တၚ်ဏှ်ဂကူမန်

ဂလာန်သၟာန် ဗွဲသၟဝ်တအ်ဂှ် မဒှ်ဂလာန်သၟာန် မဆေင်ကဵု ဂကူမန် မပ္တံကဵု ဂကူမန်ဂှ် စောန်ဆက်ကၠုင် နူလဵုရော၊ ယေန်သၞာင် ဂကူမန်၊ အရေဝ်ဂကူမန်၊ ဓဝ်ပတှ်ေဂကူမန် မပ္တံ မြဴသာ်ဝွံတအ်ဂှ် ကောန်ဂကူမန်တအ်ကီု ညးမလ္ၚတ် မနုဿဗေဒတအ်ကီု ထေက်ကဵု ဒးသၟာန်စရ၊၊

ဂကူမန်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ် နူအခိၚ်လဵုရော။

အတိုၚ်ဂကူမန်ပိုဲ မပတှ်ေလဝ်မ္ဂး ပ္ဍဲဘတ်ဒြကဝ်ဝွံ ကျာ်ပိဇကု ကျာ်ကက္ကုသန်၊ ကျာ်ကောနာဂီု၊ ကျာ်ကဿပ၊ ကျာ်ဂေါတမ မကလိလောန်အာလဝ်တအ်ဂှ် ကျာ်ကက္ကုသန် မဒှ်ကျာ်ကၠာအိုတ်ဂှ် ဒှ်ဂကူမန်ပိုဲရ။ ယဝ်ရတၟော်ရံၚ် နကဵုသၞာံ အတိုၚ်မကၠုၚ်နူ အတ္ထကထာဗုဒ္ဓဝၚ်မ္ဂး ကျာ်ကက္ကုသန်ဂှ် ကတဵုဒှ်လဝ် နူတြဴကၠံ အသၚ်ဃဲသၞာံ ၆၀၀၀၀၀၀၀၀၀၀၀ (6*1011 ) ဒှ်ရ။ သာ်ဂှ်တှ်ေ ဂကူမန်ပိုဲဂှ် ဒှ်ဂွံလဝ် သၞာံကၠာနူဂှ် တၟာလအ်ရောၚ်ဂှ် ဟီုမာန်ရ။ စပ်ကဵုပရူဝွံ ယဝ်ပိုဲဆက်လ္ၚတ် လတူသၟာပထဝဳတအ်မ္ဂး သၟာပထဝဳတအ်လေဝ် လညာတ်တၞဟ်ခြာတဴ ရေၚ်သကအ်အိုတ်ရ။ ညးမဒုၚ်ကေတ် သဘဴဓဝ်မပြးတိတ် နူအဖရိက (Out of Africa Theory - OOA)ဂှ်ဟီု ကောန်မၞိဟ်ဖအိုတ်ဂှ် စေန်ဆက်ကၠုၚ် နူအဖရိကတုဲ စိုပ်သၞာံၜိုတ် ပန်လက်ဂှ် ပြးဇးစပ်အာ ဒေသယူအေရှ (ယူရောပ်ကေုာံအေရှ)ရ။ ညးမဒုၚ်ကေတ် သဘဴဓဝ်အပြံၚ်လှာဲဒေသဇဳ (Multi-regional evolution theory)ဂှ်ဟီု ကောန်မၞိဟ်တအ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ် နူအဖရိကသၟးဟွံသေၚ် ပ္ဍဲဒေသတၞဟ်တအ်လေဝ် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်လဝ် ကၠာနူၜါပြကောဋိကိုဋ်သၞာံတေအ်ရ။ စပ်ကဵုကိစ္စဝွံတုဲ နူသၞာံ ၁၉၈၇ဂှ် ကွတ်ဂၠာဲတၞောဝ်ဒတောဝ် ဒဳအေန်အေ (mtDNA) စဒှ်ကၠုၚ်တုဲ သၟာပထဝဳတအ်လေဝ် စကာကွတ်ဂှ်တုဲ ဂစာန်ဂၠာဲကၠုၚ်သွဟ် စပ်ကုကောန်မၞိဟ် တၟာဂလိုၚ်ကီုလေဝ် သွဟ်မွဲဓဝ်ဂှ် ကဵုဟွံမာန်ကၠုၚ်ဏီရ။ မၞိဟ်နူအဖရိကတေအ်ဂှ် ပြးစိုပ်အာ အလုံလိုက်မွဲ ၜိုန်ဒှ်မာန်ကီုလေဝ် မၞိဟ်ဒေသတၞဟ်တအ်လေဝ် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်လဝ် နွံဒၟံၚ်ကီုရောၚ်ဂှ် ညးတအ်ထေၚ်ကေတ်ရ။ မၞိဟ်မပြးတိတ်ကၠုၚ် နူအဖရိကတုဲ စိုပ်ကၠုၚ်ဒေသဍုၚ်မန်ဂှ် ပ္ဍဲဝၚ်သဓီုပိုဲဂှ်မ္ဂး ဂကူသမိုၚ် မန်ပိုဲမကော်ဒၟံၚ် ကလော်ဍာ်တအ်ဂှ် စဵုကဵုလၟုဟ် ညးတအ်ပဒတဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲတကအ်မလေရှာ၊ အေန်ဒဝ်နဳရှာတအ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ရုပ်သာ်ညးတအ်ပၠန်လေဝ် လမ္စံက်တုဲ သၟောန်ပါၚ်တီု ဗီုကဵုဂကူအဖရိကာန်တအ် စဵုကဵုလၟုဟ်ရ။ အတိုၚ်သၟာပထဝဳတအ်မဟီုမ္ဂး မၞိဟ်မပြံၚ်တိတ် နူအဖရိကတအ်ဂှ် ဒှ်လၟကေုာံတမ္ၚာအိုတ်ရ။ အတိုၚ်ဝၚ်သဓီုမဟီုတှ်ေ ကလော်ဍာ်တအ်ဂှ် ကၠုၚ်ရပ်စဒၟံၚ် ကောန်ၚာ်မန်တအ်ရ။ ဗီုလဵုဒှ်ဒှ်ရ အတိုၚ်ညးဂၠးတိတအ် မစၟတ်သမ္တီလဝ် အရေဝ်မန်ပိုဲဂှ် ဒှ်အရေဝ်တမ်မူလ သမၠုၚ်ကျာအာရှ (Austro-Asiatic)ဂှ်ကီု ဂကူမန်ပိုဲလေဝ် ဒှ်ဂကူတမ်မူလ သမၠုၚ်ကျာအရှမွဲဂှ် ဟီုမာန်ကီုရ။ ဆဂး ယၟုဂကူပိုဲဂှ် ဗွဲမဗဗွဲကဵုအခိၚ်အခါဂှ် ပြံၚ်လှာဲကၠုၚ်ဒၟံၚ်ရောၚ်ဂှ် ဟီုမာန်ရ။ ယၟုမ္ဂး မန် ပိုဲမကော်ဒၟံၚ်လၟုဟ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲလိက်တၟအ် ခမေန် (ကမ္ဗုချာ) မချူလဝ် နူသၞာံအေဒဳ ၆-၇ဗွဝ်ကၠံဂှ် (ရမည်)ရ။ နူဂှ် စိုပ်ၜိုတ် အေဒဳ ၉-၁၀ ဗွဝ်ကၠံဂှ် ရာမဏ၊ တုဲပၠန် ပ္ဍဲလိက်တၟအ်မချူလဝ် အေဒဳ ၁၀-၂၁ ပ္ဍဲတကအ်ဂျာၜါဂှ် (ရ္မေၚ်)၊ ပ္ဍဲလိက်တၟအ်သြိုၚ်နန်ဗုကာံ မချူလဝ် နူအေဒဳ ၁၁ ဗွဝ်ကၠံဂှ်မ္ဂး (ရ္မေည်)တုဲ ပ္ဍဲလိက်တၟအ်တၞးထဝ် လၟုဟ်မနွံဒၟံၚ် တိုက်ထ္ၜးၜၚ်ကံက် မချူလဝ် နူ၁၅ ဗွဝ်ကၠံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ရ္မန်၊ လၟုဟ်တှ်ေ ပိုဲချူ (မန်/မည်)ရ။ ယဝ်ပိုဲလ္ၚတ် ဗီုမလိက်မန် ပြံၚ်လှာဲဂှ်မ္ဂး ပိုဲဂွံဆဵုကေတ် ကၠာတေအ်ဂှ် အခဝ်(ရ)လတူ(မ) နွံတၟာဂလိုၚ်ရ။ ဥပမာ ရ္မိၚ် - မိၚ်၊ မိရ္မောက် မမံက်)တအ် ဒှ်တမ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ယၟုဂကူပိုဲ စကော်စကၠုၚ်မန်ဂှ် နူအခိၚ်လဵုဂှ် ပိုဲတအ်ကေတ်ဟွံဒးကီုလေဝ် နဒဒှ်သက်သဳလိက်ဂှ် စဆဵုကၠုၚ် နူၜိုတ် တြဴဗွဝ်ကၠံတေအ်ရဂှ် သက်သဳမံက်ဒၟံၚ် လတူလိက်တၟအ်ဂမၠိုၚ်ရ။

