သတ်ဒူရေန်တဵုပ္ဍဲကၠအ် ဒးတ္ၚတ်လွဳပရာ

ဒူရေန်သတ်ထဝ် တဵုလဝ်ပ္ဍဲကၠအ် ဒးတ္ၚအ်လွဳပရာ

လဇုဗဳ

အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် ဒူရေန်တဲကၠာတံ စတိတ်မံၚ်တုဲ ၚုဟ်ဍေံလေဝ် သၠုၚ်မံၚ်ရ။ ဒူရေန်တၟာသတ်ဗြဴ လျိုၚ်ၜိုတ် (၃) ကဳလောပြၚ်ညိဂှ် ၚုဟ်နွံမံၚ် အကြာ ပန်မသုန်လက်တုဲ ညးသြန်နွံမှ ရာန်စမာန်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် အတးလောန်တုဲ ဗြဲစိုပ်တိမ္ဂး သတ်ဒူရေန်တံ တိတ်ရိုက်ကၠုၚ်တုဲ ဇၟာပ်မၞိဟ်အၚပ်တံ ရာန်စမာန်မံၚ်အိုတ်ရ။

ဒူရေန်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ သ္ကုတ်သၠုၚ်ကျာဂှ် တဵုလွဳလောဲမံၚ်ရ။ တွဵုရးဍုၚ်မန်မ္ဂး ဒၞာဲဗွဲမဂၠိုၚ် တဵုဂွံတုဲ ဒူရေန်တိတ်နူကဵုဒေသရေဝ်မ္ဂး အလုံကၟိန်ဍုၚ်မွဲ ယၟုမြဟ်ပြာကတ်ဒယှ်မံၚ်ရ။ ဒူရေန်ဂှ် ဒှ်တၞံသတ်ဆုဂကူဇၞော်မွဲတုဲ တၞံဍေံလေဝ် သၠုၚ်မံၚ်ကီုရ။ တၞံအာယုက်ဂၠိၚ်လေဝ် ဟီုမာန်ကီုရ။ တၞးဒူရေန်ဂှ် ရံၚ်လပါ်စးမ္ဂး ညံၚ်ကဵုဍာ်ထဝ်ကှ်ကှ် ဂွံညာတ်ကေတ်တုဲ ဗီုလပါ်ပ္ဍဲမ္ဂး သာ်တ္ၚေက်မံက်မံၚ်ညိညိရ။

သတ်ဒူရေန်သဘာဝတံဂှ် ကြံၚ်က္ဍုဟ်တိုန်မ္ဂး အလဵုဍေံ ပြဟ်စှေ်နူတၞံတုဲ ကပှ်ဂိုၚ်ကေတ်လောဲမံၚ်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ဒူရေန်ဂကူမဆက်မတ် မံက်တိတ်ကၠုၚ် လက္ကရဴဏံဂှ် ကြပ်ဍုဟ်တိုန်ဗက် တၠဍေံဂၠောၚ်ၜှ်ကေတ်တုဲ အာသွံရာန်ပ္ဍဲဗွဝ်ဖျာရ။ ယဝ်ရစွံလဝ် ဒဵုကဵုက္ဍုဟ်လ္တူတၞံဍေံလေဝ် ဟွံဒးရးရ။ ဍေံဍုဟ်ယောပ် အုဲသရိုဟ်အာမ္ဂး ပ္ဍဲဗွဝ်ဖျာ သွံရာန်ပရေံအာရ။

