ရဝ်ဗာတ် ဟာလ္လဳဒေလ်
 | လိက်ပရေင်ဝွံ တင်ဂၞင် နွံပၟိက်ဒၟံင် သွက်ဂွံ ထပ်ဗပေင် ဥပမာ ယၟုသမ္ဘာညး။ ဗွဲတၟေင် ပရူဝင်အတိက်ညးဂှ် သှ်ေဒၟံင်ရ။ ကုညးမတီဂှ် ယဝ်ရ ဗပေင်ကဵုမ္ဂး ဒှ်ဂုဏ်ဖိုလ် ကုမဟာဇန် ဝဳကဳပဳဒဳယာမန်ရ။ |
| အစာရဝ်ဗာတ် ဟာလ္လဳဒေလ် Rev. Dr. Halliday | |
|---|---|
 | |
| သၠးဂၠံဂဝ် |
မာတ် ၂၈၊ ၁၈၆၄ Fauldhouse, Scotland |
| စုတိ |
ဂျူလာင် ၁၊ ၁၉၃၃ (အာယုက် ၆၉) မတ်မလီု |
| ဂကူ | သကတ်၊ ဗြိတိန် |
| သၞာံချဳဓရာင် | 1892 - 1933 |
| ဂကောံ | The Baptist Missionary |
| မဒယှ်တဴ | တၠပညာမဆေင်ကဵုမန် |
| လာပ် | Kaisar-I-Hind gold medal |
| မဒုင်အဲပရဲ | Doctor of Literature |
| ဂယိုင်လမျီု | ပ္တန်သာသနာခရေတ်၊ အစာဓရ် |
ညးတၠသိက္ခာ ရဝ်ဗာတ် ဟာလ္လဳဒေလ် (အၚ်္ဂလိက်: Robert Halliday, မြန်မာ: ရောဘတ် ဟာလ်လီဒေး) (၁၈၆၄ - ၁၉၃၃) ဝွံ ဒှ်တၠပညာ မဆေင်ကု ဂကူမန် မဒှ်ဂကူသကတ်မွဲတၠရ။ ညးဝွံ ပ္ဍဲဂကူမန်မ္ဂး ဒှ်မၞိဟ် မဂွံဒုင်စၟတ်သမ္တီ ညးမဇၞော်မောဝ် ပကောံပကေဝ် လိက်မန် ပ္ဍဲကဵုခေတ်တၟိမွဲတုဲ သီုဒှ် တၠပညာလပါ်ဘာသာမန်မွဲတၠရ။ ညးခၞံဗဒှ် အဘိဓာန် မန်-အင်္ဂလိက်၊ ချူပရူအခိုက်ကၞာ ပြဝေဏဳဂကူမန် နကဵုဘာသာအင်္ဂလိက်ကၠာအိုတ် ကေုာံ လိက်ဝင်မန်ဂှ် ကၠာဲစၠောအ် နကဵုဘာသာအင်္ဂလိက်လေဝ် ကၠာအိုတ် သီုကဵု ဒှ်မၞိဟ်ကၠာဲစၠောအ် သၠပတ်သမ္မာ ဘာသာမန်မွဲတၠကီုရ။ နမဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်ညးတုဲ ဂကောံသင်ဗလိုက်ခရေတ်ယာန်မန် စၟတ်သမ္တီလဝ် တ္ၚဲမစုတိဂှ် နဒဒှ် တ္ၚဲကမ္မတဳလိက်ပတ်၊ ယေန်သၞာင် ကေုာံ ဝင် ခရေတ်ယာန်မန်ရ။
အတ္ထုပ္ပတ္တိ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ညးတၠသိက္ခာ ရဝ်ဗာတ် ဟာလ္လဳဒေလ်ဝွံ ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲ ဖေါလ်ဒ်ဟောက် (Fauldhouse)၊ သကတ်လာန် (Scotland) ပ္ဍဲဂိတုမာတ် ၂၈၊ ၁၈၆၄။ ညးဝွံ ဒှ်မၞိဟ် မကတ်လ္ၚတ် လပါ်အရေဝ်ဘာသာ ကေုာံ လိက်ပတ်ဂမၠိုင်ရ။ စိုပ်သၞာံ ၁၈၉၂ ဂှ် ညးလုပ်ယိုက်ဂၠေင် ပ္ဍဲဓလေင်ပတန်သာသနာ ပ္ဍဲဘာကျာ် ပတန်သာသနာခရေတ် ယူကေ (Church of Christ Mission from United Kingdom)တုဲ ညးအာပတန်သာသနာ ပ္ဍဲဍုင်ရေဝ်၊ ရးတၞင်သဳ (အခိင်လၟုဟ် တွဵုရးဍုင်မန်) ဇရေင်ဂကူမန်ဂမၠိုင်ရ။ လုကဴပွိုင် ၁၇ သၞာံ ပဒတဴ ပ္ဍဲဍုင်ရေဝ်တုဲ အရေဝ်မန်၊ လိက်မန်လေဝ် ညးလေပ် ခိုဟ်ဟ်ကီုရ။ ညးကေုာံ သမ္ဘာညး သီုအာပတန်သာသနာ ဇရေင်ဂကူမန် ပ္ဍဲဍုင်သေံ ဗွဲတၟေင် ပဒတဴလဝ် ပ္ဍဲပက်ကရေတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိင် ညးမပဒတဴဒၟံင် ပ္ဍဲဍုင်ရေဝ်တေအ်ရ သၠပတ်သမ္မာတၟိ ကေုာံ လိက်ဒွက်ဓမ္မခရေတ်ယာန် မကၠာဲစၠောအ်လဝ် နကဵုဘာသာမန် နူကဵု ညးတၠသိက္ခာ ဟသဝေလ (Haswell)ဂှ် ညးကလေင်ဒါန်ပလေဝ်ဒၟံင်ရ။ တုဲပၠန် လိက်သၠပတ်သမ္မာတြေံဂှ်လေဝ် ညးစကၠာဲဒၟံင်ကီုရ။ သၠပတ်သမ္မာတြေံဂှ် တုဲဒှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၃၁ ကိုပ်ကၠာ ညးဟွံဂွံစုတိ ၜါသၞာံရ။[၁] [၂] [၃]
နူကဵု ဘာကျာ် ပတန်သာသနာခရေတ် ယူကေ ဂှ် ညးတအ် ဖျေဟ်သ္ဂုတ်သွာတ် သွက်ဂွံဒေါအ်ဇူထောအ် ပရေင်ကမၠောန် ပတန်သာသနာ ပ္ဍဲဍုင်ရေဝ်ဂှ်ရ။ ပရူဂှ် အစာဒရ်ရော (Rev. A.C. Darrow) ဂွံတီကေတ်တုဲ ကော်ဘိက်ညး သွက်ဂွံ လုပ်ယိုက်ဂၠေင်ကၠောန် ပ္ဍဲကဵု ဂကောံသင်ဗလိုက်ခရေတ်ယာန်မန် (Mon Baptist) ပ္ဍဲဍုင်မတ်မလီုရ။ ညးစိုပ် ဍုင်မတ်မလီုတုဲ ညးပံင် ကုညးတၠသိက္ခာ အစာဒရ်ရောရ် ကေတ်တာလျိုင် လပါ်ပရေင်ပညာ၊ ကေုာံ ယိုက်ဂၠေင် နဒဒှ် သကိုပ်သက ကမၠောန်ဨဝံဂလိ (the evangelistic work) ပ္ဍဲအကြာ ဂကူမန်တအ်ရ။ ညးဂွံဒှ် နဒဒှ် တၠပညာ မဆေင်ကဵု အရေဝ်ဘာသာမန်တုဲ သီုဂွံပံင်တောဲကၠောန် ကုအစာလိက်တၟအ်မန် ဒံက်တာသဳ၊ အဝ်၊ ဗလက်တေန် (Dr. C. O. Blagden) ပ္ဍဲအရာ မကၠာဲစၠောအ် လိက်တၟအ်မန် စေတဳမြ ကေုာံ လိက်တၟအ်မန် နူဍုင်သေံဂမၠိုင်ရ။ ကမၠောန်ညးမကၠောန်လဝ် မဆေင်ကဵုဂကူမန်မ္ဂး ညးချူလိက်ပရေင် မဆေင်ကဵု ဂကူမန် ပ္ဍဲဂျာနေဝ် ဂကောံသုတေသန ဍုင်ဗၟာ (the Journal of the Burma Research Society) ကေုာံ ပလေဝ်ဒါန် လိက်မန် သွက်အလဵုအသဳ၊ လိက်ဝင်သၟိင်အသး နူကဵုဘာသာမန်ဂှ် ကၠာဲစၠောအ် ဘာသာအင်္ဂလိက်၊ ခၞံချူ အခိုက်ပြဝေဏဳဂကူမန်ရ။[၁][၄][၅]လိက်ညးလ္ၚတ်လဝ် စပ်ကဵုမအရေဝ်မန်ဂှ် လုပ်အဝေါင် ပရေင်လ္ၚတ်အရေဝ်ဘာသာဂမၠိုင်တုဲ နူကဵု သၟိင်တၠတအ် ဇိုန်နှင်ကဵု တဆိပ်ကြာထဝ် Kaisar-I-Hind gold medal ပ္ဍဲကဵု ဂိတုဇာန်နဝါရဳ သၞာံ ၁၉၃၂ တုဲပၠန် ပစၟတ်သမ္တီ ကဆံင်ပညာညးတအ် ပအပ်ကဵု တဆိပ်ကြာပါရဂူ ဗြးမဟိမု ဒံက်တာ လိက်ပတ် (the degree of Doctor of Literature) နူကဵု တက္ကသိုလ်လ္ဂုင် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၃၂ ရ။[၁]
ကာလ ဒံက်တာဟာလ္လဳဒေလ် မကလိဂွံ အာယုက် ၆၉ ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာင် ၁၊ ၁၉၃၃ ဂှ် စုတိ ကေတ်ဌာန်ဇၞူ ဇရေင်တမ်ဇိုင် ကျာ်ထာဝရ ပ္ဍဲဍုင်မတ်မလီုရ။ [၁] တၞဟ်န မဂွံဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်ညးတုဲ နကဵု ဂကောံသင်ဗလိုက်ခရေတ်ယာန်မန် (Mon Baptist Churches Union) စၟတ်သမ္တီလဝ် တ္ၚဲအဒိုက် တတိယ ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာင်ဂှ် မဒှ် တ္ၚဲကမ္မတဳလိက်ပတ်၊ ယေန်သၞာင် ကေုာံဝင် ခရေတ်ယာန်မန် (Mon Christian Literature- Culture and History Committe Day)တုဲ ကၠောန်ကၠုင် သဘင်စၟတ်သမ္တီ ဗှ်ဗၞုဟ်ညး ပ္ဍဲဇၟာပ် ဘာကျာ်/ဇြပ် ဂကောံသင်ဗလိုက်ခရေတ်ယာန်မန်ရ။[၆]
