စန္ဒိမာစာရ၊ ကျာ်ဇၞော်ဘာကၠအ်ပကဴ ဍုင်မတ်မလီု

ကျာ်ဇၞော်အစာ စန္ဒိမာစာရ
သၠးဂၠံဂဝ်	မာံညာဏ်ဌေ (1939-10-06)အံက်တဝ်ဗါ ၆၊ ၁၉၃၉ ကွာန်ကအ်ကြိက်၊ ပွိုင်ဍုင်ကျာ်မြဟ်
စုတိ	ဂျူလာင် ၅၊ ၂၀၁၅(2015-07-05) (အာယုက် ၇၅) ဘာကၠအ်ပ္ကဴ၊ ဍုင်မတ်မလီု
ဟိုတ်မစုတိ	ယဲဆီဓလီု ပ္ဍဲဂြိုဟ်
ဂကူ	ဂကူမန်
မဒယှ်တဴ	အစာကဝိမန်
အံက်	နာဲဟညေ၊ မိအေဇြေန်
မဒုင်အဲပရဲ	မဟာသဒ္ဓမ္မဇောတိကဓဇ (၁၉၉၈) အဂ္ဂမဟာသဒ္ဓမ္မ ဇောတိကဓဇ (၂၀၀၆)
ဂယိုင်လမျီု	နွံပိုန်ဘာ၊ အစာလိက်

အစာကဝိမန် ကျာ်ဇၞော်အ္စာ စန္ဒိမာစာရ ဝွံ ဒှ်အစာလိက်မန် တန်ဓမ္မာစာရိယ၊ ပတန်လဝ် ဘာကၠအ်ပ္ကဴ လတူဍုင်မတ်မလီုရ။ တုဲပၠန် ချူခၞံလဝ် လိက်သီုဖအိုတ် ၜိုတ် ၁၀၀ ကၞပ်နွံတုဲ ယၟုမြဟ်တဴ နကဵု လိက်ထ္ၜးရုပ်ဂမၠိုင်ရ။ ဟိုတ်မဒှ် ညးနွံပိုန် ဘာကၠအ်ပ္ကဴ ဍုင်မတ်မလီု ကျာ်ဇၞော်ဘာကၠအ်ပ္ကဴ မြဴသာ်ဝွံ မၞိဟ်တီလဝ်ဂၠိုင်ရ။

ပထမအဝဲ ကေုာံ ပရေင်ပညာ

ကျာ်ဇၞော်စန္ဒိမာစာရဝွံ ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၀၁ ဂိတုဘတ် (၉) စွေက်၊ (၁၉၃၉ အံက်တဝ်ပါ ၆) တ္ၚဲအၚာ မဒှ်ကောန် နာဲဟညေ ကဵု မိအေဇြေန် ပ္ဍဲကွာန်ကအ်ကြိက် ပွိုင်ဍုင်ကျာ်မြဟ် နူဍောတ်တ် မိမတအ် ခုတ်လဝ်ယၟု မာံ ညာဏ်ဌေ ရ။ ပၞောဝ်ကောဒေအ် သီုဖအိုတ် (၆)တၠဂှ် ညးဒှ် ကောန်မရနုက်ကဵု (၄) ရ။

