ဗုဒ္ဓဂါယာ
| ဗုဒ္ဓဂါယာ | |
|---|---|
| ဍုင် | |
| बोधगया / Bōdh Gayā | |
 | |
  ဗုဒ္ဓဂါယာ ဒၞာဲ ဗုဒ္ဓဂါယာ မၞုံ | |
| ဒတန်ဒၞး: 24°41′42″N 84°59′29″E / 24.695102°N 84.991275°Eဒတန်: 24°41′42″N 84°59′29″E / 24.695102°N 84.991275°E | |
| တွဵုရး | တွဵုရးဗိဟာရ် |
| ခရိုင် | ခရိုင်ဂါယာ |
| ဒၞာဲအပိုင်အခြာ အခိင် | UTCGMT+5:30 (အခိင်ကၟိန်ဍုင်အိန္ဒိယ) |
ဗုဒ္ဓဂါယာ (အၚ်္ဂလိက်: Bodh Gaya)ဂှ် ဒှ်ဒၞာဲ ကျာ်တြဲဗုဒ္ဓဘာသာ မကတဵုဒှ်ကျာ်တုဲ ဒှ်ဒၞာဲမၞိဟ်တအ် မဂ္ၚေင်ဗဵုလ္ၚောဝ် ပ္ဍဲအရှာံ ကျာ်မဟာဗောဓိ မဒှ်ဒၞာဲတၞံဇြဲဗောဓိ ဒၞာဲကျာ်တြဲ မကလိဂွံဓရ် မၞုံပ္ဍဲ ခရိုင်ဂါယာ၊ တွဵုရးဗိဟာရ် ဍုင်အိန္ဒိယ၊၊
ဗုဒ္ဓဂါယာဂှ် ဒှ်ဒၞာဲအဓိက သွက်ကောန်ဗုဒ္ဓဘာသာတအ်မ္ဂး မဂွံအာ ဗဵုလ္ၚောဝ် ပန်ဒၞာဲ ပ္ဍဲဒၞာဲ တၞံဇြဲဗောဓိ မဒှ်ဒၞာဲကျာ်တြဲဂေါတမ မဒှ်ကျာ်၊ ဍုင်ကုသဳနာရာံ မဒှ်ဒၞာဲ ကျာ်တြဲဂေါတမ ပပရိနိဗ္ဗာန်၊ ဂြိုပ်လုမ္ဗိနဳ ဒၞာဲဗောဓိသတ် မသၠးဂၠံဂဝ်မိ မနွံပ္ဍဲဍုင်နဳပဝ် ကေုာံ ဍုင်ဗာရဏသဳ မဒှ်ဒၞာဲ ကျာ်တြဲ တွဟ်ဓရ်ဓမ္မစက် ကုပဉ္စဝဝ်မသုန်၊၊ ပ္ဍဲဒၞာဲအရှာံ ကျာ်မဟာဗောဓိဝွံ ပ္ဍဲ သၞာံ ၂၀၀၂ ဂှ် နကဵု UNESCO မဒှ်ဂကောံကုလသမဂ္ဂ မဆေင်ကဵု အာဲကၟာဲတြေံ စၟတ်သမ္တီလဝ် ဒၞာဲအာဲကၟာဲဂၠးတိ ရ၊၊
ဝင်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ဗုဒ္ဓဂါယာဂှ် ဒှ်ဒၞာဲ မစၟတ်သမ္တီလဝ် သၠုင်ပြဲအိုတ် သွက်ကောန်ဗုဒ္ဓဘာသာတအ် နွံဒၟံင် ပ္ဍဲဇိုင်ကြုင် နေရဉ္ဇရာ ပ္ဍဲဂြိုပ် ဥရုဝေဠ၊၊ သၟိင်အသောကဓမ္မရာဇာဂှ် ဒှ်မၞိဟ် မဒက်ခၞံ ကျာ်စေတဳ ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ် ကၠာအိုတ်ရ၊၊
အတိုင်ဗုဒ္ဓဝင်မ္ဂး ကောန်သၟိင် သိဒ္ဓတ် (ကျာ်တြဲဂေါတမ)ဂှ် ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲဗဳသဳ ၅၆၃ ပ္ဍဲဂြိုပ်လုမ္ဗနဳ အခိင်လၟုဟ် နွံပ္ဍဲ ဍုင်နဳပဝ်ရ၊၊ ကာလ ကောန်သၟိင်သိဒ္ဓတ် ကလိဂွံ အာယုက် ၂၉ ပ္ဍဲဗဳသဳ ၅၃၄ ဂှ် ညးသၠးပါဲတိတ်ထောအ် နူဂကောံသ္ၚိကၟိန်ညးတုဲ ညးဂၠာဲသ္ၚေဝ် ဇၞော်ပၟဝ် ဓရ်မဍာံစၟတ်ရ၊၊ ကြဴနူ မဒ္ဂေတ် ဒုက္ကစရိယ မအေင်စၞ ပ္ဍဲဂြိုပ် ဥရုဝေဠ (ဒၞာဲဗုဒ္ဓဂါယာ) ပွိုင် (၆) သၞာံတုဲ ညးသၠာဲထောအ် နဲကဲ နကဵုမဒ္ဂေတ်ဂၠံင်လဒေါဝ် မဇ္ဇျိမပဋိပဒါ) တုဲ ညးဂွံဆဵုကေတ် (ဂြင်တီကေတ်) ဂၠံင်တရဴဒစာံသာ် မကော်စ ဓရ်မဂ္ဂင် (၈) ဒ္စာံ သီုဟွံကေတ်ဒးကေတ် နဲကဲ နူညးတၞဟ်မွဲမွဲ တုဲဂှ် ညးကလိဂွံဓဝ်ဍာံ မကော်ဂး အာစိုပ်ဒဒှ်ကျာ်ရ၊၊ မအာစိုပ် ဒဒှ်ကျာ် ဟီုမ္ဂးဂှ် ဒှ် အရာဒဒှ်မတိတ်ဗၠး နူ မပၟိက်အၚောပ် (ရာဂ)၊ မထေဲပၞေတ် (ဒေါသ)၊ ကေုာံ မဂၠုဓီု (မောဟ)၊၊ မတိတ်ဗၠး နူအရာတအ်ဏအ်ဂှ် ဒှ်အရာမစိုပ် နိဗ္ဗာန် မဒှ်တင်ရန်တၟအ်ကၞောတ်အထောတ် ကောန်ဗုဒ္ဓဘာသာတအ်ရ၊၊
ကျာ်တြဲ ကလိဂွံဓရ်တုဲ ချပ်တိုန် ပ္ဍဲစိုတ် ဒဒှ်ရ မၞိဟ်တအ် အစောဲဇၞော်သန်၊ မၞိဟ်ဂွံတီကၠိုဟ်ကေတ် ဓရ်ညးဂှ် ဂွံဒုင်ကေတ် ဓရ်ညးဂှ် ဇြိုင်သန်ရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်တုဲ ဗွဲကိုပ်ကၠာ ညးဟွံမိက် တွဟ်ဓဝ်ရ၊၊ ညးချပ် ဗစာရဏာတုဲ ကုညးမတီကၠိုဟ်ကေတ်ဓရ်ညးမာန်ဂှ် ဣသိအာဠှာရကာလာမ၊ ဣသိဥဒကာ ဆဂး ညးတအ် စုတိကလိလောန်စဴအာ အိုတ်ရ၊၊ ညးချပ်ဂွံ ဂၠံင်ညးမလွဳလွတ်လဝ်ညး ပ္ဍဲအခိင် ညးမဒ္ဂေတ်ဒၟံင်ဓရ် ဒုက္ကစာရိယ မသုန်တၠဂှ်တုဲ ညးအာတွဟ်ဓရ် ကုခမဳမသုန်ဇကု ပ္ဍဲဂြိုပ်မဂ္ဂဒါဝိုန်ဂှ်ရ၊၊ ခမဳမသုန်ဇကုဂှ် ညးကော်စ ခမဳပစ္စဝဝ်မသုန်ရ၊၊ တ္ၚဲညးမတွဟ်ဓရ်ဂှ် ဒှ်တ္ၚဲပသာ်ပေင်ရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ တ္ၚဲပသာ်ပေင်ဂှ် ဒှ်တ္ၚဲ ညးမဖ္ဍောတ်ဓမ္မစက်ရ၊၊ ပ္ဍဲလိက် ပိဋကတ် မဆေင်ကဵုဓဝ် ဗုဒ္ဓဘာသာဂှ် မွဲဂိုဏ် ကုမွဲဂိုဏ် ဟွံတုပ်ရေင်သကအ်ကီုလေဝ်၊ ဓရ်ဓမ္မစက်မွဲဂှ် ဗုဒ္ဓဘာသာဂိုဏ် သီုဖအိုတ်ဒုင်တဲတုဲ ဒှ်ကြက်ဓရ် ဗုဒ္ဓဘာသာရ၊၊ ပ္ဍဲဒၞာဲပွိုင်ပွူ ကျာ်တြဲမကလိဂွံဓဝ် ကေုာံ တွဟ်ဓရ်ဓမ္မစက်ဂှ် ဗွဲကြဴ ညးကော်စ ဗုဒ္ဓဂါယာ၊ တၞံဇြဲဂှ် ညးကော်စ ဇြဲဗောဓိ ရ၊၊