ယေန်သၞာၚ်အခိုက်ကၞာမန်ဂှ် ကၠုၚ်နူလဵုရော။

ဂကူမန်ဂှ် ဒှ်ဂကူတမ်မူလရးအေရှမွဲတုဲ ယေန်သၞာၚ်အခိုက်ကၞာမန် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်နူမန်တအ်ဟေၚ်ရ။ ဗွဲကြဴ ဟိုတ်နူပရေၚ်ဝေါဟာမၞိဟ် ဇၞော်မောဝ်ကၠုၚ်တုဲ ကၠောအ်က္ဍ ကုဂကူတၞဟ် ဗွဲတၟေၚ်ဂကူအေန်ဒိယျတအ်ဂှ် ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်တုဲ ယေန်သၞာၚ်အခိုက်ကၞာအေန်ဒိယျတအ်လေဝ် လုပ်နှဴအာ ပ္ဍဲယေန်သၞာၚ်မန်နွံညိညကီုရ။ ဥပမာ ပိုဲရံၚ်အာ အပ္ဍဲအရာကွိၚ်ကွိုက်မ္ဂး ကွိၚ်ကွိုက်လ္ၚဵုတအ်ဂှ် ကၠုၚ်နူအေန်ဒိယျတုဲ ကွိၚ်ကွိုက်လ္ၚဵု မပတံ ကုကျာံ၊ ဂြဝ်၊ ဗာတ်ကိုၚ်၊ ဗာတ္တလာ၊ စံၚ်တအ်ဂှ် ဒှ်ကွိၚ်ကွိုက် အခိုက်ရမ်သာၚ်မန်ဇေတ်တ်ရ။ ပ္ဍဲကာလဗဳဇြဳ ၃ ဗွဝ်ကၠံဂှ် သၟိၚ်အသောက(ဗဳဇြဳ ၂၇၃-၂၃၂) ရးအေန်ဒိယျ လုပ်သီကေတ်ဍုၚ်ကာလိန်ဂ (Karlinga) လၟုဟ်မကော်ခဴစ ဍုၚ်သြရိဿ (Orissa)ဂှ် ဆၜိုတ်ဂစိုတ်ကၠေအ် ကောန်ဍုၚ်ကာလိန်ဂတအ် သၟးဟွံသေၚ် သီုကဵုရပ်ဂၠေၚ်ဏာ နဒဒှ်ဂၠုဲ ဗၞတ်မွဲကိုဋ်မသုန်လက်ပြၚ်ရ။ ကာလဂှ် ကောန်ဍုၚ်ကာလိန်ဂ ညးမသှ်ေသၟေဟ်တအ် ဖေက်ပဲါဘဲလမျီုတုဲ ဒြေပ်ဒဴလုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်မန်တုဲ ယေန်သၞာၚ်အခိုက်အေန်ဒိယျဂှ် စလုပ်နှဴကၠုၚ် ပ္ဍဲဂကူမန်ရ။

