ဗဝ်သၟုတ်ဗပေၚ်ဂိတုဘတ်

စိုပ်ကၠုၚ်ဂိတုဘတ်မ္ဂး မန်ပိုဲ ပသ္ဘၚ်ဗဝ်သၟုတ်ဂှ် ဒှ်မံၚ် အခိုက်ကၞာမန်မွဲဗီုပၠန်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ဗဝ်သၟုတ်ပၠန်လေဝ် ဟွံတုပ်ရၚ်သညးကံတုဲ ကွာၚ်ၜဲယိုဟ်ၜန် သတ်ဆုသတ်ဒုန် စၞအဟာရတံဂှ် စုတ်ပ္ဍဲက္ၜၚ်ဂှ်တုဲ ပူဇဴ-ဗ္ဂိန်ကုကျာ်မဒှ်ရ။

ဝၚ်ဗွဲခမၞောန်

ရံၚ်ကေတ်ကဵု ပွဗဝ်သၟုတ် နကဵုက္ၜၚ်ဂှ်တုဲ အခိုက်ကၞာမန်ဏံဂှ် မုဟိုတ်ကၠောန်စဗီုဏံရော။ စပ္တန်နူအခိၚ်လဵုဒှ် ကၠုၚ်ဂှ်ရော။ ကာလဂၠိုက်ဂၠာဲဝၚ်တြေံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ဝါဒ ၜါပြကာရ။

ဝါဒမွဲဂှ် ဂွံဗဝ်သၟုတ်ဗီုဏံဂှ် ကာလမဟာထေရ် ဗုဒ္ဓဃောသကၠောံ အာတ္ကံသိုၚ်ဃဵု ချူချာဲကေတ်ပိဋကတ်ပိတုဲ ကာလကလေၚ်စဴစိုပ်ဍုၚ်မန်ဂှ် ဒှ်အခိၚ်ဂိတုဘတ်ပေၚ်ဂှ်တုဲ၊ နကဵုပူဇဴ ပိဋကတ်ပိ ကေုာံ မဟာထေရ်ဗုဒ္ဓဃောသဂှ်ရ သ္ဘၚ်ဗဝ်သၟုတ် ဗပေၚ်ဘတ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ရဂှ် ဟီုသအိုတ်ရ။

ဝါဒမွဲပၠန်ဂှ် ဨကရာဇ်ဓမ္မစေတဳ သၟိက်မိက်ဂွံ သ္အးဇ္ၚးသာသၞာ စိုတ်ဒှ်တုန်တုဲ ဗလးဏါ မဟာထေရ် ၂၂ ဇကု ကေုာံ ကောန်ခမဳ ၂၂ ဇကု ကဵုကၠောံအာ တ္ကံသိၚ်ဃဵုဗှ်ပယျၚ်တၟိ ပ္ဍဲကဵုသီဍာ် ပ္ဍဲၜဳကလျာဏဳဂှ်ရ။ မဟာထေရ်တံစိုပ်အာတ္ကံသိၚ်ဃဵုဗှ်ပယျၚ်တၟိပ္ဍဲၜဳကလျာဏဳတုဲ ကာလကလေၚ်စဴစိုပ်ဍုၚ်မန်ပ္ဍဲဘတ်ပေၚ်ဂှ် ကောန်ဍုၚ်မန်တံ ဒုၚ်တၠုၚ် ပူဇဴမဟာထေရ်တံဂှ်တုဲ အခိုက်ဗဝ်သၟုတ်ဗပေၚ် ဂိတုဘတ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ရောၚ် ဟီုစမွဲဗီုပၠန်ရ။

