ဂကောံခမဳမည် ဟိတဂဝေသဳ
သွက်ဂွံဓမံက်ပ္တိတ်ဆီဨကရာဇ် စိုတ်ဓာတ်တၠနာဲဗက်အာကေတ်ဍုၚ်ဟွံဒုၚ်ယၟုဘဝဍိက် ဘဝဂၠုဲဘဝပၠက်သွက်ထပိုဲခမဳဆီနန်ဂကူမည်ပစ္စုပ္ပန်ကဵုအနာဂတ် ဂွံၜံၚ်ခ္ဍတ်ပ္တိတ်အာဇနဲ ဗွဲမပြဟ်သန်ဟေၚ်ကလေၚ်ချူပကောံလဝ် လိက်ဝၚ်ဂကောံခမဳမည် ဟိတဂဝေသဳ[၁] အလုံတွဵုရးဍုၚ်မည်ဝွံရောၚ်။ သက္ကရာဇ်သာသနာကလိလောန်အာ ၂၅၅၂ သၞာံ၊ သက္ကရာဇ် မည်သိုၚ်နန်ပ္တန်ဍုၚ်ဗဂေါဟံသာဝတဳ ၁၉၄၀ သၞာံ၊ သက္ကရာဇ်ဍုၚ်ကၠုၚ်စိုပ်ပ္ဍဲအခိၚ်လၟုဟ်ပစ္စုပ္ပန် ၁၃၇၀ သၞာံ ဂိတုဖဝ်ရဂိုန်အိုတ်တက်ပ္တိတ်အလန်ၜါၜါ လၟိဟ်ကၞပ်မွဲလ္ၚီရောၚ်။
ဂလာန်နိဒါန်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ခၟဳသၚ်မည်သၟတ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် ဃောမကတ်ဗ္တောန်ဒၟံၚ် ပညာလောကဳ၊ လောကုတ္တဵုပ္ဍဲဍုၚ်မည်တြေံ(ဍုၚ်လ္ဂုၚ်) တန်တဴဒၟံၚ်ဘာညးကဵုညးတုဲ တုပ်တဴညံၚ်ရဴ ပြးဆာဲသာဲခြာကေုာံရေၚ်သ္ကံအိုတ်ကီုရ။ သွက်ခၟဳသၚ်မည်ကောန်မန်ရာမညဂမၠိုၚ် ဂွံဒှ်မွဲ ဗွဲမညဳသာညးသ္ကံဂှ် ပ္တိတ်ဒၟံၚ်ကသပ် ဂၠာဲချပ်ဂၞန် ကေတ်အရီုအဗၚ် ကုမှာထေရ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုဘာ(ဇၟာပ်ပ်ဘာ) တုဲ ဂွံနၚ်ကသပ်ခိုဟ်ခိုဟ် ပြဲပြဲတဲသၠုၚ်ၚ် ယဵုဒုၚ်ဖျဴနၚ် အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်ရ။ စိုပ်အဒေါဝ်သာသနာ (၁၃၁၈) သၞာံဝွံ "မူရဴကလောန် ပိုဲဂွံကၠောန် မူရဴဂကောံမွဲ ပိုဲဂွံပံက်စန်ဒက်ဂှ်ရော" ဒှ်တံကသပ်မြဴသာ်ဝွံ က္တဵုဒှ်တိုန်ကၠာအိုတ်ရ။
ပိုဲခၟဳသၚ်သၟတ်မည် ကောန်ညးပရိယတ် ကတ်ပညာအပါအံက်ကျာ်ဝန် ကတ်ပညာဂတာပ်ခေတ် ဆီတၠနာဲဍာဲဍာဲ ဇေတ်ဇေတ်ဂမၠိုၚ်အာဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ကသပ်ခိုဟ်ပြဲပြဲ ဂွံနၚ်မွဲတဲမွဲဇိုၚ် ဍိုက်ဍိုက်ပေၚ်ၚ်တုဲ အတိုၚ်ကသပ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာ အ္စာသၠပတ်တံဂှ်ဟေၚ် နကဵုပၟိက်ခၟဳသၚ်မဂၠိုၚ် ပံက်ပ္တိုန်ဂကောံမွဲဗွဲယၟု "ဂကောံခမဳမည် ဟိတဂဝေသဳ အလုံတွဵုရးဍုၚ်မည်" ဝွံရောၚ်။
သက္ကရာဇ်သာသနာအာစိုပ် ၂၅၀၀ သၞာံ အဒေါဝ်သာသနာ၊ သက္ကရာဇ်ဍုၚ်ကၠုၚ်စိုပ် ၁၃၁၈ သၞာံ ဂိတုဒ္ဂိုန်ဒ္စံါ (၈) စွေက် (၁၉၄၆ ဂျူလာင် ၂၁)ဂှ် နကဵု လၟိဟ်သၚ်မည်ဂမၠိုၚ် မဂၠိုၚ်ဒက်ပ္တန် စန်ဒက်ပံၚ်ကောံလဝ်ဂကောံ ပ္ဍဲဘာဇိုၚ်ကျာ် အရာပ်ဗဟာန် (ဂၠံၚ်မွဲ) ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ။ သ္ပအဓိပတိကဵု ကျာ်ဇၞော်အ္စာနန္ဒ ဘာဇိုၚ်ကျာ်တုဲ စပ္တန်လဝ်ဂကောံ ဂဥုပ်ဌာနဂကောံ ပ္ဍဲဘာမည်ဝွံရောၚ်။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဘာခၟဳသၚ်မည်တံနွံအဒေါဝ်ဍုၚ်ဗဒဲါကျာ်လ္ဂုၚ်ဝွံ ဘာကၟာဆီ၊ ဘာကျာ်သြဳမည်၊ ဘာဇိုၚ်ကျာ် ပိဘာဟေၚ်ရဒှ်တုဲ ပဲါနူဂှ် နွံပလိုတ်ကျာ်လ္ဂုၚ်ကော်ခဴစအရာပ် (ခၠံက်ပသဲ-အရာပ်ကပ္ပလဳ) ပပ်ပဳ လၟုဲလၟက်နက်သၠိုက်သရီု ကြေပ်ဂြက်ဒၟံၚ်အိုတ်ရ။ စိုပ်အဒေါဝ်သာသနာ "မူကာဂွံကၠောန် မူကလောန် ဂွံဖန်ဖက် ဗီုလဵုဂွံဆက် ဂံါတိုန်အာဂတရော" စိုတ်ထဴဖအောဝ်ဒးရးဂးသာ်ဂှ်တုဲ ဟွံရုဲဂိုဏ်ဂဏဆၜိုတ်မၞုံအလုံခၟဳသၚ်သၟတ်မည်မွဲ ဗွဲမသ္ဍိုက်ဆာန် ဇြဟာန်ဗျဳဗျာပ် မေတ္တာဇာပ် လုပ်စိုပ်ၜဝ်ဇုတ်ကေုာံရေၚ်သ္ကံပၠန် စန်ဒက်ပံက်ပ္တိုန် ဂကောံဝွံရောၚ်။
ယဝ်ရဟီုကဵုဂိုဏ်ဂဏ ဂကောံဂိုဏ်ညဳသာကၠုၚ်မ္ဂးဂှ် ဂိုဏ်ဇၞော်ကော်ခဴစဂိုဏ်သုဓမ္မာ၊ ဂိုဏ်မဟာယျေန် ဂိုဏ်ယှိုဲကျေန်သဒှ်အာကောန်မွဲဂၞဴ မဴလဝ်မွဲတှ်တုပ်ပ်ရ။ ကလိဂွံဓဝ်ညဳသာကေုာံရေၚ်သ္ကံတုဲ မိပ်စိုတ် သ္ဍိုက်ဆာန်စိုပ်ဂြိုဟ် စိုပ်ကတာန်ဓဝ်ဇြဟာန် က္တဵုဒှ်အိုတ်ရ။ ဟိုတ်နူကလိဂွံ ဓဝ်ညဳသာကေုာံရေၚ်သ္ကံဂှ်ရ စန်ဒက်ပံက်ပ္တိန်ဂကောံမာန်တုဲ ပေဲါအံၚ်ဇၞးပ္ဍဲသၞောဝ်လေဝ် ဟောဝ်တဲစိုပ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဇၞော်ဇၞော်လေဝ် ဒုၚ်ရုဲစှ် ဒုၚ်ကေတ်တဲ ဂွံပရဲလၟုဟ်ဟ်ဟေၚ်ရောၚ်။