သတ်ဒူရေန်ဂှ် ဍေံမၞုံကဵုဇလတုဲ ဒူရေန်မွဲမဂှ် ဖျုန်ဍေံပါ်လဝ် ကရောန်၊ နွံမံၚ် ဗၞတ် ၃၊ ၄၊ ၅၊ ၆ မာန်ရ။ ကရောန်လ္ၚဵုဟွံဖောအ်ဗြေဝ် ဟွံဒှ်ဖျုန်လေဝ်နွံရ။ ပ္ဍဲမွဲမွဲကရောန်ဂှ် ကၟဝ်ဍေံ နွံမံၚ်မာဟလိုၚ်ပၠန်ရ။ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုသတ်ဍေံ ဇၞော်ဍောတ်တုဲ ကၟဝ်ဍေံအောန်ဂၠိုၚ်ဂှ် တၞဟ်ခြာမာန်ရ။ ပကတိမဍေံ သဘာဝဂှ် တၟာၝောံဇိုၚ်ကြပ်ဒှ်မံၚ်ရောၚ်။ ဒူရေန်ဆက်မတ်မ္ဂး ဂကူလ္ၚဵု မဍေံပေတ်မံၚ်ကွေံကွေံ ကြပ်ဟွံမွဲ ဟီုစဂွံမံၚ်ရ။

ဒူရေန်ဍုဟ်ဟ်ဂှ် သၟူဍေံမောဝ်ပ္ဍးကွေံကွေံရ။ ယဝ်စိုပ်အာဂတမုက် ဗွဝ်ဒူရေန်မ္ဂး သၟူဇြိုက်ဂှ် ဒးအေၚ်ဒုၚ်တၟာကလှေ်ရောၚ်။ မၞိဟ်ဟွံဒးမုဟ်တံ မၞိဟ်ယဲခန္ဓ ဟွံကိတ်ညဳကဵုဒူရေန် နွံမံၚ်မ္ဂး ဂွံကျာဒူရေန်ဗက်ဂှ် ဗ္ၜူ၊ မတ်ဂေတ်၊ ဂအအ်တံ ဒှ်လေပ်မံၚ်ကီုရ။ မၞိဟ်ထိုၚ်စၞဟွံခိုဟ်၊ မၞိဟ်ကေၚ်ဒှ်လဝ်ယဲ ဆက်စပ်ကဵုဂြိုဟ်၊ ယဲဆီၜေတ်တံဂှ် စဒူရေန် ဟွံဂပ်ဝ်ရ။ ဒူရေန်ဂှ် စဒးတုဲမ္ဂး စၞလအ်လာဲ၊ ဗုၚ်ကတူလောန်ရ။

ရှ်သာဍေံဂှ် ဍာတ်ကြောံကွေံကွေံတုဲ ဇာပ်မံၚ်ပ္ဍဲကဵုကအ်ရောၚ်။ ယဝ်ရဂကူဒူရေန်ခိုဟ်မ္ဂး ကၞောတ်ကအ်ဂှ် ရှ်သာဍေံ အာမံၚ်လပါ်ကတၚ်ညိဏီရ။ ဖျုန်ဒူရေန်ဂှ် စဂၠိုၚ်မ္ဂး ဓာတ်ဂမ္တဴတံ သၠုၚ်တိုန်မာန်ရ။ မၞိဟ်ကတူတိုန် မံၚ်ဝါတ်မံၚ်ကီုရောၚ်။ စၞဒးဓာတ်ကဵုဒူရေန်ဂှ် မၚ်ဂုတ်ရ။ ဇၟာပ်စဒူရေန်တုဲ စကဵုသတ်မၚ်ဂုတ်မ္ဂး ဍေံဟွံကတူရ။ ဂၠာဲမၚ်ဂုတ်ဝါတ်မ္ဂး စကဵုကၞာတ်လေဝ် ဍေံသက်သာမံၚ်ကီုရောၚ်။

ကိုပ်ကၠာတေံဂှ် ဒူရေၚ်သဘာဝ မဂကူအရိုၚ်ဟေၚ် တဵုကၠုၚ်မံၚ် ပ္ဍဲကဵုဒေသရးမန်ပိုဲရ။ တဵုလဝ်တုဲ ပွိုၚ်ကဵုစှော်သၞာံမှ ဂွံၜှ်သတ်ဍေံရ။ တၞံၜိုန်ဇၞော်ကီုလေဝ် သတ်ဍေံဂှ် ဟွံဇၞော်စအှေ်ရ။ ဖျုန်ကၟဝ်ဍေံလေဝ် ဟွံဂၠိုၚ် မဍေံလေဝ် ဇၞော်မံၚ်ဏီရ။

