ၜုက်
| ၜုက် | |
|---|---|
| |
| ပ္ကဴၜုက် | |
| မပါ်ဂကူ အတိုင်နဲသိပ္ပံ | |
| လောက: | Plantae |
| (unranked): | Angiosperms |
| (unranked): | Monocots |
| (unranked): | Alismatales |
| လၟေင်ဂကူ: | Alismatales |
| ဇာတ်ဂကူ: | Araceae |
| လစှ်ေဇာတ်ဂကူ: | Aroideae |
| ဗဳဇဂကူ: | ''Amorphophallus |
| Type species | |
| Amorphophallus paeoniifolius | |
| Species | |
|
See text | |
| ယၟုတၞဟ်[၁] | |
| |
ၜုက် (အၚ်္ဂလိက်: ''Amorphophallus'') နကဵုယၟုဓမ္မတာ ဘာသာအင်္ဂလိက်ကော်စ elephant foot yam, whitespot giant arum ဂှ် နွံဂၠိုင်ကဵုဂကူတုဲ သီုဖအိုတ် နွံၜိုတ် ၂၀၀ ဂကူ မဒှ်တၞံမတဵုဒေသဂမ္တဴတုဲ မလုပ်လၟိဟ် ဂကောံဂကူ Arum (Araceae)ရ။ တမ်မူလဍေဟ်ဂှ် ကၠုင်နူအာရှ၊ အဖရိက ကေုာံ အဝ်သတေလျာ ကေုာံ ဒေသတကအ်ၜဳအာရှဂမၠိုင် (various oceanic islands)ရ။[၁][၂] ဇၟာပ်ဂကူဂှ် စဂွံဖအိုတ်ဟွံသေင် ဆၜုက် ဂကူညိညတအ်ဂှ်ဟေင် ပတိတ်ထောအ် ဓါတ်သၞောက် နကဵုမကဵုဓါတ်ဂမ္တဴတုဲ စဂွံရ။[၃]
ဝင်[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
စပ်ကဵု တၞံၜုက်တုဲ ပ္ဍဲကဵု မချစၟတ်သမ္တီ နကဵုသၞောတ်ဗေဒစှ်ေစှ်ေဂှ် စတမ်နူကဵု သၞာံ ၁၆၉၂ ပ္ဍဲကာလVan Rheede tot Drakenstein ရ။ နကဵုယၟုတၞံ "Amorphophallus" ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် နူကဵုသၞာံ ၁၈၃၄ ပ္ဍဲလိက် တၠပညာရုက္ခဗေဒ ဂကူဒါတ် Blumeရ။[၄] အကြာသၞာံ ၁၈၇၆ ကဵု ၁၉၁၁ ဂှ် Engler ထပ်ကလေင်ဗၟံက်ထ္ၜး ၜုက်ဂကူတၞဟ်တုဲ ပ္တိတ်လဝ်လိက် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၁၁ ရ။[၄]
ဂမ္စာဲ[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
တၞံၜုက်ဂှ် ဒှ်ဂကူတၞံမတိုန် ပ္ဍဲဒေသဂမ္တဴ ကေုာံ ဆာပ်ဂမ္တဴ ပ္ဍဲကဵုpaleotropics မဒှ်ဒေသ နူကဵုအဖရိက ပလိုတ် စဵုကဵုစိုပ် တကအ်ဖါသဳဖိက်ဂမၠိုင်၊ ပ္ဍဲအမေရိကဂှ် ဟွံဂွံဆဵုကေတ်ရ။ တၞံပ္ဍဲအမေရိက လ္ၚဵုတအ် ဗီုပြင်တုပ် နွံကီုလေဝ် ဒှ်တၞံဗဳဇဟွံတုပ်ရ။ တၞံၜုက်တအ်ဂှ် မလေပ်တိုန် ပ္ဍဲတိဂြိုပ်ရ။
ဗမံက်ထ္ၜး[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
_5.jpg)
တၞံၜုက်ဂှ် နွံဂကူနာနာသာ်၊ ဍောတ်တ်ကီု သီုကဵုဇၞော်ဇၞော်တုဲ မတိုန်နူခၟာဲဍေဟ်ရ။ ခၟာဲၜုက်လေဝ် မွဲဂကူကဵုမွဲဂကူ ဇမၞော် ကေုာံ ဗီုပြင် ဟွံတုပ်ရေင်သကအ်အိုတ်ရ။ နူကဵုက္ဍိုပ်ခၟာဲဍေဟ်ဂှ် ဗွဲကိုပ်ကၠာ ကဴဍေဟ်မွဲဍောင်တိုန်ကၠုင်တုဲ နူဂှ် တၞံတိုန်ကၠုင်ရ။ ကဴ ကဵု တၞံဍေဟ်ဂှ် ဗွဲမဗဗွဲကဵုဂကူဍေဟ်ဂှ် သၠုင် ကေုာံ ဇမၞော်ဍေဟ် တၞဟ်ခြာ ရေင်သကအ်အိုတ်ရ။
ဂကူဂမၠိုင်[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
ၜုက် ဂကူ Amorphophallus titanumဂှ် ဒှ်ဂကူၜုက်ဇၞော်အိုတ်ရ။ ပ္ကဴဍေဟ် နွံသမၠုင် စဵုကဵု ၂.၅ မဳတာ ဇမၞော် နွံ ၁.၅ မဳတာ။ ခၟောမ်ဍေဟ်တိုန်ၜိုတ် ၁.၂ မဳတာ (၄ ပေ) တုဲ ပကဴဍေဟ်စရာင်ရ။ တမ်မူလၜုက်ဂကူဏအ်ဂှ် ကၠုင်နူအေန်ဒဝ်နဳရှာ။ ကဴဍေဟ်ဂွံတိတ်ဂှ် ဒးကေတ်အခိင် ပွိုင် ၁၀ သၞာံ။
ဂကူဂမၠိုင်[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
- Amorphophallus aberrans
- Amorphophallus abyssinicus
- Amorphophallus abyssinicus subsp. abyssinicus
- Amorphophallus abyssinicus subsp. akeassii
- Amorphophallus abyssinicus subsp. unyikae
- Amorphophallus albispathus
- Amorphophallus albus
- Amorphophallus amygdaloides
- Amorphophallus angolensis
- Amorphophallus angolensis subsp. angolensis
- Amorphophallus angolensis subsp. maculatus
- Amorphophallus angulatus
- Amorphophallus angustispathus
- Amorphophallus ankarana