ဝင်ဗုဒ္ဓဂါယာဂှ် မထံက်ပခိုင်လဝ် နကဵုသက်သဳ လိက်တၟအ် ကေုာံ သက်သဳလိက်တရဴ ဗွဲမဂၠိုင်ရ၊၊ ပၞောဝ်တအ်ဂှ် လိက်စၟတ်သမ္တီ ခမဳဂကူကြုက် Faxian မအာတရဴ ပ္ဍဲ အေဒဳ (၅) ဗွဝ်ကၠံ ကေုာံ ခမဳကြုက် Xuanzang ပ္ဍဲအေဒဳ ၇ ဗွဝ်ကၠံတအ်လေဝ် ဒှ်အရာကိစ္စဇၞော်မွဲကီုရ၊၊ ပ္ဍဲဒၞာဲဒေသဂှ် မဒှ်လဝ် ဒၞာဲဂြိုဟ် ကောန်ဗုဒ္ဓဘာသာတအ် မပဒတဴကၠုင်လဝ် စဵုကဵုစိုပ် အခိင်ပၞာန်တူကဳ မလုပ်သီ ပ္ဍဲ ၁၃ ဗွဝ်ကၠံရ၊၊ စဵုကဵုစိုပ် ၁၈ ဗွဝ်ကၠံဂှ် ယၟုဒၞာဲဂှ် ညးဟွံကော်စ ဗုဒ္ဓဂါယာ ဏီရ၊၊ တမၠာတေအ် ပ္ဍဲလိက်တၟအ်ဇၞော် ဂၞန် ၈ သၟိင်အသောက (Ashoka’s Major Rock Edict No. 8) ဂှ် ညးချူလဝ် ဥရုဝေဠ၊ သံဗောဓိ (ဂြိုပ်ဥရုဝေဠ ဒၞာဲမအာစိုပ်ဒဒှ်ကျာ်)၊ ဒၞာဲလ္ၚဵု ညးချူလဝ် ဝဇြသန (ပလ္လင်ဇမၞး/ ပလ္လင်ဗိုတ်) ဟွံသေင်မ္ဂး မဟာဗောဓိ (မအာစိုပ်ဒဒှ်ကျာ်မပြဲ)၊၊ ကျာ်စေတဳဇၞော် ပ္ဍဲဗုဒ္ဓဂါယာဂှ် ညးကော်စ ဗောဓိမန္ဒ-ဝိဟာရ (Bodhimanda-vihāra)၊၊ လၟုဟ်ကော်စ ကျာ်မဟာဗောဓိ (Mahabodhi Temple)
သတ္တဌာန
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]အတိုင်ဗုဒ္ဓဝင်မ္ဂး ကောန်သၟိင်သိဒ္ဓတ္တ ပ္ဍဲအခိင်ၜိုတ် ဘဳသဳ ၅၈၉ ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ဒဒိုက်လောကတုဲ တၞဟ်နမိက်ဂွံဗၠးၜး နူဒဒိုက်သံသာတုဲ တိတ်အာဂၠာဲဓဝ် စိုပ်အာ စိုပ်အာ ဂြိုပ်ဥရုဝေလ ဇိုင်ကြုင်နေရဉ္ဇရာ ပ္ဍဲသၟဝ်တၞံဇြဲသုံတုဲ ဇၞော်ပၟဝ်ဓရ်ရ၊၊ တၞံဇြဲဂှ် ညးကော်စ တၞံဇြဲဗောဓိ၊၊ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုပိဂှ် ဗောဓိသတ် အာစိုပ်ဒဒှ်ကျာ် ကလိဂွံသွဟ် မဂၠာဲဒၟံင်ဂှ်ရ၊၊ ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ် သၟိင်ဇၞော်အသောက ဒက်ကျာ်စေတဳမဟာဗောဓိ ပ္ဍဲသၞာံၜိုတ် ဘဳသဳ ၂၆၀၊၊
ကြဴနူမတဵုဒှ်ကျာ်တုဲ ကျာ်တြဲ ပဒတဴ ဒၞာဲဇမၞးထပှ်ဒၞာဲ (သတ္တဌာန) တုဲ ဂြင်ဗစာဓရ်ရ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲဒၞာဲ မဟာဗောဓိဂှ် နွံကဵု ကျာ်စေတဳ မစၟတ်သမ္တီဒၞာဲညးမပဒတဴလဝ် ထပှ်ဒၞာဲရ၊၊
- ဒၞာဲကၠာအိုတ်ဂှ် ဒှ်ဒၞာဲ ညးပဒတဴလဝ် သၟဝ်ဇြဲဗောဓိ လတူပလ္လင်ဇမၞးတုဲ ညးကော်စ ပလ္လင်္ဂဌာန၊၊