လိက်ညးမခၞံလဝ် စပ်ကဵုဂကူမန်ဂမၠိုင်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]- The Mons in Siam / by R. Halliday (1910)
- Lik Smin Asah (လိက်သၟီအသး) : the story of the founding of Pegu and a subsequent invasion from South India / edited by R. Halliday (1923 )
- The Mons of Burma and Thailand / Robert Halliday ; edited with a foreword and photographs by Christian Bauer
- The Talaings (1917)
- Les Inscriptions môn du Siam / editées et traduites par R. Halliday avec la collaboration de C.O. Blagden (1930)
- A Mon-English dictionary / by R. Halliday (1922-1955 )[၇]
နိဿဲ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]- ↑ ၁.၀ ၁.၁ ၁.၂ ၁.၃ "[mlpo.org Dr. Halliday Litt.D.]" . ဂျာနေဝ် ဥဒျာန်လိက်ပတ်၊ Flower Garden Journal 1 (1).
- ↑ South, Ashley (2003). Mon Nationalism and Civil War in Burma; The Golden Sheldrake. Routledge Curzon, 11 New Fetter Lane, London EC€P 4EE, 25-6, 51,83, 91. ISBN 0-7007-1609-2။
- ↑ Shin, Nai Ba (1963). Burma Baptist Chronicle, 29 Baptist Work Among The Mons. Board of PublicationsBurma Baptist Convention Rangoon။
- ↑ Digital Library (06.12.2019).
- ↑ Halliday, Robert (1864-1933) (06.12.2019).
- ↑ Rev. Aung Myo Htun's comment on Nai Sunthorn Sripanngern's post on facebook, "Aungmyo Htun The Rev. Dr. Halliday was well known as the father of the Mon Scholars. In gratitude of his works relating to the Mon Language and culture for our Mon people and for the Mon Christians, we the Mon Baptist Churches Union ( Mon Christian Literature- Culture and History Committe) designated the 3rd Sunday of July as the MCLC day and celebrated throughout the Mon Baptist Churches!." 07.12.2019
- ↑ Halliday, Robert (1864-1933) (06.12.2019).