ဒစုန်ကျာ်၊ တၞံ

တၞံဒစုန်ကျာ်

တၞံဒစုန်ကျာ်

ဒစုန်ကျာ် (အၚ်္ဂလိက်: Clerodendron siphonanthus R.Br, Burmese: ငရံ့ပတူ) ဂှ် ဒှ်ဂကူတၞံသၟတ် မၞုံကဵုပ္ကဴ သတ်တုဲ တမ်ဗဳဇဍေဟ် ကၠုၚ်နူ ဒေသ အာရှ၊၊ တၞံဒစုန်ကျာ် ဂှ် လုပ်လၟိဟ် ပ္ဍဲဂကောံ Verbenaceae ရ၊၊

ဗမံက်ထ္ၜး (Description)

တၞံဒစုန်ကျာ် ဒှ် ဂကူတၞံသၟတ် မစူတိုန်ဂၠံၚ်လတူ မၞုံသမၠုၚ် အကြာ ၅ပေ (152.4 cm) ကဵု ၆ ပေ (182.88 cm)၊၊  အပ္ဍဲ ၝောအ်တၞံဍေဟ်ဂှ် နွံကဵု ကြုတ်၊၊ (ဒၞာဲတၚ် တၞးမတိတ်ဂှ် နွံကဵု အသာ်ကဴခဍောၚ်၊？)၊ ပ္ဍဲမွဲတၚ် တၞးဂေတ်ကြောအ် တိတ်ဒၟံၚ်ပိတၞး ကဆံၚ်ကဆံၚ်ရ၊၊ တၞးတအ်ဂှ် နွံကဵု ဗီုပြၚ် ဂၠိၚ်ဗၠောဝ်ဗၠောဝ်၊ လပါ်တမ်ကဝိုၚ်တုဲ လပါ်ကၞောတ်ကေက်ဒၟံၚ်ရ၊၊ ဇမၠိၚ်တၞး နွံၜိုတ် ၆ ၝောအ်တဲ (15.24 cm)၊ ဂတှ်ေတၞး ကလိတ်တုဲ ဓရီုတၞး ညဳ၊၊ ကဴ - တိတ်ကၠုၚ် နူၝောအ်တၞံ လပါ်ကၞောတ် မၞုံကဵုအသာ် ဗကေတ် (ဟွံ) အသာ်ဗု၊၊ မလေပ်ကဴ ပ္ဍဲအကြာ ဂိတုပသာ် ကဵု ဂိတုခ္ဍဲသဳ၊၊ သတ် -  ကာလသတ်ဍေဟ်ဍုဟ်မ္ဂး ဒှ်အသာ် ဗကေတ်လမ္စံက်၊၊ သတ်ဍေဟ်ဍုဟ် အကြာဂိတုခ္ဍဲသဳကဵု ဂိတုဝှ်၊၊

ဂမ္စာဲ (Distribution)

တမ်ဗဳဇ တၞံဒစုတ်ကျာ်ဂှ် ကၠုၚ်နူ လဵု ၜိုန်ရ ဟွံတီကီုလေဝ် တၞံဒစုန်ကျာ်ဝွံ ဂွံဆဵုကေတ် ဍုၚ်မန်-ဗမာ၊ သေံ၊ မလေယှာ၊ ဂျဗာပလိုတ်၊ ဍုၚ်လာအို ကေုာံ ဍုၚ်အေန်ဒဝ်နဳယှာ၊ အိန္ဒိယလေဝ် ဂွံဆဵုကေတ်ကီုရ၊၊

လွပ် (Uses)

တၞးဒစုန်ကျာ် မၞုံကဵု ရှ်ကတၚ်ဂှ် ညးၜိုဟ်တုဲ ပေက်စ ကဵုက ရ၊၊ အတိုၚ် နူလိက်ဂြန်ဂဥုဲမ္ဂး ရိုဟ် ကေုာံ တၞးဒစုန်ကျာ်ဂှ် မၞုံကဵုရှ်ကတၚ် ကတဴ ရ၊၊ ဟိုတ်မၞုံကဵု နိသ္သံသ ကတဴတုဲ မလေပ် ပတဴကဵုဆီတုဲ မလေပ်ဖန်ကဵု ညံၚ်ကျာဂၞဴဂွံလိုဟ်ရ၊၊ တၞး ကဵု ရိုဟ်ဂှ် ပါလုပ် ပ္ဍဲဂဥုဲ (အနာကြီးရောဂါ) ကဵု ယဲ(မီးယပ်)ရ၊၊ ပ္ဍဲဂဥုဲဖျေဟ်အရုန်လေဝ် ပါလုပ်ကီုရ၊၊

ရိုဟ်ဍေဟ်ဂှ် ချူသုၚ်ကဵု (ချၚ်းခြောက်မှုန့်)မ္ဂး ယဲကသအ်ဂိ ဗၠးမာန်ရ၊၊ ရိုဟ်ဍေဟ်ဂှ် လုပ်လၟိဟ် ပ္ဍဲဂြန်ဂဥုဲ ဒူလာ၊ သြိုဟ်ဂြက်၊ ခ္ဍက်၊ ဂိဇကုဇကောဝ်တအ်ရ၊၊