ယိုဟ်သ္ၚု
 Htamanè with fritters and garnish | |
| မစသုင်အဓိက | Seasonal festive dish |
|---|---|
| မကၠုင်နူ | ကောန်ဍုင်မန် |
| ညးမဖန်ဗဒှ် | ဂကူမန် |
| ကပေါတ် | Glutinous rice, fried coconut shavings, roasted peanuts, toasted sesame, ground nut oil, ginger |
 Cookbook: ယိုဟ်သ္ၚု  Media: ယိုဟ်သ္ၚု | |
ယိုဟ်သ္ၚု (လဟီု: ယျးဟု)(ဗၟာ: ထမင်းနဲ) ဂှ် ဒှ်ယိုဟ်မွဲဂကူ မထပက်လဝ် နကဵု ပလေင် (သ္ၚု)၊ ကၠေင်၊ သတ်ဗြဴခၞာ၊ လ္ၚဴ၊ လဂဝ်၊ မၜဲတိတုဲ နကဵုအခိုက်ကၞာမ္ဂး ကောန်ဍုင်မန် (သီုကဵုဗၟာ) ကၠောန်စ ပ္ဍဲကဵု ဂိတုမာ်။ ယိုဟ်သ္ၚုဝွံ ဟိုတ်မဒှ် ယၟုတြေံမွဲတုဲ ပ္ဍဲကဵု လဟီု အကြာဂကူမန် တၞဟ်ခြာကၠုင်တုဲ ဒှ်ကၠုင်သံသယျ ပ္ဍဲအရာမချူ နကဵုလိက်ရ။
နိရုတ်[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
ပ္ဍဲကဵု လဟီုမ္ဂး မန်ဒေသ ဗွဲမဂၠိုင် ဟီု "/yahu/ (ယျးဟု)"၊ ယျးဟု ညးလ္ၚဵု စှ်ေစိုတ် ကၠုင်နူ အရေဝ်ပါဠိ (ယာဂု) တုဲ ကာလမချူလိက်မ္ဂး မချူတဴ "ယာဂု" ဂှ် ဂွံဆဵုဂၠိုင်ကၠုင်ရ။ "ယာဂု" မအရေဝ်ပါဠိဝွံ ဂွံအဓိပ္ပါယ် "ပုင်ၜိုဟ်၊ ပုင်ဍာ်တှ် သွက်ဂွံသုင် yāgu : (f.) rice-gruel. rice-gruel, rice-milk (to drink)"[၁] လဟီု "ယျးဟု" ဂှ် ဗွဲစၟတ် ကၠုင်နူ အရေဝ်မန်ဇေတ်တ် "ယိုဟ်သ္ၚု"။ ယိုဟ်သ္ၚု ဝွံ ဗၟာတအ် ကာလမဟီုမ္ဂး ဟီု "ထမနဲ" တုဲ ကာလညးချူမ္ဂး "ထမင်းနဲ" မဂွံအဓိပ္ပါယ် "ပုင်/သ္ၚု ဖုဲ" (ဝါ) ပုင်မဖုဲလဝ် နကဵု အရာတၞဟ်ဟ်"။ ယိုဟ်သ္ၚု ဂှ် ညးကၠောန်လဝ် နကဵု ပလေင်၊ ညးကၠောန်လဝ် နကဵုသ္ၚု ဟွံသေင် မြဴသာ်ဝွံ ဂလာန်သမာန် ကတဵုဒှ်ကၠုင်မာန်ရ။ သွဟ်ဂှ် မဒးသှ်ဏာ၊ အရေဝ်မန် ပလေင်ဂှ် လုပ်လၟိဟ် သ္ၚု မွဲဂကူကီုရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပၞောဝ်ကဵု ယိုဟ် နွံနာနာသာ်ဂှ် ယိုဟ်ဏအ်ဂှ် ဒှ်ယိုဟ်သ္ၚု။ အရေဝ်ဗၟာ "ထမင်းနဲ" ကဵု အရေဝ်မန် "ယိုဟ်သ္ၚု" ဝွံ အဓိပ္ပါယ်တုပ်ပ်ရ။ အရေဝ်မန် ယိုဟ် ဂှ် ၜိုန်ရ ဗၟာတအ် လွဳစလဝ် "ယို" ကီုလေဝ် ပ္ဍဲကဵု ဝေါဟာရ ယၟုဏအ် ဗၟာဟွံဟီု "ထမင်းယို" စၞးဂှ် ညးတအ်ဟီု "ထမင်းနဲ"။ ဟီုမွဲသာ်ပၠန် ဗၟာလွဳစလဝ် အခိုက်ဏအ် ကိုပ်ကၠာ ဗၟာဟွံဂွံလွဳစ အရေဝ် "ယိုဟ်" နဒဒှ် "ယို" ဏီ ဟီုလေဝ် ဟွံဗၠေတ်ရ။ အရေဝ်မန် နွံမွဲပၠန်ဂှ် "ယျးဟေင်"။ ယျးဟေင် ဂှ် ဗွဲစၟတ် "ယိုဟ်ပလေင်" ဒှ်မာန်ရ။ ဆဂး ယၟုဏအ် ဟွံပြာကတ်။
နဲကၠောန်[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