ကာလညးမကလိဂွံ အာယုက် မသုန်သၞာံဂှ် ဂကောံသ္ၚိကၟိန်ညးတအ် ပြံင်အာမံင် ပ္ဍဲကွာန်ထဝ်ပၠင်၊ ပွိုင်ဍုင်ဘာအင်တုဲ ကာလညးကလိဂွံ အာယုက် ၇ သၞာံဂှ် ညးမံင် ဘာတန်လဒေါဝ် ကွာန်ထင်ပၠင်၊ ကာလမကလိဂွံအာယုက် ၁၃ သၞာံဂှ် ဂွံအံင်ဇၞးကေတ် တန်သတ္တမ။ တုဲဂှ် လုပ်ပထပိုယ် ပ္ဍဲဘာဗၟံက် ကွာန်ကအ်ဇြဲ ဇရေင်တမ်ဇိုင် ဘဒ္ဒန္တဝိမလထေရ်ဂှ် ကလိဂွံ ယၟု စန္ဒိမာစာရ။ ကတဵုဒှ် ဘဝထပိုယ်သာမဏဳတုဲ ကတ်လိက် ပရိယတ် ပ္ဍဲဇရေင် ဘဒ္ဒန္တဝိမလ လုကဴ (၃) သၞာံတုဲ အာပဒတဴ ပ္ဍဲဘာဃရိုဟ် ကွာန်ကၠအ်သတ် ပွိုင်ဍုင်မုဟ်ဍုင် ဇရေင်အစာလိက် သုန္ဒရ ပွိုင် (၁) သၞာံရ။ ကာလမကလိဂွံ အာယုက် (၂၀) ပခမဳဂွံဂှ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၃၂၂ ဂိတုစဲ (၈) စွေက် နူဂယး အခိင် (၉) နာဍဳ သ္ပဥပဇ္ဇျာယ် ကုကျာ်ဇၞော်အစာတၠဝါရဝဳသာ ဘာပလိုတ်၊ ကွာန်ကအ်လၟု၊တုဲ ဂွံအာစိုပ် ဒဒှ်ဘဝခမဳ ပ္ဍဲခဏ္ဍသိမ် ဘာပၠိုတ်ဂှ်ရ။ ကတဵုဒှ် ဘာခမဳတုဲ အာကတ်လိက် ဇရေင်တမ်ဇိုင် အစာလိက် ဝိသုဒ္ဓ (အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ) ဘာဇၞော်၊ ကွာန်တၟအ်ကၞေင်၊ ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဂှ် (၃) သၞာံ၊ ဇရေင်အစာလိက် ဂုဏ (အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ) ဘာဆု၊ ကွာန်သၞေဟ်ဗဒဝ်၊ ပွိုင်ဍုင်မုဟ်ဍုၚ်ဂှ် (၁) သၞာံ၊ ဇရေင်အစာလိက် ဥက္ကံသထေရ်၊ ဘာဗွဝ်ရတ် တိုက်အလ္လာကပ္ပ၊ ဍုင်မာန္တလေ ရးသၟဝ်ကျာဂှ် (၃) သၞာံ မြဴသာ်ဝွံ ကတ်ဗတောန်ကေတ် လိက်ပရိယတ်နာနာသာ်ရ။

ဘဝအစာလိက်

တၠဂုဏ်အစာ နာဲစန္ဒိမာစာရ ကလေင်စဴကၠုင် နူဘဝကတ်လိက်တုဲ လုပ်ယိုက်ဂၠေင် တာလျိုင် နဒဒှ်အစာလိက် တန်ဓမ္မာစရိယ ပြကိုဟ်အဋ္ဌသာလဳနဳ ကဵု သုတ်သဳလက္ခန် ပ္ဍဲဘာမန် အံင်သိဒ္ဓိ (လၟုဟ် ဘာမင်္ဂလာရာမ) အရာပ်ကုန်တခဳ ပ္ဍဲဍုင်မတ်မလီု နူသၞာံ ၁၃၂၆ စဵုကဵုစိုပ် ၁၃၂၈ ရ။ နူဂှ် အာပအစာလိက် တန်ဓမ္မာစာရိယ ပြကိုဟ်ပါရာဇိကဏ် အဋ္ဌကထာ ပ္ဍဲဘာဃရိုဟ်၊ ကွာန်ကၠအ်သတ် နူသၞာံ ၁၃၂၉ စဵုကဵုစိုပ် သၞာံ ၁၃၃၀ ရ။

ပတန်ဘာကၠအ်ပ္ကဴ

စိုပ်သက္ကရာဇ် ၁၃၃၀ ဂှ် ပတန်ဗဒှ် ဘာကၠအ်ပ္ကဴ၊ ဂၠံင် ၁၆၊ အရာပ်ဇဵုကျာ်သြဳ (သဳရိမြိုင်) တုဲ ဒှ်ပဓာန နာယက မနွံပိုန်ဘာဂှ်တုဲ ဗတောန်ဖျေဟ်ကၠုင်လိက် ကုကောန်ကွး ထပိုယ်သာမဏဳ၊ ခမဳပယျင် ရ။

ဗြးမဟိမု

သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၅၉ ဂိတုဖဝ်ရဂိုန် (၁၅၊ ၀၃၊ ၁၉၉၈) ဂှ် အလဵုအသဳပၞာန် ဗ္ဂိန်ကဵုဒါန် တဆိပ်ကြာ မဟာသဒ္ဓမ္မဇောတိကဓဇ။ သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၆၇ ဂိတုဖဝ်ရဂိုန်ပေင် (၁၃၊ ၀၃၊ ၂၀၀၆) ဂှ် နူကဵု အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာ ဗ္ဂိုန်ကဵုဒါန် တဆိပ်ကြာ ”အဂ္ဂမဟာသဒ္ဓမ္မ ဇောတိကဓဇ”။ ပါဲနူကဵု တဆိပ်ကြာဂမၠိုင်တုဲ နူကဵု ဌာနဝန်ဇၞော် ပရေင်ပလံင်ဗစိုပ် ကွဳပၟတ်ဂှ် ကဵုလဝ်ဒါန် စၟတ်တဲ ဍိုက်ကွဳပၟတ် သက္ကုၚုဟ်။ နူကဵု ဌာနဝန်ဇၞော်ပရေင်ပလံင်တရဴဍာ် အပ္ဍဲဍုင် ဗ္ဂိန်ကဵုလဝ်ဒါန် စၟတ်တဲဍိုက်က္ၜင် မသက္ကုၚုဟ်ဂှ်ကီုရ။

