ကၟာဆီ၊ ဘာဂိုဏ်ရာမညနိကာယ
ဘာကၟာဆီ (ဘာဂဥုဲကၟာဆီ) ဂိုဏ်ရာမညနိကာယဝွံ နွံပ္ဍဲ ပွိုင်ဍုင်ဗဟာရ် (ဗဟာန်)၊ ဍုင်လ္ဂုင်၊ ရးလ္ဂုင်။ အတိုင်စရင်လုပ်ဒဂိုန် နူရုင်ရာမညနိကာယမ္ဂး ပ္ဍဲဘာဝွံ သင်မလုပ်ဒဂိုန် သီုဖအိုတ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၁ ဂှ် နွံ ခမဳ ၁၅ ဇကု၊ ထပိုယ် ၂ ဇကု။[၁]
ကျာ်ဇၞော်မနွံပိုန်ဘာဂမၠိုင်[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
ကျာ်ဇၞော်ဘဒ္ဒန္တကောဏ္ဍည သက္ကရာဇ် ၁၃၈၃ က္လိဂွံအာယုက် ၇၂၊ ဝှ် ၅၂။[၂]
နိဿဲ[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
- ↑ " စရင်သင်လုပ်ဒဂိုန် ရာမညနိကာယ. Open (October 14, 2021).
- ↑ " စရင်သင်လုပ်ဒဂိုန် ရာမညနိကာယ. Open (October 14, 2021).
ဘာကၟာဆီ (ဝါ) ဘာကၟာဂဥုဲဆီ ဝွံ နွံ ပ္ဍဲဂၠံင်ယေတာယှေ (ရေတာရှည်လမ်းသစ်) အရာပ်ဗဟာရ် (ဗဟန်း) ဗဒါဲကျာ်လ္ဂုင်တုဲ ဒှ်ဒၞာဲဒတန် ဘာပရိယတ္တိမန်၊ ဒၞာဲကၟုဲဂကူမန်တအ် မဂွံဇူမွဲတုဲ ပ္ဍဲအခိင်မစ ချဳဓရာင် သွက်ဂကူမန် ပ္ဍဲခေတ် ကဝ်လဝ်နဳအိုတ်ဂှ် ဒှ်ဒၞာဲအဓိက သွက်ကောန်ဂကူမန်တအ် မဂွံကောံ ဖျေဟ်သ္ဂုတ်သွာတ် ပရေင်ကမၠောန် ကောန်ဂကူမန်မွဲရ၊၊ မွဲသာ်ပၠန် ပ္ဍဲခေတ်လက္ကရဴ ကြဴနူဂကူမန် မဒးဒုင်ကျဍုင်ဟံသာဝတဳ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၁၁၉ တေအ်တုဲ ဂကူမန် ၜိုတ်သၟေဟ်တအ် ဟီုအရေဝ်မန်ဟွံလေပ် ဒုင်ပထောအ် ဂကူဗၟာအိုတ်တုဲ ဂကူမန် နူကွာန်တအ် ကလေင်ပတန် ဘာလကျာ်ဂကူမန် ပ္ဍဲဍုင်လ္ဂုင်ပၠန်ဂှ် ဘာကၟာဆီဝွံ ဒှ်ဘာမန် ကၠာအိုတ် ပ္ဍဲဍုင်လ္ဂုင် မြဴသာ်ဝွံ မဂွံ ဒုင်စၟတ်သမ္တီလဝ်ရ၊၊
ရာမညနိကာယ ရာမညဝေပုလ္လပါဠိတက္ကသိုလ်[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
ဘာကၟာဆီ ဘာတိုက်ကၟာဆီဝွံ စနူသက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၂၈၅-သၞာံ (ချိင်ဆ) တေံ
- ဘဒ္ဒန္တ စန္ဒိမာ (ဍုင်ရေဝ်)
- ဘဒ္ဒန္တ သုဓမ္မဓရ (ကွာန်သက္ကော)
- ကျာ်ဇၞော် ဥတ္တမ (ကွာန်သက္ကော)
- ကျာ်ဇၞော် ဥတ္တမ (ကွာန်သာံလှေဝ်) ကျာ်ဇၞော်အ္စာပန်ဇကုဂမၠိုင် သိုင်ခၞံဗဒှ်လဝ်ရ။
ကျာ်ဇၞော်တံဂှ် ရန်တၟံကဵု ဂကူမန်ပိုဲ မကၠင်မံင်ကဵုဒၞဲါဝဲါဟၟဲကဵုဒၞဲါ သတိက်တံ ဂွံဇူဒီုရ။ ဘာကၟာဆီဝွံ ကျာ်ဇၞော် သုဓမ္မဓရ (ကွာန်သက္ကော) အာက္ဍိုပ်တုဲ ပံက်တိုက်လိက်ရ (သၞာံပံက်တိုက်လိက်ဂှ် သမ္တီဟွံဒးရ)။
အ္စာလိက်ဂှ်
- နာဲမိ
- နာဲပညိန္ဒ
- နာဲပုပ္ဖ (သၞေဟ်ဍုင်)
- နာဲပညာဝန္တ (ဘာဝါဂၠဴ၊ ဍုင်ရေဝ်) တံမဒှ်ရ။
