ဆာဲယတ် ပိန်သုကာန်စဏ၊ နာဲ

ညးမထံက်ပင် သွက်ဗၠးၜးဂကူမန် နာဲဆာဲယတ် ပိန်သုကာန်စဏ (အစာယျာပ်)
ဗီုရုပ် အစာယျာပ် ပ္ဍဲသဘင်တ္ၚဲနာဲယှိုယ်ကျေန် ပေင် ၈၀ သၞာံ
သၠးဂၠံဂဝ်	နာဲဆာဲယတ်
စုတိ	မာတ် ၁၀၊ ၁၉၂၆(1926-03-10) (အာယုက် −၇၇) ဍုင်ကွင်ဇော တွဵုရးကွင်တုင် ကၟိန်ဍုင်ကြုက်
ဟိုတ်မစုတိ	ယဲပဿဴဍာတ်
ဒၞာဲမပၠောပ်ဂိုဟ်	သုသာန် ကွာန်ဝင်က
ဂကူ	ကြုက်မန်သေံ
ကောန်ဍုင်	Thailandကောန်ဍုင်သေံ
အိန်ထံင်	Khin Loong
ကောန်ဇာတ်	ညေအ်ညေအ် (ညဳညဳ)
အံက်	နာဲပြယုန် မိThiem Liem

နာဲဆာဲယတ် ပိန်သုကာန်စဏ (ယၟုမြဟ်တဴ အစာယျာပ်) (သေံ: อาจารย์ยัพ (นายไชยยศ ปิ่นสุกาญจนะ)) ဝွံ ဒှ်မန်(ဍုင်သေံ)ကြုက်တုဲ စိုတ်ဆာန် ဂကူမန်ဇၞော် လုပ်ကၠောန်လဝ် ပ္ဍဲကမၠောန်ပၠန်ဂတး သွက်ဗၠးၜးဂကူမန် နူခေတ် ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန် စဵုကဵု လအိတ်အာယုက်ရ။ ပ္ဍဲခေတ် ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန်ဂှ် နဒဒှ် ကောန်သ္ဂံင်ပၞာန်မန် လုပ်ကၠုင် ပေါဲဗတိုက်တုဲ ပ္ဍဲပေါဲဗတိုက် ဝါတမ်ဇိုင် (ဒဒန်ချေတ်) ဗဒါဲဇြပ်ဗုဂှ် ကေင်ဒးလွဟ်ကီုရ။ တုဲပၠန် အခိင်ကာလ မန်ဍုင်သေံတအ် ဒက်ပ္တန် ဗော်သွးသေံမန် ဂှ်လေဝ် ပါလုပ် နဒဒှ် ပ္ဍဲဂကောံမစဒက်ပတန်မွဲကီုရ။ ဗွဲကြဴ အခိင်ဗော်ဍုင်မန်တၟိဂှ်လေဝ် ဗိုင်ထံက်ပင် သွာင်ကွတ်ပၞာန် ကုဗော်ဍုင်မန်တၟိ၊ တုဲပၠန် အခိင် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ မဂစာန်ဒၟံင် သွက််ဂွံဒေါအ်ပန်ပှ်ောဂှ် ပ္ကောံဂွံ ညးမိက်ဂွံ ဆက်လုပ်ပေါဲဗတိုက်တအ်တုဲ ဂစာန်ဒက် ဒပ်ဟံသာကီုလေဝ် ဟိုတ်နူသၟိင်သေံ ဗက်ရပ်တုဲ ဒပ်ဂှ်ကမၠောန်ဟွံမံက်ဂတဝ်။ ဟိုတ်နူ သံယောဇိုန်ဇၞော် လတူဂကူမန်တုဲ ဗကန်လဝ် ကာလညးစုတိမ္ဂး ဇုတ်ညးဂှ် မိက်ဂွံတိုပ်စွံ ဇရေင် ဂကူမန် ပ္ဍဲကွာန်ဝင်ကရ။

