ဍာံရောင်၊ နာဲ
| ညးမဂိုတ်ဂစာန် သွက်သၠးပွးမန် နာဲဍာံရောင် (နာဲၜင်က္ဍဳ) | |
|---|---|
 ဗီုရုပ် နာဲဍာံရောင် နူသၞာံ ၂၀၁၉ ဂိတုဂျောန် | |
| သၠးဂၠံဂဝ် |
အံက်တဝ်ဗါ ၂၊ ၁၉၂၇ ကွာန်ၜင်ဍဳ |
| ဂကူ |
 Monမန် |
| ကောန်ဍုင် |
 Thailandကောန်ဍုင်သေံ |
| ဗော် |
|
| အိန်ထံင် | မိညိင် (မိမလိ) |
| ကောန်ဇာတ် |
|
| အံက် |
|
| လာပ် |
|
နာဲဍာံရောင် (ညးဂမၠိုင် မကော်တဴ နာဲၜင်ဍဳ) (ၜံင် ၁၉၂၇ အံက်တဝ်ပါ ၂ ပ္ဍဲ ကွာန်ၜင်က္ဍဳ၊ ရးမရာဇ်သေံ) ဝွံ ဒှ် ဂကူမန် ဍုင်သေံ၊ ညးမတဝ်စၞေဟ်ကၠုင် သွက်ဍုင်မန်ဗၠးၜး၊ ညးမရေင်တၠုင်ကၠုင် ကမၠောန် သွက်ဂကူမန်သွာင်နာနာရ။
ပထမအဝဲ[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
နာဲဍာံရောင်ဝွံ က္တဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲ ကွာန်မန်ၜင်က္ဍဳ၊ ရးမရာဇ်သေံ ပ္ဍဲ ၂ အံက်တဝ်ပါ ၁၉၂၇ (သာသနာ ၂၄၇၀ ဂိတုဝှ် ၇ မၟံက်) မဒှ် ကောန် နာဲထာမ်၊ မိသာရဖဳ။[၁] ပၞောဝ် ကုကောန် ၅ တၠဂှ် နာဲဍာံရောင် ဒှ် ကောန် မရနုက် ကု၂။[၂] အတိုင် နာဲဍာံရောင် မလဴထ္ၜးမ္ဂး ကွာန်ၜင်က္ဍဳဂှ် ဒှ် ကွာန်ဒဴဍောတ်၊ မၞိဟ်တအ်ဂှ် ချပ်ဒၟံင် သွက်ဂွံ က္လေင်စဴ ဍုင်မန်ဟံသာဝတဳတုဲ သ္ၚိခိုဟ်ဟ်လေဝ် ဟွံသြိုင်အိုတ်ရ။[၁] အခိင် နာဲဍာံရောင် မကလိဂွံ အာယုက် ၁၂-၁၃ သၞာံ မံင် ဘာလကျာ်။ ညးမနွံပိုန်ဘာ (ကျာ်ဇၞော်) ဖြအဓိကာန်သိန် (พระอธิการสิน) ဂှ် ဒှ် အနာဲကျာ် နာဲဍာံရောင် တအ်ရ။[၁][၂] နူ ဘာဂှ် နာဲဍာံရောင် ဂွံလေပ်ကၠုင် လိက်မန်၊ တုဲပၠန် စိုတ်ဓါတ် ဆာန်ဂကူမန်လေဝ် ထတ်မြဟ်ကၠုင် နူ ဘာလကျာ်ဂှ်ရ။ ပ္ဍဲအခိင် အေင်္ဂလိက် အုပ်ဓုပ်လဝ် ဍုင်မန်ဂှ် အနော်၊ အနာဲ နာဲဍာံရောင်တအ် အာဝေင်ဒၟံင် ဍုင်မန်၊ သွက်ဂွံလ္ၚတ် တိဍာ်မန်ဇကုတြေံ၊ သွက်ဂွံ အာလ္ၚောဝ်ကျာ် ဒှ်တမ်ရ။ နာဲဍာံရောင် အာယုက်စိုပ် နူ ဘဝကွးဘာ ဒှ် ထပိုယ်၊ ခမဳရ။[၁][၂]