- ကျာ်တြဲ ဓလိုက်ကတဵု နူပလ္လင်ဂှ်တုဲ တိတ်အာ ဗွဲဒိုဟ်ဨသာန်တုဲ ကျာ်တြဲ ဒတဴ သ္ၚဳမၠာ်ဒၟံင် ပလ္လင်ဂတတၞံဇြဲဗောဓိရ၊၊ ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ် ညးပတန်လဝ် ကျာ် Animeshlocha Stupa၊၊ ဟိုတ်မသ္ၚဳမၠာ်ဒၟံင်ဂှ်ရ ညးကော်စ အနိမ္မိသ သတ္တာဟ၊၊
- ကျာ်တြဲ နူဒၞာဲမဒတဴသ္ၚဳမၠာ်ဒၟံင် (အနိမ္မိသ) ကဵု တၞံဇြဲဗောဓိဂှ် ဇမၠိင် ၂၀ ဟတ်ဂှ် ကျာ်တြဲကွာ် အာဇရေင်တၞံဇြဲမွဲလစုတ် ကလေင်ကၠုင် ဒၞာဲမဒတဴဗဵုဒၟံင်ပၠန် ညံင်ညးမကွာ်စင်္ကြံဂှ် ညးကော်စ ရတနစင်္ကမ သတ္တာဟ၊၊
- နူမစင်္ကြံဒၟံင်ဂှ် ကျာ်တြဲ ကွာ်တိတ်အာ ဗွဲဒိုဟ်ဗာယပ် ၆၀ ဟတ်တုဲ တန်တဴဒၟံင် ပ္ဍဲသ္ၚိမွဲရ၊၊ ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ် ညးကော်စ ရတနဃရ သတ္တာဟ၊၊ ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ် ညးဒက်လဝ် ရတနဃရစေတဳ (Ratnagar Chaitya)
- နူဂှ် ကျာ်တြဲ ကလေင်ပြာပ်အာ ဇရေင်တၞံဇြဲအဇပါလ မဒှ်ဒၞာဲကျာ်တြဲ မဒုင်ကေတ် ပုင်ပၟောန် နူဂၞကျာ်သုဇာတာရ၊၊ ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ် ကျာ်တြဲ ဒုင်သၟာန်သွဟ် ကုဗဗၞးရ၊၊ ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ် ညးကော်စ အဇပါလ သတ္တာဟ၊၊ အခိင်လၟုဟ် ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ် ညးပတဴစွံလဝ် တိုင်တၟအ်မွဲရ၊၊
- ဂတဂှ် ကျာ်တြဲပြာပ်အာ ဇရေင်ဇိုင်ကၟာမုစလိန္ဒ အဃောမဂ္ဇအ်ဒၟံင်ဓရ်ဂှ် ဗြဲလဗိုတ်ကျာ မကၠုင်တုဲ နာ်နူကဵုကၟာမုစလိန္ဒဂှ် တိုန်ကၠုင်တုဲ ဒၞာကဵုကျာ် နကဵုနောက်ဇကု ညံင်ဟွံဂွံ ဒးဗြဲရ၊၊ ဒၞာဲဂှ် ညးကော်စ မုစလိန္ဒ သတ္တာဟ၊၊ အခိင်လၟုဟ် နွံကၟာဍာ် ကေုာံ ရုပ်ကျာ်မထဝါဲဒၟံင် လတူကဝးနာ် သၟဝ်နော်နာ်ရ၊၊
- ဒၞာဲ သတ္တာဟ လက္ကရဴအိုတ်ဂှ် ကျာ်တြဲပဒတဴ သၟဝ်တၞံဇြဲ(Rajyatna treeလင်းလွန်းပင်) နကဵုတၞံဇြဲဗောဓိမ္ဂး နွံ အလံ ပန်စှ်ော၊၊ ပ္ဍဲဒၞာဲဂှ် ညးကော်စ ရာဇာယတန သတ္တာဟ၊၊ အတိုင်ဝင် ကျာ်လ္ဂုင်မ္ဂး ပ္ဍဲအခိင် ကျာ်တြဲ မပဒတဴဒၟံင် ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ်ရ ညးဗၞိက် ဂကူမန် တပေါ ကဵု တဗဝ် ကောကဵုဒေအ်ညးၜါ ကၠုင်ကဵုဒါန် ကွာင်မြဳသာဲကုကျာ်တြဲရ၊၊