ဗွဲကြဴဏံ သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၀၉-သၞာံ ကၠောန်သဘင်ကလေင်လိက်မွဲ မၞုံယၟု "ရာမညဝိနယာဓိက" ရ။ ဝိနယ်ဂှ် သ္ပအဓိကတုဲ ပူဂဵုကလေင်ဝိနယ် ပန်စံင်အိုတ်မ္ဂး ဒါယကာဘာဇၞော် နာဲချေတ်တိုင် (ကွာန်ကအ်နှာတ်) ဂွံနင်ယၟုသၟိင်ဇၞော်ဓာတုဗေဒဂှ် ကဵုအထံက်အပင်တုဲ ပလံင်ကဵုလ္ၚောဝ်ကျာ်ဍုင်သိင်ဃဵု၊ ဍုင်သေံတေံရ။ နာဲပါန်လှ ဒှ်ညးမပလံင်ရ။ ဗွဲကြဴဏံ သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၂၄ သၞာံ စကလေင်လိက်ရာမည ဝိနယာဓိကပၠန်ရ။ သဘင်ကလေင်လိက်ဝွံ စဵုကဵုလၟုဟ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာဂမၠိုင် အဆက်က် မပ္တံကဵုကျာ်ဇၞော်အ္စာ အိန္ဒာရာမ၊ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ကောသလ္လ၊ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ပညာဇောတတံ ကေတ်ကၠုင်တာလျိုင်မင်မွဲကၠုင်ရ။ လၟုဟ်ဝွံပၠန်ဂှ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာမပ္တံကဵု ဘဒ္ဒန္တ ဝိသုဒ္ဓ (ဘာဇိုင်ကျာ်) ကျာ်ဇၞော်အ္စာ နန္ဒောဘာသ (ဘာပြာဿဒ်) ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဘာဗိုလ်လ္ၚီတံ ဆက်ကေတ်ကၠုင်တာလျိုင်ပၠန်ရ။ ဘာတိုက်ကၟာဂဥုဲဆီဝွံ သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၁၈ သၞာံတေံ သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်အလဵုအသီ ကၟိုန်ဍုင်ဏံ မၞုံယၟုနာဲတခေန်ဏု(သခင်နု)တံ ပံက်ကၠုင်ပါဠိတက္ကသိုလ် အလုံဍုင်မွဲရ။ အခိင်ဝွံဂှ် ဘာတိုက်ကၟာဂဥုဲဆီလေဝ် ပါလုပ်ပ္ဍဲဂကောံပံက်ပါဠိတက္ကသိုလ်ဂှ်ကီုရ။ သ္ဂောံဂွံပါဠိ တက္ကသိုလ်ဂှ် ကောန်ကွးလုပ်သွဟ်တန်ဓမ္မာစရိယဗၞတ် ၂၀ ဇကု ဒးနွံ၊ ပေင် ၂၀ ဇကုမ္ဂး သၟိင်အလဵုအသီတအ် ကဵုပါဠိတက္ကသိုလ်ရ။ ယၟုတိုက်ရာမည ဝေပုလ္လပါဠိတက္ကသိုလ်ဘာကၟာဂဥုဲဆီ စေဝ်ပၞာန်ပါဠိတက္ကသိုလ်ဝွံ "အ္စာလိက်ဖျေံလိက်မူစိဗွဟ်၊ ကောန်ကွး နွံမူစိဇကု၊ အခိင်ဖျေံလိက်" မပ္တံမြဴသာ်ဝွံ ဒးပ္တိန်ထ္ၜးကဵုအလဵုအသဳတံတုဲ ညးတံကဵုအထံက်အပင် မပ္တံကဵုသ္ၚု၊ ဝတ္ထုန်သြန်တံရ။ ညးမဒှ်အ္စာလိက် ပါဠိတက္ကသိုလ် ဘာကၟာဂဥုဲဆီဝွံ
- ဘဒ္ဒန္တ ပညာဝန္တ (ဍုင်ရေဝ်)
- ဘဒ္ဒန္တ ပညိန္ဒ (ကွာန်သက္ကော)
- ဘဒ္ဒန္တ ပုပ္ဖ (သၞေဟ်ဍုင်) တံမဒှ်ရ။