ဘဝကဝိ

ကျာ်ဇၞော်အစာ စန္ဒိမာစာရဝွံ ရန်တၟအ်ကဵု ညးသၟတ်တအ် ဂွံလ္ၚတ်ဗှ် လိက်မန် လိက်ဗၟာတုဲ ချူခၞံလဝ် လိက်ပြကိုဟ်ကၞပ်နာနာတုဲ ဗွဲတၟေင် လိက်ဝင် ကေုာံ သုတ်ဇာတ်မထ္ၜးရုပ် နကဵုဘာသာမန်-ဗၟာဂှ် ဖန်ဗဒှ်ပတိတ်လဝ်ကီုရ။ ညးကော်နင် အစာကသူအံင်ကျဝ် ဇရေင်ဘာတုဲ ကဵုဓဇက်ရုပ် အတိုင်ပၟိက်ဆန္ဒဇကုရ။

စုတိ

သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၇၇ ဂိတုပထမဒဂိုန် (၄) စွေက် (ဂျူလာင် ၅၊ ၂၀၁၅) အခိင်နူဂယး (၀၅း၀၀)ဂှ် နကဵုယဴဆီဓလီုဂြိုဟ်ဂှ် စုတိစဴအာသွဝ်ရ။ ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် ညးကလိဂွံ အာယုက် ၇၅ သၞာံ သိက္ခာ (၅၀)ဝှ်ရ။

ဂလာန်သြဝါဒ ကျာ်ဇၞော် နူကဵု လိက်ညးဂမၠိုင်

• ကောန်မန်ဍာံ ဆာန်ဂကူဇေတ်မ္ဂး ဒၞာဲလဵုမံင်မံင် ကဆံင်လဵုစိုပ်ပ်
• အရေဝ်မန်ဂှ် သ္ပအဲပရဲတုဲ ဟီုအိုတ်ညိ။
• လိက်မန်ဂှ် သ္ပအဲပရဲတုဲ ဟီုအိုတ်ညိ။
• ယေန်သၞာင်မန်ဂှ် ထိင်ဒဝ်မင်မဲအိုတ်ညိ။
• ခုတ်တင်ယၟု နကဵုဘာသာမန်အိုတ်ညိ။
• မန်စိုပ်ကဆံင်လှုင် ဒုင်ယၟုတၠပညာတုဲ ပညာမလေပ်လဝ်တအ်ဂှ် ညံင်သ္ဂောအ်ဒှ် ဂုဏ်ဖိုလ် သွက်ဂကူဂှ် ရပ်စပ်စကာကဵုလေပ်အိုတ်ညိ။
• ကဵုအရီုဗင် ကုရဲဒုင်ဒဒိုက် သွက်ဂကူ ဂွံဗၠးၜးအိုတ်ညိ။
• ဂၠဴပြးကၠကိတ် မိတ်ပြးဒးဂိ စွံသတိကဵုဗိုန်ဂၠိတုဲ ညံင်သ္ဂောအ်ဒှ်ကၠုင် ညံင်အှော်မွဲစန် ဖန်မံင်အာကဵုဂကောံအိုတ်ညိ။
• တၞဟ်နကလိဂွံ အခေါင်ဒဳမဝ်ကရေသဳ ကောန်ဂကူမန်ဂှ် လုပ်အာပေါဲဗတိုက် ကရောံသၟါပရေင်ဍုင်ကွာန်မန်တအ် အိုတ်ညိ။
• ပရေင်ဍုင်ကွာန် ကဵု ဂၠံင်ဍာန်ကျာ် လပါ်ခမဳသင်တအ် ကတဵုကၠောန်အိုတ်ညိ။
• သၠုင်ပတိုန်ကဆံင် ကောန်ဂကူမန် နကဵုလညာတ်ခေတ်တၟိအိုတ်ညိ။

စရင်လိက်ကၞပ် မခၞံလဝ်ဂမၠိုင်

လိက်ထ္ၜးရုပ်ဂမၠိုင်

1. ဝင်ဓာတ်ကျာ်လ္ဂုင်
2. သုတ်ဇာတ်ဟိံသက
3. ဇာတ်သၟိင်စိင်ဆဒ္ဒန်
4. ဝင်ပတန်ဍုင်ဟံသာဝတဳ (သၟိင်သမလ ကေုာံ ဂၞကျာ်မိခပဳထဝ်)