ကျာ်မဟာဗောဓိ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]အရှာံကျာ်မဟာဗောဓိဂှ် နူဍုင်ဇၞော် ပတၞ ၁၁၀ ကဳလဝ်မဳတာတုဲ ပ္ဍဲအရှာံဂှ် နွံကဵု ကျာ်မဟာဗောဓိ ကေုာံ ပလ္လင်ဇမၞး (ဝါ) ပလ္လဗိုတ် (ဝိဇြသန) ကေုာံ တၞံဇြဲဗောဓိ၊၊ တၞံဇြဲ မၞုံလၟုဟ်ဝွံ ကေတ်နင်လဝ် မ နူကဵုတၞံဇြဲ ၐြဳမဟာဗောဓိ နူဍုင်သိရိလင်္ကာ၊၊ တၞံဇြဲဗောဓိ နူသိရိလင်္ကာဂှ် ညးတအ်ဟီုလဝ် ဒှ်ကၞင်နူ တၞံဇြဲဗောဓိ တမ်မူလ နူဗုဒ္ဓဂါယာဂှ်ရ၊၊
ကြဴနူ ကျာ်တြဲပပရိနိဗ္ဗာန်တုဲ သၞာံၜိုတ် ဘဳစဳ ၂၅၀-၂၀၀ ဂှ် သၟိင်အသောက မဒှ်သၟိင် မလျိုင်ဇြိုင်သ္ဍိုက် ပ္ဍဲဗုဒ္ဓဘာသာ အာစိုပ် ဇရေင်ဗုဒ္ဓဂါယာ သွက်ဂွံသြိုင်ခၞံဘာ၊ ဒက်ကျာ်စေတဳရ၊၊ ကျာ်ဘုတ်ဘာ ညးမသြိုင်ခၞံလဝ်တအ်ဂှ် အခိင်အခါလအ်ကၠုင်တုဲ မတြေံလီုလာ်အာ ၜိုန်ဒှ်ကီု ကလေင်ပလေဝ် လဟဵုပတိုန်တုဲ သှ်ေသၟေဟ်ကၠုင် စဵုတ္ၚဲဏအ်ရ၊၊
ပၞောဝ် ကဵု သၟိင်မပလေဝ်ကၠုင် ကျာ်မဟာဗောဓိဂှ် သၟိင်ဍုင်ဗုကာံ သၟိင်ကျာန်သေတ်တာလေဝ် ဒှ်မွဲတၠကီုရ၊၊ ညးချူစၟတ်သမ္တီလဝ် ပ္ဍဲလိက်တၟအ် ကျာ်ပြန် အကြီုညးအတိုင်ဗွဲသၟဝ်ဏအ်ရ၊၊
လိက်တၟအ်ကျာ်ပြန် ပ္ဍဲမုက် (ဂ) ပၞောန် (၄-၇)
ဗ္လးဂေါး ယင်ကျာက်တြေယ် ၐြီဗဇြာသ်(ပိ) တြုက်ဗ္လ(င်) ပ္လိည် မန်သၟိင်[စ္အာင်] (ကဒသ်ပဋိ)ကာဂေါး၊ (သၟိင်ၐြီတြိဘုဝနာဒိ)တျ ဓမၟရာဇဂေါး ကေတ်ရ[တၞ] မကးမောယ်ပြကာရ် ပုန္ဒောင်က္ၜင် (အာရ်)သြရ်ကိန္ဒံ တြေယ်ၐြီဗဇြားဗ္လး[၊] ရာည် - - - - - - (ကီရ်ကုံဗာ)ရ်၊ (ကိ)န္ဒ(မ်)တိဗ္ငအ်၊ ကိန္ဒံတိတိမ္ဗိန်၊ သြရ်စောင်ပၞာန်စ္ဍောဝ် သက်ကူလ်ပ္လိတ်၊ ကိလ်ဖံက္လောအ်တွိင်တွိက် ဇိဉ္ဇေး[ရိန္လေး] ခိသ်(တူန် နောရ်တ္လာရ်၊ ဂေါးစိ)[သၟိ]င်[စ္အာင်]သ[က်]ဒသ်သၟေား[ကုံ]၊
တုဲဂှ် ယင်ကျာ်တြဲ ၐြီဗဇြာသ်ပိ (ပလ္လင်ဗိုတ်) မဒးဒုင်ပလီု ကုမိန်သၟိင်သအာင် ကဒသ်ပဋိကာဂှ် သၟိင်ၐြီတြိဘုဝနာဒိတျဓမ္မရာဇဂှ် ကေတ်ရတ် မဟွံကမွဲပြကာ ဖ္ဍိုတ်က္ၜင် အာသြဝ် ခၞံ ပရဲၐြီဗဇြားတုဲ၊ ရာန် - - - ခါဲကၟာ၊ ခၞံတိဗ္ၚ၊ ခၞံတိကၟိန်၊ သြဝ်ပ္ဍောန်ပၞာင် ဟွံကဵုပၠိုတ်၊ ကဵုဖံ ဓလိုက် ကွိင်ကွိုက် သၟာဒယှ်ေ သၟာလှ်ေ ခိုဟ်တိုန်ပၠန် နူတမၠာ၊ ဂှ်စိ သၟိင်သအာင် ဟွံဒှ်သၟဟ်ကီု
