ဂတိုပ်ကၠောအ်၊ တၞံ

တၞံဂတိုပ်ကၠောအ်
မပါ်ဂကူ အတိုင်နဲသိပ္ပံ
လောက:	Plantae
လပါ်ဂကူ:	Angiosperms
ဂကောံဂကူ:	Asterids
လၟေင်ဂကူ:	Lamiales
ဇာတ်ဂကူ:	Lamiaceae
ဗဳဇဂကူ:	Centella
လစှ်ေဂကူ:	asiatica
ယၟုတၞဟ်
	Hydrocotyle asiatica L.; Trisanthus cochinchinensis Lour.

ဂတိုပ်ကၠောအ်(အၚ်္ဂလိက်: pennywort/Gotu Kola, Burmese: မြင်းခွာ) နကဵုယၟု သိပ္ပံ မကော်စ Centella asiatica ဝွံ ဒှ်တၞံဍောတ်တ် မၞုံကဵုပ္ကဴ၊ သတ် မလုပ်လၟိဟ်တၞောဝ် Apiaceae မွဲရ^[၂]၊၊ တမ်ဗဳဇဍေဟ်ဂှ် ကၠုင်နူ ဍုင်အာယှဒၞာဲဍုက်ဍေက်^[၃]^[၄]တုဲ နဒဒှ်စၞစ ကေုာံ ဂဥုဲဂှ် စကာဒၟံင်ရ၊၊

ဂတိုပ်ကၠောအ်ဝွံ ပ္ဍဲကဵုလဟီုမန် ဟတိုပ်ကၠောအ် တုဲ နကဵုအရေဝ်လိက် ချူ ဂတိုပ် ဟွံသေင်မ္ဂး ဂတိုပ် ၜါဝွံ မလေပ် ဒှ်သံသယျမာန်ရ၊၊ ရံင်ကဵု အရေဝ်သိင်္ဃိုရ် မကော် Gotu kola တုဲ kola ဗီုသိင်္ဃိုရ် ဂွံအဓိပ္ပါယ် တၞး တုဲ မအရေဝ် ဂတိုပ်ကၠောအ်ဝွံ မန်လွဳစလဝ် နူသိင်္ဃိုရ် ဒှ်မာန်ဂှ်ရ ဂတိုပ်ကၠောအ် ဂှ် ဒှ်အရေဝ်တမ် ဒှ်မာန်ရ၊၊ တၞးဍေဟ်ဂှ် ဟိုတ်မတုပ်ဒၟံင် ဗီုပြင်ဇိုင်ၚဴတုဲ ဗီုသံသကြိုတ် ညးကော်စ (မဏ္ဍုကပါနဳ Mandukaparni) မဂွံအဓိပ္ပါယ် တၞံဇိုင်ၚဴ၊၊ ဗၟာညာတ်ကေတ် မတုပ်ဗီု သၞေပ်ချေဟ် တုဲ ဗၟာကော် မြင်းခွာ၊ မန်ဒေသလ္ၚဵုလေဝ် ကော် တၞံသၞေပ်ချေဟ် နွံကီုရ၊၊

ဗမံက်ထ္ၜး

ဂတိုပ်ကၠောအ်ဝွံ မလေပ်တိုန် ပ္ဍဲဒေသဂမ္တဴ ဒၞာဲတိမဍေက်ဍေက် ပ္ဍဲဂၠးတိ ဒၞာဲဗွဲမဂၠိုင်ရ၊၊ တၞံဍေဟ်ဂှ် မၞုံကဵုက္ဍိုပ်တုဲ နူကဵုက္ဍိုပ်ဂှ် တၞုင်သောဲဂၠိင်တိုန်ဒၟံင်တုဲ ကၞောတ်တၞုင်ဂှ် နွံကဵုတၞးမွဲတၞး မၞုံဗီုပြင်ဂတာဗလးရ၊၊ တၞးဍေဟ် နွံၜိုတ် ၂ ဇြေန်ဒဳမဳတာ၊၊ တၞုင်ကီု တၞးကီုဂှ် ဒှ်အသာ်တ္ၚေက်ကြံင်င်ရ၊၊ တၞံဍေဟ် နွံကဵုလဝါတုဲ လဝါတအ်ဂှ် ပရးကဵု ညံင်တၞံတၟိဂွံဆက်တိုန်ရ၊၊ ပ္ကဴဍေဟ် အသာ်ဗု ဍောတ်သောဲတုဲ တိုန်ဒၟံင် ပ္ဍဲက္ဍိုပ်ဍေဟ် မၞုံကဵု မသုန် ကဵု တြဴထာင်ရ၊၊ ဇၟာပ်ဍောင်ပ္ကဴဂှ် နွံကဵု ကသဵုကၟက် (stamen/ဝတ်ဆံဖို) မသုန်တၞုင်တုဲ ကသဵုၝောအ်(style)ၜါရ၊၊ သတ်ဍေဟ်ဂှ် ဍောတ်တုဲ မၞုံကဵုသၞော်မတီု ၜေတ်ဒၟံင်ရေင်သကအ်ရ၊၊ သတ်ဍေဟ် ပေင်ပိဂိတုမ္ဂး ကြံင်ရ၊၊ ညံင်ရဴတၞံတၟိ မတိုန်နကဵုလဝါကီု နကဵုမဍေဟ်ဂှ်လေဝ် တၞံတၟိတဵုဂွံကီုရ၊၊ အလုံမွဲတၞံ သီုကဵုရိုဟ်ဂှ် စဂွံရ၊၊ နွံရှ်ကတင် ညိညရ၊၊