အရေဝ်မန်ဂှ် မုဒှ်အရေဝ်မုရော။

အရေဝ်မန်ပိုဲ မဟီုဒၟံၚ်လၟုဟ်ဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်အရေဝ်ဂကူတမ်မူလ ရဲသမၠုၚ်ကျာအာရှတအ်မဟီုတုဲ သၟာလ္ၚတ်ကွတ်အရေဝ် (Ethnologue) ဂၠးတိတအ် ကော်ခဴပၠောပ်လဝ် ပ္ဍဲအရေဝ်သမၠုၚ်ကျာအာရှ (Austro-Asiatic အဝ်သတြဝ်အေယှတေတ်) ရ။ အဝ်သတြဝ် မဒှ်နကဵုဘာသာဂရိတ်ဂှ် ဂွံအဓိပ္ပါယ်သမၠုၚ်ကျာ။ ဂကူမဟီုအရေဝ်သမၠုၚ်ကျာအေရှတအ်ဂှ် ဟိုတ်နူပဒတဴလဝ် ဗွိုၚ်တိဍာ်လှဲလးလောန်တုဲ (သကုတ်အေရှအဂၞဲမွဲ ကဵု အေန်ဒိယျ သကုတ်ဗၟံက်) ဗွဲကြဴ ဟိုတ်နူပရေၚ်စုက်လုက် ရေၚ်သကအ်အောန်အာကီု ဟိုတ်နူမွဲဂကောံကဵုမွဲဂကောံ စုက်လုက်ယေန်သၞာၚ်တၟိ ဥပမာ ဗဳယေတ်နာမ်ဂှ် စုက်လုက် ကုကြုက်ဂၠိုၚ်တုဲ အရေဝ်ကြုက်လုပ်ဂွံပ္ဍဲညးတအ်တုဲ အရေဝ်တအ်ဂှ် တၞဟ်ခြာကၠုၚ်ရ။ အရေဝ်သမၠုၚ်ကျာအေရှတအ်ဂှ် လၟုဟ်မ္ဂး နကဵုယၟုတၞဟ်ခြာ ၁၆၈ ဂကူ ဟီုဒၟံၚ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲဂှ် ကလေၚ်ပါ်ပၠန်တှ်ေ ဂကူမန်ခမာဂှ် နွံ ၁၄၇ ဂကူ၊ ဂကူမုန္ဒ (Munda) မပဒတဴပ္ဍဲအေန်ဒိယျဂှ် ၂၁ ဂကူရ။ မန်ပိုဲဂှ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာဂှ် ၜိုန်ရအရေဝ်ပါဠိ လုပ်နှဴနွံကီုလေဝ် စၞးအရေဝ်ဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ်တှ်ေ မအရေဝ်မန်ဇေတ်တ်ဂှ် သှ်ေဒၟံၚ်ဖိုဟ်ရ။ ဥပမာ ကုသဵု (ပါဠိလီု)၊ ခိုဟ် (မန်)။ ဘာသာ (ပါဠိ) ကွေတ် (မန်)။

မန်စချူလိက် နူအခိၚ်လဵုရော။

လိက်မအခဝ်မန် စကာဒၟံၚ်လၟုဟ်ဝွံ ၜိုတ်သၟာသုတေသနတအ်မဆဵုညာတ်ကေတ်လဝ်မ္ဂး စချူကၠုၚ် နူသၞာံၜိုတ် အေဒဳ ၄၀၀ ဗွဝ်ကၠံတေအ်ဟီုမာန်ရ။ ပၞောဝ်ဂကူဂမၠိုၚ် အပ္ဍဲအေရှအဂၞဲတအ်ဂှ် ဂကူမန်ပိုဲ စချူလိက်ကၠာအိုတ်ရ။ မန်ပိုဲကေတ်နဲကဲ ဗီုမအခဝ် ပလ္လဝတုဲ ဗဒှ်တိုန်အခဝ်မန်ရ။ ရမ်သာၚ်မန်ဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်ရမ်သာၚ် မဍိုက်ပေၚ်တဴ ကုဇြိုဟ်သာ(ဂရုလဟု)တုဲ ဆၜိုတ်မအခဝ်ပလ္လဝသၟးဂှ် ဟွံရုံဂပ်တုဲ ညံၚ်ဂွံကိတ်ညဳ ကုရမ်သာၚ်ဇကုဂှ် ဖန်ဖဒှ်လဝ်ရ။ ဥပမာ ရမ်သာၚ် (ၜ)ဂှ် ပ္ဍဲပလ္လဝတအ် ဟွံမွဲတုဲ နူစခၞံဗဒှ်ပတိုန်လိက်တေအ်ဂှ်ဟေၚ် မန်ပိုဲစခၞံဗဒှ်လဝ် အခဝ် ၜ နကဵုနဲကဲဇကုကဵုဇကုတုဲ ဒၞာဲမဒှ်ရမ်သာၚ်ဇြိုၚ် ၜ မဒှ်အခဝ် ၝ ဂှ် နကဵုအခဝ် မ ကွက် ဗ (မ္ဗ)တုဲ ပတိတ်ကၠုၚ်ရမ်သာၚ် ၝ ရ။ ဆဂး ပိုဲတအ် ဒးစွံသတိမွဲဂှ် ဂကူမန်ပိုဲဂှ် နူကၠာအေဒဳ ၄၀၀ ဗွဝ်ကၠံတေအ်ဂှ် ပရေၚ်တဵုလွဳ ပရေၚ်သွံရာန်ဗၞိက် နကဵုဂၠုၚ်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ရတုဲ အခဝ်မန်လေဝ် ဒးကေၚ်နွံလဝ်တုဲတုဲမာန်ရောၚ်ဂှ် စှ်ေစိုတ်ရ။ ဗွဲကြဴ ဟိုတ်နူဆဵုဂဗ ကုရဲပလ္လဝတအ်တုဲ အခဝ်ညးတအ်ဂှ် ဒးဂၞပ်ဂၠိုၚ်တုဲ ဆက်စကာအာ အခဝ်ညးတအ်ဟာဂှ် ထေက်ကဵုဒးဆက်လ္ၚတ်ရ။