ပ္ဍဲဗုဒ္ဓဂါယာဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ကျာ်တိခေတ်ဗုကာံ မၞုံကဵုလိက်မန်လေဝ်ကီုရ၊၊ ကျာ်တိတအ်ဂှ် ညးတအ်ကေတ်ဏာ ပ္ဍဲအခိင်ဏအ်ရလေဝ်ဒှ်မာန်ရ၊၊
ပါဲနူ သၟိင်ကျာန်သေတ်တာတုဲ သၟိင်ဨကရာဇ်ဗၟာ ဍုင်ဗုကာံ ပ္ဍဲလက်ထက် သၟိင်ကျော်စွာ (၂ အဝ်ဂေတ် ၁၂၆၀ - ၁၀ မေ ၁၂၉၉) ဂှ်လေဝ် ဗ္လးဏာ အစာဇကုတုဲ ကဵုပလေဝ်လဝ် ကျာ်နွံကီုရ၊၊ ပရူဂှ် ညးတအ် ချူစွံလဝ် လိက်တၟအ် ဗီုဗၟာမွဲတၞး ပ္ဍဲဗုဒ္ဓဂါယာဂှ်ရ၊၊ လိက်တၟအ်ဂှ် အင်္ဂလိက် ကေတ်ဖျဴဏာ ဍုင်အင်ဂလာန်တုဲ ထ္ၜးပျးလဝ် ပ္ဍဲတိုက်ထ္ၜးပျး British Museum ရ၊၊ ကရောမ် လိက်တၟအ်ဗၟာဂှ် လိက်တၟအ်ကြုက်၊ လိက်တၟအ်တိဗေတ်လေဝ် အင်္ဂလိက်တအ် ကေတ်ဏာ နူဗုဒ္ဓဂါယာကီုတုဲ ထ္ၜးပျးလဝ် ပ္ဍဲတိုက်ထ္ၜးပျးညးတအ်ဂှ်ရ၊၊
လိက်တၟအ်ဗၟာ ပ္ဍဲဗုဒ္ဓဂါယာ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၁) ၊ ၊ ပုရ္ဟသ္ခိင် သာသနာ ၂၁၈ လွန်လိယ်ပြိသော အခါန္ဟိက်၊ စမ္ပုတိပ် က္လွန်ကိုဝ် အစိုဝ်မိရသော သိ
(၂) ရိ ဓမၟသောက မည်သော မင်ကြီ စေတီယ္ဟတ်သောင် ၄ ထောင် အ(ထဲ) န္ဟိုက်
(၃) ဆွံ တောဖုန် ဖိယ် ရာ ပါယာ(သ)ဤ ထန် ကုဝ် အခါ လိယ် မ္လင်ဖျက်
(၄) ရုယ်ပ္လင်သော သ္ခိင်ပင်သကူကြီ တယောက် ထိုဝ်ပြိယ် တချက်ပျ
(၅) က်ခယ်ရကာ သတိုဝ်မင် ပ္လုဧ ၊ ထိုဝ်ပြိ တချက် ပျက်ခယ် တုံ
(၆) ရကာ ဆင်ဖြုသ္ခိင်တျြာမင်ကြီ မိမိကိုဝ်စာ ဆိရျာ သိရိဓမၟ
(၇) ရာဇာကုရုကိုဝ် စိယ်တဲမုလတ် သော အခါန္ဟိုက် ပါလ
(၈) တ်သော တပေအ်သာ သိရိကုဿပသည် လုပ်အံ[သ]ဥစ္စာဟိလျက်
(၉) မလုပ်ရတတ် ရကာ ဝနဝါသိ သ္ခိင်ထေရကိုဝ် ဆွံခ စိယ်ရကာ ပု
(၁၀) တသိန်မင်ဟုဧ၊ လုပ်စိယ်ကမု သ္ခိင်ငဲကိုဝ် မ္လတ်ကြီထေကိုဝ်
(၁၁)အခွင်မူရကာ သကရစ် ၆၅[၇]ခု ပ္လသိုဝ်လ္ဆန် ၁၀ ရျက် ၆ နိယ် ပ္လုတုံဧ၊