အခိၚ်လၟုဟ်ဝွံ ညးတဵုလွဳကၠအ်သွဝ်ဥဒျာန်တံ တဵုကၠုၚ်မတၞံဆက်မတ်ဂၠိုၚ်ရ။ မတၞံဆက်မတ်ဂှ် အကြာပန်မသုန်သၞာံ ဍေံစသတ်တုဲ သတ်ဍေံလေဝ်ဇၞော် ဖျုန်လေဝ်ဂၠိုၚ် မဍေံလေဝ် ပေတ်မံၚ်ရ။ ဂွံၚုဟ်ခိုဟ်ကွေံကွေံတုဲ သွံရာန်စလောဲမံၚ်ရ။ ဍေံလုပ်ဝိုၚ်တုဲ သဘၚ်မ္ၚဵုဖါပ်သၚ်တံဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်သတ်ဆုအဓိကရ။

သတ်ဒူရေန်နူကဵုဒေသရးမန်တံ တိတ်မံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီု ဟီုမာန်ကီုလေဝ် အခိၚ်လၟုဟ်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုဗွဝ်ဖျာဂှ် မုက်မတ်ဟွံကျေဝ်ရ။ သတ်ဒူရေန် တိတ်နူကဵုဍုၚ်သေံဂှ် ဂွံလဝ်ဒၞာဲပ္ဍဲကဵုဗွဝ်ဖျာဇၞော်ဇၞော်တံရ။ ဒူရေန်နူတေံ လုပ်စိုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်ဏံဂှ် ကြပ်ဂၠိုၚ်နူကဵုဒူရေန်တိတ်နူဒေသပိုဲတံရ။

ဒူရေန်တိတ်နူသေံတံဂှ် သတ်ဂကူမဆက်မတ်သၟး ဟီုစဂွံရ။ သတ်မဆက်မတ် ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ပိုဲဏံ စတိတ်မံၚ်ကီုလေဝ် လၟိဟ်အောန်မံၚ်ဏီတုဲ ဓလီုဗွဝ်ဖျာဟွံမာန်ရ။ ရုံရုံဂပ်ပ် ဍေံဟွံဒှ်ဏီရ။ ညးတဵုကၠအ်တံလေဝ် ယဝ်ဒးတဵုတၟိမ္ဂး မဆက်မတ်ဟေၚ် ကဵုဖျုန်တုဲ စတဵုကၠုၚ်မံၚ်အိုတ်ရ။

ညးတၠဝါသနာ မိက်ဂွံတဵုဒူရေန်မ္ဂး တိ၊ ဍာ်၊ ဥတုရာသဳ ဆေၚ်စပ်ကဵုအသိၚ်ဗြဲဂူတံ ဒးလ္ၚတ်ဗွဲကိုပ်ကၠာရောၚ်။ အဓိကဇၞော်အိုတ်မွဲဂှ် ဗွဝ်ဖျာသွက်ဂွံသွံလေဝ် ဒးတီလဝ်အကာဲအရာနာနာကီုရောၚ်။ ဍေံဒးစိုတ်ဥတုဂမ္တဴကဵု ဒၞာဲတိဟအိုပ် ဂွံဍာ်လောဲတံရ။

တိကိတ်ညဳကဵု ကၠအ်ဒူရေန်ဂှ် တိကြေဟ်ဗကေတ်၊ တၟအ်ကြေဟ်တံဂှ် ခိုဟ်ဂၠိုၚ်ရ။ ဒၞာဲဒလာဲဒဵု သကဲကြုၚ်စောဝ် တိတၟအ်နှဴ ဂွံဍာ်ဖဲမ္ဂး ဍေံဖောအ်ဗြေဝ်လောန်သန်ရ။