အ္စာတၠ ကျာ်ဇၞော်မကဵုလဝ်ကသပ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]အ္စာတၠ ကျာ်ဇၞော်အ္စာမကဵုလဝ်ကသပ် ၜိုတ်ချပ်ဂွံသမ္တီဒးဂှ် ချူစိုတ်ပ္ဍဲလိက်ကၞပ်ဝၚ်ဂကောံဗွဲခမၞောန်တုဲဗွဲမရော်ဂုဏ် ဆာပ်ဂုဏ်ဟေၚ် ကလေၚ်ဗှ်သၞာစိုပ်အာရောၚ်။
- (က) အ္စာတၠဘာခပေၚ် (ကာန်ဗ) ကဵုလဝ်ကသပ်
- ကုပိုဲသာ်ဝွံရ။ "နာဲတံက္တဵုကၠောန်ကမၠောန် စန်ဒက် ဂကောံဟီုဂှ် ဒှ်ဂၠံၚ်တြဴညးဆာန်ဂကူဇေတ်တ်ရ။ အဲမံၚ်ပ္ဍဲလ္ဂုၚ် ဍုၚ်မည်တြေံဗွဲမလံရ။ ဂကောံခၟဳသၟတ်ဗီုနာဲတံဟွံမွဲ လၟုဟ်နာဲတံကၠုၚ်အာတ်ကသပ် ခိုဟ်ကွေံကွေံ၊ ဗၞတ်တန်တဴအာမာန် နကဵုဂၠံၚ်ဍာန်ကျာ် ကွာ်ဗက်စဵုကဵုစိုပ်ဍုၚ်မည်ညိ။
- (ခ) ကျာ်ဇၞော်အ္စာသုဓမ္မ ဘာကၟာဆီ ကဵုလဝ်ကသပ်ဂှ်
- " ပါလိတဟာ 'ကျာ်' ပညာဒဳပလေဝ်ပါကီု၊ အဵုနာဲတံမသုန် တြဴဇကုဟာ 'ကျာ်' ဒက်ဂကောံဟီုဂှ် ဟွံလောဲအှေ်နာဲတံ၊ လ္ၚဵရံၚ်ကဵုဂိုဏ်ဂဏတှ်ေ ကၠောန်ကလောန်ဟွံလောဲ၊ လၟုဟ်နာဲတံ စန်ဒက်ပကောံညးသ္ကံ ပ္ဍဲဍုၚ်လ္ဂုၚ်တုဲ သွက်ဂွံပက်ဂကောံခၟဳမည်ဟီုဂှ် အဲကဵုဇြဟတ်နကဵုစိုတ်ရ။ ဂကောံမွဲမွဲ ပကောံညးသ္ကံတုဲ (က္ဍိုပ်စှ်ကဵု သၟဟ်မွဲညိ) အဲမိပ်စိုတ်ကွေံကွေံရနာဲတံ။
- (ဂ) ကျာ်ဇၞော်အ္စာ နန္ဒဘာမည် ဇိုၚ်ကျာ်ပံက်ပ္တိတ်ပါၚ်သာ်ဝွံရ။
- "နာဲတံဃောဇြဟတ်ကာယ ညာဏခိုဟ်ဃောဍိုဟ်ကေက်စဳကၠး ဂွိုအ်ဒှ်အာ သၟးသၟးမွဲလ္ပာ်တုဲ သွက်ဂွံစန်ဒက် ဂကောံခၟဳဟီုဂှ် ဒှ်ဂၠံၚ်တြဴက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပရေၚ်ဂကူပိုဲရ၊ ဒှ်ဂကောံတုဲ ဒးကၠောန် ကလောန်ဏောၚ်။ ညံၚ်ဂွံစိုပ်တြဴပြဟ်ဟ် က္တဵုဗဒှ်လွဳ ညဳညဳသာသာအိုတ်ညိ၊ အခေါၚ်မပ္တံလိက်ပတ်မည် ညံၚ်ဂွံစောန်ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်ဇကု ဒးအာတ်အလဵုအသဳ အာဲတၟာဲဍုၚ်ပိုဲလေဝ် ညံၚ်ဂွံစိုပ်တဲ ဒးကၠောန်အာ ပ္ဍဲသၞောဝ် ဂံၚ်ဂံၚ်ဏောၚ်။
- (ဃ) ကျာ်ဇၞော်အ္စာကုသလ ဘာကျာ်သြဳမည် စၞောန်ထ္ၜးသာ်ဝွံရ။
- "အဲစိုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်လ္ဂုၚ် လံကွေံကွေံရနာဲတံ၊ ကၠာတေံ ဂကောံသၚ်မည်လ္ဂုၚ်နွံဒၟံၚ်ကီုရ၊ ဗွဲကြဴလီုလာ်အာတုဲ စဵုကဵုလၟုဟ်ဂကောံသၚ်သၟတ်ဟွံမွဲဏီရ။ ကၠောန်ပ္ဍဲသၞောဝ် ဂံၚ်ၚ်သ္ကာသ္ကာညိ၊ ရံၚ်ဒရိပ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ ဍာ်တိုန်ဗက်တိုန် ဍာ်စှေ်ဗက်စှေ် ပ္တေဟ်ဒြဟတ်ဂကောံဇကုညိ။ ဘဝ ဂကူပိုဲဂှ် ဘဝဍိက် ဘဝဂၠုဲ ဘဝပၠက်ရောၚ်နာဲတံ။
- (ၚ) ကျာ်ဇၞော်အ္စာဘာၜိုထဝ်၊ ကျာ်ဇၞော်အ္စာဘာရာမည ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဘာဥက္ကလာပ၊ (ကျာ်ဇၞော်အ္စာဘာဗိုလ်လ္ၚီ) ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဘာကံလှာ (ဘာမည်မတ်မလီု) ကျာ်ဇၞော်အ္စာသိရိ ဘာသိရိ၊ အ္စာသၠပတ် တၠဂုဏ်အ္စာတိဿ ကျာ်သြဳမည်၊ အ္စာသၠပတ် တၠဂုဏ်အ္စာ ပဒုမကၟာဆီ၊ အ္စာသၠပတ် တၠဂုဏ်အ္စာပညာ ဘာကၟာဆီတံလေဝ် ကဵုလဝ်ကသပ်ကုပိုဲ ပေၚ်ၚ်ကၟိုဟ်ဟ်ရ။ နကဵုစိုတ်ဓါတ်ဆာန် ဂကူဆာန်ဍုၚ်မိတမဇကုဟေၚ်ပြေၚ်စွံစေတနာ ပြဲပြဲသၠဲသၠဲလးလးတုဲ အတိုၚ်ကသပ်အ္စာတၠ ကျာ်ဇၞော် အ္စာသၠပတ် ဗတပ်ဂၠံၚ်တြဴ ကဵုနၚ်ဂှ် ပိုဲယဵုဒုၚ်ကေတ် စဵုကဵုလ္အိတ်လမျီုရောၚ်။
ဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်လဝ် ဂါရဝမ္ၚဵု