ဘဝကောန်သ္ဂံင် မတဝ်စၞေဟ် သွက် ဍုင်မန် ဂွံဗၠးၜး[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
အခိင်သၟိင်အေင်္ဂလိက် မအုပ်ဓုပ်လဝ် ဍုင်မန်ဗၟာဂှ် အာကၠုင်လောဲဒၟံင်တုဲ လကျာ်ဇၞော် ဘာမန်ဍုင်သေံတအ်ဂှ် ၜါပိသၞာံ မွဲဝါ ညးတအ် အာဗဵုလ္ၚောဝ် ကျာ်စေတဳဓါတ်သော်လ္ဂုင် လၟိုန်လၟိုန်ရ။ ညး မနွံပိုန် ဘာၜင်က္ဍဳ အနာဲ နာဲဍာံရောင် မဟိမုဖြအဓိကာန်သိန်ဂှ် ဗဵုလ္ၚောဝ်ကျာ်ဍုင်မန် ကောံ ကုလ္ၚတ်ဍုင်ကွာန်မန် ဂွံ ၇ ဝါရ။[၂]
သၞာံ ၁၉၅၀ ဂှ် ကျာ်ဇၞော်ဘာၜင်က္ဍဳ ဖြအဓိကာန်သိန် အာဗဵုလ္ၚောဝ် ကျာ်လ္ဂုင်ပၠန်၊[၂] အခိင်ကာလ မကလေင်စဴဂှ် ဗၟာ ကု မန် ဒှ် ပၞာန်ရေင်သကအ်တုဲ အနာဲကျာ်ဂှ် အာပရအ် ဓဇမ်/ပထမံ ကုကောန်ပၞာန်မန်တအ်၊ အနာဲကျာ် ဒးဒုင်ရပ် ကုဗၟာတုဲ ကောန်ပၞာန်ဗၟာ ၜုင်တက် စဵုကဵု ကျာ်ဇၞော် လမျီု ဒးအိုတ် စဴအာသွဝ်ရ။ အတိုင်ဇုက်ကၞေင် မဒှ် ဇုက်ဇၞိက်ဂှ် ဗၟာတအ် အာတိုပ်ထောအ်လဝ် ဇွကျာ်ဇၞော်ဂှ် ပ္ဍဲ အကြာ ကွာန်ကြုက်ပိ ကု ကွာန်ဝါဂၠံင်ရ။[၂][၁] ကောန်ကွာန်ၜင်က္ဍဳတအ် မိင်ပရိုင် ဒဒှ်ရ ကျာ်ဇၞော်ညးတအ် ဒးဒုင်ဂစိုတ် ကုဗၟာတုဲ ဇွဂှ် အာတိုပ်လဝ် မ္ၚးကွာန်တုဲ ညးတအ် ဂၠောဲတိတ်အာ ကွာန်ကြုက်ပိရ။ ကရောမ်ဂှ် နာဲဍာံရောင် ကလိဂွံ အာယုက် ၂၃ ဒှ်ဒၟံင်ခမဳတုဲ ဗက်အာ ကရောမ် ဒါယကာတအ်ကီုရ။ ကောန်ကွာန်ၜင်က္ဍဳ ကောံ ကုကောန်မန်ညးဒေသတအ်ဂှ် အာဂွးပ္တိတ် ဇွကျာ်ဇၞော်တုဲ ကၠောန်ပ္တုဲကေင်ကာစံင်ဇွဂြဇုတ် အတိုင်အခိုက်မန်တုဲ ဇုတ်ကျာ်ဇၞော် မသှ်ေဒၟံင်တအ်ဂှ် ကေတ်ဖျဴနင် ကွာန်ၜင်က္ဍဳရ။ အဃော မစံင်ဇွသင်ဂှ်လေဝ် ကောန်ပၞာန်ဗၟာတအ် လုပ်ကၠုင်တုဲ ဒှ်ပန် ညးသကအ် ကုကောန်ပၞာန်မန်ဏအ်ဏီရ။[၂]