လက်သန်ဂကူမန်ဂှ် မုရော။

ဂကူမန်ဂှ် ဒှ်ဂကူတမၠာမွဲတုဲ လက်သန်ကျာ်သြဳကောန်ဂကူလေဝ် ဗွဲမဗဗွဲ ကုအခေတ်ဂှ် နွံတဴတၞဟ်ခြာအိုတ်ရ။ ရံၚ်ကဵုကွေတ်မန်တအ် မပတှ်ေကၠုၚ်ကလော်သ္ၚိ နူတမၠာတမၠာတေအ်တုဲ လက်သန်သၚ်္ကေတကလော်သ္ၚိဂှ် ဒှ်ယာတ်ဗတာၚ်(ဗု) ယာတ်ဗကေတ်တုဲ သာ်ဗုသာ်ဗကေတ်ဂှ် ဒှ်လက်သန်ဂကူမန်ရ။ တုဲပၠန် ကယျိုၚ်မန် ပိုဲမစၟတ်သမ္တီလဝ် တ္ၚဲဏအ်ဂှ်လေဝ် ပေၚ်တဴဒၟံၚ် နကဵုအသာ်ဗု အသာ်ဗကေတ်ကီုရ။ တုဲပၠန် ရန်ကဵုကျာ်ကဵုလဝ်ပျးဒိုဟ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗဂေါတုဲ ရုပ်ၜိုပ်ဂှ်လေဝ် ဒှ်လက်သန် ကောန်ဂကူမန်ကီုရ။ ယဝ်ကလေၚ်ရံၚ် လက်သန်ဍုၚ်မန်ပိုဲတြေံတအ်မ္ဂး မန်ပ္ဍဲခေတ်ဒွါရဝတဳတအ်ဂှ် ဟိုတ်နူလျိုၚ်ပတှ်ေ ဗုဒ္ဓဘာသာတုဲ ရုပ်ဓမ္မစက်ဂှ် ညးတအ်ပလဝ် ရုပ်လက်သန်ဍုၚ်ညးတအ်၊ မန်ဍုၚ်သဓီုဂှ် ဟိုတ်နူဂွံဇၞးကေတ် ကလော်ဍာ် နကဵုရုပ်မနုဿဳဟတုဲ ရုပ်မနုဿဳဟဂှ် ဒှ်လက်သန်ဍုၚ်သဓီု၊ မန်မုတ္တမတအ်ဂှ် ရုပ်စိၚ်ဗတာၚ်ဂှ် ဒှ်လက်သန် ဍုၚ်ညးတအ်၊ မန်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳ ဗွဲကြဴ ကာလစိုပ်လက်ထက် တၠညးရာဇာဓိရာဇ်ဂှ် ရးမန်သီုဖအိုတ် ညးပကောံ နဒဒှ်မွဲဍုၚ်ဓဝ်မာန်အာဂှ် ပတၟေၚ်ကုကျာ်တြဲ မကဵုလဝ်ပျးဒိုဟ် ကုၜိုပ်ထဝ်ၜါဂှ်တုဲ ရုပ်ၜိုပ်ထဝ်ဂှ် ဒှ်လက်သန်ရးမန်ပိ။ လၟုဟ် ၜိုန်ရဍုၚ်ဟံသာဝတဳဂှ် ဒးဒုၚ်ပၠံၚ်ဏာ ကုဗၟာတုဲ ပတၟေၚ် ကုဍုၚ်ဇကုဂှ်တုဲ ရုပ်ၜိုပ်ဂှ် ဒှ်အာရုပ်စၞးဂကူမန်ရ။