တၞောဝ်ဝံသ

နာဲဆာဲယတ် ပိန်သုကာန်စဏ ယၟုမြဟ်တမ္ညဝ်တဴ အစာယျာပ်ဝွံ ဒှ်ကောန်ဍုင်သေံ၊ မိနော်ညး ဒှ်မန်ဍုင်သေံ၊ မိမညးတအ် နာဲပြယုန် မိThiem Liem ဂှ် ဒှ်ညးတၠဓန မဂွံပိုင််ပြဳကုမ္ပဏဳတုဲ ကောဒေအ်ညးတအ် အာကတ်ပညာ ကဆံင်သၠုင်သၠုင် ပ္ဍဲဍုင်သင်္ဂပူရ်၊ ဒေအ်ညး မနွံယၟု နာဲဓမ္မာ ပိန်သုကာန်စဏဂှ် ဒှ်တၠကုမ္ပဏဳ၊ ဒှ်အမာတ်စၠတ်ထဝ် ဂၠိုင်ကဵု အဆက်၊ ဗွဲကြဴ ပ္ဍဲလက်ထက် သကိုပ်ဝန်ဇၞော်သေံ နာဲၜါန်ဟာန်သဳလပအာဆာဂှ် ဂွံဒှ် မၞိဟ်မကဵုကသပ် သကိုပ်ဝန်ဇၞော်မွဲတၠရ။ အစာယျာပ် ဒက်သ္ၚိကၟိန် ကုမိခိန်လံင် (Khin Loong) တုဲ က္လိဂွံ ကောန်တြုဟ်မွဲ ကဵုလဝ်ယၟု ညေအ်ညေအ် (ညဳညဳ)။

ခေတ်ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန်

အစာယျာပ်ဝွံ နူအခိင်ခေတ်ပၠန်ဂတး သွက်ဗၠးၜးဂကူမန် မစကတဵုဒှ် ပ္ဍဲခေတ် ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန်ဂှ် ညးလုပ်စိုပ်ကၠုင် ပ္ဍဲပရေင်ပၠန်ဂတးမန်ရ။ အခိင်ဂှ် ကျာ်ဇၞော်အစာတၠဘာဗလိုက် ကွာန်ပင ခုတ်ကဵုလဝ်ယၟုညး နာဲတၠသစ္စ တုဲ အစာတၠဟီုဗကန်လဝ်ညး လ္ပထောအ်မန်ညိ။ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၄၈-၄၉ ပ္ဍဲပေါဲဗတိုက် ဝါတမ်ဇိုင်/ဝါဒါန်ဂျိုင် မနွံအကြာဇြပ်ဗု ကဵု ပငဂှ် ညးဒးအာမကမ် အကြာသြိုဟ် ကဵု ပါင်ကၞက် ဂိကတာန် ဗွဲမလောန်ရ။ သၞာံ ၁၉၅၈ ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန် ဖျေဟ်လွဟ်ကဵုသၟိင်ဗၟာတုဲ မန်ဍုင်သေံ မပါလုပ် ပ္ဍဲဒပ်ဗော်ပၠတရဴဍုင်မန် မပ္တံ အစာယျာပ်၊ နာဲဆာန်ဍုင် (သကိုပ်ဗိုလ်ဒပ်ဍာ် နာဲအာနန်)၊ နာဲဍာံရောင် မကော်ဂး နာဲၜင်က္ဍဳတအ် ဒးက္လေင်စဴ ဌာန်တွိုပ်အသုက်ဇကု ဍုင်သေံအိုတ်ရ။ ညးတအ် စိုပ်ဍုင်သေံဗက်ဂှ်ကောံညးသကအ် ကုမန်ဍုင်သေံဂမၠိုင်တုဲ ဒက်ပ္တန် ဗော်သွးသေံမန် (Thai Raman Association) ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၅၈ ဂှ်ရ။ ဂကောံဂှ် ဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵု ကမ္မတဳကေင်ကာ ၂၅ တၠ၊ အစာယျာပ် ပါလုပ်လၟိဟ်မွဲတၠကီုရ။