စပ်ကဵုဝါဒပူဇဴမဟာထေရ် ဗုဒ္ဓဃောသတုဲ ကာလဂၠိုက်ဂၠာဲ လိက်သၠရိုတ်တြေံတြေဟ်ဂှ် ဂွံဆဵု ကေတ်သၠရိုတ်ဗွဲကၞပ်ချူလဝ်ဝၚ် ဗုဒ္ဓဃောသဂှ်ရ။ ပ္ဍဲသၠရိုတ်ဂှ် ပၞောဝ်ကဵုဝၚ် ဗုဒ္ဓဃောသချူလဝ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီုလေဝ် ပရော ဗုဒ္ဓဃောသ ကလေၚ်စိုပ်ကၠုၚ် ဍုၚ်မန်ပ္ဍဲကဵုဂိတုဘတ်ဂှ် ဟွံဆုသက်က်ရ။ ဆဂး ကာလ ဗုဒ္ဓဃောသ အာတ္ကံသိၚ်ဃဵု ကေတ်ပိဋကတ်ပိဂှ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်သာသၞာ ၉၅၆ ရဂှ် ချူလဝ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ဂှ် ဟွံဆဵုကေတ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဆေၚ်ကဵုဗဝ်သၠုတ်နကဵုက္ၜၚ် ပ္ဍဲဂိတုဘတ်ပေၚ်ဂှ် ဟွံစပ်ကဵုပူဇဴ ပိဋကတ်ပိကေုာံ ဗုဒ္ဓဃောသရဂှ် ဟီုမာန်ရ။

စပ်ကဵု မဟာထေရ် (၂၂) ဇကု ကဵု ခမဳ (၂၂) ဇကု ကာလ အာတ္ကံသိၚ်ဃဵုဂှ် ဒးက္ညအာကဵုၜါက္ၜၚ်မၞုံယၟုရာမဒူတ။ မဟာထေရ် ၁၁ ဇကု ကဵု ခမဳဍောတ် ၁၁ ဇကု က္ညအာနကဵုက္ၜၚ်စိတြဒူတတိတ်အာနူပါၚ်ၜဳယံၚ်က (ဍုၚ်မန်) ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၈၃၇ ဂိတုမာ် (၁၂) စွေက်တ္ၚဲစန် (၂၂-၁-၁၄၇၆)ဂှ် ဂၠံၚ်ဍာ်ဒး ကျာဒးတုဲ စိုပ်အာဍုၚ်ကာလမ္ဗ(ကိုလံဗို) ဍုၚ်လၚ်္ကာပ္ဍဲဂိတုဖဝ်ရဂိုန် (၈) စွေက်တ္ၚဲသိုက် (၁၆-၂-၁၄၇၆) ရ။

ကိစ္စပ္တိုန်ပယျုၚ်တုဲဒှ်အိုတ်တုဲ ကာလဂွံကလေၚ်စဴဍုၚ်မန်ဂှ် က္ၜၚ်စိတြဒူတ အဃဵုဖျေံလဝ်ဂြၚ်တၟံ ဒေံါမံၚ်ပ္ဍဲသၞေဟ်ကာလမ္ဗ(ကိုလံဗို)ဂှ် ဒးလဗိုတ်ကျာတုဲ က္ၜၚ်ဂှ်လီုအာရ။ဟိုတ်ဂှ်ရ မဟာထေရကဵု ခမဳဍောတ်တံ ဂွံစဴဍုၚ်မန်ဂှ် ဒးဂၠာဲက္ၜၚ်တၞဟ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဂၠာဲက္ၜၚ်တၞဟ်ဂှ် မဟာထေရ် (၄) ဇကုကဵု ခမဳဍောတ်(၄) ဇကုဂှ်မွက္ဍိုပ်-မဟာထေရ် (၇)ဇကုကဵု ခမဳဍောတ်(၇)ဇကုဂှ် မွဲက္ဍိုပ် ဒးပြးအာညးသ္ကအ်ရ။

ပၞောဝ်ကဵု မဟာထေရ် (၄) ဇကုကဵုကွး (၄)ဇကု-မဟာထေရ်ပိဇကုကဵုကွးပိဂှ်မွဲက္ၜၚ် မဟာထေရ်ရမွဲဇကုကဵုကွးမွဲဂှ် မွဲက္ၜၚ် သွက်သ္ဂောံကလေၚ်စဴဍုၚ်မန် တိတ်ကၠုၚ် နူသၞေဟ် နာဝုတ(ဍုၚ်လၚ်္ကာ) ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၈၃၉ ဂိတုပသာ် ၄ မံက် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ (၁၆-၄-၁၄၇၇) ရ။

