၞော်ကွေံရ၊ တၠလမျီုအဲရ”ဂးတုဲ သ္ပဇြဟတ်ဗဒါဲဒလာဲဗွဲမလောန်၊ သ္ဍိုက်ဆာန်ဗွဲမလောန်, ပ္တေဟ်ဗွဲမလောန်, ထိုၚ်သးဗွဲမလောန်တုဲ အပ်ပြာပ်လမျီုဇိုန်နှၚ်ကဵုလမျီုလေဝ်ဒှ်ဂွံအိုတ်ရ၊ ကျာ်တြဲပိုဲဂှ်တုန်− ရီုဗၚ်ကဵုဆၜိုတ်ဗၞတ်မွဲဘဝမွဲအာယုက်ဓဝ်ဂှ် မၚ်မွဲလဘာ်ကၠုၚ်ဒုၚ်လဝ်ဒဒိုက် စဵုကဵုကလိဂွံနိဗ္ဗာန် ဗစိုပ်ကဵုဋ္ဌာန်ဗျုယဲချိုတ်လေဝ် ဗစိုပ်ကဵုရ၊ ကျာ်ဂကူဂှ်ဂှ် ဒှ်ကျာ်ပရမတ် အဆတ်ဍာံပြဒှ်တၠဂုဏ်ဇၞော်ပြဲ သၠဲလးအိုတ်ကၞောတ် ဒှ်အထောတ်တၠလမျီုသတ္တံ အနန္တအန္တံရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− စၞောန်ထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်တြဴဓဝ် ဂၠံၚ်သွဝ်ဗြိုနိဗ္ဗာန် ပိုန်ဟာန်လောကဳလောကုတ္တဵု ကဵုဂွံဍာံဍာံပြပြဂှ် ဒှ်ညးတၠဂုန်ရီုဗၚ်မၚ်မွဲဟံၚ်ပြာ်ထ္ၜလဘာ်မ္ဂးယၟုရောၚ်။
ပ္ဍဲဒၞာဲဝွံ− “ဂလာန်မ္ဂး ရီုဗၚ်ရောၚ်, ကဵုဂလာန်မ္ဂး ဒ္ဂေတ်အလဵုဇကုအိုတ်ညိ”ဂှ် ယဝ်ရဗ္စာရဏာဂလာန်ၜါလပါ် ဇြိုဟ်ဇြိုဟ်နက်နက်မ္ဂး ဂလာန်ဟီုဂး ရီုဗၚ်, ရီုဗၚ်ကဵုရောၚ်ဂှ် ဒှ်ဂလာန်ကောန်ဒေဝတဴ အဓမ္မ ဟီုဂးစဂကူဂလာန် “ဒၟံၚ်ၜိုဟ်ၜိုဟ်”ဂှ်ရ၊ ဂလာန်မတွံဂး “ဒ္ဂေတ်အလဵုဇကုအိုတ်ညိ”ဂှ် ဒှ်ဂလာန်ကောန်ဒေဝတဴဓမ္မ ဟီုဂးစဂကူဂလာန်မၞုံကဵုဂဝိၚ်ဒုၚ်ဂွိၚ်လဝ်နူဇမ္ၚောဲတုဲ ပကောံပကေဝ်လဝ်အပေါတ်ဆုဒုန်ဖံၚ်ဂၠုၚ်တသုဂှ် တုပ်သၟဟ်ကဵုကုသဵုပါရမဳဂမၠိုၚ်ရ၊ ပြဝ− ပွမဒ္ဂေတ်အလဵုဇကုမဖှ်သာ်ဂှ်ရ− တာလျိုၚ်ကတဴကတာန်စံၚ်နှာစိုတ်အောန်ကြဳသိၚ်ဂဝိၚ်ဂဝါဲဇကုလေဝ် ဟွံဂၠိုၚ်ကွေံကွေံရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− ညံၚ်ဂွံဗြိုဟ်လုပ်ပၞောန်သၟဟ်န်ကိတ်ညဳကဵုပၟိက်ကျာ်ဂှ် တၚ်ကၞဟ်(တၚ်ဏှ်)တၚ်ဂၞေၚ် လၟေၚ်ပြကိုဟ်ဟီုကလိုဟ်စၞောန်ထ္ၜးလဝ်နူတံစိုပ်ကၞောတ်ဝွံ ဇွိတ်သပေါတ်ဗှ်ရံၚ်လ္ပကဵုသရုၚ် ယဵုဒုၚ်စွံလဝ်ပ္ဍဲကၞိပ်ဇကုဇကုညိ၊ ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ယဝ်ရမိက်ဂွံကၠောံဂဒေါံနိဗ္ဗာန် နကဵုပါရမဳတၟေၚ်တၟဟ်လာဘ်(လာပ်)ဗဇဴတၞဟ်တၞဟ်သာ်မ္ဂး လ္ပသ္ပဇြဟတ်ကဵုမၞိဟ်ရီုဗၚ်မၞိဟ်မၚ်စသၞေဟ်ဂဒေါံဂှ်ညိ၊ လ္ပပတှ်ေမၞိဟ်မၚ်စသၞေဟ်တံဂှ်ညိ၊ ဒက်ခၞံကၠောန်လဝ်ဂၠုၚ်က္ၜၚ် ဖျေအ်လဝ်ဂြၚ်တၟံတသုသၠယာမတွံဂး ဂၠုၚ်က္ၜၚ်မဂ္ဂၚ်ဂၠုၚ်က္ၜၚ်ပါရမဳပြဲပြဲတဲသၠုၚ်သၠုၚ် မၞုံကဵုၚုဟ်မဂၠိုၚ်တုဲ နူကၠာဘဲပရိုက်ဒဒိုက်ဟွံကၠုၚ်စိုပ်ဏီဂှ် တြပ်(ကရပ်)သ္ပလဝ်ဂြပ်ပ္ဍဲဇကုဇကုအိုတ်ညိ။