ဂမ္စာဲ

ဂတိုပ်ကၠောအ်ဂှ် တမ်ဗဳဇဍေဟ် ကၠုင်နူ တိုက်ဒကုတ် အိန္ဒိယ၊ အာရှဒိုဟ်အဂၞဲ ကေုာံ ဒေသတိဂမ္တဴ ဒေသအဂၞဲ ဍုင်အမေရိကာန်ရ၊၊ ဂတိုပ်ကၠောအ်ဂှ် ဒှ်ဂကူတၞံဍုက်ဍေက်မွဲတုဲ ဒးစိုတ် ပ္ဍဲတိဍာ်ဍုက်ဍေက်တအ်ရ၊၊ ပ္ဍဲဒၞာဲတိကှ်ကှ်တအ်လေဝ် ယဝ်ရကဵုဍာ်မာန်မ္ဂး တဵုလွဳဂွံကီုရ၊၊ တုဲပၠန် ပ္ဍဲကဵုသ္ၚိလေဝ် တဵုဂွံကီုရ၊၊

ဓါတု

ဂတိုပ်ကၠောအ်ဂှ် နွံကဵု ဓါတ် တြိတေရ်ပေနဝ်အိဒ် (pentacyclic triterpenoids) သီုကဵု ဓါတ်asiaticoside, brahmoside, asiatic acid, and brahmic acid (madecassic acid). Other constituents include centellose, centelloside, and madecassoside.^[၅]^[၆]^[၇]

လွပ်

ဂတိုပ်ကၠောအ်ဂှ် နဒဒှ် ကဝေက်၊ သွသောတ်၊ ကေုာံ ကၞပ်ဂှ် ပ္ဍဲဒေသဍုင်မန်ဗၟာ မစဂၠိုင်ရ၊၊ ပါဲနူဂှ်တုဲ ဗုတ်ပ္တိတ်/ထၞက်ပ္တိတ်ဍာ်တုဲ သုင်နဒဒှ် ဍာ်ယာမလေဝ် နွံကီုရ၊၊

ဂတိုပ်ကၠောအ်ဝွံ နဒဒှ်ဂဥုဲမွဲဂှ် စကာကၠုင် နူအခိင် တၟာလအ်ရ၊၊ ဂတိုပ်ကၠောအ်ဝွံ ပဓဝ်ပခိုဟ်ကဵု ညံင်ဆီဂွံဒြေပ်လောဲ ပ္ဍဲခန္ဓကာယပိုဲ၊ ဓါတ်ကၠေင်မၞုံ ပ္ဍဲဆီဂှ်လေဝ် ဍေဟ်ပလာဲကဵုမာန်ရ၊၊ အစာဂဥုဲကြုက်ခေတ်တြေံ Li Qing Yuen ဟီု ယဝ်ရ စဂတိုပ်ကၠောအ် ရိုဟ်ဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲမ္ဂး ဍေဟ်ပကဵု ညံင်ဂွံထတ်ယုက်တုဲ ဇမၠိင်ကဵု အာယုက်ရ၊၊ ဂတိုပ်ကၠောအ်ဂှ် ပကဵုညံင်ဂွံစၞလာဲလောဲသွာရ၊၊ ဂတိုပ်ကၠောအ်ဂှ် စဵုဒၞာကဵု ယဲမကတဵုဒှ် ပ္ဍဲစၞာံ မပ္တံ ကသံက် ကသေန်တအ်၊၊ တုဲပၠန် ပခိုဟ်ကဵု ကတေင်အာရီုဂမၠိုင်တုဲ ပကဵုညံင် စိုတ်သမ္တီဂွံခိုဟ်၊ ပခိုဟ်ကဵု ဒြဟတ်က္ဍဟ် ဂွံကၠောန်ကမၠောန် လအ်အ်မာန်တုဲ သီုကဵုဒြဟတ် ကုကလာပ်ရုပ်ဂမၠိုင်ရ၊၊ ပါဲနူဂှ်တုဲ ဂတိုပ်ကၠောအ်ဂှ် သီုပခိုဟ်ကဵု ကတေင် ပ္ဍဲပၚပ်ပၚေင်ဂမၠိုင်ရ၊၊ ဆဂး ယဝ်ရ ပ္ဍဲမွဲတဲဓဝ် စဂၠိုင်လောန်ၜက်အာ နူဗၞတ်မ္ဂး က္ဍိုပ်ဂိ ကေုာံ ဗၜူဒှ်စမာန်ရ၊၊ (တင်စၟတ် ဂတိုပ်ကၠောအ်ကှ်ကှ်ဂှ် သုင်နဒဒှ် ဂဥုဲသွိုင် မသုင်ရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲဂှ် လောန်ၜက်အာ နူဗၞတ်ဗ္ၜတ် မစၞောန်ထ္ၜးလဝ်ဂှ် မိက်ဂွံသ္ဂး ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ်ရ၊၊) ^[၈]

