ကန္တာဇၞူမာန်၊ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ
| ကန္တာဇၞူမာန် | |
|---|---|
| သၠးဂၠံဂဝ် |
မာံကျဳထောန် နဝ်ဝေမ်ဗါ ၅၊ ၁၉၆၂ ကွာန်ဒါလာန်ကွာန်ဇၞော် |
| ဂကူ | မန် |
| သၞာံချဳဓရာင် | စနူ ၁၃၄၇ သၞာံ |
| မဒယှ်တဴ | အစာကၞေဟ် ဒွက် ကေုာံ လဝေင်ဇာတ်၊ |
| ချဳဓရာင် | ပရေင်ချဳဓရာင် သုခုမ |
| အံက် | နာဲကျာန်င္ၚိုဲ + မိင္ၚိုဲလှာင် |
| ကောဒေအ် |
ကောံဒေံၝဲဒေဴ
|
ကျာ်ဇၞော်အ္စာကန္တာရဋ္ဌ မပြာကတ်တဴ နကဵု ယၟုကၞေဟ် ကန္တာဇၞူမာန် (ၜံင် ၅၊ နဝ်ဝေမ်ဗာ ၁၉၆၂ ပ္ဍဲ ဒါလာန်ကွာန်ဇၞော်) ဝွံ ဒှ်ညးချူဒွက်၊ ကဗျ၊ ဝတ္ထု၊ လဝေင်ဇာတ်၊ ဒယှ်တှ်မွဲဇကုရ။ ကျာ်ဇၞော်ဝွံ ဒှ်ကျာ်ဇၞော်မနွံပိုန် ဘာကလျာဏဝံသ ဍုင်မတ်မလီုရ။ ပါဲနူ ကမၠောန်မချူဒွက် မချူလဝေင်ဇာတ်တုဲ ကမၠောန်ဂကူမန် ဂွံဇၞော်မောဝ် ဗွဲတၟေင် ပ္ဍဲသွာင်လိက်ပတ်ဂှ်လေဝ် ယိုက်ဂၠေင်ကၠုင်ဒၟံင် အဆက်အဆက်ကီုရ။ ပ္ဍဲကဵု ဂကောံပံင်ကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာင် ဗဟဵု ဂှ် ကျာ်ဇၞော်ကန္တာဇၞူမာန်ဝွံ ယိုက်ဂၠေင်ဒၟံင် နဒဒှ် ပ္ဍဲဂကောံနာယက သွာင်သင် သွက်ပွိုင်ဍုင်မတ်မလီုရ။[၁]
အတ္တုပတ္တိ[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
ကျာ်ဇၞော်အ္စာဘဒ္ဒန္တကန္တာရဋ္ဌ မပြာကတ်တဴ နကဵု ယၟုကၞေဟ် ကန္တာဇၞူမာန် ဝွံ က္တဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၂၄ သၞာံ၊ ဂိတုက္ထိုန် (၉) မမံက်၊ တ္ၚဲစန်၊ (နဝ်ဝေမ္ဗာ၊ ၅၊ ၁၉၆၂) ဇရေင် မိမ နာဲကျာန်င္ၚိုဲ မိင္ၚိုဲလှာင် ပ္ဍဲကွာန်ဒါလာန်ကွာန်ဇၞော် အရာပ်လဒေါဝ်ကွာန်၊ ပွိုင်ဍုင်လိုင်ဗၠဲ တွဵုရးကရေင်တုဲ ပၞောဝ်ကောဒေအ် (၆) တၠဂှ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာဝွံ ဒှ်ကောန် မရနုက်ကဵု (၄) ရ။ နူဍောတ်ဍောတ် မိမၜါ ခုတ်ကဵုလဝ် ယၟု မာံကျဳထောန်၊ ကာလဒှ် ထပိုယ်ခမဳဂှ် က္လိဂွံ မဟိမု နာဲကေတု၊ ဗွဲကြဴ ဒှ်အာ မကလိဂွံယၟု ကန္တာရဋ္ဌ၊ ဆဂး ပြာကတ်တဴ နကဵု ယၟုကၞေဟ် ကန္တာဇၞူမာန် ရ။[၂]