နာဲဍာံရောင် စိုပ် ဍုင်မန်တုဲ ဂွံဆဵု ဂွံတီကေတ် ပရူဒဒှ် ဂကူဗၟာ ဍဵုဍိုက်ဒၟံင် ဂကူမန်ဇကု ဗွဲမလောန်တုဲ ဒုင်ဟွံမာန်။ ရံင်အာ လပါ် ဒပ်ပၞာန်မန်ဇကုလေဝ် ဒြဟတ် ဟွံဍိုက်ပေင် လွဟ်သွက်ဂွံပန် က္ၜင်ဍေဟ်လေဝ် ဟွံမဲ၊ လွဟ် သွက်ဂွံပန် ကာခြပ်ဍေဟ်လေဝ် ဟွံမဲ။ ကလေင်စဴစိုပ် ကွာန်က္ၜင်ဍဳ နာဲဍာံရောင် ရာံတိတ် နူဘဝခမဳ (ဂွံခမဳ ပိဝှ်)ရ။ နာဲဍာံရောင် ဗက်ဂၠာဲရာန် လွဟ် ကောံ ကုမကမ် ပန်က္ၜင်ပသဲ ဂွံ ၜါဇကိုဟ်တုဲ နာဲဍာံရောင် တိတ်အာ ဍုင်မန် လုပ်ယိုက်ဂၠေင် တာလျိုင်ပၞာန်မန် ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန် ပ္ဍဲ ဒပ်ဗြဝတဳရ။ တာလျိုင် အဓိက နာဲဍာံရောင်ဂှ် သွက်ဂွံ ဆက်ဆောံ ကုဍုင်သေံ နဒဒှ် မၞိဟ်ကမၠာဲဘာသာ ပ္ဍဲ ကိစ္စနာနာ မပ္တံ ကုကိစ္စ မရာန်လွဟ် မကမ်တအ် ဒှ်တမ်ရ။ အခိင်ဂှ် ဒပ်မန် ကု ဒပ်ကရေင် ဒက်လဝ် မဟာမိတ်တုဲ သွက်ဒပ်ကရေင်လေဝ် နာဲဍာံရောင် ရီုကဵုကီုရ။[၁]
အခိင်ဗၟာ ကၠုင်ဗတိုက် ဒပ်ဗြဝတဳဂှ် အလဵုဇကု သၟိင်သေံ ဝန်ဇၞော်ကာဍုင်သအာင် မသမ္ဘာညး ဒှ် မန်ဂှ် ထံက်ပင် လွဟ် ကုဒပ်မန်ကီုရ။ ဂွံဂွံ အဆက် ကုညးဂှ် နာဲသုချေတ် (နာဲညာဏရံသဳ) အာတ်မိက်တုဲ ဂွံ အရီုအဗင် လွဟ် နူဝန်ဇၞော် ကာဍုင်သအာင်သေံရ။ လွဟ် နူသေံဂှ် ဖျေဟ် ကုက္ၜင်ကျာ ပ္ဍဲ မာဲသတ်တုဲ ပၠုပ် ဂၠံင်ဖာလူ၊ မာကန်ကေန် ရ။ သွက်ဂွံ ဒုင်ဗတိုက် ကုဗၟာဂှ် မန် ကု ကရေင် ပါ်ဖျေဟ်လဝ် တာလျိုင်ရေင်သကအ်။ ဒၞာဲ ဒပ်ကရေင် မမင်ဒၟံင်ဂှ် ဗၟာလုပ်ကၠုင်ဂွံအာတုဲ ဒပ်ဗြဝတဳဂှ် ဒးဒုင် သီဏာ ကုဗၟာရ။ အတိုင် နာဲဍာံရောင် မလဴထ္ၜးမ္ဂး ဟိုတ်နူ မန်တအ် ပတှ်ေ ကရေင်တုဲ ဒပ်ဗြဝတဳ ဒးစှ်ေအာရ။ လညာတ်ညးမ္ဂး ဒပ်ဗြဝတဳဂှ် ဟိုတ် ဒှ် ဒပ်ဗဟဵု ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန်တုဲ ကရေင် ဟွံစွံဇြိုဟ်နက်ရ။