နိဿဲ

↑ journal | authorlink =Gohil KJ, Patel JA, Gajjar AK. | title =Pharmacological Review on Centella asiatica: A Potential Herbal Cure-all. | journal = Indian J Pharm Sci | volume = | pages = 546–56 | date = September 2010
↑ "Centella asiatica (Asiatic pennywort)". Invasive Species Compendium, CABI. 22 November 2017. Retrieved 2 January 2018.
↑ United States Department of Agriculture. "Plant Profile for Centella asiatica". Retrieved 15 July 2012.
↑ Floridata. "Centella asiatica". Retrieved 15 July 2012.
↑ Singh, B. and Rastogi, R. P. 1969. A reinvestigation of the triterpenes of Centella Asiatica. Phytochemistry 8: 917–921.
↑ Singh, B. and Rastogi, R. P. 1968. Chemical examination of Centalla Asiatica Linn – III. Constitution of brahmic acid. Phytochemistry 7: 1385–1393. doi:10.1016/S0031-9422(00)85642-3
↑ book|last1=Murray|first1=edited by Joseph E. Pizzorno, Jr., Michael T.|title=Textbook of natural medicine|date=2012|publisher=Churchill Livingstone|location=Edinburgh|isbn=9781437723335|page=650|edition=4th
↑ Gotu Koa - verdens vigtigste urt (ဂတိုပ်ကၠောအ် မဒှ်ဂဥုဲ ကိစ္စဇၞော်အိုတ် ပ္ဍဲဂၠးတိ) http://naturligmedicin.com/gotu-kola/ Archived ၂၀၁၉-၀၄-၀၂ at the Wayback Machine

[1] urnal | authorlink =Gohil KJ, Patel JA, Gajjar AK. | title =Pharmacological Review on Centella asiatica: A Potential Herbal Cure-all. | journal = Indian J Pharm Sci | volume = | pages = 546–56 | date = September 2010

[2] "Centella asiatica (Asiatic pennywort)". Invasive Species Compendium, CABI. 22 November 2017. Retrieved 2 January 2018.

[3] United States Department of Agriculture. "Plant Profile for Centella asiatica". Retrieved 15 July 2012.

[4] Floridata. "Centella asiatica". Retrieved 15 July 2012.

[5] Singh, B. and Rastogi, R. P. 1969. A reinvestigation of the triterpenes of Centella Asiatica. Phytochemistry 8: 917–921.

[6] Singh, B. and Rastogi, R. P. 1968. Chemical examination of Centalla Asiatica Linn – III. Constitution of brahmic acid. Phytochemistry 7: 1385–1393. doi:10.1016/S0031-9422(00)85642-3

[7] |last1=Murray|first1=edited by Joseph E. Pizzorno, Jr., Michael T.|title=Textbook of natural medicine|date=2012|publisher=Churchill Livingstone|location=Edinburgh|isbn=9781437723335|page=650|edition=4th

[8] Gotu Koa - verdens vigtigste urt (ဂတိုပ်ကၠောအ် မဒှ်ဂဥုဲ ကိစ္စဇၞော်အိုတ် ပ္ဍဲဂၠးတိ) http://naturligmedicin.com/gotu-kola/ Archived ၂၀၁၉-၀၄-၀၂ at the Wayback Machine

[၁]

[၂]

[၃]

[၄]

[၅]

[၆]

[၇]

[၈]