ပရေင်ချဳဓရာင်စပ်ကဵု သုခုမ[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
ကျာ်ဇၞော်အ္စာဝွံ နူစ သက္ကရာဇ် ၁၃၄၇ သၞာံဂှ် စချဳဓရာင်ကၠုင် ပ္ဍဲ သွာင်သုခုမ နဒဒှ် အစာချူဒွက်မွဲ နကဵု ယၟုကၞေဟ် ကန္တာဇၞူုမာန် ပ္ဍဲကဝးဂကောံစရာဲဂဳတ ယၟုက္ဍိုပ်ကဝးဒွက် "ဘဝမင်ပြေင် ကလေင်စဴဍုင်" ဂှ် စချူကၠာအိုတ်ရ။[၂]
ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၃၄၇ သၞာံဂှ် စချူဒွက်တုဲ ရန်တၟအ် မိက်ဂွံ ဆက်လ္ၚတ် သွာင်လိက်ပတ် ကေုာံ ကွတ်သုခုမတုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၃၄၈-၄၉ ဂှ် တိုန်အာ ရးဒေသဇၞော် ဍုင်လ္ဂုင်တုဲ ဂၠာဲလ္ၚတ် နဲကဲဒါရိုက်တာ ပ္ဍဲဇရေင် (ဇာမဏီရုပ်ရှင်ကမ္ပဏီ) ကေုာံ နဲကဲဏုက် ပ္ဍဲဇရေင် (တရမ်ပက်ဝင်ဦး) တအ်ကီု ဆေင်စပ်ကဵု လဝေင်ဇာတ်၊ ဝတ္ထု၊ လိက်ပရေင်၊ လိက်ဇၟန်၊ ပ္တိတ်လိက်ကၞပ်ဝတ္ထု၊ ဆေင်စပ် ကဵုပေဲါထ္ၜးဇာတ် ပေါမ်လဝေင်ဇာတ်ဇမၠေအ်၊ လဝေင်ဇာတ်က္တဵုဂရိုင်၊ ကချိင်မန် စပ်ကဵုကဏ္ဍ ထ္ၜးဇာတ်ကီု ကဏ္ဍဗဳဒဳယောမန်၊ သက္ကရာဇ် ၁၃၅၀ သၞာံ၊ စချူကၠုင် ဝတ္တု၊ စၞောန်ဇာတ် သွက်ဂွံ တက်ပ္တိတ် ကဝးဗဳဒဳယောမန်တုဲ ကဝးဗဳဒဳယောမန် "ၜိုန်ဆာန်ကီု ဟွံဂံင်ဟီု" တက်ပ္တိတ် မာန်ကၠုင်လဝ်ရ။ နူဂှ် ဆက်ကၠောန်တုဲ ကဝးဗဳဒဳယော "မိက်ဂွံဗ္ဒာဲ ပ္ဍဲသြိုဟ်ယာဲ"၊ "မယံင်" တအ်ဂှ် နဒဒှ် ဒါရိုက်တာမွဲ ကၠောန်ပ္တိတ်လဝ်ရ။[၂]
ကဏ္ဍ ကဝးဒွက်[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
ဒွက်မချူလဝ် နကဵုက္ဍိုပ်ကဝးတအ်ဂှ်
၁။ ဘဝမင်ပြေင် ကလေင်စဴဍုင် (ဂကောံစရာဲဂဳတ)
၂။ ကလေင်စဴသ္ၚိတြေံ၊ ဂတတေံမွဲလ္ပာ်၊ ဆာန်ဒေဝဳဟာ ဆာန်သရာဲဟာ (ဂကောံဂဳတရာမာန်)
၃။ မာဇြဳဒဳချာင်ဏာ၊ ထိုင်တေင်မှ ဘဝသၠုင်ဟာ၊ ပေဲါပြိုင်မေတ္တာဆာန်၊ စာ်စာ်ပါ်ပါ်၊ မုဒှ်ကၠေံမံင်ရော? (မန်ချေတ်သိုဝ်)