ကျာ်ဇၞော်အ္စာတံဝွံ ဒှ်မညကလိဂွံ တဆိပ်ကြာ အလဵုအသီ" သဳရိပဝရဓမ္မာစရိယ" သီုဖအိုတ်ရ။ ဗွဲတၟေင်ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ပညာဝန္တ (ဍုင်ရေဝ်) မွဲဇကုဂှ် နာဲတခေန်ဏု (သခင်နု) ကဵုလဝ်တဆိပ်ကြာ "ဍိုက်ကွဳပၟတ် ဟွံဒးကဵုၚုဟ်မး" ရ။ နူသက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၀၉ သၞာံ စဵုကဵုစိုပ်သက္ကရာဇ် ဍုင်၁၃၃၂ သၞာံတိုက်လိက် ဘာကၟာဂဥုဲဆီ တန်တဴကၠုင်ဒၟံင်ရ။ အကြာဏံ ဗၞတ် ၁၅ သၞာံပြင် တိုက်လိက်ဝွံ အ္စာလိက် ပိုတ်သ္ကုတ်အာရ။ ညးမဒှ်ကၠုင်ကျာ်ဇၞော်နွံပိုန်အဆက်က်တံဂှ်
တၞောဝ်ပထမ[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
- နွံပိုန်သုဓမ္မဓရ (သက္ကော)
- နွံပိုန်စန္ဒိမာ (ဍုင်ရေဝ်)
- နွံပိုန်ဥတ္တမ(သက္ကော)
- နွံပိုန်ဥတ္တမ ( သာံလှေဝ်) နွံပိုန်တံဝွံ ကလိလောန်အာအိုတ်တုဲ၊
တၞောဝ်ဒုတိယ[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
အဆက်ဂှ်ပၠန်
- နွံပိုန်ကုမာရ (ယှိုဲၚာ၊ ဇာတိကွာန်သက္ကော)
- နွံပိုန်ဥတ္တမ ( သာံလှေဝ်) နွံပိုန်တအ်ဝွံကလိလောန်အာတုဲ
တၞောဝ်တတိယ[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
မွဲအဆက်ပၠန်ဂှ်
- နွံပိုန်ဝါရ (သာံလှေဝ်)
- နွံပိုန်သဳလဝန္တ (ဝါကပိုဟ်)
- နွံပိုန်ဝဏ္ဏဒဳပ (ဍုင်ရေဝ်)
- နွံပိုန်သြဘာသ (ခယျး) ကျာ်ဇၞော်အ္စာနွံပိုန်တံဝွံ ဟွံမွဲပၠန်တုဲ
တၞောဝ်စတုတ္တ[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
အဆက်ဂှ်ပၠန်
- နွံပိုန်ကောဏ္ဍည (ဍုင်ရေဝ်)
- နွံပိုန်ဝံသဓမ္မ (သာံလှေဝ်)
- နွံပိုန်နန္ဒောဘာသ (ခယျး)
- နွံပိုန်ပုည (စၞးကျာ်ဇၞော်အ္စာသဳလဝန္တ၊ ဝါကပိုဟ်) တအ်ညးပန်ဇကုဂှ် ဆက်ကေတ်တာလျိုင် တိုက်ပရိယတ္တိဘာကၟာဂဥုဲဆီဝွံပၠန်ရ။
ဗွဲကြဴဏံ သက္ကရာဇ် အင်္ဂလိက် ၁၉၈၈ ဍုင်ကလိုက်ကၟဵုတုဲ စိုပ်သက္ကရာဇ် ၁၉၉၀ စိုပ်လက်ထက်ကျာ်ဇၞော်အ္စာဝါရ (သံာလှေဝ်) ကလေင်ပံက်ပ္တန် တိုက်လိက်ဘာကၟာဂဥုဲဆီပၠန်ရ။ ညးမဒှ်အ္စာလိက်တံဂှ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဘာကၟာဂဥုဲဆီလၟုဟ် ဘဒ္ဒန္တ ကောဏ္ဍည၊ အ္စာလိက်ကုမာရ ကဿပ(ကွာန်တံင်ပြင်) နာဲန္ဒောဘာသာ (ကွာန်ခယျး) နာဲစာရိတ္တ (ကွာန်ဏံစံက်) နာဲပညာတအ် ဆက်ကေတ်တာလျိုင်တုဲ ဖျေံဒၟံင်လိက် တိုက်ပရိယတ္တိ ဘာကၟာဂဥုဲဆီ။ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၇၄ သၞာံ ကျာ်ဇၞော်ဝါရ စုတိစဴအာသွဝ်တုဲ အဆက်ဂှ်ပၠန် ၁၃၇၄ သၞာံဂှ်ဟေင် အ္စာလိက်ဇၞော် ဘဒ္ဒန္တကောဏ္ဍည ဆက်ကေတ်တာလျိုင်သဇိုင်ဝန် ကျာ်ဇၞော်ဘာကၟာဆီဂှ်ပၠန်ရ။ သ္ဇိုင်ဝန်ပရိယတ္တိဘာကၟာဆီဝွံ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ကောဏ္ဍည မွဲဓဝ်ဟေင် ဆက်ကေတ်တာလျိုင် စဵုကဵုလၟုဟ်ဝွံရောင် မြဴသာ်ဝွံ မ္ဒးပ္တိုန်ထ္ၜးကဵုဝင်တိုက်လိက် ဘာကၟာဂဥုဲဆီ ဗွဲခမၞောန်ရ။