ဟံသာ (မိ) (က္ဍိုပ်သကိုပ်ဂကူမန်)
မိဟံသာ ညး မဒှ် သၟာပရေင်ဍုင်ကွာန်မန် ပ္ဍဲ ခေတ်ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန်၊ တုဲပၠန် သွာင်ပညာဂကူမန်လေဝ် ယိုက်ဂၠေင် ကၠောန်ကၠုင်လဝ်ကီုရ။ မိဟံသာ ဂှ် ဒှ် ယၟု ဗတ်မန်တုဲ ယၟုညး ဗတ်ဗၟာဂှ် ဒေါ်အမာ။ မိဟံသာ ဒှ် ကောန်သေဋ္ဌဳဆု နာဲလှာင်ထောန်ယျေန် (လှိုင်ထွန်းရင်) ကွာန်ကအ်နှာတ်၊ တုဲပၠန် ဒှ် ကောန်စဴ သေဋ္ဌဳမန် နာဲအံက်ရ။[၁]
ကမၠောန် ပရေင်ဍုင်ကွာန်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]သၞာံ ၁၉၃၉ အခိင် မဒက်ပ္တန် ဗော်သွးမန်အလုံဍုင်ရာမည ရးတၞင်သဳဂှ် ညး လုပ်ကေတ် တာလျိုင်ကမ္မတဳဗဟဵုတုဲ ယိုက်ဂၠေင်လဝ် ပ္ဍဲ ဌာနညးဗြဴရ။ စိုပ်သၞာံ ၁၉၄၈ အခိင် မဒက်ပတန် ဂကောံဗၠးၜးမန် (မွန်လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့) ဂှ် လုပ်ယိုက်ဂၠေင်လဝ် နဒဒှ် ပ္ဍဲဂကောံကေင်ကာ ကောံ ကုညးတာလျိုင် ဌာနညးဗြဴရ။ အခိင်ကာလ ပၠန်ဂတးမန် နကုလွဟ် မဒးတိတ်ဂြိုပ်ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲဗဒိုပ်ဗြဝတဳဂှ် ယိုက်ဂၠေင်လဝ် နဒဒှ် ဂကောံကေင်ကာ တုဲပၠန် ညးလျိုင်ဌာန ညးဗြဴရ။ ဗွဲကြဴ အခိင်ကာလ ဂကောံလွပ်လွဟ်မန်တအ် ပံင်ကောံတုဲ ဒက်ပ္တန် ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန်ဂှ် ဂွံဒုင်ရုဲစှ် နဒဒှ် ကမ္မတဳဗဟဵုမွဲတၠကီုရ။ ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန် ဖျေဟ်လွဟ်တုဲ ဗွဲကြဴ ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန် ဒးဒုင်ပလီုဂှ် မိဟံသာလေဝ် ညံင်ရဴ ဂကောံကေင်ကာတၞဟ်တအ်ကီု ဒးဒုင်ရပ် ကြိုင်လဝ် ပ္ဍဲထံင်ကီုရ။[၁]
ကမၠောန် ပရေင်ပညာကောန်ဂကူမန်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ပ္ဍဲဗုဒ္ဓသက္ကရာဇ် ၂၄၈၀ ဂှ် သၟိင်အင်္ဂလိက်တအ် ကဵုကသပ် ကိစ္စကောန်ဂကူမန် လပါ်ဘာသာလိက်ပတ်ဂှ် ဘာဂမဳမန် နွံလၟိဟ်မွဲစိဂလိုင်ကီု ဂမဳမန် နွံလၟိဟ်မွဲစိဂလိုင်ကီု ထ္ပိုဲမန်နွံလၟိဟ်မွဲစိဂလိုင်ကီု ကွးဘာမန်နွံလၟိဟ်မွဲစိဂလိုင် ပ္ဍဲတွဵုရးဍုင်မန်သီုဖအိုတ် ကေတ်ပကောံဂွံစရင်အိုတ်တုဲ ပတိုန်ထ္ၜးကဵုသၟိင်အင်္ဂလိက်တအ် သွက်ကောန်ဂကူမန်ဒးစကာသြန်ၜတ် ၁၀ ကိုတ်မှရုံဂပ်ရောင်၊ ပွိုင်မွဲသၞာံဆိင်ဆတုဲ ပတိုန်လိက်ကဵုသၟိင်အင်္ဂလိက်တအ်ညိဂှ် ညးတအ်ကဵုကသပ်ဂၞန်သာ်ဏအ်ရ။