ဒပ်မန်ဗြဝတဳ ဒကးလီုအာတုဲ နာဲဍာံရောင် ကရောမ် ဒပ်မန်ဂှ် ပြံင်အာမံင် ဒေသဒဵုထောင် ပ္ဍဲ ကွာန်ဝေသလဳ ရ။ ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် ဗိုလ်မုတ်ဆိပ်၊ ဗိုလ်ကောန်ပါ၊ ဗိုလ်ရာဇတအ် ပံင်ကောံတုဲ မံင် ပ္ဍဲ ကအ်ဒုန်မြင်။ အခိင် မနွံ ပ္ဍဲ ဒေသဒဵုထောင်ဂှ် နာဲဍာံရောင် ဗက်စ လက်ကြဴ ကရောမ် အစာင္ၚိုဲသိင် ဂၠိုင်ရ။ ပ္ဍဲ ဒပ်ပၞာန် ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန်ဂှ် နာဲဍာံရောင် ဂွံဒှ် လျိုင် သကိုပ်ဒပ်စရေက် (တပ်ခွဲမှူး)တုဲ ချဳဓရာင် ဗွဲတၟေင် ပ္ဍဲဒေသလှာဒကှ် အကြာ ၜဳၜါရ။[၁] အခိင် မယိုက်ဂၠေင်ဒၟံင် တာလျိုင် မနွံဒၟံင် ဇရေင် ကွာန်ယေဗူ (ဗဒါဲ ကွာန်ဆုကၠ) ဂှ် ဒှ် ယဲဇွဟ်၊ ဇြာဲဖျိုဟ်ဒၟံင်[၂] ဒြဟတ်ပိုတ် အိုတ်ဇိုင်အိုတ်တဲတုဲ စိုပ်အာ သ္ၚိဒုန်ဍောတ်ဍောတ်မွဲရ။ ရဲသ္ၚိဂှ် လွဳလွတ်မင်မဲတုဲ ဂွံထတ်ယိုတ်တိုန်။ ယဝ်ရ ဟွံကလိဂွံ ပရေင်လွဳလွတ် နူရဲသ္ၚိဂှ်မ္ဂး ဂျိုင်လမျီု ဟွံမာန်ရ ရဴသာ်ဝွံ နာဲဍာံရောင် စှ်ေစိုတ်ရ။ ဟိန်မဂွံ ဒုင်လွဳဒၟံင်ယဲဂှ် နာဲဍာံရောင် ကု ကောန်ဝုတ်သ္ၚိဂှ် မိညိင် ဒှ်အာ မေတ္တာ ရေင်သကအ်၊ ညး မဒှ်မိမၜါ ရဲသ္ၚိဂှ်လေဝ် စိုတ်တုပ်တုဲ နာဲဍာံရောင် ကု မိညိင် ဂှ် ဒက် ဘဝသ္ၚိကၟိန်ရ။[၁] နာဲဍာံရောင် ကု မိညိင် (မိမလိ) ကလိဂွံ ကောန်ဇာတ် သီုဖအိုတ် ၉ တၠရ။ ဗွဲကြဴညိ နာဲဍာံရောင်၊ မိညိင် တအ် ပြံင်စိုပ်ကၠုင် ဇရေင် ကျာ်ပိ။ အခိင်ဂှ် ပ္ဍဲ ကျာ်ပိဂှ် သ္ၚိတၞဟ် ဟွံမဲဏီ နာဲဍာံရောင် ဒှ် မၞိဟ်မသြိုင်သ္ၚိကၠာအိုတ် ပ္ဍဲကျာ်ပိဂှ်ရ။ ညးတအ် ကၠောန် ကမၠောန်ဗၞိက် မသွံရာန် မပ္တံ လ္ၚဴ၊ ရိုဟ်ဗ္စံက်ဗြဴ မအဳ တအ်ရ။[၂] ဗွဲကြဴ ကမၠောန်သဗ္ဗနိက် အကြာ ရးနိဂီုသေံ ကု ရးနိဂီုဗၟာ ဇၞော်မောဝ်တိုန်တုဲ ဒှ်ကၠုင် ညးတၠဒြပ်ရတ်မွဲကီုရ။[၁]
