မာတိကာသို့ ခုန်သွားရန်

စက္က

နူ ဝဳကဳပဳဒဳယာ
စက္က
Second
နာဍဳတဲ မလွိင်ဒၟံင် ဇၟာပ်ပ် စက္က။
တင်ဂၞင် ယူနေတ်
သၞောတ်ယူနေတ် သၞောတ်ဂၠးကဝ် မဆေင်ကဵု ယူနေတ်
SI base unit
ယူနေတ် မဆေင်ကု အခိင်
သင်္ကေတ s 

စက္က (အၚ်္ဂလိက်: Second) ဂှ် ဒှ်သဇိုင်ယူနေတ် (မၜတ်ကၞာတ်) မဆေင် ကုအခိင် ပ္ဍဲကဵု သၞောတ်ယူနေတ်ဂၠးကဝ် (SI)ရ။ မွဲစက္ကဂှ် နွံ ၆၀ မိနေတ် ဟွံသေင်မ္ဂး မွဲနာဍဳဂှ် နွံ ၃၆၀၀ စက္က။ စက္ကဂှ် ကၠုင်နူ အရေဝ်လေတ္တေန် "secunda"။

စတမ်နူ သၞာံ ၁၉၆၇ တုဲ ပံက်လဝ် ပွံက် လလအ်အခိင် မွဲစက္ကဂှ် နွံ အခိင်လွိင်ဓါတ်ဓရေတ်လလဳ (Electromagnetic radiation) ၉ ၁၉၂ ၆၃၁ ၇၇၀ အလန် မပလံင် ဗစိုပ်ရေင်သကအ် အကြာ လဒက်ပတန်ဟာဲပါဝှိန် (Hyperfine structure) ၜါရ။ ကိုပ်ကၠာဟွံစိုပ်သၞာံ ၁၉၅၆ ဂှ် မွဲစက္ကဂှ် ပံက်လဝ် ပွံက် နွံ 1/86.400 (24 × 60 × 60 = 86.400)။ ကိုပ်ကၠာ ပွံက်အဓိပ္ပါယ် စက္က ပ္ဍဲအခိင်လၟုဟ် ဟွံဂွံပဒတန်ဏီဂှ် စက္က ဂှ် ပံက်လဝ်ပွံက် မဒုင်သဇိုင် ကုဒကုတ် သၞာံ tropical year ရ။[]

စက္ကဂှ် ပ္ဍဲကဵု မရိုဟ်လၟိဟ် ယူနေတ်တၞဟ်တအ်လေဝ် စကာဒၟံင်ကီုရ။ ဥပမာ မဳတာ နကဵုစက္က သွဟ်ဒမြဟ်၊ မဳတာ ပ္ဍဲမွဲစက္က   သွက် အသိင်၊ တုဲပၠန် ပ္ဍဲမွဲစက္က အလန်ဂလိုင်လဵု မကတဵုဒှ်တအ်ရ။

စက္ကဂှ် ဗွဲမဂၠိုင် ရိုဟ်စလၟိဟ် နာဍဳ ကေုာံ မိနေတ်တအ်ရ။ ဗီုမရိုဟ်လၟိဟ်ဂှ်မ္ဂး ဗွဲမဂၠိုင် ရိုဟ်နကဵုနဲ ဂၞန်ဒကုတ် နကဵု စှ်ဒကုတ် ဟွံသေင်မ္ဂး ကၠံဒကုတ်တအ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုသိပ္ပံမ္ဂး ရိုဟ်လၟိဟ် စက္က နကဵု မဳလဳစက္က milliseconds (လ္ၚီဒကုတ်)၊ မဳခရဝ်စက္က microseconds (မဳလဳယာန်ဒကုတ်)၊ နနဝ်စက္က nanoseconds (ဗဳလဳယာန်ဒကုတ်) လဆောဝ်မ္ဂး လလအ်မပြဟ်နူ မွဲစက္ကဏီရ။ နကဵုလၟေင်တ္ၚဲမ္ဂး မွဲစက္ကဂှ် နွံ ၁-ဂဳဂါဟေရ်တ် (1-gigahertz microprocessor) မဒှ် မွဲဗဂေတ် ၁ နနဝ်စက္က။ ပရဟ်ကေန်မရာ မတက်ကေတ်ဗီုဂှ် ဗွဲမဂၠိုင် နွံမွဲစက္က၊ လ္ၚဵုမ္ဂး နွံ 1⁄30 စက္က ဟွံသေင်မ္ဂး နွံ 1⁄1000 စက္ကရ။

ကိရိယာ မရိုဟ်လၟိဟ်အခိင် မရိုဟ်လၟိဟ်စက္က ဍာံအိုတ်ဂှ် ဒှ်နာဍဳလဝိင် (pendulum clock) မခၞံဗဒှ်လဝ် နူကဵု ၁၇ ဗွဝ်ကၠံတေအ်ရ။ စနူ သၞာံ ၁၉၅၀တအ်တုဲ နာဍဳအာတဝ်မေတ် (atomic clock) ကတဵုဒှ်ကၠုင်တုဲ နာဍဳအာတဝ်မေတ်ဂှ် ဟိုတ်နူ ရိုဟ်လၟိဟ် ကေုာံ မဂိုင်ဒေပ်အခိင် ခိုဟ်နူကဵု ဂၠးတိမဂေတ်ဏီတုဲ နဒဒှ် ဒကေဝ်ဍာ်ဒတန်ဂှ် တ္ၚဲဏအ် စၟတ်သမ္တီလဝ်ရ။

SI prefix ဂှ် ညးစကာစ ပ္ဍဲကာလ မရိုဟ်လၟိဟ် လလအ်အခိင် မအောန်နူ မွဲစက္ကရ။ []

SI multiples for second (s)
Submultiples Multiples
Value SI symbol Name Value SI symbol Name Human-readable
10−1 s ds decisecond 101 s das decasecond 10 seconds
10−2 s cs centisecond 102 s hs hectosecond 1 minute 40 seconds
10−3 s ms millisecond 103 s ks kilosecond 16 minutes 40 seconds
10−6 s µs microsecond 106 s Ms megasecond 11.6 days
10−9 s ns nanosecond 109 s Gs gigasecond 31.7 years
10−12 s ps picosecond 1012 s Ts terasecond 31,700 years
10−15 s fs femtosecond 1015 s Ps petasecond 31.7 million years
10−18 s as attosecond 1018 s Es exasecond 31.7 billion years
10−21 s zs zeptosecond 1021 s Zs zettasecond 31.7 trillion years
10−24 s ys yoctosecond 1024 s Ys yottasecond 31.7 quadrillion years
Common prefixes are in bold
  1. Niels Bohr Institutet, Hvad er tid? Arkiveret version fra nov. 2012.
  2. International Astronomical Union. Recommendations Concerning Units. Archived from the original on February 16, 2007။ Retrieved on February 18, 2007။ Reprinted from the "IAU Style Manual" by G.A. Wilkinson, Comm. 5, in IAU Transactions XXB (1987).
ကလေၚ်သီကေတ်လဝ် နူ "https://mnw.wikipedia.org/w/index.php?title=စက္က&oldid=24487"