၄။ ဘဝကောန်သၟိင်ဗြဴ (မိဍောင်ထဝ်)
၅။ စသ္ၚုတုပ် ဗုင်ပုတုပ် (ဂကောံဂဳတအနာဂတ်)
၆။ ကညာင်ကော်မံင်ဟံသာထဝ်၊ တုပ်အာဇာနဲဏောင်ထေင်၊ (မန်ဆာန်)
၇။ ဒၟာနူနာဲ (ဂကောံဟံင်ဍုင်)
၈။ ပေဲါပြိုင်ဆာန် (ဂကောံစဴဍုင်)
၉။ လၞီစဴဗု (သိလ္လာနဲ)
နကဵုဒွက် ယၟုက္ဍိုပ်ကဝးဟွံသေင်တအ်ဂှ် ချူလဝ် နွံၜိုတ် (၂၀၀) ဒွက်ပြင်ရ။[၂]
လဝေင်ဇာတ်ဗဳဒဳယော ကေုာံ ပေဲါဇာတ်[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
သက္ကရာဇ် ၁၃၅၀ သၞာံဂှ် စချူကၠုင် ဝတ္ထု လဝေင်ဇာတ် သွက်ဂွံ တက်ပ္တိတ် ဗဳဒဳယော နကဵု ဘာသာမန်တုဲ ကဝးဇာတ်ဗဳဒဳယောတအ် သီုဖအိုတ်ဂှ် နကဵု ကျာ်ဇၞော် ပလဝ် ဒါရိုက်တာတုဲ တက်ပ္တိတ်လဝ်ရ။
ပ္ဍဲကဝးဗဳဒဳယော "ၜိုန်ဆာန် ဟွံဂံင်ဟီု" ဂှ် သၟာဇာတ် (ညးမထ္ၜးရုပ်) အဓိက မာံလွဳအံင် ဇာတိတံင်ပရင် ကဵု မိကလျာမန် ဇာတိကွာန်ပင တအ် ချဳဓရာင် ထ္ၜးလဝ်ဇာတ်တုဲ ကဝးဂှ် ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၃၅၁ သၞာံ၊။
ပ္ဍဲကဝးဗဳဒဳယော "မိက်ဂွံဗ္ဒာဲ ပ္ဍဲသြိုဟ်ယာဲ" ဂှ် သၟာဇာတ် (ညးမထ္ၜးရုပ်) အဓိက မာံလွဳအံင် ဇာတိ ကွာန်တံင်ပရင် ကေုာံ မိဟေမန်ဆာန် ဇာတိကွာန်ယေန်ဒံင်၊။
ပ္ဍဲကဝးဗဳဒဳယော "မယံင်" ဂှ် သၟာဇာတ် (ညးမထ္ၜးရုပ်) အဓိက ဟံသာမာန် (က) ဇြဝ်လာတ် ကောန်သိုက်ရတ်။[၂]
ဆေင်စပ်ကဵု ကချိင်မန်တအ်မ္ဂး "ကချိင်မန်စဴဟံသာ" မိဍောင်ထဝ်၊ မိအာဲမန်၊ "ကချိင်မန်ဂါံစဴနန်" ဒါရိုက်တာနာဲကေန် ကွာန်ကအ်ဗိန်၊ ဂၞကျာ်ကောန်ဆာန်ထဝ်၊ ပ္ကဴကျေဝ်မန်၊ "ဂါံစဴနန် လဂါံမွဲ" "ဂါံစဴနန် လဂါံၜါ" "ဂါံစဴနန် လဂါံပိ" ကချိင်မန် မိသဳဒါ၊ ကချိင်မန် မိသင်္ဂီဆာန်။[၂]
ပ္ဍဲပေဲါဇာတ်ဂှ် မန်ချေတ်သိုဝ်၊ မန်အံင်ကျဝ်သာန်၊ ဆာန်ညဳဆာန်၊ ရတ်ပေင်၊ ဇာတ်ဗၟာ (ထိပ်တန်းသောင်)၊ (ကျော်မိုးပျံ) တအ်ဂှ် ကဏ္ဍသုတ်အဝ်ပရာ၊ ထ္ၜးဇာတ် (ပြဇာတ်)၊ ဒွက်ကောန်သၟိင်၊ ဒွက်ဂၞကျာ် နာနာတအ်ဂှ် ချူကၠုင်လဝ် ဗွဲမဂၠိုင်ရ။[၂]