လျုၚ်ပတှ်ေဂကူမန်ဂှ် မုရော။

ဂကူမန်ပိုဲ တ္ၚဲဏအ် ၉၉က္ဍိုပ်ကၠံပြၚ်ဂှ် လျိုၚ်ပတှ်ေဗုဒ္ဓဘာသာ ကေုာံ ဘာသာဗဳဇဇကု ပွမရှ်ေသှ်ေကလော်သ္ၚိ။ ပွမရှ်ေသှ်ေကလော်သ္ၚိဝွံ ဒှ်အရာမထိၚ်ဒဝ် တၞောဝ်ဒတောဝ်ဇကုမွဲကီု ဟီုမာန်ရ။ မၞိဟ်မွဲမွဲ တၞဟ်နဂွံတီ မဗဳဇဂကူဇကုမ္ဂး ဒးရံၚ်ဇုက်ကလော်ဇကုရ။ မအရေဝ်ကလော်ဂှ် ဒှ်မအရေဝ်မန်ဇေတ်တ် မဂွံအဓိပ္ပါယ် မတုပ်ကုမအရေဝ်ဝိညာဏ် မဒှ်အရေဝ်မန်ပိုဲ လွဳလပှ်ဗ္စလဝ် နူပါဠိရ။ ရံၚ်ကဵုမအရေဝ် ဂကူဗဟနာ (Bahnar) နူဍုၚ်ဗိယေတ်နာမ် မဒှ်တၞောဝ်မန်-ခမာမ္ဂး ကလော်ဂှ် ညးတအ်ကော်စကျာ်ရ။ ရံၚ်ကေတ်ကဵု ဟိုတ်သာ်ဝွံတုဲ ဒဒှ်ရ မန်ပိုဲရှ်ေသှ်ေကၠုၚ်ကလော်သ္ၚိ (ဝါ) ဝိညာဏ်ဇုဇဴဗဴလဇကု နူအခိၚ်လအ်ကွေဟ်ဟ်ရဂှ် ဟီုမာန်ရ။ တုဲပၠန် ဟိုတ်နူရှ်ေသှ်ေကလော်သ္ၚိတုဲ ဒှ်ဟိုတ်ကဵုအန္တရာဲ ကုပိုဲတအ်ဂှ် ဟွံဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ဥပမာ ညးဟီု ကလော်တုပ် လ္ပဒက်အိန်ထံၚ် ယဝ်ဒက်မ္ဂး ကလော်ကၞာန်၊ ကလော်ကၞာန်မ္ဂး ကောန်ဇာတ်တအ်ဂှ် ဝဲဟွံဍိုက်ပေၚ် ဒှ်မာန်။ ဒဒှ်ဝွံ အစာသိပ္ပံတအ်လေဝ် စဵုဒၞာဒၟံၚ် ညံၚ်မသကလောကြပ်ပ်တအ် ဟွံစှ်ေဒၞာဲညးသကအ်ရ။ ယဝ်ရစှ်ေဒၞာဲမ္ဂး ကောန်ဇာတ်တအ်ဂှ် ဝဲလီု စိုတ်လီုဒှ်မာန်ရ။ တုဲပၠန် ဂွံစၞတၟေၚ်တှ်ေ ဒးပတိုန်ဗစကလော်သ္ၚိဂှ်လေဝ် ဒှ်ဟိုတ်ပိုဲဂွံဗှ်ဗၞုဟ် ဂုန်မိမပိုဲတမၠာတမၠာတအ်ရ။ ကာလဒးလှ်ေကလော်ပၠန်လေဝ် ဒှ်ဟိုတ်ပိုဲတအ် ဂွံပကောံ မသကောဒေအ် ရေၚ်သကအ်ပၠန်ရ။ မသကလောကောဒေအ် ဂွံကောံရေၚ်သကအ် မွဲမွဲအလန်ဂှ် ဟွံလောဲသွာရ။

ဟိုတ်နူလိၚ်တၞဟ်ခြာတုဲ ပ္ဍဲပြဝေဏဳမန်ဂှ် ပါ်လဝ်ကဆံၚ်မၞိဟ် နွံကီုဟာ။

A statue of the two swans at Shwemawdaw Pagoda, Bago, Myanmar.

