လိက်

လိက်တၟအ်

ပ္ဍဲလိုက်ဝွံ လိက် (အၚ်္ဂလိက်: Literal )အဓိကတိုၚ်ခဳ ယေန်သၞာၚ် ဂကူမွဲမွဲဂှ် လိက်မဒှ်ရ၊ လိက်ဟီုဂှ် ဒှ်ဌာန်တိုပ်ဒိပ်စွံလဝ်ကၠေၚ်က္ဍဟ်တၠပညာတအ်ရ၊ ဒှ်အ္စာဟွံမွဲကဵု လမျီုခိုဟ်အိုတ်မွဲရ၊ ဒှ်သွက်လောကဏအ် ဂွံတဴတက် ဂွံကျေဝ်ဂေါဝ်မွဲရ၊ ဒှ်အရာမသၠုၚ်ကဵု ကဆံၚ်ဘဝမၞိဟ် ဇၞော်မောဝ်ကဵု ဂၠးတိဏအ်ရ၊ ဒှ်ဌာန်မပံက်မတ်က္တောဝ် ဌာန်မထၟံက်ထ္ၜးကဵု ဓရ်ဍာံမွဲရ။ လိက်ဟီုမ္ဂးဂှ် မပ္တံကဵုဆဵုဂဗပရေၚ်ဝၚ် (ဒှ်၊လီု) လညာတ်ဗဟုတ၊ နယ်ပညာ မစၟတ်သမ္တီလဝ် နူကဵုညးမကၠိုဟ်ခၠၚ်စိစောန်တအ်ဂမၠိုၚ် ချူစွံကၠုၚ်လဝ်ရ။ ပ္ဍဲလိက်တအ်ဂှ် ဟိုတ်ဂွံအံၚ်ဇၞး နယ်ဂၠံၚ်ဍာန် ခိုဟ် ပြဲတအ် နွံဒၟံၚ်အိုတ်ရ။

လိက်ဟွံမွဲမ္ဂး မူယေန်သၞာၚ်မွဲ ကဆံၚ်ဂွံသၠုၚ်တိုန်ဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ရ။ လိက်မ္ဂးဂှ် ကၠုၚ်နူအရေဝ်ပါဠိ (လေခ-လိခ) သဒ္ဒါရောၚ်၊ ပွမချူစရက် သာ်ဝွံ မဂွံအဓိပ္ပါယ်ဍေံရ၊ လိက်မဟီုစဂှ် အရေဝ်ဝေါဟာဂကူမွဲမွဲ နကဵုအက္ခရ် သၚ်္ကေတပံၚ်ပ္ကောံလဝ်တုဲ ပွမချူခရက် စွံပ္တန်လဝ်ဂှ် လိက်မဟီုစရ၊ ဥပမာ (မၞိဟ်) ယဝ်ချူမ္ဂး အက္ခရ် မကွက် န သရိက္ဍိုပ် ဂစိုတ် ဟ မ္ဂး (မၞိဟ်) ရဴသာ်ဝွံ ဂကောံအက္ခရ်ဂမၠိုၚ် ပံၚ်ပ္ကောံလဝ်တုဲ ညးမချူလဝ်ဂှ် ဒှ်အက္ခရ်လိက်ရ။