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ဂကောံမွဲမွဲ အာယုက်ဂွံဂၠိၚ် အသိၚ်ဇြဟတ် ဂွံဇၞော်တိုန် ညံၚ်အလိုန်လဝှ်ၜဳမှာသၟိတ်ဂှ် ဒးဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်လဝ် ဂါရဝမ္ၚဵုဒးယဵုစွဲလဝ် ပ္ဍဲကၞိပ်တုဲ စိုပ်အခိၚ်ကောံဓရီု ဒးတိုန်စိုပ်လၟိုန်ရ၊ ပ္ဍဲသၞောဝ်ဂကောံ ပိုဒ်ဇၞော်ဒ္စိတ် (၉) ဂှ် စၞောန်ထ္ၜးလဝ် ဝတ်နာယကနွံဒၟံၚ်ရ၊ နာယက ဇၞော်ၜါဇကုဂှ် ပဲါနူဟိုတ်ဂိယဲတုဲ ဇၟာပ်တ္ၚဲကောံဓရီု ဒးတိုန်စိုပ်ရ။ ကေတ်လျိုၚ်သဘာပတိတုဲ ဒးကဵုသြဝါဒ ဒးကဵုကသပ် သွက်ဂကောံ ဂွံညဳသာရ၊ နာယကဇၞော်ၜါဇကုဂှ် တၠဳပိုန်ပဏ္ဍိတ ကဵု တၠဳပိုန်ညေယျလဆေဝ်အဓိပတိကျာ်ဇၞော်အ္စာ နန္ဒးဒးကဵုကသပ်ဂကောံလၟိုန်ရ။ ပ္ဍဲသၞောဝ်ဂကောံ ပိုဒ်ဇၞော်ၜါစှ်ေၜါ (၂၂) ဂှ် စၞောန်ထ္ၜးလဝ် ကောံဓရီုရ၊ စွံလဝ်အခိၚ်ကောံဓရီု မသုန်အခိၚ်ဂှ်
- (က) မွဲဂိတု မွဲဝါ
- (ခ) ပိဂိတု မွဲဝါ
- (ဂ) တြဴဂိတု မွဲဝါ
- (ဃ) ပွိုၚ်သၞာံ
- (ၚ) ကိစ္စတၟေၚ် ရဴသာ်ဝွံဟေၚ်စွံလဝ်အခိၚ်ကောံဓရီုမသုန်အခိၚ်ရ။
အတိုၚ်နာယကဇၞော်ဂမၠိုၚ် ကဵုသြဝါဒဂှ် ပိုဲကောန်ဂကောံအလုံအိုတ်သဳု ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ဗွဲမရှ်ေသှေ်ရဴဂဴတုဲ ဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်လဝ် ဂါရဝမ္ၚဵု ယဵုစွံလဝ်ပ္ဍဲကၞိပ်လၟိုန်ရ။ "ဒးပယာံမွဲဝါဂှ် ယွံတၠဳပိုန်တံ ပိုဲပံက်လဝ် ဂကောံ ပ္ဍဲအခိၚ်သာသနာ -၂၅၀၀- ပေၚ်ဝွံ သွက်ဂွံဓမံက်ရုပ်ရဴပရေၚ်သာသနာ ပရေၚ်ဂကူဒှ်တံရ။ တၠဳပိုန်တံ အဃောဒြဟတ်ပညာ ကာယညာဏခိုဟ်ဂှ် ဂိုတ်လွဳကွေံကွေံညိ၊ ဒတုဲဖိုလ် ဂကူ ပရဟိတဂှ် သ္ပဇၞော်ကွေံကွေံညိ၊ အဲဂွံညာတ်ညဳသာသၟဟ် ဒှ်မွဲဆီမွဲလတေၚ်တုဲ မိပ်စိုတ်ကွေံကွေံရ။ ကဵုဂွံညဳသာလၟိုန်ကာလညိ" ကျာ်ဇၞော်အ္စာနန္ဒပိုဲသၚ်တံ ဒုၚ်ကေတ်သာဓု ဂြုဂြုဂြီုဂြီုအိုတ်ရ။ နာယကဇၞော် တၠဳပိုန်ပဏ္ဍိတလေဝ် "ယွံအာဇနဲတံညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲအခိၚ်ပိုဲဗ္တောန်ဒၟံၚ်ကွတ်ပညာ သာသနာကဵု ကွတ်ပညာဂတာပ်ခေတ်ဂှ် စိုတ်ဓါတ်ဆာန်ဂကူကဵုဂွံပေၚ်ကၟိုဟ်တိတ်ညိ။ ဘဝပိုဲနွံအဆံၚ်လဵုရော ဟီုဂှ် ကဵုဂွံညာတ်ကေတ်ဇြိုဟ်ဇြိုဟ်နက်က်ညိ၊ ဘဝပရေံအိုတ်ပသအုဲအိုတ်ဂှ် ဘဝဍိက်ရသေၚ်ဟာ၊ ဇဖန်ပိုဲဒက်လဝ်ဂကောံမၞုံကဵု ဇြဟတ်ညဳညဳသာသာဂှ် ဗတိုက်သရိုဟ်ထောံဘဝအယုတ်ဂှ်ညိ"။ နာယကဇၞော်တၠဳပိုန်ညေယျလေဝ် "ပ္ဍဲအခိၚ်ခိုဟ်အခါပြဲ စိုပ်အဒေါဝ်သာသနာဝွံ နကဵုဒြဟတ်ဂကောံညဳညဳသာသာ ဇက်တိုန်အာတိုၚ်ပ္ကဴဍုၚ်မည်တေံညိ။ ကၠောန်ပ္ဍဲသၞောဝ် ကတောဝ်မတ် ဒးပၠးလဝ်ထာၚ်ပါၚ်ဒးသ္ပလွဟ် ဒးက္တဵုဗဒှ်လွဳကွေံကွေံရ၊ ကောန်ဂကောံပိုဲ သ္ပတံနူက္ဍိုပ်သ္ကိုပ် ဥက္ကဌ စဵုကဵုစိုပ် သ္ကိုန်စန်ဒက်ဂမၠိုၚ် ချိုတ်မွဲကတိုၚ် ဂျိုၚ်မွဲစွံ ထောံညးသ္ကအ်ဟွံဂွံရောၚ်" ဂွံမိၚ်ကေတ် ရမျှာၚ်အဓိပတိနာယက ဂမၠိုၚ်တံဂှ်တုဲ ဒုၚ်ကေတ်သာဓု ပေၚ်ၚ်ကၟိုဟ်ဟ် ရိုဟ်ဟ်ကောံဓရီုညးသ္ကံရောၚ်။
လိက်ဝၚ်ဂကောံခမဳမည် ဟိတဂဝေသဳ အလုံတွဵုရးမည်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]စိုတ်ဍိုက်ဂှ်ပဲါ စိုတ်နာဲကေတ်နၚ် ဂလာန်ပ္ဍဲဝၚ်ချပ်ဂြၚ်ရံၚ်ညိ။
- နမောတဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။
ပ္ဍဲလိက်သၞောဝ်ဥပဒေသ ဂကောံခၟဳမည်ဟိတဂဝေသဳဂှ် ညးမချူနာဲသဳလာနန္ဒ ဘာကျာ်သြဳမည် အံၚ်လဝ်လိက် တန်အ္စာသၠပတ်တဲသၠုၚ်ဃောကတ်ဗ္တောန်ဒၟံၚ်အဆံၚ်ပညာဂတာပ်ခေတ်ရ၊ သၞောဝ်ဂကောံနွံဒၟံၚ်ပိစှော် (၃၀)ပြၚ်ၚ်ရ။ ကလေၚ်ချူတၟိဂှ် ၁၃၂၂ သၞာံ ဂိတုစဲတြဴမံက် တ္ၚဲအၚာပ္တိုန်ထ္ၜး ပ္ဍဲသဘၚ်ကောံဓရီုပွိုၚ်သၞာံတုဲ သ္ပဒတန်ဒုၚ်တဲသၞောဝ်တၟိ၊ သၞောဝ်တြေံ ၁၃၁၈ သၞာံတေံဂှ် အလဵုအလဵုလီုအာ ဟွံပစၟတ်သမ္တီရ။ ပ္ဍဲဂကောံဝွံ ဗီုစန်ဒက် ဗီုဂွံရုဲပ္တိန်ညးရေၚ်တၠုၚ် ကမၠောန်ဒှ်တံ ချူခၞံလဝ်ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်ရ။