ခေတ်ဗော်ဍုင်မန်တၟိ

ပ္ဍဲကွာန်ဂင်ယျင်ဂှ် တိကၠအ်အစာယျာပ် နွံမွဲ ဗွဲမဇၞော်ရ။ ကောန်မန် ဗွဲမဂၠိုင်ဂၠင် ကၠောန်စဒၟံင် ပ္ဍဲကဵုကၠအ်ညးဂှ်ရ။ ပ္ဍဲအခိင် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ မထကးဒၟံင် ၜါဗော်၊ က္ဍိုပ်အစာယှိုယ်ကျေန် (ဝင်က) ကဵု က္ဍိုပ်အစာနလ္လာ (ကျာ်ပိ)ဂှ် နကဵု အစာယျာပ် ဗော်လဵုလေဝ် ညးဟွံကဵုဒြဟတ်ရ။ ဗော်ကျာ်ပိဂှ် ကောန်ပၞာန်ဂၠိုင် ဒြဟတ်ခိုဟ်ညိရ။ ဗော်ကျာ်ပိ လုပ်သီကေတ်ထောအ် ဗဒိုပ် ဗော်ဝင်က ပ္ဍဲကဵု ထံင်မြာင်။ ကောန်ဗော်ဝင်က တိတ်မုက်ပၞာန် လပါ်ရေဝ်သၠုင်ကျာ ကွာန်မင်ဂၠန်သ္ၚိကျာ ကောန်သ္ဂံင်တအ် မဒးကၠုင်ဝပ်မ္ဂး ဂွံအခေါင် အာလွဳ ပ္ဍဲဍုင်ၜင်ကံက် အခက်အခုဲ ဟွံမဲရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဗော်ဝင်ကဂှ် ပရေင်ဆက်ဆောံ ကုသၟိင်သေံ ခိုဟ်ဂၠိုင် ဟီုမာန်ရ။

ရဲသၟာဗၞိက်လွဟ် ကု ဗော်ကျာ်ပိ ဖ္ဍိုက်ဏာ လွဟ်မကမ် တတ်အာ ကွာန်ဂင်ယျင်ဂှ် ဗၠာဲသၟိင်သေံတအ် ရပ်ဂွံတုဲ ပရိုင်ပရောဂှ် ပြာကတ်ဒယှ်အာတုဲ သၟိင်သေံတအ် သီကေတ်ထောအ် ကၠအ်အစာယျာပ်ဂှ်တုဲ ကောန်မန် မပဒတဴဒၟံင် ပ္ဍဲကွာန်ဂင်ယျာင်ဂှ်လေဝ် ဒးဒုင်ဗက်ပ္တိတ်ထောအ်နူကွာန်ကီုရ။ ကုညး မိက်ဂွံအာ မံင်ဇိုင်ပယျဵုဒိုဟ်သၠုင်ကျာ ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ပြစွောမ်ဂှ် ပၞာန်သေံတအ် ဖ္ဍိုက်ပလံင်ဏာ၊ လ္ၚဵု မိက်ဂွံအာမံင် ဇိုင်ပယျဵု ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ဓံင်ဖါဘုမ်၊ လ္ၚဵု မိက်ဂွံအာမံင် လပါ်ကွာန်ဝိဇာဓိုရ် ပွိုင်ဍုင်သင်ခလမ္ဂး ပၞာန်သေံတအ် ဖ္ဍိုက်ပလံင်ကဵုရ။