သ္ပဟိုတ်သာ်ဂှ်တုဲ သေဋ္ဌဳကွာန်ကအ်နှာတ် ဒါယိကာဇၞော် မိဟံသာ ဂှ်မဒှ်ညးပတိတ်သြန်စရိတ်ဂၠံင် သွက်ဂမဳသင်သ္ဂေံာအာကေတ်စရင်ဘာမန် စရင်ဂမဳသင်မန် ထပိုဲမန် ကွးဘာမန်ဂမၠိုင်အိုတ်သီုအလုံတွဵုရးဍုင်မန်ဂမၠိုင် သွက်ဂွံအာကေတ်စရင် ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်မတ်မလီု ပွိုင်ဍုင်မုဟ်ဍုင်ဂှ် ဂမဳ ၂ ဇကု၊ ပွိုင်ဍုင်ဇြပ်ဗု ဂမဳ ၂ ဇကု၊ ပွိုင်ဍုင်ရေဝ် ဂမဳ ၂ ဇကု၊ ပွိုင်ဍုင်ကျာ်မြဟ် ဂမဳ ၂ ဇကု၊ ပွိုင်ဍုင်ကအ်ကြိက် ဂမဳ ၂ ဇကု၊ ပွိုင်ဍုင်ဖအင် ဂမဳ ၂ ဇကု၊ ပွိုင်ဍုင်တကအ်ခၟိုင် ဂမဳ ၂ ဇကု၊ ပွိုင်ဍုင်ပံင် ဂမဳ ၂ ဇကု၊ ပွိုင်ဍုင်သဓီု ဂမဳ ၂ ဇကု ရုဲစှ်ကေတ်တုဲ၊
ပကောံဂွံ စရင်ဘာမန် ဂမဳသင်မန် ထပိုဲမန် ကွးဘာမန်တအ်ဂမၠိုင်တုဲ ပအပ်ဇိုန်ကဵုဒါယိကာဘာဇၞော် မိဟံသာ သီုဖအိုတ် နူဒါယိကာဇၞော် မိဟံသာ မွဲကဆံင် ပလံင်ပစိုပ်သၟိင်ဇၞော်ဓါတုဗေဒ ဥက္ကဌနာဲချေတ်သိုင် သွက်ဂွံပတိုင်ဗစိုပ် သၟိင်အင်္ဂလိက်ရ။
ဗုဒ္ဓသက္ကရာဇ် ၂၄၈၅ ပၞာန်ဂၠးကဝ်မရနုက်ကဵု ၂ ဝါဂှ် ပၞာန်ဂျပါန်တအ်လုပ်စိုပ်ကၠုင်ဍုင်မန်ဗၟာ ဂိတုပှ် ၁ စွေက်လုပ်စိုပ်အာဍုင်မတ်မလီုတုဲ ကၠောအ်စိုပ်အာ လပါ်ဍုင်မတ်တၟ ဍုင်ပံင် ဍုင်သဓီု ကာလဂှ်နာဲညာဏရံသဳကီု တၠဂုဏ်ဝိသုဒ္ဓိ အာစာလိက်ကွာန်တၟအ်ကၞေင်ကီု တၠဂုဏ်အာစာဝိဇယ ဍုင်ရေဝ်ကီု ပဒတဴဒၟံင် ပ္ဍဲဘာတိုက်ကွာန်ခဍး ဍုင်ပံင် ပိုဲပိဇကု ဒဴပၞာန်ဂျပါန်တုဲ စှ်ေအာ လပါ်ကွာန် သေဲကုန် (သဲကုန်း) ဇိုင်ၜဳဇၞော်တေံ ၂၀ တ္ၚဲတုဲ ကၠောအ်အာ လပါ်သြင်တကအ်ခၟိုင် ကွာန်မုဟ်ဒုန်တေအ်တုဲ ကလေင်ကၠောအ်စဴအာ ဍုင်မတ်မလီု စိုပ်အာ ဘာဝါဍောတ် (ရွာလွတ်ကျောင်း) တုဲ ပကောံဓရီုရင်သကအ်ရ။
ဂမဳသင်ဂမၠိုင် ညးမတိုန်စိုပ် ကောံဓရီု
- ကျာ်ဇၞော်ပဏ္ဍိတ ဘာဝါဍောတ် ဍုင်မတ်မလီု
- ကျာ်ဇၞော်အာစာလိက်ဝါရ ကွာန်ကြုက်ပိ
- ကျာ်ဇၞော်အာစာဝေတ် ကွာန်ကအ်ဗိန်
- ကျာ်ဇၞော်အာစာသုနန္ဒ ကာန်နဳ
