ကမၠိုဟ်

A cognitive model illustrated by Robert Fludd — လၟေင်ဗီုပြင် ကမၠိုဟ်၊ မဗၟံက်ထၜးလဝ် နကဵု Robert Fludd (1619)

ကမၠိုဟ် (Cognition) ဂှ် ဒှ်ဝေါဟာရ မဆေင် "ကုကသဳစိုတ် ဟွံသေင်မ္ဂး လၟေင်ကမၠောန် မကတ်လ္ၚတ်ကေတ် လညာတ်ညာဏ် ကေုာံ ဒဒှ်မကၠိုဟ် နူကဵု မဗစာရဏာ၊ ပရေင်ဆဵုဂဗ ကေုာံ ပရေင်မဒုင်စသိုင်တအ်"ရ။^[၁] ဝေါဟာရဝွံ ဆက်စပ်ဒၟံင် ကုအရာမကၠိုဟ်ခၠင် ကဵု လၟေင်ဂၠံင်တရဴ မဂွံစိုပ် ဒဒှ်မကၠိုဟ်ခၠင် ဗီုကဵု - ဒဒှ်မကၠိုဟ်၊ ဒဒှ်မကလင်ပင်မှိင်၊ ဒဒှ်မဒက်ပတန်လညာတ်ညာဏ်၊ တင်သမ္တီ ကေုာံ ပရေင်ဆဵုဂဗကမၠောန်၊ မဖျေဟ်သ္ဂုတ်သွာတ် ကဵု မစွံင္ၚုဟ်မး၊ မဖျေဟ်ဟိုတ်ဖိုလ်၊ မပသောင်ပြသၞာ ကေုာံ မဖျေဟ်သ္ဂုတ်သွာတ်၊ ဒဒှ်မနွံကဵုအစာံမကၠိုဟ်ကေတ်မာန် ကဵု မဟီုပတိတ် အရေဝ်ဘာသာ တအ်ရ။ လၟေင်ကမၠောန် ကမၠိုဟ်ဂှ် ဒှ်အရာမသၠဲပ္တိတ် လညာတ်ညာဏ် ကဵု မဆဵုညာတ်ကေတ် လညာတ်ညာဏ်တၟိတအ်ရ။

မအရေဝ် ကမၠိုဟ်ဏအ်ဂှ် ဗွဲမဗဗွဲ ကုပရူပရာဂှ် ပံက်အဓိပ္ပါယ် တၞဟ်ခြာတဴ ရေင်သကအ်ရ။^[၂]

နိရုတ်[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]

မအရေဝ် နကဵု ဘာသာအင်္ဂလိက် cognition ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် နူကဵု ၜိုတ် ၁၅ ဗွဝ်ကၠံ ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် ဂွံအဓိပ္ပါယ် "ဒဒှ်မချပ် ကဵု ဒဒှ်မစွံသတိ"။^[၃] တမ်နိရုတ် မအရေဝ်ဏအ်ဂှ် ကၠုင်နူ လေတ္တေန် (နာမ်)(cognitio) မဂွံအဓိပ္ပါယ် ('ဒဒှ်မစမ်ၜတ်,' 'ဒဒှ်မဗတောန်,' ဟွံသေင်မ္ဂး 'လညာတ်ညာဏ်'), မနာမ်ဂှ် ကၠုင်နူ ကြိယာ cognosco မဗဂပ်စုတ်လဝ် con ဂတ မဂွံအဓိပ္ပါယ် ('နကဵု') ကဵု gnōscō (နာမ်) မဂွံအဓိပ္ပါယ်('ဒဒှ်မတီ')။ အလဵုဇကု မအရေဝ် gnōscō ဂှ် နကဵု ဘာသာဂရိတ် γι(γ)νώσκω မဂွံအဓိပ္ပါယ် (ဒဒှ်အဲမတီ ဟွံသေင်မ္ဂး မကၠိုဟ်)။^[၄]^[၅]

မအရေဝ် မန် ကမၠိုဟ် ဂှ် ရံင်ကဵု အဓိပ္ပါယ် ဗီုလေတ္တေန်တုဲ မကြိယာမန် "ကၠိုဟ်" ဂှ် စကာ နဒဒှ် မနာမ်တုဲ ဖန်ဗဒှ်လဝ်ရ။

နိဿဲ[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]

↑ Cognition. Oxford University Press and Dictionary.com. Archived from the original on 2020-07-15။ Retrieved on 2021-10-19။
↑ Von Eckardt, Barbara (1996). What is cognitive science?. Princeton, MA: MIT Press, 45–72. ISBN 9780262720236။
↑ Cognition: Theory and Practice။
↑ γιγνώσκω. A Greek-English Lexicon. Clarendon Press (1940).
↑ (2011) "On The Historical Dynamics Of Cognitive Science: A View From The Periphery.", The Search for a Theory of Cognition: Early Mechanisms and New Ideas. Amsterdam: Rodopi, XIV။

[1] Cognition. Oxford University Press and Dictionary.com. Archived from the original on 2020-07-15။ Retrieved on 2021-10-19။

[2] Von Eckardt, Barbara (1996). What is cognitive science?. Princeton, MA: MIT Press, 45–72. ISBN 9780262720236။

[:0-3] Cognition: Theory and Practice။

[4] γιγνώσκω. A Greek-English Lexicon. Clarendon Press (1940).

[5] (2011) "On The Historical Dynamics Of Cognitive Science: A View From The Periphery.", The Search for a Theory of Cognition: Early Mechanisms and New Ideas. Amsterdam: Rodopi, XIV။

[၁]

[၂]

[၃]

[၄]

[၅]