က္ၜၚ်မဟာထေရ်ပိဇကုကဵု ကွးပိဍိုက်ကၠုၚ်ဂှ် စိုပ်ကုသဳ(ဖါသဳ)ပ္ဍဲဇှေ်(၁) မံက်တ္ၚဲအၚာ (၁၃-၅-၁၄၇၇) တုဲ က္ၜၚ်မဟာထေရ်မွဲဇကုကဵု ကွးမွဲဇကုဍိုက်ကၠုၚ်ဂှ် စိုပ်ကုသဳ(ဖါသဳ) ပ္ဍဲဇှေ် (၄) မံက် တ္ၚဲသိုက် (၁၆-၅-၁၄၇၇) ရ။ ကလေၚ်စဴစိုပ်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳ ပ္ဍဲဒဂိုန် (၁၃) မံက် တ္ၚဲစန် (၂၃-၆-၁၄၇၇) ရ။

ပၞောဝ်ကဵုမဟာထေရ် (၇)ဇကုကဵု ကွး(၇)ဇကုပြးတိတ်အာ နူကဵုမဟာထေရ် (၄)ဇကုကဵုကွး (၄)ဇကုဂှ် မဟာထေရ်ပိဇကု-ဂွံက္ၜၚ်ပ္ဍဲသၞေဟ်ကောမာလ(ဍုၚ်လၚ်္ကာ)ဂှ် တိတ်စဴကၠုၚ် ဍုၚ်မန် ပ္ဍဲကဵုသ္က္ကရာဇ် ၈၄၁ ဂိတု ကထိုန်မွဲမံက် တ္ၚဲသိုက် (၁၅-၁၀-၁၄၇၉) စိုပ်ကုသဳ (ဖါသဳ) ပ္ဍဲ ၁၁ မံက် တ္ၚဲစန် (၂၅-၁၀-၁၄၇၉) တ္ၚဲစိုပ် ဟံသာဝတဳ (၁၄) မံက် တ္ၚဲဗြဴပတိ (၂၈-၁၀-၁၄၇၉) ရ။

မဟာထေရ် (၄) ဇကုကဵု ကွး(၄)ဇကုသှေ်ၜက်မံၚ် ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုဂှ် ကလေၚ်စဴဍုၚ်မန်ဟွံမာန်တုဲ ၂ စိုပ်အနိစ္စဓရ် ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုရဂှ် ချူလဝ်ပ္ဍဲပြကိုဟ်ဝၚ်သဳဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

ပရောက္ၜၚ် စိတြဒူတကဵုမဟာထေရ် (၁၁)ဇကုကေုာံ ကွး(၁၁) ဇကုဂှ် သောၚ်ကလးတုဲ ပရောၚ်က္ၜၚ်ရာမဒူတ ဒးဟီုပၠန်မ္ဂး က္ၜၚ်ရာမဒူတ ကုမဟာထေရ်(၁၁)ဇကု ကွး(၁၁) ဇကုဂှ် တိတ်ကၠုၚ် နူသၞေဟ်ဝလလိဂါမ (တ္ကံသိၚ်ဃဵု) ပ္ဍဲကဵုသက္ကရာဇ် ၈၃၈ ဂိတုဘတ်ၜါမံက် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ (၂၁-၈-၁၄၇၆) တုဲ ဗွဲမသက္ကုအန္တရာယ်စိုပ်ကၠုၚ် ပါၚ်ၜဳယံၚ်က (ဍုၚ်မန်) ပ္ဍဲကဵု ဘတ် (၂) စွေက် တ္ၚဲဗြဴပ္တိ (၅-၉-၁၄၇၆) ရ။