တဵုဒူရေန်မ္ဂး ဒၞာဲတိဂှ် ဟွံဒးရုဲမံၚ်အိုတ်အစောန်ရ။ ဒၞာဲဟွံရုဲ တဵုဂွံမာန်မံၚ်ရ။ ဆဂး ဒးပ္တိတ်တမ်ရိုဟ် ပ္ဍဲကဵုအရာပလေဝ်တိဂှ် ဂၠိုၚ်မံၚ်ဏောၚ်။ ဍေံဒးစိုတ်ဍာ်ကီုလေဝ် ဗၠိုက်ဍာ်၊ ဍာ်မၚ်မံၚ် ဗီုတိလှာဂှ် ဍေံဟွံဒးစိုတ်ပုဟ်။ ရိုဟ်ဍေံအုဲအာလေပ်ရောၚ်။ တိကှ်မံၚ်တွဵုဂှ်လေဝ် ဟွံဂွံပၠန်ရ။ ဒၞာဲတိဖောဝ်ဝ်ကဵုဒှ် ဒၞာဲတိကြေဟ်၊ တိကြေဟ်ဗကေတ်ကဵုဒှ် တဵုဍေံမာန်ရ။ စုတ်ဝဲါဆာဲဍာ်မာန်မ္ဂး ဍေံဒှ်ရ။

မိက်ဂွံကဵုဒှ်ကၠအ်ခိုဟ်ဟ်မ္ဂး လပါ်သၟဝ်ဂှ် ဗဝ်စုတ်တၟအ်ကြေဟ်၊ ဗွဲလ္တူဂှ် ဂအုံစုတ်တိဖောဝ်ဝ် မဒှ်တိသတှေ်ဝါဲတံဂှ် ခိုဟ်ဂၠိုၚ်ရ။ ဒၞာဲသွက်ဂွံတဵုတၞံဂှ် ဗဝ်သၠုၚ်ပ္တိုန်လဝ်ကုန်န်ညိ။ ဍာ်ဟွံမၚ်ရ။ မိက်ဂွံကဵုတၞံဂံက် ဂွံကဵုဍာ်လောဲမ္ဂး သ္ကဲတမ်ဒူရေန် မ္ၚးတိဗဝ်လဝ်တၞံဂှ် တက်ကၟိုန်ကအေက် သ္ပဗွိုၚ်တုဲ အခိၚ်ဒးဖရဲဍာ်မ္ဂး ဍေံခိုဟ်ဂၠိုၚ်ရ။ အခိၚ်ကသီုမ္ဂး ညံၚ်ဍာ်ဂွံအာကၠုၚ်လောဲဂှ် ဒးကလေၚ်ပလေဝ်ပၠန်ရောၚ်။

ကာလဖျေံတၞံဒူရေန်မ္ဂး ခဲါထောံကတိုၚ် သမၠဲ ၜါဟတ်ကဵု လျိုဟ်မွဲဟတ်မ္ဂး တဵုစုတ်ဂွံရ။ ပ္ဍဲကတိုၚ်ဂှ် ဗဝ်စုတ်ဝဲါသဘာဝ၊ အိက်ဂၠဴ၊ အိက်စာၚ်တံ ဂွံရ။ အခိၚ်တမ်သၞာံ ဗြဲစဂူဂှ် ဂွံတဵုမ္ဂး ဍေံခိုဟ်ဂၠိုၚ်ရောၚ်။ စိုပ်အခိၚ်က္ညၚ်တေံ တၞံဂှ်ရိုဟ်ဍေံပြးအာပ္ဍဲတိတုဲ ဍေံချိုတ်အောန်ရ။ အခိၚ်ဗြဲအိုတ်မှ တဵုမ္ဂး ဒးလွဳပရာဂၠိုၚ်ရ။ ဒှ်လၟောၚ်လၟေတ်ဂၠိုၚ်ရောၚ်။ အဃောတၞံဍောတ်တ်မ္ဂး အခိၚ်က္ညၚ်ဂှ် ဒးစဵုဖ္ဍာန်ကဵုတ္ၚဲထေက်ရ။ ဟဂှ်ဟွံသေၚ်မ္ဂး တၞးကှ်တုဲ တၞံလအ်ဇၞော်ရ။