သၞာံ ၁၉၈၈ - ၁၉၈၉ ဗော်ဍုင်မန်တၟိၜါ က္လေင်ကောံ ဒှ်မွဲဗော်ပၠန်တုဲ နကဵု အစာယျာပ် လုပ်ကၠုင်ဗိုင်ရီု ဗော်ဍုင်မန်တၟိပၠန်ရ။ ပ္ဍဲဗဒိုပ်ဗဟဵုတၞံပကုက်ဂှ် ပံက်ပ္တိုန် ဘာပ္ကတ်ပ္ကေင်ပၞာန် သကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် နူဒပ်ပၞာန်ဍုင်ထာဲဝါန် ဒှ်မၞိဟ် မကၠုင်ဗ္တောန်ကဵု ကွတ်ပၞာန်ရ။ စမြိုင်ဘာပၞာန်၊ ကယျိုင်ပၞာန်၊ လွဟ်မကမ် စဵုကဵု စၞအဟာရ သွက်ကွးဘာကွတ်ပၞာန်တအ်ဂှ် နကဵု ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဟွံဒးဒှ်လျိုင်မွဲသာ်ရ။ အစာယျာပ် ခါန်ကၞာတ်လဝ် နာဲလျးထဝ် နဒဒှ် ညးမဖန်ဇန် မနေဂျာ ဘာပၞာန်ဂှ်ရ။ ပရိုင်ပၞာန်ထာဲဝါန် မကၠုင်ဗ္တောန်ကွတ်ပၞာန် ကုဗော်ဍုင်မန်တၟိဂှ် တမ္ညဝ်ဒၟံင် ပ္ဍဲကဵု ပရိုင်ဗၟာ ဗွဲမသၠဲလးရ။

သၞာံ ၁၉၉၀ ဂိတုမာ်ပေင် အခိင်အစာဘာပၞာန်ကြုက်တအ် မစဴအာဝေင် သဘင်တြုတ်စိန် ပ္ဍဲထာဲဝါန်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် တိုန်ကၠုင် သီကေတ် ဗဟဵုဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဇရေင်ကျာ်ပိ တၞံပကုက်တုဲ ကောန်ကွာန်မန်ဂမၠိုင်ကီု သီုကဵု ကောန်ဗော်တအ် ဒးဒဴလုပ်အာ ပ္ဍဲပယျဵုတိသေံအိုတ်ရ။

သၞာံ ၁၉၉၄ ဂကောံသၟတ်ဝုတ်ဗၠာဲမန် ဍုင်ၜင်ကံက် ကၠောန်ပ သဘင်မ္ၚဵုတ္ၚဲဒှ်မၞိဟ် ဥက္ကဋ္ဌဇၞော် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ နာဲယှိုယ်ကျေန် မပေင်အာယုက် ၈၀ သၞာံ ပ္ဍဲဟဝ်တေဝ်မွဲဒၞာဲ ပ္ဍဲဍုင်ၜင်ကံက်ရ။ ညးတအ် ဘိက်လဝ် သီုအစာယျာပ်၊ ဒံက်တာသ္တေန်လေ (ဂကူအမေရိကာန်)ရ။ အခိင်ဂှ် သၟိင်သေံတအ် အဃောမကဵုဒၟံင် ဒြဟတ်ဒမြိုဟ် ကုဗော်ဍုင်မန်တၟိ ညံင်ဂွံဒေါအ်ပန်ပှ်ော ကုအလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာ (လက်ထက် ဗိုလ်ခေန်ညောအ်)ရ။ နကဵု သၟိင်သေံတအ်ဂှ် ညးတအ် ရန်လဝ် သွက်ဂွံကၠောန် ပၠံင်သၟုဟ်ဓါတ် နူသၟဝ်ၜဳမှာသၟိတ်ဍုင်ဗၟာ မပလံင်ဗစိုပ် ဍုင်သေံ မကော်ဂး ပၠံင်သၟုဟ်ဓါတ်ရတနာ နွံရ။

