အ္စာတၠပၠောပ်လမျီုပရိယတ်ကိုပ်ကၠာဂှ်

လိက်ပရေၚ်ဝွံ ဒှ်လိက်ပရေၚ် ဗီုပရိယတ္တိမန် ကလေၚ်လမျီုလုပ်ကၠုၚ်မဒှ်တုဲ ကံက်နုက်နူလိက်ပရေၚ် ရာမညဘိက္ခု(ဓမ္မာစရိယ)

နူအခိၚ်ဍုၚ်လီုလာ်တုဲ ဒဵုကဵုသက္ကရာဇ်ဍုၚ်(၁၂၀၀) လ္ၚီၜါကၠံပြၚ်ဂှ် ဗွဲပွဳဗွိုၚ်သက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၂၀၀) ပြၚ်ဂှ်လ္ပာ်တေံ၊ အ္စာတၠသၠပတ် ပကတ်ပကၚ်ပတိုန်ဖျေံကၠုၚ်လိက်ပတ်ပြာကတ်ကၠုၚ်စဵုကဵုစိုပ်သက္ကရာဇ်(၁၂၀၀) ပြၚ်ဂှ် ဟွံကေၚ်ဆဵုဝၚ် တၚ်စၟတ်မွဲလှေ်၊ တုဲပၠန်ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠ မကလိလောန်အာ အာယုဂ်ကၠံပြၚ်ၚ်တံဂှ်လေဝ် ကေၚ်ဟီုလဝ်လမိၚ်ဗဟုသုတ ဟွံကေၚ်မိၚ်မွဲလှေ်မဒှ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ လၟေၚ်ပဝေဏဳ ကတ်ဗ္တောန်ပရိယတ်ပိဋကတ်ဂှ် အဆက်မိက်ဂွံသ္ကုတ်အာညိ ပိုဲသ္ဒးတၟော်ကေတ်မာန်ရ။ ဗီုမဂွံမိၚ်ဂှ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာသၠပတ် လေပ်ပရိယတ် ပိဋကတ်တံဂှ် လ္ၚဵုဂြိပ်ဒဴလုပ်အာဍုၚ်သေံဒျူဒျာအိုတ် သာ်ဝွံလေဝ်သ္ဂောံမိၚ်အိုတ်ရ။ သှေ်ဇးဒၟံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်မန်ဏံဗၞတ်ညိညတံဂှ်လေဝ် ရံၚ်ကဵုကာလဒေသတုဲ အိုတ်အာအခိၚ် ပ္ဍဲကလောန်ဂြိပ်ဒဴဂှ်ဟာ သာ်ဝွံလေဝ် သ္ဒးတၟော်ကေတ်ကီုရ။

ဗီုဏံလေဝ် ဒှ်မာန်ကီု

ပ္ဍဲဍုၚ်သံဒျူဒျာတေံဂှ် နူတၞံမူလတေံ ဂကူမန် မၞုံဒၟံၚ်တုဲမံၚ်ရရောၚ်၊ နူကၠာမန်ဍုၚ်ဏံ ဟွံစိုပ်ဏီဂှ် မၞုံဒၟံၚ်တုဲရ။ ဂကူမန်တံဂှ် ထေရ်ဝါဒသာသနာ ယေန်သၞာၚ်အဆက်သုဝဏ္ဏဘုံသဓီုမၞုံဒၟံၚ်တုဲရ။ ပရိယတ်သာသနာလေဝ်မၞုံဒၟံၚ်တုဲရ။ ယေန်သၞာၚ်ထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာသေံဒျူဒျာဂှ် ဆက်နူဂကူမန်ရောၚ် သာ်ဝွံအ္စာဝၚ်တံ ပတိုန်လဝ်တၚ်စၟတ်ရ။ ထေရဝါဒသာသနာဍုၚ်မန်ကဵု ထေရဝါဒသာသနာ ဍုၚ်သေံဒျူဒျာဗီုဆက်စပ်ဒၟံၚ်လၟုဟ်ဝွံလေဝ်ဒှ်မာန်မံၚ် သာ်ဝွံလေဝ်ပိုဲသ္ဒးတၟော်ကေတ်ဂွံကီု၊ ဗီုသာ်လဵုသ္ဂောံတီကေတ်ရော။ နူသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၂၀၀) ပြၚ်လ္ပာ်လ္တူတေံဂှ် အဆက်ပရိယတ်သာသနာ မန်မိက်ဂွံလဟုတ်အာ၊ (ပိုတ်သ္ကုတ်အိုတ်အးအာဟီုသာ်ဂှ် ဟွံသေၚ်) ဂၠာဲအဆက်ဟွံဆဵု နူသက္ကရာဇ်ဍုၚ်(၁၂၀၀) ပြၚ်ကၠုၚ်လ္ပာ်ဏံ စဵုကဵုစိုပ်သက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၂၁၄) ပ္ဍဲအကြာဏံပရိယတ်သာသာနမန် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ရ။ ဗွဲကိုပ်ကၠာ က္တဵုဒှ်ကၠာအိုတ်ဂှ် ပ္ဍဲကွာန်ထဝ်ပၠၚ် သ္ဂောံတီကေတ်ရ။ ဟိုတ်နူဂၠာဲအဆက်(၁၂၀၀) ပြၚ်လ္ပာ်တေံဟွံဂွံတုဲ ပ္ဍဲအခိၚ်သက္ကရာဇ် အတိုၚ်မစၞောန်ထ္ၜးလဝ် ဗွဲလ္တူဂှ် ပိုဲသ္ဒးပတိုန်တၚ်စၟတ်ရ။