ပလေဝ်တိတုဲ တဵုစုတ်တၞံဒူရေန်ရမ္ဂး ရံၚ်ကဵုအကာဲအရာတိ၊ ကုန်ဒဵု၊ တိဗလးတံတုဲ ဒးချိၚ်ဆ သရိၚ်ခြာ တဵုအာထေက်ရောၚ်။ ကၠအ်မွဲကဵုမွဲ တၠမွဲကဵုမွဲလေဝ် သရိၚ်ခြာစွံလဝ်ဗ္ၜတ် ဟွံတုပ်ရ။ ကၠအ်လ္ၚဵုဂှ် မွဲတၞံကဵုမွဲတၞံ ခြာ (၂၄) ပေ၊ လ္ၚဵုဂှ် (၂၇) ပေ၊ လ္ၚဵုဂှ် ဒဵုကဵု (၃၀) ပေတံ သရိၚ်လဝ်ရ။ တၞံဒူရေၚ်တံဂှ် အာယုက်ဍေံ ဒဵုကဵုစှော်သၞာံ ဍေံသတ်မာန်မံၚ်ဂှ်ရ ရံၚ်ကဵုအဓာန်ဂတတေံ တၞးဍေံမွဲတၞံကဵုမွဲတၞံ ညံၚ်ဟွံဂွံထပ်အာဂှ် ဒးစွံသတိ ဒးတော်ဆဒးရ။

ညးလ္ၚဵုတံပၠန်ဂှ် အခိၚ်စတဵုတေံ တဵုလဝ်ကၠေတ်တ်ကီုလေဝ် အခိၚ်ဍေံသတ်မာန်၊ အခိၚ်တၞံဇၞော်တိုန် ၜေတ်တိုန်မ္ဂး တၞံသတ်အောန် ဂကူဟွံခိုဟ်ဂှ် ကုတ်ဗာ်ထောံတုဲ စွံလဝ်တၞံခိုဟ်ဟ်တံလေဝ် နဲသရိၚ်တၞံ မွဲဂကူရ။ ဆဂး ကိစ္စဏံ ဒးဓလိုက်တမ်ရိုဟ်ဂၠိုၚ်တုဲ ဍေံဟွံချိုတ်ပၠိုတ်ရ။ လဆောဝ်မ္ဂး တၞံခိုဟ်ဟ်တံသၟး နွံကရပ်မံၚ်တုဲ ဂွံဓဗိုၚ်လေဝ် ဒးဂိုဟ်ပၠန်ရ။ ကဵုအခိၚ်လွဳပရာလဝ်ဂှ် ဒးဆောံလေၚ်အာရ။

ပိုဲတဵုဒူရေန် ရုဲစှ်လဝ်မဆက်မတ်မ္ဂး ဒးကဵုဍာ်မာန်န်၊ ဒးစုတ်ဝဲါအတိုၚ်သၞောတ်မာန်ကီုရောၚ်။ လွဳပရာခိုဟ်မ္ဂး ကၠာဟွံပေၚ် (၅) သၞာံဂှ် ဂွံစသတ်ဍေံမာန်ရ။ တၞံဒူရေန်သတ်မံၚ်တံဂှ် ၜှ်ထောံသတ်ဍေံအိုတ်အာတုဲမ္ဂး ညံၚ်တၞးတၟိဂွံကၟဝ်တိတ်ပြဟ်ဟ်မာန်ဂှ် ဒးဂစာန်စုတ်ဝဲါ ဓာတ်နာ်ဒြဝ်ဂျေန် (N) ဂၠိုၚ်ဂှ်ရောၚ်။ တၞးသၠာပ်တိုန်မ္ဂး ဝဲါမကဵုဇြဟတ်ကဵုပ္ကဴ၊ သတ် (P,K) တံဂှ် ဒးဍိုက်စုတ်ကဵုဍေံပၠန်ရောၚ်။ ဝဲါတံဏံဂှ် ဒးဗဝ်စုတ်ပ္ဍဲတမ် ဒၞာဲရိုဟ်ဍေံစိုပ်မာန်ဂှ်ရ။ အခိၚ်လၟုဟ်မ္ဂး ဝဲါဒးစုတ်ပ္ဍဲတိသၟးဟွံက ဝဲါဒးဂစတ် ပ္ဍဲကဵုတၞးလေဝ် တိတ်ကၠုၚ်မံၚ်တုဲ စကာဂွံမံၚ်ကီုရောၚ်။