ရံၚ်ကေတ်ကဵု က္ၜၚ်ရာမဒူတ စိုပ်ကၠုၚ် ဘတ် (၂) စွေက်ဂှ်တုဲ ဒးဆိၚ်ဆကေတ်မ္ဂး က္ၜၚ်နူတ္ကံသိၚ်ဃဵုတံ ကိစ္စတုဲဒှ်တုဲ သွက်သ္ဂောံကလေၚ်စဴ ဍုၚ်မန်နကဵု အန္တရာယ်ဟွံမွဲ ကောန်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳတံ ဗဝ်သၟုတ်-ရာဒနာပူဇဴကၠောန်ကာကုသဵု ပ္ဍဲကဵုပေၚ်ဘတ်ရဂှ် ဒးခယျကေတ်ရ။ အတိုၚ်ဆိၚ်ဆတော်တၟော်တုဲ ဗဝ်သၟုတ် ရာဒနာပူဇဴဂှ်ရ က္ၜၚ်ရာမဒူတဂှ် စိုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်မန်ဗွဲမသက္ကုအန္တရာယ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂကူမန်တံရိုဟ်သၞာံ စိုပ်အခိၚ်ဂိတုဘတ်ပေၚ်မ္ဂး ကၠောန်ကာကုသဵုဗဝ်သၟုတ် နကဵုက္ၜၚ်ဂှ် သွက်က္ၜၚ်ကဵု သွက်မဟာထေရ်တံကီု ညံၚ်ဂွံဗၠးဘဲမှာသၟိတ် ဗီုရာဒနာပူဇဴလဝ် အခိၚ်တေံတေံဂှ် ဂွံကလေၚ်ဂွံသတိကီု ဂွံဒှ်ကုသဵုကဵု ကၠောန်စသ္ဘၚ်ဗဝ်သၟုတ်နကဵု က္ၜၚ်အိုတ်ရဂှ် ဒှ်မာန်ရောၚ် စှေ်ကေတ်စိုတ်ရ။

(နာဲထဝ်သောန်)

က္ၜၚ်လ္ၚီ

က္ၜၚ်လ္ၚီ

ပ္ဍဲလက်ထက်သၟိၚ်ဓမ္မစေတဳပကၚ်ရၚ် ဍုၚ်ဟံသာဝတဳဂှ် ၜိုဟ်သြိုဟ်ဗွဲမလောန်ရ၊ သၟိၚ်ဂှ် ရန်တၟအ်ကဵုသာသနာ ဂွံဂဵုလဟဵုဇၞော်မောဝ်တုဲ ခမဳနူဍုၚ်မန်တအ်ဂှ် နိမန်ဏာဍုၚ်သိၚ်ဃဵုတေအ်တုဲ ကဵုထပ်ပ္တိုန်ခမဳတၟိရ၊ ကောန်ရာမည ဗှ်ခမဳ ပတိုန်ပယျၚ် ပ္ဍဲကြုၚ်ကလျာဏဳဂှ်တုဲ ဨကရာဇ်တၠညးတ္ကအ်သိၚ်ဃဵုဂှ် ကဵုဒါန်ပရိက္ခရာဒစာံ သီုဒါန်တၞဟ်ဟ်သာ်ရ။

ခမဳရာမညဂမၠိုၚ် ကိစ္စဇကု အာစိုပ်ဒတုဲတုဲ ပ္ဍဲကာလမကလေၚ်စဴကၠုၚ်ဂှ် တၠညးဍုၚ်သိၚ်ဃဵု ကဵုနၚ်ပရေၚ် စၟာဲစၟိန်ဗွဲမဂၠိုၚ် တိုန်ဍိုက်ဂွံက္ၜၚ် ရာမဒူတတုဲ ဇက်တိတ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ။ က္ၜၚ်ရာမဒူတဂှ် ဗွဲမပြဟ် ကၠုၚ်စိုပ်သၞေဟ်ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ၊ တၠညးသၟိၚ်ဓမ္မစေတဳ ကေုာံ အမာတ် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဂမၠိုၚ် သီုကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ကၠုၚ်ဒုၚ်တၠုၚ်တဴအိုတ်ရ။