လမျီုပရိယတ် အ္စာတၠပၠောပ်ကဵု ကိုပ်ကၠာဂှ်

ကျာ်ဇၞော်အ္စာဖျေံလိက် ပ္ဍဲကွာန်ထဝ်ပၠၚ်ဂှ် ခမဳဂကူမန် တိတ်ကၠုၚ်နူဍုၚ်သေံဒျူဒျာတုဲ ကၠုၚ်ဖျေံလိက် ပ္ဍဲကွာန်ထဝ်ပၠၚ်ဂှ်ရ။ ကျာ်ဇၞော်အ္စာဂှ် ဂကူသေံဟွံသေၚ် ဒှ်ဂကူမန်ဇေတ်တ်ရ။ ကျာ်ဇၞော်အ္စာဂှ် ဒှ်အဆက်ကျာ်ဇၞာ်အ္စာတၠ ဍုၚ်မန်ဂြိပ်ဒဴ လုပ်အာဍုၚ်သေံဒျူဒျာတေံသာ်ဝွံလေဝ်သ္ဂးရ။ ဍာံမံၚ် ခမဳလကျာ်မန် ဃောအခိၚ်တေံဂြိပ်ဒဴလုပ်အာ ဍုၚ်သေံဒျူဒျာဗွဲမဂၠိုၚ် ဗွဲကြဴဝွံခမဳမန် နူဍုၚ်သေံတေံတိတ်ကၠုၚ် ဂဇံဘာသ္ပဒၟံၚ်နွံပိုန်ပ္ဍဲရးမန်ဝွံလေဝ်မၞုံတဴဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ ခမဳကောန်မန် ဍုၚ်သေံတံဂှ် ပိုယ်သ္ဂောံဆဵုဒၟံၚ်ဗၞတ်ၜါ ပိဇကုဏီ။ လၟုဟ်ခမဳကောန်မန် ဍုၚ်သေံပ္ဍဲရးမန်ဝွံ ဟၟဲကၠးကၠးရ။ ဗီုဒှ်ဂှ် ခမဳကောန်ဍုၚ်မန်ရောၚ် လုပ်နွံဒၟံၚ် ဇၞော်မောဝ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်သေံတေံညံၚ်ရဴကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠဝၚ်ကတံဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ရောၚ်။

အဆက်ကျာ်ဇၞော်အ္စာထဝ်ပၠၚ်

ကျာ်ဇၞော်အ္စာထဝ်ပၠၚ် ကောန်မန်ဍုၚ်သေံ ဃောအခါကာလ ညးဖျေံပတိုန်ပရိယတ် ပ္ဍဲကွာန်ထဝ်ပၠၚ်ဂှ် ခမဳကောန်ရးဍုၚ်မန် ကၠုၚ်ကတ်ဗ္တောန်တဴပရိယတ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ကောန်ကွး ပြာကတ်တိတ်အာလေဝ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ အဆက်ကွးကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠထဝ်ပၠၚ် ပြာကတ်တိတ်အာညံၚ်

• ကျာ်ဇၞော်အ္စာ သဳလဝန္တ(မာံယှိုဲၚိုဲ) (ညးမကလိဂွံတဆိပ်အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ)၊
• ကျာ်ဇၞော်အ္စာသၚ်္ဃပိုၚ်၊
• ကျာ်ဇၞော်အ္စာပညာဓမ္မ(ကျာ်ဇၞော်မိုရ်) သအာၚ်နူကျာ်ဇၞော်အ္စာတံဂှ်လေဝ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။

ဃောအခါကာလဂှ် လ္ပာ်ရးဂၠးသၟဝ်ရာမညဒေသဂှ် သၟိၚ်အၚ်္ဂလိက်တံပိုၚ်ပြဳလဝ်၊ လ္ပာ်ရးဗၟာလ္တူမာန်တဠေဝ် အၚ်ဝတေံဂှ် ဨကရာဇ်ဗၟာမၞုံတဴဏီ၊ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ်(၁၂၁၄) ဂှ် သၟိၚ်အၚ်္ဂလိက်တံ သၟိတ်ပတန်ကဵု ဂကောံဂိုဏ်မန်"ရာမညနိကာယ" ကိုပ်ကၠာအိုတ်အလန်ပထမရ။ ပ္ဍဲဂကောံဂိုဏ်" ရာမညနိကာယ" ဝွံကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠ ကွာန်သက္ကော ပွိုၚ်ဍုၚ်ၜါသွာၚ်တကအ်ခၟိုၚ် နဒဒှ်ဂဥုပ်ဂိုဏ်သၚ်ဂမၠိုၚ် ရုဲစှ်သၟိတ်ပတိုန်တုဲ ဂဥုပ်ဂိုဏ်ဒုတိယဂှ် ကျာ်ဇၞော်သၚ်္ဃပိုၚ် မဒှ်ရ။