မၚ်စၟဳကဵုညးတၞဟ်ရီုလမျီုဒးအိုတ်ဂှ် ဟိုတ်နူပ္တေဟ်ဗၠေတ်ဒ္ဂေတ်ယောၚ်ယာမှာရာအာဂှ်ရ၊ ဇွောံမဇကုဇကု ဒးပကောံလဝ်နူဇမ္ၚောဲဂှ် ဒှ်ညးဂတာပ်အခေတ်ဂတာပ်တဲ ဘဲဟွံဂံၚ်ခ္ဍဳဂွစၟဳစတသိုက်ဂတပ္ဍဲဘတပရလိုက်တေံရ၊ ဂကူရာမည− မည်ပိုဲညးမဒှ်ဂကောံဗုဒ္ဓဘာသာ အလုံတွဵုရးဂၠးတိနိဂီုဍုၚ်ကွာန်မည်ဂမၠိုၚ်ဝွံ ဝါဒကျာ်ဂကူညးတၞဟ်ကဵုဝါဒကျာ်ဂကူပိုဲရှ်ေသှ်ေဒၟံၚ်ဂှ် ပါ်ပါဲကဵုဒးညာတ်ကဵုသ္အးဇ္ၚးကၠးမး−ကၠးဖ္ဍးတုဲ “ဝါဒဒ္ဂေတ်အလဵုအလဵုဇကုအိုတ်ညိ”ဂှ် ဒှ်ဝါဒစှ်ေဗြိုဟ်လုပ်ပၞောန် စၞောန်ထ္ၜးကဵုတသိုက်လောကဳ လောကုတ္တိုရ် ပ္ဍဲလိုက်ပရလိုက်ၜါပြကာရ၊ ဝါဒလဟီုလဂးဒ္ဂေတ်ကွေတ်ဝွံဟေၚ် ယိုက်ဂၠေၚ်ဒုၚ်ကေတ်တဲဗွဲမအိုဟ်တၟိုဟ် မိပ်စိုတ်အိုတ်ညိ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− “ပြကိုဟ်စရာဲဗုဒ္ဓဘာသာ− ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာ”ဝွံ ရန်တၟံကဵုသွက်ဂွံဒှ်ဂုန်ဖဵုဂကူရာမညဂမၠိုၚ်တုဲ ဒုၚ်ကဝိုၚ်ချူကှ်ေဗဒေါံၚေက်ကၞေဟ်အုပ်နိဂီုဒးဂြီုကမၠက်ထောံ နကဵုဇုက်ဗၠဲဂွါ− သမုဒ္ဒဝါဏိ ဇဇာတ်နိပါတ်ဒွါဒသက− ဝွံရောၚ်။
ဂလာန်ဗ္ကန်။−−−−−−−−−−။ နူသက္ကရာဇ်ကျာ် (၂၅၁၁)သၞာံ၊ သက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၃၂၉)သၞာံ၊ စိုပ် (၂၅၄၈)သၞာံ (၁၃၆၆)သၞာံ၊ ဂိတုဖဝ်ရဂိုန်အိုတ် လုကဴပွိုၚ်ပိစှော်ထပှ်(၃၇)သၞာံ၊ ပယျာံဥတုကညၚ်ဂွံညာတ်လိက်ကၞပ် “ပြကိုဟ်စရာဲဗုဒ္ဓဘာသာ”မာန်ဗၞတ်မွဲဝါလၟုဟ်ဝွံ ယဝ်ရဟီုကဵုဂလာန်ပွံၚ်သ္ၚိဋ္ဌာန်မ္ဂး − ဂွံကောန်စဴအိုတ်ရ၊ ဟိုတ်ဂွံလံဒၟံၚ်ဂလိုၚ်ဂှ် နွံမံၚ်တၞဟ်တၞဟ်သာ်ရ။
- ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ
(က) ဟိုတ်နူခရိတ်တက်လိက်ဟွံပေၚ်အတိုၚ်ပၟိက်ကီု။
(ခ) ဟိုတ်နူဇီုလပိုက်ဒးခေတ်အလဵုအသဳပၞာတ်ၜါခေတ်ကီု။
(ဂ) ဟိုတ်နူပ္တိုန်လိက်အာတ်အခေါၚ်ကုအလဵုအသဳတၠအဝဵု ဆဵုဂဗဒးတၚ်ဝါတ်ဂါတ်ကီုရောၚ်၊