က္ၜၚ်ရာမညဒူတဂှ် ဇက်တိတ်ကၠုၚ်တုဲ တ္ၚဲယးဂတဂှ် က္ၜၚ်စိတြဒူတ ကဵု က္ၜၚ်အမာတ် တ္ကအ်သိၚ်ဃဵု တိတ်ကၠုၚ်မွဲစွံရ၊ က္ၜၚ်ၜါမ တိတ်ကၠုၚ်လက်ကရဴဝွံ ဟိုတ်နူဗြဲကျာ ဟွံဓဝ်ယာတုဲ ဒးလဗိုတ်ကျာ ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ၊ ညးလ္ၚဵုမဟီု က္ၜၚ်စိတြဒူတဂှ် ဒးလဗိုတ်ကျာထကးဗၠိုက်အာတုဲ က္ၜၚ်အမာတ်တ္ကအ်သိၚ်ဃဵုတအ် ဟံၚ်ပြာ်ဂွံတုဲ ကလေၚ်လုပ်စဴအာ ဂၠံၚ်တ္ကအ်သိၚ်ဃဵုတေအ်ပၠန်ရ။

ပရိုၚ်က္ၜၚ်စိတြဒူတ ဒးဗိုတ်ကျာ မပေါဟ်အာအဒေါဝ်က္ၜဳမှာသၟိတ်ဂှ် တၠညးသၟိၚ်ဓမ္မစေတဳ ဂွံမိၚ်တုဲ အလုံရးနိဂီုရာမည သီုဖအိုတ် နွံအသံကဵုကၠောန်ဇၞောဝ်လ္တာ် ဇၞော်အလာံကဵုခၞံပတုပ်ရုပ်က္ၜၚ်စိတြဒူတတုဲ ကဵုစုတ်ဇွောံမ မပ္တံကဵုစၞကွာၚ်ၜဲ ယိုဟ်ၜန်လ္ၚီသာ် သတ်ဆုပါဒလ္ၚီသာ်ရ၊ ကဵုဍေန်ပၞာၚ်သ္ဍဴပူဇဴ ရတ်ပိပြကာတုဲ ဇၞောဝ်လ္တာ်၊ ဇၞောဝ်အလာံတအ်ဂှ် ပလံၚ်ပ္တိတ်ဇၟာပ် ဘုတ်ဘာကျာ် သီုဖအိုတ်ရ။ သ္ပတုဲ ယိုက်ဂုဏ်ဒေဝတဴ က္ၜဳမဏဳမေခဠာ ယိုက်ဂုဏ်ဒေဝတဴ ဂမၠိုၚ်ရ၊ သာ်ဝွံပၠေၚ်ကၠေံအန္တရာယ်တုဲ ဂိတုဘတ်ၜါစွေက်ဂှ် က္ၜၚ်စိတြဒူတဂှ် စိုပ်ကၠုၚ်သၞေဟ်ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ။

ပဟိုတ်ကဵုသၟိၚ်ဓမ္မစေတဳ မပၠေၚ်ကၠေံအန္တရာယ်ဂှ်တုဲ ဂကူမန်ဂမၠိုၚ်အဆက်ဆက် စိုပ်ဂိတုဘတ်ပေၚ်မ္ဂး ညးကၠောန်ခၞံရုပ်က္ၜၚ်စိတြဒူတတုဲ ကွာၚ်ၜန် ယိုဟ်ၜန် လ္ၚီသာ် သတ်ဆုဇဗၠုလ္ၚီသာ် သီုကဵုပၟတ်ပၞာၚ်သ္ဍဴ ဇၞောဝ်လတာ် ဇၞောဝ်အလာံပူဇဴအိုတ်ရ၊ဟိုတ်ဂှ်ရ ပွမပူဇဴ ရဴသာ်ဝွံ က္ၜၚ်လ္ၚီ (ဂၠုၚ်လ္ၚီ) ညးကော်ခဴစ ဒဵုလၟုဟ်ရောၚ်။