တၚ်ရန်တၟံဂကောံပန်တၚ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]- ခမဳမည်ဂမၠိုၚ်ညးမွဲကဵုညးမွဲ သွက်ဂွံညဳသာ သၟဟ်န်သ္ဍိက်ဆာန် ရေၚ်သ္ကံကီု။
- သွက်ဂွံတက်တြးပ္တိတ် လိက်ပတ်မည် တြေံတြဟ်ကီု။
- သွက်ဂွံဖျေံလာပ် ထံက်ပၚ်ကုခမဳသာမဏဳ ခရှ်မကတ်လ္ၚတ် လိက်ပတ်မည်ကီု။
- သွက်ဂွံပလေတ်ပလေတ် လဟဵုပ္တိုန်ကျာ်စေတဳ ဘုတ်ဘာ တိုၚ်တၟံလိက်မည်ကီု။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် ဂကောံခမဳမည် ဟိတဂဝေသဳ အလုံတွဵုရးဍုၚ်မည်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]- က။ ဘဒ္ဒန္တပဏ္ဍိတ နာယကဇၞော် ဘာကၟာဆီ ကွာန်ကျာ်ကဴ၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုဟ်။
- ခ။ ဘဒ္ဒန္တညေယျ နာယကဇၞော် ဘာကျာ်သြဳမည် ကွာန်အလှာ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ်။
| လၟေၚ် | တာလျိုၚ် | ယၟု | ဘာ | ကွာန် | ပွိုၚ်ဍုၚ် |
|---|---|---|---|---|---|
| ၁။ | ဥက္ကဌ | နာဲပညာဒဳပ | ဘာမည်ဇိုၚ်ကျာ် | ဍုၚ်ပံၚ် | |
| ၂။ | ဒု-ဥက္ကဌ | နာဲစန္ဒိမာ | ဘာပြာသာဒ် | ကွာန်ဟီုဂံါ | ရေဝ် |
| ၃။ | ဟိတဓရ | နာဲပညိန္ဒ | ဘာကၟာဆီ | ကွာန်သက္ကော | တ္ကံခၟိၚ် |
| ၄။ | ဒု-ဟိတဓရ | နာဲဂုဏဝံသ | ဘာကျာ်သြဳမည် | ကွာန်ဘာခတဵု | ဍုၚ်မတ်မလီု |
| ၅။ | ဘဏ္ဍာဂါရိက | နာဲဇောတိက | ဘာကျာ်သြဳမည် | ကွာန်ပါၚ်ကၟာ | မုဟ်ဍုၚ် |
| ၆။ | ညးစၟတ်စရၚ် | နာဲဥတ္တမ | ဘာၜိုပ်ထဝ် | ကွာန်ဒူရာ | ရေဝ် |
| ၇။ | သ္ကိုပ်လၟိၚ်ပရိုၚ် | နာဲညာဏ | ဘာကၟာဆီ | ကွာန်ခယျး | ကၞောတ်ၜဳ |
| ၈။ | သ္ကိုပ်လၟိၚ်ပရိုၚ် | နာဲသုမေဓ | ဘာကံလှာ | ကွာန်ကံလှာ | မတ်မလီု |
| ၉။ | သ္ကိုပ်လၟိၚ်ပရိုၚ် | နာဲပညိန္ဒ | ဘာတာမွဲ | ထုၚ်အိုၚ် | ဍုၚ်ပံၚ် |
| ၁၀ | သ္ကိုပ်လၟိၚ်ပရိုၚ် | နာဲဝိသုဒ္ဓ | ဘာမည်ဇိုၚ်ကျာ် | ကွာန်ဇိုၚ်ကျာ် | ဍုၚ်ပံၚ် |
| ၁၁ | သ္ကိုပ်လၟိၚ်ပရိုၚ် | နာဲပညာဇောတ | ဘာပညာဇောတ | ကွာန်ကံဍောတ် | ရေဝ် |
| ၁၂ | သ္ကိုပ်လၟိၚ်ပရိုၚ် | နာဲနိန္ဒိယ | ဘာဥက္ကလာပ | ကွာန်ခလာတ် | ဍုၚ်ပံၚ် |
| ၁၃ | သ္ကိုပ်စန်ဒက် | နာဲပါလိတ | ဘာကျာ်သြဳမည် | ကွာန်ကၟာဝက် | မုဟ်ဍုၚ် |
| ၁၄ | သ္ကိုပ်စန်ဒက် | နာဲအိန္ဒသာရ | ဘာပြာသာဒ် | ကွာန်ပ္ၚ | ကျာ်ခမဳ |
| ၁၅ | သ္ကိုပ်စန်ဒက် | နာဲအိန္ဒသာရ | ဘာမၚ်္ဂလာသုခ | ကွာန်အၚ်တဂါ(အၚ်ခေဝ်) | ခရိုၚ်ကျာ်ခၟဳ |
| ၁၆ | သ္ကိုပ်စန်ဒက် | နာဲနန္ဒော | ဘာရာမည | ကွာန်တံၚ်ပရၚ် | ရေဝ် |
| ၁၇ | သ္ကိုပ်စန်ဒက် | နာဲအိန္ဒောဘာသ | ဘာကျာ်သြဳမည် | ကွာန်သၞေဟ်သွံ | ဗၟံက်ဒဵု |
| ၁၈ | သ္ကိုပ်စန်ဒက် | နာဲကလျဏ | ဘာကျာ်သြဳမည် | ကွာန်ကၟာဝက် | မုဟ်ဍုၚ် |
| ၁၉ | သ္ကိုပ်စန်ဒက် | နာဲသဳလာနန္ဒ | ဘာကျာ်သြဳမည် | ကွာန်ကၟာမဵု | တ္ကံခၟိုၚ် |
| ၂၀ | သ္ကိုပ်စန်ဒက် | နာဲပညိန္ဒ | ဘာပြာသာဒ် | ကွာန်ပ္ၚ | ခရိုၚ်ကျာ်ခၟဳ |
| လၟေၚ် | တာလျိုၚ် | ယၟု | ဘာ | ကွာန် | ပွိုၚ်ဍုၚ် |
|---|---|---|---|---|---|
| ၁။ | ဥက္ကဌ | နာဲအိန္ဒသာရ | ဘာမၚ်္ဂလာသုခ | ကွာန်အၚ်တဂါ(အၚ်ခေဝ်) | ခရိုၚ်ကျာ်ခၟဳ |
| ၂။ | ဒု-ဥက္ကဌ | နာဲအိန္ဒသာရ | ဘာပြာသာဒ် | ကွာန်ပ္ၚ | ခရိုၚ်ကျာ်ခၟဳ |
| ၃။ | ဟိတဓရ | နာဲပါလိတ | ဘာကျာ်သြဳမည် | ကွာန်ကၟာဝက် | မုဟ်ဍုၚ် |