ပ္ဍဲ အခိင်ဂှ် မန်ဍုင်သေံ ကၠုင်ယိုက်ဂၠေင်ဒၟံင် တာလျိုင်ပၞာန် ပ္ဍဲဒပ်မန် နွံတၟာဂလိုင်ရ။ ညးတာလျိုင်ဇၞော်ဇၞော်မ္ဂး သၟိင်ဗိုလ်ဒပ်ဍာ် နာဲဆာန်ဍုင် (นาวาเอก อานนท์ ปุณฑริกาภา)၊ သကိုပ်ဗိုလ်ဒပ်ဍာ် နာဲမဏာတ် စာရုဖါ (นาวาตรี มนัส จารุภา)၊ သကိုပ်ဗိုလ်ဒပ်တိုက် အစာယျာပ်(พันตรี หยวน) ဒှ်အစာဗ္တောန်ကွတ်ပၞာန်ရ။[၂] နာဲဍာံရောင် ဟီု "ပ္ဍဲကောံဓရီု ကွာန်ဝါဂမိတ်ဂှ် ဥက္ကဋ္ဌ နာဲအံင်ထောန် ဟီု မန်ဍုင်သေံ ကဵု ကြုက်တအ်ဂှ် ယဝ်ရ ပိုယ် ကဵု အခေါင် ကုဍေဟ်ဂၠိုင်ဂၠိုင်တှ်ေ ဍေဟ်တအ်ဂှ် ပညာနွံဒၟံင် နူလတူပိုယ်ဏီတုဲ ဍေဟ်ဍိုက်အဝဵု လတူပိုယ်ရောင်။" အရေဝ်ဏအ်ဂှ် ပကဵု ညံင် ကောန်ပၞာန်မန် မကၠုင် နူဍုင်သေံတအ် စိုတ်ဂွံ လီုအာတၟာဂလိုင်ရ။[၁]
သၞာံ ၁၉၅၈ ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန် ဖျေဟ်လွဟ်၊ လုပ်အာ ဍုင်တုဲ နာဲဍာံရောင်၊ နာဲကျဝ်အိင် (သကိုပ်ဗိုလ်ကျဝ်အိင်)၊ နာဲလွဳမန် (နာဲဒေန်)၊ နာဲဍောတ် အာဂတ ပၠတရဴတုဲ ဒက်ပ္တန်လဝ် ဒပ်ကလေင်စဴဍုင်မန် (ပြည်တော်ပြန်)ရ။ ဗဒိုပ် ဒပ်ဏအ်ဂှ် နွံဒၟံင် ပ္ဍဲဒၞာဲ တမ်ဒပ်(၃) ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ခေတ်လၟုဟ်ရ။ ကာလ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ မံက်တိုန်ကၠုင်ဂှ် ဒပ်ကလေင်စဴဍုင်မန်ဏအ် လုပ်ဗပေင်စုတ် ဒြဟတ် ပ္ဍဲ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ သီုမၞိဟ် သီုလွဟ်နာနာဖအိုတ်ရ။[၂]
ပရေင်ဂကူမန်နာနာ[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
နာဲဍာံရောင်ဝွံ ပါဲနူ ပ္ဍဲဒပ်တဝ်စၞေဟ် နကုလွဟ်တုဲ ပ္ဍဲ ဂကောံမန်ဍုင်သေံ မပ္တံ ဂကောံဗော်သွးသေံမည် (สมาคมไทยรามัญ)၊ ဂကောံသၟတ်ဝုတ်ဗၠာဲမန် ဍုင်ၜင်ကံက် (ชมรมเยาวชนมอญกรุงเทพ) တအ်ဂှ် ချဳဓရာင် ပါကၠုင် နူစ မဒက်ပတန် ဂကောံတအ်ရ။[၂]