(၁၂) သကရစ် [၆]၆၀ တန်ဆောင်မုန်လ္ဆန် ၈ ရျက် တန္ဟင်ကနူနိ[ဖ္လ]စ် သော
(၁၃) တံခွန် ကုကာ တံခွန် မျာတိုဝ်ကိုဝ်လေ ပုစဝ်ဧ၊ သင်ပုတ်ထောင် ဆိမိ
(၁၄) ထောင်တိုဝ် အကြိန်မျာစွာ လျှင် ပုစဝ်ဧ၊ သာ သမိ ဟု မ္ဟတ် ရုယ် သုငဲ ၂
(၁၅) ယောက် ရ္ဟုယ်ပန် ငုယ်ပန် ခွက် ပုဆိုဝ် ဆွယ်သော ပတဉ္သာလေ ပု
(၁၆) စဝ်ဧ၊ အခါ ခပ်သိမ် လျှင်သင်ပုတ်ဝတ် မပြတ် တည်စိမ်သော
(၁၇) ကြောင် မ္လိယ် ကျွန် နွာ တိုဝ်ကိုဝ်လေ ဝယ်ရုယ်လ္ဟုခယ် ဣငါမု
(၁၈) သော ကောင်မ္ဟုကာ နိပ္ပန် ပစ္စည် အထောက်အပန် ဖ္လစ်ချာင် သ
(၁၉) တေ ၊ ၊ ၊ မျတ္တည် ပုရ္ဟာ သ္ခိင် … လက္ထက် (ဣဟျင်) ရဟန္တာ ဆု လိုဝ်သတေ
ကၠာဲစၠောအ် နကဵုဘာသာ မန်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်](၁-၃) ပ္ဍဲအခါ သာသနာတၠဳမၞုံကုပိုန် ကျာ်တြဲ ကလိလောန်အာ ၂၁၈၊ သၟိင်ဇၞော် မဟိမု သိရိဓမ္မသောက ညးမဂွံအဝဵု တကအ်ဇမ္ဗုဒိပ် ပ္ဍဲကဵု စေတဳဒစာံလက်ပန်လ္ၚီ ဒၞာဲမပပြဘိုက် ပဏ္ဍိပါတ်ဍာ်တှ် (ပါယာသ)ဝွံ အခိင်မလအ်တုဲ လီုလာ်အာ၊ (၄-၅) ခမဳ ပင်သကူကြီ မွဲဇကု မပလေဝ်လဝ်ဂှ် ကလေင်လီုလာ်အာပၠန်ရဂှ် သတိုဝ်မင် ကၠောန်ပၠန်ရ၊၊(၅-၉) တုဲဂှ် ကလေင်လီုပၠန်ဂှ် သၟိင်ဓရ်ဇၞော် တၠစိင်ဗတာင် နကဵုစၞးဇကုဂှ် ကာလ မဗလးဏာ အစာ သိရိဓမ္မရာဇာကုရုဂှ် ညးကော်ဏာ သီုကွးညး သိရိကဿပ နကဵုဒြပ်ရတ် ညးတအ် မဂွံဏာဂှ် ကၠောန်ဟွံဂွံရ၊၊ (၉-၁၁) ပ္ဍဲအခိင် မကဵုဒါန်ပိုန် ကုတၠဳပိုန်ထေရ ဝနဝါသိ ဂှ် ပုတသိန်မင် ဂးမြဴဝွံ၊ ကၠောန်ညိဂလိုင်လဵုအိုတ်တ် တၠဳပိုန်ဍောတ် မဂွံအခေါင် နူမှာထေရ်ဇၞော်တုဲ ပ္ဍဲ သက္ကရာဇ် ၆၅၇ သၞာံ ဂိတုပှ်ော ၁၀ မမံက် တ္ၚဲ ၆ (Friday, 16 December 1295) ကၠောန်တုန်ရ၊ (၁၂-၁၄) သက္ကရာဇ် ၆၆၀ ဂိတုကထိုန် ၈ မမံက် တ္ၚဲအဒိုက် (Sunday, 12 October 1298)ဂှ် ကတဵုဒှ်(တုဲဒှ်)ရ၊၊ ဇၞောဝ် အလာံ ဂမၠိုင်လေဝ် ပူဇဴရ၊၊ ပုင်သၟုတ်လ္ၚီ ပၟတ်ကၠေင်လ္ၚီတအ် မဂၠိုင်ကဵုအလန် ပူဇဴရ၊ (၁၄-၁၆) ကောန် ကောန်ဝုတ် ညးသၟတ်ၜါ ပ္ကဴထဝ် ပ္ကဴသြန် ခေါက် ဂၠိက်/ယာတ် ပတဉ္သာတအ်လေဝ် ပူဇဴရ၊ (၁၆-၁၇) လၟုင်အခါ တၞဟ်န မဂွံပတိုန်ပုင်သၟုတ် မဟဂွံပိုတ်သကုတ်တုဲ တိ ဍိက် ဂၠဴတအ်လေဝ် ရာန်တုဲ ကဵုဒါန်ရ၊၊ (၁၇-) ကုသိုလ်အဲ မပတုဲလဝ်ဝွံ ကဵုဂွံဒှ် ပစ္စယ်နိဗ္ဗာန်ညိ၊၊ ပ္ဍဲလက်ထက် ကျာ်တြဲအရိယမေတ္တေယျ မကတဵုဒှ်ဂှ် ကဵုဂွံဒှ် အရှန်ညိ၊၊