| ၄။ | ဒု-ဟိတဓရ | နာဲနန္ဒော | ဘာရာမည | ကွာန်တံၚ်ပရၚ် | ဍုၚ်မတ်မလီု |
ဒု-ဥက္ကဌ နာဲစန္ဒိမာ ဟွံသၟဟ်ရထတုဲ ဗွဲကြဴနာဲပါလိတ ဒးကေတ်စၞးဂှ်ရ။ စိုပ်အလန်ဒုတဳယ ကေတ်တာလျိုၚ်ဟိတဓရ ပေၚ်ပေၚ်စဵုကဵုပၞာန်သဳအဝဵု ၁၃၂၃ သၞာံ ဂိတုမာ်စှ်စွေက်ရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ခရိုၚ် မတ်မလီု နာဲပုပ္ဖဘာဝေဠုဝန်ဍုၚ်။ နာဲဨသိက ကွာန်ၜဝ် ဘာသနာရက္ခိတလေဝ် လုပ်လၟိဟ်ပ္ဍဲဝၚ်ဝွံရောၚ်။
စရၚ်ဂကောံ ကၠေံအာအိုတ် သမ္တီလဝ် နကဵုစိုတ်ဟေၚ် ကလေၚ်ချူတၟိတုဲ လုကဴပွိုၚ် ပန်စှော် (၄၀) သၞာံပြၚ်ၚ်ဂွံကလေၚ်ချူ" လိက်ဝၚ်ဂကောံခမဳမည် ဟိတဂဝေသဳ အလုံတွဵုရး ဍုၚ်မည်" ရ။ ဒၞာဲယောၚ်ယာအရာညးချူဟေၚ်ရ။
"ကမ္မတီ ဗဟဵုဂှ် ညးဇၞော်ရေၚ်တၠုၚ် ကမၠောန်" ချူလဝ်ပ္ဍဲလိက်သၞောဝ် ဂကောံရ။ (က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂဥုပ်လေဝ်ဂးရ)။
တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ဂကောံ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ပံက်လဝ်ဂကောံတုဲ ဖျေံလဝ် တၚ်သ္ဂုတ်သွာတ် ပြဟ်ဟ် ပြေဟ်ပြေဟ်ၜါတၚ်ရ။
- (က) ရုဲစှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံစှေ်ပရေၚ်စန်ဒက်
- (ခ) ရုဲစှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံစှေ်ပရေၚ်ချဳဂရာၚ်။
(က) က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်စှ်ေပရေၚ်စန်ဒက်ခရိုၚ်ဂမၠိုၚ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]| ခရိုၚ်ဂမၠိုၚ် | ညးတာလျိုၚ် | ဗီုပြၚ် |
|---|---|---|
| မတ်မလီု | (၁) နာဲပါလိတ
(၂) နာဲဂုဏဝံသ (၃) နာဲကလျဏ (၄) နာဲသဳလာနန္ဒ (၅) နာဲသုမေဓ |
ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၁၈ သၞံ ဂိတုဝှ်ပိစွေက် စှ်ေပရေၚ်စန်ဒက် ဗွဲကိုပ်ကၠာအိုတ်ရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ခရိုၚ်မတ်မလီု နာဲပုပ္ဖ ဘာဝေဠုဝန်လေဝ် ဘိုၚ်ကဵုဇြဟတ် ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ်တုဲ ပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီု ဘာမည်ၜိုတ်နွံစိုပ်အာဖအိုတ်ရ။ ဘာမည် နွံပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် သ္ကုတ်သၠုၚ်ကျာသၟဝ်ကျာ ၜိုတ်အာမာန်ဂစာန်လွဳပရာ စဵုကဵုကၠောံရ။ စှေ်ပရေၚ်စန်ဒက်ဂှ် သွက်ဂွံလုပ် ဂကောံဟီုထ္ၜး သောၚ်ကလး ကလောန်ဂကောံရ။ နကဵုလိက်စၟတ်တဲ မွဲတၞးဍောတ်ချူလဝ်ယၟုဒၞာဲမံၚ်ဒှ်တံ ထံက်ပၚ်သြန်မွဲဒကေဝ်တုဲ ဒှ်ညးလုပ်ဂကောံ ပွိုၚ်မွဲအာယုက်ရောၚ်။ ဆဂးဂှ် ပေၚ်ပွိုၚ်မွဲသၞာံ ဒးထံက်ပၚ်သြန်ဂကောံ မွဲဒကေဝ်ပၠန်တုဲ ဆက်ဏာအာယုက် ဂကောံရ။ |
| ကျာ်ခၟဳ | (၁) နာဲပါလိတ
(၂) နာဲအိန္ဒသာရ (ဘာပြာသာဒ်) (၃) နာဲအိန္ဒသာရ (ဘာမၚ်္ဂလသုခ) (၄) နာဲပညိန္ဒ (ဘာပြာသာဒ်) (၅) နာဲနန္ဒော (ဘာရာမည) (၆) နာဲဥတ္တမ(ဘာၜိုၚ်ထဝ်) (၇) နာဲပညာဇောတ(ဘာပညာဇောတ) |
ညးထပှ်ဇကုဝွံ မွဲက္ဍိုပ် ပါ်ပရံကဵုတာလျိုၚ်ရ။ ဆ္ဂးဂှ် နာဲပါလိတ ကဵုနာဲပညာဇောတ ညးၜါဇကုဝွံ ဂိတုဝှ် ပိစွေက် ဂွံဗက်အာရ။
ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်ခၟဳ၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် သ္ကုတ်သၟဝ်ကျာ သၠုၚ်ကျာ စိုပ်ကွာန်ခေါဇာရ။ တက်လဝ်လိက်တၞးစၟတ်တဲ လုပ်ဂကောံ အလန်ကိုပ်ကၠာဖျေံဏာမသုန်ကၠံ (၅၀၀) တၞးအိုတ်အာတုဲ၊ ဗွဲပရှ်ဒးကလေၚ်ကေတ် ပ္ဍဲဘာဝါဍောတ်ဍုၚ် မသုန်ကၠံ (၅၀၀) တၞးပၠန်ရ။ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ဂှ် ကွာန်မည် ဗၞတ်ဖျေံဇိုၚ်မာန်ဂှ် ဂစာန်လွဳပရာ စိုပ်အာဘာခၟဳသၚ်မည် ဂၠိုၚ်လောန်ရ။ ဂွံဆဵုညာတ်ညးသ္ကံ ဂွံဟီုထ္ၜး ပရေၚ်ကလောန်ဂကောံတုဲ ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠ အ္စာသၠပတ်ဂမၠိုၚ် ထိုၚ်သး မိပ်စိုတ်ကွေံကွေံရ။ ကလောမည်ပိုဲလေဝ် ဘိုၚ်ကဵုဇြဟတ် နကဵုခရိတ်ဂၠံၚ်ဍာန် ခရိတ်ပိဏ္ဍပါတ် ဘာ်ကြဴတုဲ ပိုဲတၚ်ဂုဏ်ဗွဲမလောန်ရ။ စှေ်ပရေၚ်စန်ဒက် ပွိုၚ်ၜါဂိတု ဍောတ်တ် စိုပ်ဒတုဲအာအိုတ်တုဲ ကလေၚ်တိုန်ကၠုၚ် လုပ်ဖျေံဇၞူဇူဒီု ပ္ဍဲဘာဝါဍောက်ရ။ သွက်ဂွံစှ်ေပရေၚ်စန်ဒက် ပွိုၚ်ကၞောတ်ၜဳ ကွာန်မည်ဘာမည်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ကလေၚ်ဖျေံဗီုပြၚ် မွဲဝါပၠန်ရောၚ်။ |
| ကၞေတ်ၜဳ | (၁) နာဲပါလိတ
(၂) နာဲကလျဏ (၃) နာဲပညိန္ဒ (ဘာတာမွဲ) (၄) နာဲသုမေဓ (ဘာကံလှာ) (၅) နာဲသဳလာနန္ဒ (ဘာကျာ်သြဳမန်) |
ဂိတုမြေက္ကသဵု (၅) မံက်ဂှ် ပ္တဝ်က္ဍိုပ်ကဵုကွာန်မည် ဘာမည်ဂမၠိုၚ်ရ။
က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ခရိုၚ်မတ်မလီု ၜါဇကု နာဲပုပ္ဖ ကဵု နာဲဨသိကလေဝ် ဘိုက်ကဵုဇြဟတ် စဵုကဵုစိုပ်ဒတုဲရ။ (နာဲဨသိက ဃောပဒ္တဴ ပ္ဍဲဘာတိုက်လိက် ကွာန်ကံနှာတ်ရ) စှ်ေပရေၚ်စန်ဒက် သွက်ဂွံလုပ်ဂကောံဂှ် ခၟဳသၚ်သၟတ် ဒုၚ်တဲဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ ဒုၚ်ဒဒိုက် ဍိုက်ကၠောန်ပွိုၚ် ၜါ ဂိတု ကြပ်ပေၚ်စိုပ်ဒတုဲ အာပၠန်ရောၚ်။ |
| သုဝဏ္ဏဘုံ - သဓီု | (၁) နာဲအိန္ဒသာရ (ဘာမၚ်္ဂလာသုခ
(၂) နာဲအိန္ဒသာရ (ဘာပြာသာဒ်) (၃) နာဲပညိန္ဒ (ဘာပြသာဒ်) |
ထပ်စုတ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်လ္တူဂှ် ထပှ်ဇကုတုဲ ဂွံလၟိဟ်စှ်ဇကုရ။
မသုန်ဇကု သ္ပထောံမွဲက္ဍိုပ်တုဲ စှ်ေပရေၚ်စန်ဒက် ခရိုၚ်သဓီု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ်ၜါက္ဍိုပ်ရ။ ခရိုၚ်သဓီုဂှ် ဘာမည်အောန်ကွေံကွေံတုဲ ပ္တဝ်က္ဍိုပ်ၜါတ္ၚဲရ၊ နုက်ဒပ်တုဲကလေၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ်လုပ်ကွာန်မည် ဘာမည်စန်ဒက် လုပ်ဂကောံဂၠိုၚ်ကွေံကွေံရ။ ဗၞတ်ၜိုတ်လွဳပရာမာန် ဂစာန်ဒုၚ်ဒဒိုက်ဍိုက်ကၠောန်တုဲ ကလိဂွံပေဲါအံၚ်ဇၞး ကျေဝ်ကျေဝ်ရ။ ဂွံဆဵုညာတ်ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠမည် အ္စာသၠပတ်မည် မၞုံကဵုစိုတ်ဓာတ်ဨကရာဇ်တၠနာဲ၊ တီကေတ်ပရေၚ်အာဲတၟာဲ ဍုၚ်မိ တိမတီကေတ်ဒဒှ်ဘဝဍိက် ဘဝဂၠုဲ ဘဝပၠက်ဂကူသၠဲ တိသၠဲရးပိုဲတုဲ၊ ညးတံကဵုဇြဟတ် ဂကောံပိုဲကွေံကွေံပ္တေံစှေ်စိုတ်ဇြိုဟ်ဟ်နက်က်ရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကောံလဝ် ဟီုဂလာန်တၚ်ဂုဏ်တုဲ သွက်ဂွံပ္တဝ်က္ဍိုပ်တ္ကံခၟိုၚ် ယာဇိုၚ်နုက်ဒပ်ပၠန်ရောၚ်။ |
| တ္ကံခၟိၚ် | (၁) နာဲပါလိတ
(၂) နာဲကလျာဏ (၃) နာဲသဳလာနန္ဒ (၄) နာဲသုမေဓ (၅) နာဲပုပ္ဖ (၆) နာဲဨသိက |
ဒုၚ်ကေတ်လျိုၚ်ဇြိုၚ်ဇြိုၚ်ဇၞော်ဇၞော် ဟွံတော်ဂၠံၚ် ဍောၚ်ၜိုတ် နကဵုစိုတ်ဆာန်ဂကူဟေၚ် စှ်ေပရေၚ်စန်ဒက် မိပ်မိပ်ဇြိပ်ပ်အိုတ်ရ။
ဘာမည်ဂမၠိုၚ် မဂၠိုၚ် စိုတ်ဓါန်ဆာန်ဂကူ ကၟိုဟ်တိုၚ်ပေၚ်နမဂၠိုၚ် ဂွံဖျေံဇိုၚ်ဗိုန်ဗိုန်တုဲ ဓမံက်ရုပ်ရဴမာန်ကွေံကွေံရ။ ဆ္ဂးဂှ် ကွာန်မည် ညံၚ်ရဴကွာန်ဒံၚ်ရာပ် (ဒံၚ်ရာတ်မူရိုတ်ဇၞော်၊ ဂလာဒေါံ၊ ကၟာတှေ်တံဂှ် ဒှ်အာမည် ကၠဴကၠဴကၠာတ်ကၠာတ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ လကျာ်မည် ကွာန်မည် ဍက်ဍက် ညံၚ်ရဴဘာကျာ်ဒဵုကွာန်ဝါဍောတ် ကွာန်ကၟာမဵုဘာကျာ်ပိတံဂှ် ဗ္တောန်လိက်ဗၟာ တွံဓဝ်ကဵုသီ ဗတ်ဗၟာတုဲ ကမၠက်ထောံလိက်မည် အခိုက်ကၞာဝေါဟာအရေဝ်မည်အိုတ်ရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်စှေ်ပရေၚ်စန်ဒက်တ္ကံခၟိုၚ် ပွိုၚ်စှ်တ္ၚဲတုဲ နုက်ဒပ်ကလေၚ်ကောံ ပ္ဍဲဘာဝါဍောတ်ရ။ သ္ပတံနူဂိတုဝှ် ပိစွေက်တေံတုဲ စိုပ်ဂိတုပုဟ်အိုတ်တုဲ ဒှ်အာအိုတ်ရ။ ဒၞါဲလ္ၚဵုပြဒ္ဒညာနွံဒၟံၚ်ညိည ဇြိုၚ်သာဂှ် ကျာ်ဇၞော်မည် ဆီဂကူအောန်အောန် ဟွံကၠိုဟ်ပရေၚ်ဂကူတုဲ ထေၚ်မံၚ်ပရၚ်ဍုၚ်ကွာန်လေဝ် ဒးဒုၚ်သောၚ်ကလးညးသ္ကံရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပွိုၚ်ပန်ဂိတု စှေ်ပရေၚ်စန်ဒက်ဂကောံ စိုပ်ဒတုဲအာတုဲ သွက်ဂွံစှ်ေ ပရေၚ်စန်ဒက် ခရိုၚ်ဗဂေါကဵု ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ပၠန်ရောၚ်။ |
| ခရိုၚ်ဗ္ဂေါ | (၁) နာဲပညာဒဳပ
(၂) နာဲပါလိတ (၃) နာဲအိန္ဒသာရ (၄) နာဲသုမေဓ (၅) နာဲသဳလနန္ဒ (၆) နာဲအိန္ဒသာရ (၇) နာဲပညိန္ဒ (၈) နာဲနန္ဒော (၉) နာဲအိန္ဒောဘာသ (၁၀) နာဲပညိန္ဒ |
တအ်ဍိုက်က္ဍိုပ်တုဲ နူဂိတုမာ်ပိမံက်စိုပ်ဒ္စံါမံက်ပွိုၚ်တြဴတ္ၚဲ စိုပ်ဒတုဲအာရ၊ ပါ်ထောံၜါက္ဍိုပ်တုဲ စှ်ေပရေၚ်စန်ဒက် ခရိုၚ်ဗ္ဂေါရ။
ၜိုန်ရဟီုဂးလဝ်ခရိုၚ်ကီုလေဝ် ဒၞဲါဘာမည်နွံဟေၚ် စှ်ေပရေၚ်စန်ဒက်ရ။ ဘာမည်ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် အောန်ဒၟံၚ်တုဲ ဗဒဲါကျာ်ဗဂေါဘာဒေါဝ် ဘာအရာကုန်ၜိုပ် အရာမည်စဳပျး အရာမဟာစေတဳ အရာပ်ကျာ်ဓရ်သၚ် အရာပ်ကျာ်ပဝ် ဒှ်တံရ။ သ္ပအဓိပတိကဵု ကျာ်ဇၞော်ဘာဒေါဝ် ဝရရမ္ဘတုဲ ဂွံဇြဟတ်ဗွဲမလောန်ရ။ ခၟဳသၚ်မည်ကဵုကလောမည်ဂမၠိုၚ် ဖျေံလဝ်ဇိုၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်မည် နန်ထဝ်တြေံတုဲ ပိုဲဂွံစှ်ေပရေၚ်စန်ဒက်ညံၚ်ရဴအာဗက်အာဲဇကုကီု၊ ဟီုထ္ၜးသောၚ်ကလး ဝၚ်ဂကူမည် လောန်ကၠုၚ်အတိက်မွဲခန်ဍောတ် ဍာ်ရမက်လၚ်ဇွောဝ်အိုတ်ရောၚ်။ |
| ဍုၚ်လ္ဂုၚ် | (၁) နာဲပညိန္ဒ
(၂) နာဲဂုဏဝံသ (၃) နာဲညာဏ (၄) နာဲကလျာဏ (၅) နာဲဝိသုဒ္ဓ (၆) နာဲဥတ္တမ |
ဍိုက်က္ဍိုပ်တုဲ နူဂိတုမာ်မသုန်မံက် စိုပ်ဒ္စံါမံက် တုဲဒှ်အာအိုတ်ရ။
(နာဲဝိသုဒ္ဓ ဘာဇိုၚ်ကျာ်ဂှ် ကျာ်ဇၞော်ဝိသုဒ္ဓ လၟုဟ်ဟွံသေၚ် ကောန်နာဲပၠိုၚ်ၚ် ဃောဇိုၚ်တဲမြက် ဗက်ကတ်ပညာလောကဳ လောကုတ္တဵုတုဲ ဗွဲကြဴရာံအာရ။) က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် စိုတ်တုပ်သၟဟ်ဒှ်မွဲတုဲဟေၚ် စှေ်ပရေၚ်စန်ဒက်အတိုၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်လဝ် တၚ်မွဲလ္တူတေံရောၚ်။ |
ကလေၚ်သရုပ်ထောံက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကဵုခရိုၚ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](က) က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်စှ်ေပရေၚ်စန်ဒက် ခရိုၚ်မတ်မလီု မသုန်ဇကု (ဖအိုတ်ထပှ်ဇကု)
(ခ) က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် စှ်ေပရေၚ်စန်ဒက် ခရိုက်ကျာ်ခၟဳ ထပှ်ဇကု။
(ဂ) က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် စှ်ေပရေၚ်စန်ဒက် ကၞောတ်ၜဳမသုန်ဇကု။(ဖအိုတ် ထပှ်ဇကု)
(ဃ) က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် စှ်ေပရေၚ်စန်ဒက် ခရိုၚ်သုဝဏ္ဏံဘုံသဓီုစှ်ဇကု။
(ၚ) က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် စှ်ေပရေၚ်စန်ဒက် တ္ကံခၟိုၚ်တြဴဇကု။
(စ) က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် စှ်ေပရေၚ်စန်ဒက် ခရိုၚ်ဗဂေါစှ်ဇကု။
(ဆ) က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် စှေ်ပရၚ်စန်ဒက် ဍုၚ်လ္ဂုၚ် ဍုၚ်မည်တြေံတြဴဇကု။