အဆက်တိုက်ပရိယတ္တိကွာန်ကံနှာတ်

ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ကွာန်ထဝ်ပၠၚ်ဂှ် ဖျေံပတိုန်ဒၟံၚ် ပရိယတ် ပ္ဍဲကွာန်ထဝ်ပၠၚ်ဂှ် စနူသက္ကရာဇ်ဍုၚ်အခိၚ်လဵု၊ ဒေါံထောံဂှ် အခိၚ်လဵုဂှ် ဟွံကေၚ်ဆဵုတၚ်စၟတ် ဟွံကေၚ်မိၚ်မွဲလှေ် မချိၚ်ဆကေတ်ရ။ ရံၚ်ကဵုသၟိၚ်အၚ်္ဂလိက်တံသၟိတ်ပတိုန်ကဵုဂိုဏ်ရာမညနိကာယ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၂၁၄) ဂှ်တုဲ ပွဳဗွိုၚ်ဗ္ဒာဲဂအာဲသၞာံ သက္ကရာဇ်ဂှ်တန်ဒှ်မာန်ရ။ ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် စနူသက္ကရာဇ်ဍုၚ်(၁၂၂၀)လ္ပာ်လ္တူ သ္ဒးချိၚ်ဆထေၚ်ကေတ်ရ။ မူပသ္ဂောံတီရော ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ်(၁၂၄၀) ဂှ် ဒကာကျာ်သေဌဳဇၞော် နာဲအံက် ကွာန်ကအ်နှာတ် နိမန်ဖျဴနၚ်ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ပညာရမ္မ(ကျာ်ဇၞော်မိုရ်) နူဍုၚ်မာန်တဠေဝ် အၚ်ဝတေံကၠုၚ်ဖျေံလိက်ပ္ဍဲကွာန်ကံနှာတ်ဂှ်ရ။ ကျာ်ဇၞော်အ္စာဂှ် ကောန်မာန်ကံနှာတ်တံဂှ်ရ။ (နူအခိၚ်လဵုတိတ်အာနူကွာန်တုဲ ဗီုလဵုသ္ဂောံစိုပ်အာမာန်တဠေဝ်အၚ်ဝဂှ် ဟွံချူဗွဲတြးရ) ကာလဂှ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာသဳလဝန္တ(မာံယှိုဲၚိုဲ)ဂှ် ကတ်ဒၟံၚ်လိက် ပ္ဍဲကွာန်ထဝ်ပၠၚ်ဏီ သီုကျာ်ဇၞော်သဳလဝန္တဂှ် သီုကၚ်ကတ်လိက်ဂမၠိုၚ် သေဌဳကံနှာတ်တံ နိမန်ဏာကံနှာတ် သီုဖအိုတ်သ္ဂောံဆဵုကေတ်တၚ်စၟတ်သမ္တီရ။ ပရိယတ်ဘာသာမန် သ္ဂောံဆက်ကၠုၚ်ဒဵုကဵုလၟုဟ်ဂှ် ယဝ်ရဂၠိုက်ဂၠာဲတမ် တၞံမူလမ္ဂး စနူထဝ်ပၠၚ်၊ နူဂှ် စိုပ်ကံနှာတ် သ္ဒးပတမ်ရ။ နူကံနှာတ်ဂှ်ပၠန် ပြးဆာဲတိတ်အာ ဒေသထာန်ကွာန်မန်တံမၞုံဘာမန်မၞုံ ကွာန်မန်လ္ၚဵု ဘာလ္ၚဵုတအ်ဂှ်

• ကွဳဂြာၚ်
• ကွဳသၚ်လောန်
• ကွဳကဍတ်
• တကံခၟိၚ်
• ရးမုဟ်ဍုၚ်
• ရးဍုၚ်ရေဝ်
• ရးဍုၚ်ပံၚ်
• ရးသဓီုတံဂှ် ပြးဆာဲတိတ်အာ ဗီုဂွံဆဵုဒၟံၚ်လၟုဟ်ဝွံရ။

ဣဝွံလၟေၚ်ပရိယတ်ဘာသာမန် ဗီုလ္ၚုအာ ဗီုဆက်ဂဵုဟဟဵုကၠုၚ် စၟဳစၟတ်ဗျတ်ဖ္ဍိုဟ်ကၠေံတုဲ ပိုဲသ္ဂောံဆဵုကေတ်ဂှ် ပတိုန်ထ္ၜးကဵုဗွဲသာမညတုဲ ပရောပရာစပ်ကဵုဂိုဏ်ရာမညနိကာယဂှ် ဆက်ထ္ၜကဵုညိပၠန်။