- ကျာ်ဇၞော်အာစာဝါရမ္ဘ ကွာန်ကၠအ်သတ်
- တၠဂုဏ်ကေတုမာလာ ကွာန်မယာန်
- တၠဂုဏ်အာစာနန္ဒဝံသ ကွာန်ကၠအ်သတ်
- တၠဂုဏ်အာစာလိက်သဳလတေဇ ကွာန်ကအ်နှာတ်
- တၠဂုဏ်အာစာလိက်ပါလ ကွာန်တံင်ပရင်
- တ္ကဂုဏျနဲာညာဏရံသု ပံင် ၁၀ ဇကု။
သပကောံဓရီု ပ္ဍဲဘာဝါဍောတ် ဗၞတ် ၄ တ္ၚဲတုဲ ဖျေံတင်သဂုတ်သဝါတ်ပၟိက်စိုတ် သင်ဂမၠိုင်တုပ်စိုတ်သီုညးဖအိုတ်ဂှ် - ပ္ဍဲပွိုင်ပၞာန်ဂျပါန်ဏအ် ဘာဗ္တောန်လိက်ဗၟာပ္ဍဲကွာန်ဍုင်မန်ဏအ် ကၟာတ်လဝ်ဘာဗတောန်လိက်ဗၟာတအ်တုဲ ပိုဲကလေင်ပံက်ဘာဗတောန်လိက်မန်ခိုဟ်ရောင်။ သာ်ဝွံဖျေံသဂုတ်သဝါတ်တုဲ ဖျေံဒၞာဲကုဂမဳသင်တအ်ရ။
ဗုဒ္ဓသက္ကရာဇ် ၂၄၈၅ (၁၃၀၃) ဂိတုမာ် ၁ မံက်၊ နာဲညာဏရံင်သဳ ဇာတိကွာန်ဝက်ဒါ၊ နာဲကေတုမာလာ ဇာတိကွာန်မယာန်၊ နာဲပါလ ဇာတိကွာန်တံင်ပရင်၊ ကျာ်ဇၞော်အာစာဝါရမ္ဘ ဇာတိကွာန်ကၠအ်သတ် ကေတ်တာလျိုင်နူဍုင်မတ်မလီုဒဵုစိုပ်ဍုင်ရေဝ်၊ တၠဂုဏ်အာစာနန္ဒဝံသ ဇာတိကွာန်ကၠအ်သတ် တၠဂုဏ်အာစာဝိသုဒ္ဓိ ဇာတိကွာန်တၟအ်ကၞေင် ကေတ်တာလျိုင်လပါ်ကွာန်ဏှေဟ်ကိုင်၊ တၠဂုဏ်သဲ ဂဒင်ဂြဳဘာကွာန်ကအ်ဏှာတ် တၠဂုဏ်အာစာလိက်သဳလတေဇ ဇာတိနူဍုင်သေံ ကေတ်တာလျိုင်ဒေသဇိုင်ၜဳသင်လောန်၊ တၠဂုဏ်အာစာဥတ္တမ ဘာဇၞော်ဍုင်ကျာ်မြဟ် တၠဂုဏ်အာစာလိက်သိင်္ဃ ဇာတိကွာန်ၚာင် ကေတ်တာလျိုင်လပါ်ၜဳကျာ်မြဟ်၊ တၠဂုဏ်အာစာလိက်ညေယျ ဇာတိကွာန်ဖလာတ် ဘာဗၟံက် တၠဂုဏ်အာစာလိက်ကျာ်ဇၞော်ဗဳကောတ် ဇာတိကွာန်ဖလာတ် ဘာမြာင် ကေတ်တာလျိ်ုင်ရးဍုင်သဓီု၊ တၠဂုဏ်အာစာလိက်သုမန ဇာတိဝါဍောတ် တကအ်ခၟိုင် တၠဂုဏ်အာစာလိက်ဝိမလ ဇာတိကွာန်မုဟ်ဒဵု ကေတ်တာလျိုင်တကအ်ခၟိုင်၊
ဗုဒ္ဓသက္ကရာဇ် ၂၄၈၈ သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၀၆ ဂမဳသင်မန်ဂမၠိုင်ဗက်တွံဓဝ် ပံက်ဘာဗ္တောန်လိက်မန်ပွိုင် ၃ သၞာံ လၟိဟ်ဘာပံက်ဗ္တောန်လိက်မန် ၂၀၀ ပြင်င် ကွးဘာလေပ်အာလိက်မန်ဗၞတ်မွဲကိုဋ်ပြင်မဒှ်ရ၊ ဗုဒ္ဓသက္ကရာဇ် ၂၄၈၉ ဂိတုမြေက္ကသဵု ဘာဗ္တောန်လိက်မန်အိုတ်သီုဂှ် ဇိုန်ပအပ်ကဵုဥက္ကဌဂကောံရမညသၟိင်ဇၞော်ဓါတုဗေဒ နာဲချေတ်သိုင် ကေတ်တာလျိုင်ဆက်အာပၠန်ရ။