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ပ္ဍဲခေတ်အလဵုအသဳပၞာန်အလန်ပဋ္ဌမ− နူ(၁၃၂၃)သၞာံ၊ ဂိတုမာ်စှ်စွေက်၊ (၁၉၆၂)သၞာံ၊ ဂိတုမာတ်(ၜါ) တ္ၚဲ၊ စိုပ်(၁၃၅၀) လုကဴပွိုၚ်ပိစှော်(၃၀)သၞာံဍောတ် ခေတ်ပၞာန်နေဝေန်အာတ်အခေါၚ်ပတိုန်လိက် သွက်ဂွံဂွံပၟိၚ်တက်, သီုစက္ခောဟွံလောဲသွာတုဲ နူခေတ်အလဵုအသဳပၞာန်အလန်ဒုတဳယ (၁၃၅၀) စဵုကဵုလၟုဟ် ဝါတ်ဂါတ်မွဲဂကူမွဲဗီုပၠန်ရ၊ ဂွံဂွံစက္ခောၚုဟ်တန်တန်ဣဂှ်လေဝ် ဝါတ်လောန်သန်ရ။
လိက်ကၞပ်ပရေၚ်ဘာသာဂှ် ဆေၚ်ဆက်ကဵု“သံဃမဟာနာယက” နူသၞာံ(၁၃၄၂)တေံရ၊ လိက်ဘာသာမည်ဂှ် ဒးကၠာဲစၠောံဘာသာဗၟာပိမူပိတောဲတုဲ ဒးပတိုန်ရုၚ်ခရှ်တံရ၊ ဂွံအိုတ်ၚုဟ်သက်သာညိ၊ ဂးသာ်ဂှ်တုဲ ၜိုန်ရဂွံပၟိၚ်တက်ပ္တိတ်ကီုလေဝ် ဒးရာန်စက္ခောဆေၚ်မ္ၚး ၜိုတ်ကေတ်ၜိုတ်ဂွံရ၊ စက္ခောပုဂ္ဂလိကပ္တိတ်ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ပရေံအိုတ်ဍာ်၊ ဒးရာန်စက္ခောဍုၚ်မ္ၚး ၚုဟ်မးဂၠိုၚ်လောန်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− နဲကဲဇကုကဵုဇကု ကၠောန်ကေတ်ဂၠာဲကေတ်အဆက်− ၜက်ကၠောံအာတၚ်ဝါတ်ဂါတ်နာနာသာ်ဟွံမာန်ဏီတုဲ ဂွံတက်ပ္တိတ်လိက်ကၞပ်ဂကူမန်ပိုဲမွဲမွဲဝါမာန်ဂှ် တုပ်သၟဟ်ညံၚ်ရဴ (ရပ်ဒလုၚ်မွဲကြိုၚ်လဝ်ကရောံဇြုံဗုဲစှ်)ကီုရောၚ် ကလောတံ။
- သက္ကရာဇ်ကျာ် (၂၄၁၁)သၞာံ၊ သက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၃၂၉)သၞာံ၊ ဂိတုပုဟ်စှ်မွဲမံက်တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ အခိၚ်သဝ်တ္ၚဲၜါနာဍဳ ကလေၚ်ချူပြေၚ် ရပ်ကှ်ေဇိုၚ်ကၞေဟ် အာစိုပ်ဒတုဲရောၚ်၊ နာဲပါလိတဇာတိကွာန်ကၟာဝက် ဂွံၜါစှော်မွဲ(၂၁)ဝှ် ဃောသ္ပဒတဴပ္ဍဲဘာဂြိုပ်ဖအံက်ဂှ် ချူဆာဲစဳဇန်ဗျန်(ဗျည်) အက္ခရပြကိုဟ်ဝွံရောၚ်။ (ပြကိုဟ်စရာဲဗုဒ္ဓဘာသာကၞပ်မွဲ စိုပ်ဒတုဲဆဝွံရောၚ်)
- သက္ကရာဇ်ကျာ် (၂၅၄၈)သၞာံ၊ သက္ကရာဇ်မည်သိုၚ်ပ္တန်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳ (၁၉၃၆)သၞာံ၊ သက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၃၆၆)သၞာံ၊ ဂိတုဖဝ်ရဂိုန်အိုတ် ပ္တိုန်စက်တက်ပ္တိတ်လၟိဟ်မသုန်ကၠံကၞပ်ရောၚ်။
−−−−−−−−−−(စဴနန်.........ဌာနတက်လိက်မန် − ဍုၚ်)
နိဿဲ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]နူလိက်အုပ် ပြကိုဟ်စရာဲဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ မှာထေရ်ပါလိတ ဘာဓါတ်ကျာ်၊ ကွာန်ကၟာဝက်ရးဇြာ