ပၟိက်ခေတ် သုတေသဳတအ် ယဝ်ရဟီုမ္ဂး ညးမလုပ်ပ္ဍဲ အပ္ဍဲဂကောံစန်မၞိဟ်မွဲမွဲကဵုမွဲ ပွမပံၚ်ပ္ကောံ ရၚ်တၠုၚ်ပ္ဍဲကိစ္စ ပွမဆက်ဆောံ ဆာပ်ဂုဏ် ရၚ်သ္ကံတအ်ဂှ် စၟတ်သၚ်္ကေတ ရမျာၚ်ဂမၠိုၚ် ပွမပံၚ်ဖျပ်လဝ်တအ်ဂှ် ဂၠံၚ်ဍာန် နယ်ဆက်ဆောံရောၚ်မဒှ်ရ။ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ လိက်ဂှ် သွက်ကမၠောန် ကေၚ်ကာ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် မဒှ်အရပ်အစပ် ဗွဲမဇြိုဟ်နက်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်မာန်ရ။ သ္အာၚ်အာနူဂှ်ပၠန် လိက်လၟေၚ်ပွမကတ်လ္ၚတ် ပွမဗ္တောန်တိုန်အာမ္ဂး နကဵုဂုဏ်ဖဵုမဂွံဗ္တောန် မဂွံလေပ်လဝ် လိက်တအ်ဂှ် သွက်ယေန်သၞာၚ် ဂွံဍိုပ်ဍဴ ဗြေဝ်ဗြော် ဇၞော်မောဝ်တိုန်အာဂှ် ဒှ်အထံက်အပၚ် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်အိုတ်ရ၊ ဂကူမွဲ ဂွံဇၞော်မောဝ် ဂွံပြာကတ် ဒယှ်တှ်ပ္ဍဲကဝ်ဏအ်လေဝ် လိက်ဂှ် မဒှ်အဓိကတမ်မူလရ။ လိက်ဟီုဂှ် ဒှ်မံၚ်သုသာန်ကၠေၚ်က္ဍဟ်တၠပညာတအ်ရ၊ တက္ကသဵုဂၠးတိမွဲလေဝ် ဟီုဏာဟွံဗၠေတ်ရ၊ အ္စာလောကဇၞော်အိုတ်ဂှ် လိက်ရ၊ လိက်ဂှ် ဒှ်ဉာဏဗလ ဒှ်လတေၚ်ဇြဟတ်ကၠေၚ်က္ဍဟ်ရ၊ ဇြဟတ်ကာယဂှ် ဒှ်အယာမာတ်ယိုက်ဏာ မာန်ညိညိတုဲ၊ ဇြဟတ်လိက်ဂှ် ယိုက်ဏာယိုက်နၚ်ဂၠးတိမွဲမာန်ရ။

လိက်ဂှ် သွက်သၞောတ်ဗ္ၜတ် မၞိဟ်ဂွံမံၚ်စံၚ် ဗိုက်လ္တက် စသုၚ်အာကၠုၚ် ဂွံဗိုန်ဗတ်ခိုၚ်ကၠိုက် တိုန်အာကီု သဇိုၚ်ဘဝမၞိဟ်သၠုၚ်သဝ် ဂွံပြံၚ်လှာဲအာမာန်ကီု လိက်ဂှ် ဒှ်အထံက်အပၚ်အိုတ်ရောၚ်။ပွမကၠောန်ဗဒှ် ဖန်ဖက်ကမၠောန် ကေၚ်ကာ ယေန်သၞာၚ် သ္ကုတ်စိုတ် စေတသိက် သ္ကုတ်ဓဝ်နာမ်လေဝ် လိက်ဂှ် မဒှ်အဓိက အပေါတ်ကြိယာဗာမွဲကီုရ။ ဗီုမၞိဟ်တအ် သွက်သ္ဂောံဓမံက်ပ္တိတ် ဆန္ဒဇကုကီု၊ သွက်သ္ဂောံစၟတ်သမ္တီကေတ် လမိၚ်လညာတ်ဇကုကီုတုဲ ချူသမ္တီကေတ်ကဵုလိက်အိုတ်ရ။ မိက်ဂွံကျေဝ်တှ်ေရံၚ်ဒ္ၚေါဝ်၊ မိက်ဂွံဇၞော်မောဝ်မ္ဂး ရံၚ်လိက်" တၠပညာတအ်ဟီုလဝ်ရ၊ ရံၚ်လိက်တုဲမှ တီကၠုၚ်ခိုဟ်ပရေအ် ပါ်ပဲါဒး ၚုဟ်မးဘဝကဆံၚ်လှုၚ် ကဆံၚ်သဝ်တီကေတ်မာန်၊ ဟွံရံၚ်လိက်မွဲလှ်ေ ခိုဟ်ပရေအ်ဟွံတီ။ လိက်ဟီုဂှ် ဒှ်အရာမကော်ခဲါထ္ၜးမံၚ်ဂၠံၚ်ကဵု ဒၞဲါဌာန်ဘဝမၞုံကဵုၚုဟ်မး ဌာန်မသၠုၚ်ပြဲတအ်ရ၊ အ္စာဟွံမွဲကဵုလမျီု ခိုဟ်အိုတ်မွဲလေဝ် လိက်ရ။ ပိုဲမၞိဟ်တအ် အဝယ်လေဝ်ဇၞော်ဂေါဝ်ကၠုၚ်မ္ဂး နွံကဵုပွံၚ်နွံကဵု ကမၠောန်တုဲဂွံနိဿဲကဵုအ္စာမွဲမွဲဂှ် အခိၚ်အောန်တဴဗွဲမလောန်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ လ္တူအ္စာမၞုံကဵုလမျီုဂှ် အ္စာဟွံမွဲကဵုလမျီုခိုဟ်အိုတ်မတွံဂး လိက်ဂှ် သ္ပဗ္ဒဗ္ဒဲါနိဿဲကေတ်ညိ။