နိဿဲ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]- ↑ Tsering Gongkatsang and Michael Wills, Tibetan, Burmese and Chines Inscriptions from Bodhgayâ in the British Museum
- ↑ http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=3253490&partId=1
- ↑ ချစ်သိန်း (ဦး)၊ မွန်ကျောက်စာ ပေါၚ်းချုပ်၊ ၁၉၆၅
-
မပြုပြင်မီက ဗုဒ္ဓဂါယာ -
ဗုဒ္ဓဂါယာရှိ ထိုင်းဘုရားကျောင်း -
ဗုဒ္ဓဂါယာရှိ ဘူတန်ဘုရားကျောင်း -
Anandabodhi tree in Jetavana Monastery. -
![Offerings found in Bodh Gaya under the "Enlightenment Throne of the Buddha", with a decorated coin of the Kushan emperor Huvishka, 3rd century CE (British Museum)[၁]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/BodhGayaEnlightmentThroneOfferingAndHuvishkaCoin.jpg/115px-BodhGayaEnlightmentThroneOfferingAndHuvishkaCoin.jpg)
Offerings found in Bodh Gaya under the "Enlightenment Throne of the Buddha", with a decorated coin of the Kushan emperor Huvishka, 3rd century CE (British Museum)[၁] -
ဗုဒ္ဓဂါယာရှိ ဗီယက်နမ်ဘုရားကျောင်း -
အင်ဒိုဆန် နီပွန် ဂျပန် ဘုရားကျောင်း -
ပစိဖိတ်အာရှပြတိုက်ရှိ ၁၁ ရာစုလက်ရာ ဗုဒ္ဓဂါယာ ဘုရားကျောင်း ပုံစံတူ
![Offerings found in Bodh Gaya under the "Enlightenment Throne of the Buddha", with a decorated coin of the Kushan emperor Huvishka, 3rd century CE (British Museum)[၁]](/wiki/%E1%80%9D%E1%80%BE%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA:BodhGayaEnlightmentThroneOfferingAndHuvishkaCoin.jpg)