နကဵုအခိုက်ပြဝေဏဳမန်ဍာံဍာံမ္ဂး ပရေၚ်ပါ်ကဆံၚ် ဍဵုဍိုက်လတူမၞိဟ်ဗြဴတအ် ဟွံမွဲ။ မုဟိုတ်ရောဟီုမ္ဂး ပိုဲရံၚ်ပ္ဍဲဝေါဟာ ဗီုမန်ပိုဲမဟီုဒၟံၚ်တအ်မ္ဂး ကြပ်အိုတ် (မိမ) မိဂှ်ပိုဲဟီုကၠာ၊ တုဲပၠန် (ဍုၚ်မိတိမ) တုဲပၠန် ပိုဲကလေၚ်ရံၚ် ပ္ဍဲရာဇာဝၚ်ပၠန်ရ မၞိဟ်ဗြဴကေၚ်ဒှ်ဨကရာဇ် ပ္ဍဲရးအေရှဂှ် ဍုၚ်မန်ပ္ဍဲဗဂေါ တၠညးမိစဴဗု၊ ဍုၚ်မန်ပ္ဍဲဟရိပုဉ္ဇယျဂှ် တၠညးစမ္မာဒေဝဳတအ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ဒၟံၚ်ရ။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲဝၚ်ဍုၚ်ဟံၚ်သာဝတဳပၠန်ရ ရုပ်ကျာ်သြဳဂကူမန် မဒှ်ရုပ်ၜိုပ်ထဝ်ၜါဂှ် ရုပ်ၜိုပ်ၝောအ်ဍုန်ဒၟံၚ် လတူရုပ်ၜိုပ်ကၟက်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ သ္ၚေဝ်ဂၠေပ်နကဵုမတ်စိတ္တဗေဒမ္ဂး ယဝ်ရညးတအ်စှ်ေစိုတ် ဒဒှ်ရၝောအ်ဂှ် ဒှ်အရာမယုတ်သဝ်မ္ဂး ဗီုလဵုလေဝ် ညးတအ်ဂွံဆက်ချူအာ အတိုၚ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဟွံမာန်ရ။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲသၠပတ်မူလမူလဳ မဒှ်သၠပတ်ကွေတ်မန်တမၠာဂှ် ညးတအ်ဗမံက်ထ္ၜးလဝ် မၞိဟ်ဗြဴမၞုံယၟု ဣတှၚ်သၚ်ဂသဳ ကတဵုဒှ်ကၠာအိုတ်တုဲ မၞိဟ်ဗြဴဂှ်ရ ဒှ်မၞိဟ်မနိမိတ်ဗဒှ်လဝ် သတ်တိရစ္ဆာန်ဇမၞော်ဇမၞော်တအ် ကေုာံ ကောန်မၞိဟ်တအ်ရ။ ယဝ်ရပိုဲ ဒးပတောအ်ၜတ် ကုသၠပတ်ပထမကဝ် နူဘာသာခရေတ်တအ်မ္ဂး ညးတအ်ဗမံက်လဝ် ကျာ်ဂမျိုၚ်ဗဒှ်ကဵု မၞိဟ်တြံုကၠာတုဲ သွက်မၞိဟ်တြံုဂှ် ဂွံဒှ်သကအ်လ္ၚောဝ်တုဲ ဂၠံက်ကေတ်ဇုတ်ထကဲမွဲဒကုတ် နူမၞိဟ်တြံုဂှ်တုဲ ဗဒှ်လဝ်မၞိဟ်ဗြဴရ။ ဆဂး ပ္ဍဲမန်ပိုဲ မလွဳကေတ်ကွေတ်ဝါဒသအာၚ်ဂှ်ဟေၚ် ဒဒှ်ရ မၞိဟ်ဗြဴဂှ် ဒှ်မၞိဟ်ပါရမဳသဝ်တုဲ ဖျဝ်လဝ်ကဆံၚ်နွံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။