အစာယျာပ်၊ ဒံက်တာသ္တေန်လေ၊ နာဲလျးထဝ် တအ်ဂှ် ဒှ်ရဲမဒစဵုဒစး ပရေင်ဒေါအ်ပန်ပှ်ော ကုအလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာတုဲ နွံအစဳအဇန် သွက်ဂွံပံက်ပ္တိုန် ဒပ်ပၞာန်တၟိမွဲဒပ် ခုတ်လဝ်ယၟု ဒပ်ပၞာန်ဟံသာ (Hongsar Command) ရ။ ပရူဂှ် သၟိင်သေံတအ် တီအာတုဲ ဗက်ရပ်ဒၟံင်ဇိုင် စဵုဒၞာဒၟံင် အစာယျာပ်ကီုရ။ ဒးကာလ အခိင်ဗတမ် ဗၠာဲသၟိင်သေံတအ် လုပ်ဗိုင် သ္ၚိအစာယျာပ် ရပ်ဏာ အစာယျာပ် ကောန်ပၞာန်မန် မနွံအပ္ဍဲသ္ၚိညး မပ္တံ ကုနာဲဆာန်ထေက်၊ နာဲအံင်ဟေင်၊ နာဲဝေန်မန် (အစာချိန်)၊ အစာနာဲဖေသိင်ဇြာ နကဵု ဒုဟ်ကၠတ်လုပ်ဍုင်ရ။ ဆဂး ကောန်ပၞာန်ဗော်ဍုင်မန်တၟိတအ်ဂှ် ဗၠာဲသၟိင်သေံတအ် ဗလးကဵု ဗွဲမပြဟ်ရ။ အစာယျာပ်ဂှ် ဒးဒုင်ကြိုင်လဝ် ၜါပိတ္ၚဲတုဲ ကလောမသညး ကၠုင်ဒုင်လျိုင်တုဲ ဂွံဗၠးတိတ်အာ၊ ရဲဒပ်ပၞာန်ဟံသာ နာဲလျးထဝ် ဂှ် ဒးဒုင်ကြိုင်လဝ် အခိင်လအ်အိုတ်၊ ဗၠးတိတ်ကၠုင်တုဲ ပြံင်တိတ်အာ ဍုင်သြသ္တြေလျာ။ တုဲပၠန် အစာယျာပ်လေဝ် ဟိုတ်နူ ပရေင်ထတ်ယုက် ဟွံခိုဟ် (ဒှ်ယဲပဿဴဍာတ်)တုဲ ကမၠောန် ဒပ်ပၞာန်ဟံသာဂှ် ရုပ်ရဴဟွံမံက် သ္ၚိတ်ဇြအာအတိုင်ဂှ်ရ။

လအိတ်လမျီု

နာဲသုန်ဓန် ချူဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲ"သၞာံ ၂၀၀၁ အခိင်အစာယျာပ် မယဲဒိုက်က္ဍင် တိက်ဒၟံင်လတူခါတ် ကွာ်ဟွံမာန်ရဂှ် ပိုယ်အာကျောဝ်ရံင်ညးအလန်လက်ကရဴအိုတ်ရ၊ ကရောံအဲဂှ်နာဲယျာပ် ကောန်ဗၠာဲနာဲကြုက် ဒေံဗၠာဲမိလွဳဟာန်(ဍုင်ရေဝ်) ပါကီုရ၊ ပိုယ်စိုပ်ဇရေင်ညး ဟီုတိုန်ပရောမန်ဂှ် အစာယျာပ်ဒလိုက်က္တဵုဂဇအ်တုဲ သမ္ဘာညးညာတ်တုဲ ဂးတိုန် ဟီုပရောမန်ဂှ် ထတ်တိုန် လဂှ်။ ဗွဲကၠာဂှ်ညိ ကျာ်ဇၞော်အစာတၠဝင်က ကေုာံနာဲၜင်က္ဍဳ အာကျောဝ်ရံင်ညးကီုရ။ ကြဴနူဂှ် ဟွံလအ် မိတ်သဟာဲညး ဒုင်ဏာညး အာဝဳယဲပ္ဍဲရုင်ဂဥုဲဍုင်ကွင်ဇော တွဵုရးကွင်တူင် ကၟိန်ဍုင်ကြုက်ရ။" ဆဂး ယဲဂှ် ဟွံဗၠး ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ မာတ် ၁၁၊ ၂၀၀၂ ဂှ် အစာယျာပ် စုတိကလိလောန်စဴအာရ။ ကာလမစုတိဂှ် က္လိဂွံ အာယုက် ၇၇ သၞာံ။ အတိုင်အစာယျာပ် မဗကန်လဝ် ကၠာညးဟွံဂွံစုတိဏီဂှ်ရ ဇုတ်ညးဂှ် သမ္ဘာညး ကေတ်ဖျဴနင်ဍုင်သေံတုဲ ကၠုင်စွံလဝ် ပ္ဍဲသုသာန် ကွာန်ဝင်က ရ။