သၞာံ ၁၉၉၅ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဒေါအ်ပွန်ပွောဟ် ကုအလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာတုဲ မန်ဍုင်မန် မန်ဍုင်သေံ ပံင်ကောံတုဲ ဒက်ပ္တန်ပ္တိုန် ဂကောံညဳသၟဟ်ဂကူမန် (Mon Unity League - MUL) ဂှ်လေဝ် နာဲဍာံရောင် ဂွံပါလုပ်လဝ် နူမစ ဒက်ပ္တန်တေအ်တုဲ အကြာဗုဒ္ဓသက္ကရာဇ် ၂၅၄၃ - ၂၅၄၈ ဂှ် ယိုက်ဂၠေင်လဝ် နဒဒှ် ဥက္ကဋ္ဌ ဂကောံညဳသၟဟ်မန် ကီုရ။[၂]
လာပ်[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
သၞာံ ၂၀၁၄ ဂိတုသေပ်တေမ္ဗာ ၇ (သက္ကရာဇ် ၁၃၇၆ ဘတ် ၁၄ မၟံက်) တ္ၚဲအဒိုတ် ဂှ် နူ ဂကောံမန်ပံင်ကောံဍုင်သေံ ပ္တိုန်ဂုဏ်စရာဲ နဒဒှ် ညးပ္တုဲဖဵုသွက်ဂကူမန် ပ္ဍဲ တ္ၚဲကုသိုလ်ကဵုဒါန် သွက်ကျာ်ဇၞော်အစာတၠဝိဇျာန် (ကျာ်ဇၞော်ဘာဝါတ်ပြောက်) ရ။[၃]
သၞာံ ၂၀၂၂ ဂိတုအဝ်ဂေတ် ၁၂ ဂှ် နူ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ပ္တိုန်ဂုဏ်စရာဲ လာပ်ပူဂိုလ်မဆာန်ဂကူ ပ္ဍဲ သဘင်ကၞာဇိုန်ဏှင်ပအပ်ပြာပ်လာပ် တဆိပ်ကြာဇဲပၠန်ဂတး မကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲဗဒိုပ်လုပ်ဍုင်ရ။ ဟိုတ်နူ နာဲဍာံရောင် တိုန်စိုပ် ဟွံမာန်တုဲ စၞးညးဂှ် ကေင်ကာဗဟဵု နာဲဨမန် ဒုင်တဲ နဒဒှ် စၞးရ။[၄]
နိဿဲ[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]
- ↑ ၁.၀၀ ၁.၀၁ ၁.၀၂ ၁.၀၃ ၁.၀၄ ၁.၀၅ ၁.၀၆ ၁.၀၇ ၁.၀၈ ၁.၀၉ ၜင်က္ဍဳ, နာဲဍာံရောင် (June 26, 2019). "နာဲဗဳထဝ် မန်ဇြာ သၟာန်လဝ် နာဲဍာံရောင် ပရူဝင်ဘဝညး" (Interview). Interviewed by နာဲဗဳထဝ် မန်ဇြာ.
- ↑ ၂.၀၀ ၂.၀၁ ၂.၀၂ ၂.၀၃ ၂.၀၄ ၂.၀၅ ၂.၀၆ ၂.၀၇ ၂.၀၈ ၂.၀၉ ၂.၁၀ ၂.၁၁ ၂.၁၂ Sripanngern, Sunthorn. အတ္ထုပ္ပတ္တိ နာဲၜင်က္ဍဳ (ဝါ) နာဲဍာံရောင် ဗွဲခမၞန်။
- ↑ "ဂကောံမန်ပံၚ်ကောံဍုၚ်သေံ ပတိုန်စရာဲကဵု ညးမကၠောန်လဝ်ပရေၚ်ဂကူ"၊ Mon News Agency၊ September 9, 2014။
- ↑ " သဘင်ကၞာဇိုန်ဏှင် ပအပ်ပြာပ်လာပ် တဆိပ်ကြာဇဲပၠန်ဂတး.