နိဿဲ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]- ↑ ၁.၀ ၁.၁ " မွန်အမျိုးသမီးနိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင် မိဟံသာ (ခ) ဒေါ်အမာ. Open (August 17, 2020). “မွန်အမျိုးသမီးနိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင် မိဟံသာ (ခ) ဒေါ်အမာ မော်လမြိုင်မြို့ သစ်ကုန်သည်ကြီး နိုင်လှိုင်ထွန်းရင်၏သမီး၊ ကော့နှပ်ရွာ သူဌေးဦးနာအောက်၏မြေးဖြစ်သူ မိဟံသာသည် ၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သော ရာမညတိုင်းလုံးဆိုင်ရာမွန်အသင်း တနင်္သာရီတိုင်း ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်အမျိုးသမီးဌာနမှအစပြု၍ မွန်နိုင်ငံရေးတိုင်းတွင်တာဝန်ယူဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သော မွန်လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့ (မလရ) ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်နှင့် အမျိုးသမီးဌာနကိုပူးတွဲတာဝန်ယူပါသည်။ တောခိုပြီး ကော့ကရိတ်၊ မြဝတီ တို့တွင်လည်း အလုပ်အမှုဆောင်နှင့် အမျိုးသမီးတာဝန်ယူဆောင်ရွက်ပါသည်။ ၁၉၅၄ ခုနှစ် မွန်ပြည်သူ့တပ်ဦးသို့မလာရောက်နိုင်သောကြောင့် အဝေးရောက်ဗဟိုကောင်စီတဦးအဖြစ်ခံယူပါသည်။ မိဟံသာသည် မျိုးချစ်စိတ်ဓါတ်ထက်သန်ပြီး လူအားငွေအားဖြင့် အမျိုးသားရေးကူညီထောက်ပံ့ကူညီခဲ့သည်။ မွန်အမျိုးသမီးတို့တွင်ထက်မြက်သောအမျိုးသမီးဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ မွန်ပြည်သူ့တပ်ဦးအဖွဲ့နှင့်ပါဝင်လက်နက်ချပြီးနောက် မွန်ပြည်သူ့တပ်ဦးညီလာခံတွင် ဗဟိုအမှုဆောင်အမျိုးသမီးဌာနအဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ မွန်ပြည်သူ့တပ်ဦးဖျက်သိမ်းစဉ် မိဟံသာအပါအဝင် ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်အားလုံးထောင်သွင်းအကျဉ်းချခံရသည်။ မိဟံသာအသက် (၈၁) နှစ် မော်လမြိုင်မြို့မိမိနေအိမ်တွင် လူကြီးရောဂါဖြင့်ကွယ်လွန်သည်။ Credit Nai Ko Thu နိုင်ပန်းသာ (ဗဟိုအလုပ်မှုဆောင်ဟောင်း မွန်ပြည်သစ်ပါတီ) မှတ်စုစာအုပ်မှ ကောက်နှုတ်ချက်၊”