"က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်အာဇနဲဂမၠိုၚ်တံဂှ် ကၠဟ်ဗိုတ်ထောံဒတုဲဖိုလ် မြမောဝ်သွက်ဇကု မတွံဂးအတ္တတုဲ ရပ်ဂိုၚ်ကေတ်ဒတုဲ ဖိုလ်မြမောဝ်သွက်ဂကူမတွံဂးပရ ဂိုတ်လွဳပရာ ပရဟိတ သက်က်ဟေၚ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂၠာဲသ္ၚဳ ကွတ်ပညာသွက်သာသနာကဵု သွက်အနာဂတ် ဂွံဒတဴပ္ဍဲဘဝ ပြံၚ်အာနူသာသနာဂှ် ကတဵုဗဒှ်လဝ် "ဝၚ်ဂကောံခမဳမည် ဟိတဂဝေသဳအလုံတွဵုရးဍုၚ်မည်"တုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တံဂှ် လ္ၚဵုရာံအာ လ္ၚဵုစဴအာသွဝ် လ္ၚဵုပြံၚ်စဴအာဘဝဂတ ကရဴကၠေံစး ဂတးကၠေံမုက္ခဝါကဵု ဂကောံဝွံရောၚ်။
ပရေၚ်ချဳဂရာၚ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကောံခမဳမည် ဟိတဂဝေသဳ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ပ္ဍဲလက်ထက် အလဵုအသီဗၟာ သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော် သခေန်ဏု (ဦးနု) အုပ်ဓုပ်လဝ်တွဵုရးဍုၚ်ပိုဲဂှ် စိုပ်သက္ကရာဇ် ၁၃၂၁ သၞာံ ဂိတုမာ်စှ်မံက် ကၠောန်ဗဒှ်ကဵု ပေဲါရုဲမာဲ အလုံတွဵုရးဍုၚ်မန်မွဲရ၊ သွက်ဂကူမည်ပိုဲ ဂွံကၠိုဟ်ပရၚ်ဂကူ၊ ပရၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ပရေၚ်အခေါၚ် ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ပရေၚ်ချဳဂရာၚ်ပ္ဍဲသၞောဝ် ပရေၚ်စန်ဒက် ပံက်ဂကောံဒှ်တံကီု သီုဂွံကဵုမာဲဒး ဂွံတိတ်ဗၠးနူ ဘဝဍိက် ဂကူညးတၞဟ် (အတိုၚ်ဂွံဂွံကဵု သ္ဂုတ်သွာတ် တၚ်ၜါ) နူက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကောံခမဳမည် ဟိတဂဝေသဳ ကမ္မတဳ ဗဟဵုဂမၠိုၚ်စှ်ဇကုတံဂှ် နကဵုစိုတ်ဓါတ်ဆာန်ဂကူ ဆာန်အာဲတၟာဲဍုၚ်မိတိမ ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်ဟေၚ် စှ်ေပရေၚ် ချဳဂရာၚ်ပံက်ပါတွံထ္ၜး သောၚ်ကလး နာနာသာ်အိုတ်ရ။
စှ်ဇကုတံဂှ် --
- နာဲပါလိတ - ဘာကျာ်သြဳမည်။
- နာဲအိန္ဒသာရ - ဘာပြာဘာဒ်
- နာဲပညိန္ဒ - ဘာတာမွဲ
- နာဲအိန္ဒသာရ - ဘာမၚ်္ဂလာသုခ။
- နာဲကလျာဏ - ဘာကျာ်သြဳမည်
- နာဲပညိန္ဒ - ဘာပြသာဒ်
- နာဲသဳလာနန္ဒ ဘာကျာ်သြဳမည်
- နာဲနန္ဒော - ဘာရာမည
- နာဲဥတ္တမ - ဘာၜိုပ်ထဝ်
- နာဲသုမေဓ (သဳလဝံသ) ဘာကံလှာမ္ဂးရောၚ်။
ပ္ဍဲအရာချဳဂရာၚ်ဂှ် စွံလဝ်ခရိုၚ်ဇၞော်ပိခရိုၚ်ရ။ ခရိုၚ်သဓီု၊ ခရိုၚ်မတ်မလီု၊ ခရိုၚ်ကျာ်ခၟဳရ၊ ခရိုၚ်သဓိုဂှ် ဘာမည်အောန်ဒၟံၚ်တုဲ ဒၞဲါထေက်ကဵုစှေ် ပရေၚ်ချဳဂရာၚ်ဂွံစှ်ေကီုရ။ ဒၞဲါဘာမည်ဂၠိုၚ် ကွာန်မည်ဂၠိုၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ်ဂမၠိုၚ် စှေ်ပရေၚ်ချဳဂရာၚ်ကၠာအိုတ်ရ၊ အခိၚ်ပိုယ်ချဳဂရာၚ်ဂှ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၁၉ သၞာံ၊ သ္ပတံနူဂိတုမာ်စှ်မံက်တုဲ စဵုကဵုစိုပ်ဂိတုစဲအိုတ်တေံ ဗျာံလဝ်တြဴတိုက်ရ၊ ဆ္ဂးဂှ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် သ္ကုတ်သၠုၚ်ကျာ ကၠာဟွံလုပ်ဒ္ဂိုန်စိုပ်ဒတုဲမာန်ဏောၚ် ဗျာံလဝ်ရ။ ဟီုကဵုခရိုၚ်ဇၞော်အိုတ်ဂှ် ခရိုၚ်ကျာ်ခၟဳကဵု မတ်မလီုရ၊ သ္ပကိုန်ဂစိုတ်ကဵု ဂိတုတ္ၚဲတုဲ ဒှ်ဟွံဂွံရ။ ပြဟ်နူဂှ်ညိ လဇုဲနူညိလေဝ်ဒှ်မာန်ရ၊ တုဲပြဟ် တုဲလဇုဲဂှ် တန်တဴပ္ဍဲဂၠံၚ်ဍာန် အာကၠုၚ်တန်တဴပ္ဍဲကာယထတ်ယုတ်ရောၚ်။
နိဿဲ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]- ↑ ဘဒ္ဒန္တ မှာထေရ်ပါလိတ ၁၃၇၀၊ လိက်ဝၚ်ဂကောံခမဳမည် ဟိတဂဝေသဳ အလုံတွဵုရးမည်။ဘဒ္ဒန္တ မှာထေရ်ပါလိတ၊ လိက်ဝၚ်ဂကောံခမဳမည် ဟိတဂဝေသဳ အလုံတွဵုရးဍုၚ်မည်။ သၞာံတက်တြး ၁၃၇၀ (ဒုတိယမ္ပိ)