ဗာတ်ကိုၚ်

ကောန်ဂကူမန်တအ်ဂမၠိုၚ်ဝွံ စိုပ်အခိၚ်ဗြဲကျာတၟး ကမၠောန်ဝါဗ္ၚတုဲဒှ်အိုတ် သ္ပပ္တံနူဂိတု မြေက္ကသဵု၊ ပှ်ေတုဲ နကဵုအခိုက်ကၞာဇကု တအ် ကော်ဘိက် ကလော်မိဇၞော်အပါဇၞော်၊ ကလော်ဍုၚ်ကွာန်တအ်တုဲ ပူဇဲပတိုန်ပေါဲ ယူကၞာ ဗ္စကလော် အခိုက်နွံတဴအိုတ်ရ။ ဇၟာပ်ပ် ကၠောန်သ္ပ ပြေၚ်ရၚ်ပေါဲယူကၞာဂှ်ဝွံ အပ္ဍဲကဵုဝိုၚ်တူရိယာတိၚ်တိုက် ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ် ကပေါတ်ကွိၚ်ကွိုက်မနွံကဵု ဗီုပြၚ် သဏ္ဌာန် ကျေဝ်ဂေါဝ် ရာၚ်ဆာဲ ကော်ဂး ဗာတ်ကိုၚ်ဝွံ ဒှ် တူရိယာ တၟေၚ်တဴသွက်ဂွံလ္ၚတ်သ္ပသုတေသန ဗွဲတၟေၚ်မွဲဂကူကီုရ။

ဗာတ်ကိုၚ်ဝွံ ပ္ဍဲကဵုဂကူတူရိယာဂမၠိုၚ် မပ္တံကဵု ဓရိုတ်၊ ဇုက်၊ စၞာံ၊ ကျာ၊ ခဍာပ် တအ်ဂှ် ဒှ်တူရိယာ ဓရိုတ်မွဲဂကူ ကီုရ။ ပ္ဍဲကဵုသ္ၚိဆု ဗီုပြၚ်ဂိတုစွေက်ဂှ် မံၚ်ဓရိုတ်ဍောတ်တ်တအ် စီရေၚ်နူဇၞော်စှ်ေဍောတ် ဗဂပ်ချိက်လဝ် ဗွဲလၟေၚ် ရမျာၚ်တုဲ မ္ဒးတိၚ်တက်နကဵု ကွတ်တဲလေံဆုမဒှ်ရ။ အဓိပ္ပာယ် ဗာတ်ကိုၚ် ဝွံ "ဗာတ်" ဂှ် "တူရိယာမ္ဒး တိၚ်တက်"၊ "ကိုၚ်" ဂှ် "ၚံက်တိုန်လ္ပါ်လတူ" ဂွံအဓိပ္ပာယ်တုဲ “တူရိယာမ္ဒးတိၚ်တက်မနွံ ဗီုပြၚ်ၚံက်တိုန်လ္ပါ် လတူ” ဟီုသာ်ဂှ်ဂွံရ။ အဓိက စၞောန်ထ္ၜးကဵု တူရိယာ မနွံကဵု ဗီုပြၚ်သ္ၚိဆုဂိတုစွေက်ဂှ်တုဲ ညးကော်ခဴစဂးရ။ သ္ပစၞောန်ကဵု ဗီုပြၚ်သ္ၚိဆုဂှ်တုဲ ‘ဗာတ်ကွေန်’ နဒဒှ်မူပါ်လေဝ် ညးကော်ခဴစနွံရ။ ပ္ဍဲကဵုမူလိက်မန်ဝွံ ‘မံၚ်စက်ဂိတု’(မဒှ်အဓိပ္ပာယ် − မံၚ်ဗီုပြၚ်ဂိတု) လေဝ် ဂွံဆဵုနွံကီုရ။ ပ္ဍဲကဵုအဘိဓါန်ဘာသာဗၟာဝွံ 'လခြမ်းဆိုင်း' လေဝ်နွံ၊ လဆောဝ်လဆောဝ်တှ်ေ ကော်ခဴစ 'မွန်ကြေးကောက်' လေဝ် နွံတဴထ္ၜးတဴအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအရာမၞိဟ် ဂမၠိုၚ်ကော်ခဴ စမံၚ် 'လခြမ်း (ကဝက်ဂိတု)' စိုပ်ကဵုအသုၚ်စောဲဂှ်တုဲ ဒးဟီု နွံညိညရ။ လခြမ်း (ကဝက်ဂိတု) ဝွံ ဗွဲယေဘုယျမ္ဂး ဒှ်ဗီုပြၚ်ဂိတု မနွံကဝက်စက်ဝိုၚ်တပ်တပ်ဟေၚ်မဒှ်ရ။ ဗီုပြၚ်ဗာတ်ကိုၚ်ဝွံ ဒှ်ဗီုပြၚ် ကဝက်စက်ဝိုၚ် ဟွံသေၚ်ရ။ တုပ်ပမာညံၚ်ရဴနောတ် ဗီုရုပ်ဂိတုစပ္တံမံက် မနွံဗီုပြၚ်ဂိတုစွေက်ကီုရ။ ဟိုတ်သာ်ဂှ်တုဲ အသုၚ်စောဲ "လဆန်းတူရိယာ (တူရိယာဂိတုစွေတ်)" ဝွံ ထေက်ကြိုက်ဂၠိုၚ်နူ အသုၚ်စောဲ 'လခြမ်းဆိုင်း (ဆေၚ်ကဝက်ဂိတု)' 'လခြမ်းတူရိယာ (တူရိယာကဝက်ဂိတု)' ဏီဟီုဂွံရ။