- Amorphophallus annulifer
- Amorphophallus antsingyensis
- Amorphophallus aphyllus
- Amorphophallus asper
- Amorphophallus asterostigmatus
- Amorphophallus atrorubens
- Amorphophallus atroviridis
- Amorphophallus barthlottii
- Amorphophallus baumannii
- Amorphophallus beccarii
- Amorphophallus becquaertii
- Amorphophallus bonaccordensis
- Amorphophallus borneensis
- Amorphophallus boyceanus
- Amorphophallus brachyphyllus
- Amorphophallus brevispathus
- Amorphophallus bufo
- Amorphophallus bulbifer
- Amorphophallus calabaricus
- Amorphophallus calabaricus subsp. calabaricus
- Amorphophallus calabaricus subsp. mayoi
- Amorphophallus canaliculatus
- Amorphophallus carneus
- Amorphophallus chlorospathus
- Amorphophallus cicatricifer
- Amorphophallus cirrifer
- Amorphophallus coaetaneus
- Amorphophallus commutatus
- Amorphophallus consimilis
- Amorphophallus corrugatus
- Amorphophallus costatus
- Amorphophallus coudercii
- Amorphophallus cruddasianus
- Amorphophallus curvistylis
- Amorphophallus dactylifer
- Amorphophallus declinatus
- Amorphophallus decus-silvae : West-Java giant amorphophallus
- Amorphophallus discophorus
- Amorphophallus dracontioides
- Amorphophallus dunnii
- Amorphophallus dzuii
- Amorphophilus eburneus
- Amorphophilus echinatus
- Amorphophallus eichleri
- Amorphophallus elatus
- Amorphophallus elegans
- Amorphophallus elliottii
- Amorphophallus excentricus
- Amorphophallus forbesii
- Amorphophallus galbra
- Amorphophallus gallaensis
- Amorphophallus gigas : Sumatra giant amorphophallus
- Amorphophallus gliruroides
- Amorphophallus glossophyllus
- Amorphophallus goetzei
- Amorphophallus gomboczianus
- Amorphophallus gracilior
- Amorphophallus gracilis
- Amorphophallus haematospadix
- Amorphophallus harmandii
- Amorphophallus hayi
- Amorphophallus henryi : Taiwan amorphophallus
- Amorphophallus hetterscheidii
- Amorphophallus hewittii
- Amorphophallus hildebrandtii
- Amorphophallus hirsutus
- Amorphophallus hirtus
- Amorphophallus hohenackeri
- Amorphophallus hottae
- Amorphophallus impressus
- Amorphophallus incurvatus
- Amorphophallus infundibuliformis
- Amorphophallus interruptus
- Amorphophallus johnsonii
- Amorphophallus kachinensis
- Amorphophallus kiusianus
- Amorphophallus konjac : Devil's tongue, elephant foot, elephant-yam, leopard palm, snake palm, umbrella arum
- Amorphophallus konkanensis
- Amorphophallus koratensis
- Amorphophallus krausei
- Amorphophallus lambii
- Amorphophallus lanuginosus
- Amorphophallus laoticus
- Amorphophallus lewallei
- Amorphophallus linearis
- Amorphophallus linguiformis
- Amorphophallus longicornus
- Amorphophallus longiconnectivus
- Amorphophallus longispathaceus
- Amorphophallus longistylus
- Amorphophallus longituberosus
- Amorphophallus luzoniensis
- Amorphophallus lyratus
- Amorphophallus macrorhizus
- Amorphophallus manta
- Amorphophallus margaritifer
- Amorphophallus margretae
- Amorphophallus maximus
- Amorphophallus maximus subsp. fischeri
- Amorphophallus maximus subsp. maximus
- Amorphophallus maxwellii
- Amorphophallus mekongensis
- Amorphophallus merrillii
- Amorphophallus mildbraedii
- Amorphophallus minor
- Amorphophallus mossambicensis
- Amorphophallus muelleri
- Amorphophallus mullendersii
- Amorphophallus mysorensis
- Amorphophallus nanus
- Amorphophallus napalensis
- Amorphophallus napiger
- Amorphophallus nicolsonianus
- Amorphophallus obovoideus
- Amorphophallus obscurus
- Amorphophallus ochroleucus
- Amorphophallus opertus
- Amorphophallus paeoniifolius : Whitespot giant arum, elephant yam
- Amorphophallus palawanensis
- Amorphophallus parvulus
- Amorphophallus paucisectus
- Amorphophallus pendulus : Brunei amorphophallus
- Amorphophallus perakensis
- Amorphophallus perrieri
- Amorphophallus pilosus
- Amorphophallus plicatus
- Amorphophallus polyanthus
- Amorphophallus prainii
- Amorphophallus preussii
- Amorphophallus purpurascens
- Amorphophallus pusillus
- Amorphophallus putii
- Amorphophallus pygmaeus
- Amorphophallus rhizomatosus
- Amorphophallus richardsiae
- Amorphophallus rostratus
- Amorphophallus rugosus
- Amorphophallus sagittarius
- Amorphophallus salmoneus
- Amorphophallus saraburiensis
- Amorphophallus saururus
- Amorphophallus scaber
- Amorphophallus scutatus
- Amorphophallus sizemorae
- Amorphophallus smithsonianus
- Amorphophallus sparsiflorus
- Amorphophallus spectabilis
- Amorphophallus staudtii
- Amorphophallus stipitatus
- Amorphophallus stuhlmannii
- Amorphophallus subsymbiformis
- Amorphophallus sumawongii
- Amorphophallus sylvaticus
- Amorphophallus symonianus
- Amorphophallus synandrifer
- Amorphophallus taurostigma
- Amorphophallus tenuispadix
- Amorphophallus tenuistylis
- Amorphophallus teuszii
- Amorphophallus tinekeae
- Amorphophallus titanum : Titan arum, krubi (largest flower structure on earth)
- Amorphophallus tonkinensis
- Amorphophallus variabilis
- Amorphophallus venustus
- Amorphophallus verticillatus
- Amorphophallus yuloensis
- Amorphophallus yunnanensis : Kerri's giant arum
- Amorphophallus zengianus
- Amorphophallus zenkeri
- Amorphophallus zenkeri subsp. mannii
- Amorphophallus zenkeri subsp. zenkeri
နိဿဲ[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
- ↑ ၁.၀ ၁.၁ Kew World Checklist of Selected Plant Families
- ↑ Sedayu, A., C. M. Eurlings, Gravendeel, B., & Hetterscheid, W. (2010). Morphological character evolution of Amorphophallus (Araceae) based on a combined phylogenetic analysis of trnL, rbcL and LEAFY second intron sequences. Botanical Studies, 51, 473–490.
- ↑ Robert L. Freedman, The famine foods database. Archived from the original on 2009-12-21။ Retrieved on 2019-10-15။
- ↑ ၄.၀ ၄.၁ Hetterscheid, W., & Ittenbach, S. (1990). Everything you always wanted to know about Amorphophallus but were afraid to stick your nose into! Aroideana, 19, 17-20.