လိက်ဓမ္မတာဂမၠိုင်

1. လျးသဒ္ဒါ (ဍောတ်၊ ဒေါဝ်၊ ဇၞော်)
2. တြာဲဓမ္မစက်
3. အံင်ဇၞးဒစာံသာ် ကေုာံ ဝင်ဗုဒ္ဓ
4. ကြဳဇှ်သဳလ ဖိုလ်ဒိဋ္ဌ
5. လျးဝိဿနာ
6. ဝင်ကျာ်ပါင်ကြုင်ထဝ်ပၠင်
7. ထေရုပ္ပတ္တိ ကျာ်ဇၞော်သုမန
8. တမ်အရက် ဗက်ကၠုင်လၟ
9. ဂလာန်ယာဲမွဲပါင်
10. ပေါဲပြိုင်ဂလာန်
11. သၠပတ်ပရိုတ်
12. သကအ်တဲကောန်ဂကူ
13. နဲပၟဝ်မခတောန်
14. လောကဓာတ် နဲသိပ္ပံ
15. တြာဲဓမ္မစက် ကေုာံ သၟာန်သှ်
16. ရှ်မ္ၚဵု
17. တသိုက်ဘဝခမဳ
18. ဒဒှ်ဍာံညးတိမၚိတ်
19. ဒဒှ်ဍာံပျာံပိဇာတ်
20. ကောန်ဖေန်ကောန်ဇျင်
21. မိကောန်ပၠဳ
22. ဒါနာဒိပကိဏ္ဏက
23. ပဒုမဝတဳ
24. ချိုတ်ပန်ဂျိုင်ပန်
25. အကြီုနမော
26. လောကသိဒ္ဓိ
27. ပြကိုဟ်ဗေဒဝိဇ္ဇာ
28. အတ္ထုပ္ပတ္တိ ထပိုဲညာဏ
29. ဂါထာပတိုန်သိဒ္ဓိ
30. ပြကိုဟ်သတ္တဌာန
31. ရာမညဓမ္မဒေသနာ
32. နဲကဲတင်ယၟုယေန်သၞာင်မန်
33. ပြကိုဟ်သင်္ဂဟ
34. တြာဲအလင်္ကာ
35. ဆန္ဒဝေဒသင်္ဂဟ
36. နာဲဖျပ်လိက် (ကၞပ်ပထမ)
37. နာဲဖျပ်လိက် (ကၞပ်ဒုတိယ)
38. အကံက်မာတိကဓါတုကထာ
39. အကံက်ပြကိုဟ်သင်္ဂဟ
40. တြာဲဝိနယ်
41. စံင်
42. တ္ၚဲအဘိဓရ်
43. ၜံင်ဇကုဇကုပကေက်
44. ဇာတ်သုဝဏ္ဏသာမ်
45. ဂၞန်သင်္ချာ
46. ပြကိုဟ်လောကဘာသာ
47. နဲပတိုန်အနေကဇာ
48. သၟာန်သှ်ပဌာန်
49. ပြကိုဟ်လျးကောန်ဂကူ
50. ပြကိုဟ်ဒါနသဳလဒဳပနဳ
51. ပြကိုဟ်လျးဗုဒ္ဓဘာသာ
52. ပြကိုဟ်သၟိင်ယီု
53. ဓဝ်ဂြိုင်တှ်ေမၞိက် ဟအိက်တှ်ေဗၠဲ
54. ပြကိုဟ်ပဋိစ္စသမုပ္ပဒါဒ်
55. ဝတ္ထုမှာထေရ်ဂုတ် ဗွဲခမၞန်
56. ဝတ္ထုအဇိတ္တကုမ္မာ
57. ဝတ္ထုသၟတ်ဗြဴကောန်ဝုတ်သၟာယန်သေဝ်
58. မ္ၚဵု (၃၈) သီုထ္ၜးရုပ်
59. ဓဝ်ထ္ၜးဗီု ပေါဲဗ္တိုက်ဂလာန်

(တင်စၟတ် စရင်လိက်တအ်ဂှ် ကလိဂွံ ပ္ဍဲအခိင် မပတိုန်စရင်အလဵုအသဳ သွက်တဆိပ်ကြာ အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ သၞာံ ၂၀၁၀၊ လိက်မပတိတ် ကြဴနူဂှ် ဟွံပါဏီရ။ အစာကဝိမန် ကျာ်ဇၞော်အစာစန္ဒိမာစာရ ဝွံ သီုဖအိုတ် ပတိတ်လဝ် လိက်ၜိုတ် (၁၀၀) ကၞပ်ဒှ်မာန်ရ။ )

နိဿဲ

ရာမညအီဆာဲ၊ ပရူအ္စာကဝိမန် ကျာ်ဇၞော်အ္စာစန္ဒိမာစာရ။ အမာတ်ဒိန်၊ ၁၃၈၁ ဂိတုကထိုန် (၇) စွေက် လၟေင်စၟတ် (၅၃) မုက်လိက် ၁၄-၁၇၊ Amerdein Journal Vol; 53 p. 14-17