လိက်ဂှ် ပွဂကူမွဲမွဲဂကူ အရေဝ်ယေန်သၞာၚ် ကမၠောန်ကေၚ်ကာ ဂွံဗိုန်ဗတ်တန်ကြန်အာမာန်ကီု နကဵုသဇိုၚ်ဂကောံဗော်ပံၚ်အာတုဲ ဂွံတန်ကြန်တဴ လုကဴကာလမလအ်ကီု နကဵုဂကောံမၞိဟ်မွဲကဵုမွဲ ပွမဂွံဆက်ဆောံအာညးသ္ကအ် ဗွဲမကဠိတ်ကဠောတ်ကီု ဗွဲစၟတ်တုန် ပံၚ်သၟဟ်ရၚ်တၠုၚ်အာမ္ဂး ဒဵုကဵုကၟိန်တွဵုရးခန်လွာ ဂွံထိၚ်ဒက်အာမာန်ကီု၊ ယေန်သၞာၚ်ဂကူ ဂွံတန်ကြန် ဗြေဝ်ဗြော်ဇၞော်မောဝ်တိုန်အာကီု ပွအလုံအိုတ်သီု မဟီုကၠုၚ်တုဲတအ်ဂှ် အဓိကသဇိုၚ်ဍေံ လိက်မွဲဟေၚ်မဒှ်ရ၊ လိက်ဟွံမွဲဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ရောၚ်။ လိက်ဂှ် နုၚ်နိဓိပညာ တိုက်ဘဏ္ဍာဗဟုသုတမွဲရ၊ အရာပရောပရာနွံပၟိက်ဂှ် ဂၠံက်ကေတ်ဂွံမာန်ရ။

ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ လိက်ကောန်ဂကူဇကုဂှ် ဗ္တောန်ဂၠိုၚ်ၚ် ချူဂၠိုၚ်ၚ် အရေဝ်ကောန်ဂကူဇကုဂှ် ဟီုဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်မ္ဂး ဍေံဟွံရိုၚ်ရောၚ်၊ အခေါၚ်ဂွံဗ္တောန် ဂွံချူ ဂွံဟီုဂှ် လ္ပပတှ်ေဒၟံၚ် ကဏှ်ေညးသအာၚ်ညိ၊ ဇြဟတ်ဇကု ဉာဏ်ဇကု ဂကောံဗော်ဇကု ရၚ်တၠုၚ် ဖန်ဖက်အာကၠာမ္ဂး ပညာမန်ဂှ် ဍေံဟွံလဇုဲဏီရ။ ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန်ဟွံမွဲကဵုလိက်ဂှ် တုပ်သၟဟ်ကဵုခန္ဓဇကု ဟွံမွဲကဵု လမျီုကီုရ။ ညးဟွံတ္ၚအ်ကဵုလိက်ဂှ် ဒှ်မံၚ်ဍိက်ညးတၞဟ်လၟိုန်ရ၊ ပ္ဍဲဂၠးတိဏအ် ဌာန်ဒၞဲါသၠုၚ်အိုတ်ဂှ် လိက်ဏောၚ်ညးစွံလဝ် လိက်ဏောၚ်ဂွံလဝ်ဒၞဲါ ယဝ်ရဘဝပိုဲမိက်ဂွံသၠုၚ်ကီုမ္ဂး ဗှ်လိက်ညိ၊စၞအာဟာရတအ်ဂှ် ဍေံဟဇၞော်မောဝ်ကဵုဇြဟတ်ခန္ဓကာယတုဲ လိက်ဂှ်ဇၞော်မောဝ်ကဵု ဘဝပိုဲရ၊ ဗှ်လိက်ဂှ် ၜိုန်ရဟွံကလိဂွံသြန်ကီုလေဝ် သွက်ဂွံဂၠာဲသြန်ဂှ် ကလိဂွံလညာတ်ဂၠံၚ်ဍာန်ရ၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဇၟာပ်ကောန်ဂကူပိုဲ ဗှ်လိက်ညိ၊ အီတ္ၚက်ကဵုလိက်ညိ၊ သ္ဍိုက်ဆာန်လိက်ညိ၊ စွံကဝေၚ်ကဵုလိက်ညိ။

ဗီုပြၚ်လိက် ၂ ဂကူ

လိက်ချူသမ္တီလဝ်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ဗွဲအဓိကမ္ဂး နွံဗီုပြၚ် (၂) ဂကူရ။

• ဂါထာ - စုဏ္ဏိယ (ဘာသာပါဠိ)
• ပဇ္ဇ - ဂဇ္ဇ (ဘာသာသက္ကတ)
• ကဗျ - လိက်ပဠး (ဘာသာမန်)

ဗွဲမဗဗွဲကဵု ဘာသာညးကဵုညး ၜိုန်ရကော်ခဴစဂါထာ၊ ပဇ္ဇ၊ ကဗျ တၞဟ်ဟ်သာ်ကီုလေဝ် သဘဴအဓိပ္ပါယ်ဍေံ တုပ်သၟဟ်မံၚ်ညးသ္ကအ်အိုတ်ရ။

ကဗျ (ဂါထာ၊ ပဇ္ဇ)

လိက်ဇၟန် မချူဆန်လဝ် နကဵုလၟိဟ်အက္ခရ် ရမျာၚ်တိုန်စှ်ေ ရမျာၚ်ဂၠိၚ်ဂၠေံ ရမျာၚ်ဇြိုၚ်သာ ကာရန်ညဳသၟဟ် ဖ္ဍောတ်ဗှ်သာယျေန်တဴ ပ္ဍဲကတောဝ်ဂှ် ကော်ခဴစ ဂါထာ. ပဇ္ဇ ကဗျအိုတ််ရ။

လိက်ပဠး

သီုကဵုဟွံဒးပညဳပညပ် လၟိဟ်အက္ခရ် ရမျာၚ်တိုန်စှ်ေ ရမျာၚ်ဂၠိၚ်ဂၠေံ ရမျာၚ်ဇြိုၚ်သာ ကာရန်တအ်မွဲသာ်တုဲ လိက်မချူတပ်တးလဝ် ဝါကျဗွဲမကၠးဖ္ဍးဂှ် ကော်ခဴစ စုဏ္ဏိယ ဂဇ္ဇ လိက်ပဠး အိုတ်ရ။

ဆက်ဗှ်ရံၚ်

လိက်ပတ်

လိက်ပတ်မန်