မတ် မဒးကေတ်[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
- ပလေင် ၄ စေဝ်ဍာ်တှ် (တုင်ဍာ် ပွိုင် ၆ နာဍဳ)
- သတ်ဗြဴမွဲကရေက် (သံက်သၞော်တုဲ ရေက်သောဲသောဲ)
- ဍာ် ၃ စေဝ်ဍာ်တှ်
- ကၠေင် လျိုင် ၂၀ ဒကေဝ်
- ၜဵု ၁ ဇန်လက်ဖက်
- လ္ၚဴ လျိုင် ၅ ဒကေဝ်
- မၜဲတိ လျိုင် ၅ ဒကေဝ်
- လဂဝ် လျိုင် ၅ ဒကေဝ် (ရေက်လဝ် သောဲသောဲဂၠိင်င်)
- မိတ်ခၞိက် ၁ ဇန်လက်ဖက်[၂]
နဲကဲ[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
- တၞဟ်နကၠေင်ဂွံမောဝ်တုဲ အခိင်မဂစိုတ်ကၠေင်ဂှ် ထောအ်စုတ် သတ်ဗြဴကရေက် ၃-၄ ကရေက်။
- စဵုကဵု သတ်ဗြဴကရေက်ဂှ် သ္ၚေက် ခၞာတုဲ၊ သတ်ဗြဴကရေက် မသ္ၚေက်အာဂှ် ဟံင်တုဲကၠဟ်ထောအ်။
- ပ္ဍဲကၠေင်ဂှ် စုတ်မိတ်ခၞိက်၊ တုဲ စုတ် ပလေင် တုဲ ထကဵု၊ တုဲမ္ဂး စုတ် ဍာ်၊ ၜဵု။
- ဖျအ်စွံလဝ် ပၟတ်ဍိုန်န်တုဲ ဍုန် စဵုကဵု ဍာ်ဇတ်။
- ပလေင် ဝုန်ရမ္ဂး စွံလဝ် ပၟတ်ဍိုန်န်တုဲ စုတ် သတ်ဗြဴ၊ လဂဝ်၊ လ္ၚဴ၊ မၜဲတိ။ ညံင်ဂွံကၠောအ်ကီု ညံင်ဟွံဂွံသ္ၚေက်ကီုတုဲ ဒးထကဵုဒၟံင် လ္ပဒေါအ်။
ကၠောအ်ရမ္ဂး ယိုဟ်သ္ၚု မနွံကဵု ရှ်မကြောအ်၊ ကတဴ၊ မောဝ်ဂှ် ကလိဂွံမာန်ရ။[၂]
နိဿဲ[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
- ↑ Library, Wisdom. [Pali-English dictionary https://www.wisdomlib.org/definition/yagu]. Open. “Yāgu, (f.) (cp. Vedic yavāgū; on form see Geiger, P. Gr. § 274) rice-gruel, rice-milk (to drink). See Vin. Texts II. 89. ‹-› Vin. I, 46=II. 223 (sace yāgu hoti, bhājanaṃ dhovitvā yāgu upanametabbā; yāguṃ pītassa udakaṃ datvā ... ), 51 (id.), 61 (id.), 84, 210 (Bhagavato udara-vāt-ābādho tekaṭulāya yāguyā dhuva-yāguṃ dātuṃ; i.e. a constant supply of rice-gruel), 339 (na mayaṃ iminā bhikkhunā saddhiṃ yāgupāne nisīdissāma); IV, 311; A. III, 250 (ānisaṃsā: 5 good qualities: it is good for hunger, for thirst, allays wind, cleans the bladder, helps to digest any undigested food); J. I, 186; II, 128 (for drink); PvA. 12, 23, 274.—Often combined (and eaten) with cakes (khajjaka) & other soft food (bhojja), e.g. yāgukhajjaka J. I, 270; III, 20; DhA. IV, 20; Mhvs 14, 55 (°khajja-bhojja); 36, 100 (+khajja-bhojja).”
- ↑ ၂.၀ ၂.၁ Load, Myanmar. [ထမင်းနဲထိုးပြီး စားကြမယ် https://www.mmload.com/news/18472]. Open.