အခိၚ်လွဳပရာ တၞံဒူရေန်မ္ဂး ဒးတီလဝ် သဘာဝဍေံ၊ အခိုက်အလိုက်ဍေံကီုရောၚ်။ အခိၚ်ဍေံသတ် ဒးစွံသတိဇၞော်မွဲဂှ် အဃောဍောၚ်ပ္ကဴဇဝ်ဒူရေန်တိတ် စဒှ်သတ်တုဲ ယဝ်တၞးတၟိ ကၟဝ်ကၠုၚ်မ္ဂး ပွိုၚ်ဗၞတ် ၜါဂိတုဂှ် သတ်ဍေံဗြမ်အာ သီုဖအိုတ်မာန်ရောၚ်။

မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် တၞံဒူရေန်တံလေဝ် ဒးဘဲစၟမာန်မံၚ်ကီုရောၚ်ဂှ် ဒးစွံသတိထေက်ကီုရ။ ဒးစၟမ္ဂး ဂဥုဲသဘာဝကီု ဂဥုဲတိတ်နူကဵုအခန်ပါ်ဓာတ် ဂဥုဲဂတာပ်ခေတ်တံကီု စကာမာန်မံၚ်ရ။ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုလဆဵုဂဗ လမိၚ်လညာတ်ဇကုတုဲ အရာကိတ်ညဳကဵု စၟဒူရေန်ကိတ်မံၚ်တၞံဇကုဂှ်တုဲ ဒးလွဳပရာလေပ်ကီုရောၚ်။

ဒူရေန်မဆက်မတ် စသတ်တၟိတၟိ ဂွံၜိုတ်ၜါသၞာံမ္ဂး သတ်ဒူရေန် လျိုၚ်ၜိုတ် (၃၀) ကဳလော တိတ်မာန်ရ။ အာယုက်ဒူရေန် ကြပ်ပေၚ် (၁၀) သၞာံမ္ဂး လျိုၚ်ၜိုတ် (၁၅၀) ကဳလော၊ (၁၀) သၞာံပြၚ်မ္ဂး စဵုကဵုကဳလော (၃၀၀) ဍေံသတ်ကဵုမာန်ရ။ တၞံဒူရေန်ဂှ် ဇၞော်ကၠုၚ်ဟဍၚ် သတ်ဍေံခိုဟ်ကၠုၚ်ဟဍၚ်ရောၚ်။

ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုမဂကူခိုဟ်၊ တၞံဇြဟတ်ထတ်၊ တၞံဖောအ်ဗြေဝ်တံကဵု တၠဍေံလွဳပရာမာန်ဂှ်တုဲ ဒူရေန်တိတ်အောန်ဂၠိုၚ်ဂှ် တၞဟ်ခြာညးသ္ကအ်မာန်ရောၚ်။ တဵုလဝ်တုဲ ကၠဟ်စွံလဝ် ဟွံဂွံရ။ ကွတ်နဲပညာဆေၚ်စပ်ကဵုပရေၚ်တဵုလွဳလေဝ် ဒးလ္ၚတ်၊ ဒးပကတ်ပကေၚ်မံၚ်လၟိုန်ရောၚ်။

အလန်လက္ကရဴအိုတ် မိက်ဂွံဟီုဗကန်ဂှ် မိၚ်ပရိုၚ်ညးတၞဟ်တဵု၊ ညာတ်ကၠအ်ညးတၞဟ်တံတုဲ တဵုဗက်ကီုဂှ် လ္ပကၠောန်ညိ။ ကၠာဟွံဂွံတဵုဏီ ဒးပကောံပကေဝ်တၚ်နၚ် ဒးပလေဝ်ပလေတ်စ ဗွဲမချိုတ်ပၠိုတ်တုဲဟေၚ် ပတိတ်တမ်ရိုဟ် ကဵုအခိၚ်ထေက်ရောၚ် မိက်ဂွံကဵုဏာသမ္တီရ။