ဂကောံမန် အလုံဍုင်အမေရိကာန်

ဂကောံမန် အလုံဍုင်အမေရိကာန်
Mon American Association (MAA)

မဒက်ပတန်	၅ နဝ်ဝေမ်ပါ ၁၉၉၃ (၁၉၉၃-၁၁-၀၅)
ညးမဒက်ပတန်	နာဲသိုက်အံင် ကေုာံ ကောန်မန် ၉ တၠ
ဗီုပြင်	ပရေင်ဂကူမန်
တင်ရန်တၟအ်	ကၠောန် ပရေင်ဍုင်ကွာန် သွက်ဂကူမန် ကေုာံ မင်မဲဂကူမန် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်အမေရိကာန်
ဂကူကမၠောန်	ပရေင်ဍုင်ကွာန်၊ ပရေင်မၞိဟ်
ကောန်ဂကောံ	ကောန်ဂကူမန် ညးမပဒတဴ ပ္ဍဲဍုင်ကၟိန်ဍုင်အမေရိကာန်
အရေဝ်မစကာရုင်	ဘာသာမန်၊ အင်္ဂလိက်
ဥက္ကဌ	နာဲသဳဟ
ဒုဥက္ကဌ	မိအေမန်
ညးအုပ်ကာ	နာဲကုရတ်
ဖက်ဆော ညးအုပ်ကာ	နာဲတိရတ်အာဲ
မထံက်ပင်	နကဵုစေတနာ (စိုတ်ဓါတ်)
ဝေပ်သာ်	monamerican.org

ဂကောံမန် အလုံဍုင်အမေရိကာန် (အၚ်္ဂလိက်: Mon American Association (MAA))ဝွံ ဒှ်ဂကောံ မဒက်ပတန်လဝ် နကဵုကောန်ဂကူမန် ညးမပဒတဴ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်အမေရိကာန်၊ စဒက်ပတန်လဝ် နူကဵု သၞာံ ၁၉၉၃ တုဲ နူမစဒက်တေအ်ဂှ် ဒက်ပတန်လဝ် နကဵု ယၟု ဗော်မန်ကောန်ဍုင်အရင်ရ။ နူစဒက်ပတန်တေအ်ဂှ် ရန်တၟအ်လဝ် ဂကောံမန် မစိုပ်ဍုင်သအာင်ဖအိုတ်တုဲ ညးဇၞော်ဇၞော် တၠပညာဂကူမန် မနွံမ္ၚး ကၟိန်ဍုင်အမေရိကာန်လေဝ် ပါလုပ်လဝ်ကီုရ။ ဗွဲကြဴ ဂကူမန် စိုပ်ဍုင်မ္ၚးဂၠိုင်ကၠုင်တုဲ ဍုင်နာနာတအ် ဂကောံမန်နာနာ မံက်ဂတဝ်ကၠုင်တုဲ ဂကောံဝွံ သှ်ေဆက်ဒၟံင် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်အမေရိကာန်သၟးရ။ ယၟုဂကောံကီု၊ ဗီုပြင် ဂကောံကီု ဗွဲမဗဗွဲ ကုအခိင်အခါ အကာဲအရာဂှ် ပြံင်လှာဲကၠုင်ဒၟံင်ရ။ လၟုဟ်မ္ဂး ဂကောံဝွံ နဒဒှ် ဂကောံပံင်ကောံ ဂကောံမန် ပ္ဍဲဍုင်အမေရိကာန်နာနာမွဲကၠုင် တန်တဴဒၟံင်တုဲ ချဳဓရာင်ကၠုင် ပ္ဍဲပရေင်ဍုင်ကွာန် သွက်ဂကူမန် ကေုာံ ကမၠောန်မမင်မဲဂကူမန် ပ္ဍဲဍုင်အမေရိကာန်ဂှ် ဒှ်အဓိက ပရေင်ကမၠောန်ဂကောံဝွံရ။

ဝင်

ဂကောံမန်အလုံဍုင်အမေရိကာန်ဝွံ စဒက်ပ္တန်လဝ် နူသၞာံ ၁၉၉၃ ပ္ဍဲဂိတုအံက်တဝ်ပါ ပ္ဍဲဍုင် Lafeyatte ပ္ဍဲတွဵုရးအေင်ဒဳယျာဏာ (Indiana) ရ။ နာဲသိုက်အံင် ဒှ် ဥက္ကဋ္ဌဂကောံကၠာအိုတ်ရ။ ညးမပါလုပ် ပ္ဍဲအခိင်ကာလ မစဒက်ပတန်ကၠာအိုတ်တေအ်ဂှ် ဒှ် နာဲသိုက်အံင်၊ နာဲပညာမန်၊ နာဲအံင်မန် (နာဲထောန်ယျဳု)၊ နာဲဇနဲမာန်၊ နာဲမဟာမန် (နာဲပၚ)၊ နာဲဇၞူဇန်၊ နာဲဆာန်လွဳ၊ နာဲသုခ၊ နာဲမျေတ်သဵု (နာဲဗညာသူရိယ)၊ တအ်ရ။ အခိင်ဂှ် ဂကူမန် စိုပ်ကၠုင် ဍုင်အမေရိကာန် ဟွံဂၠိုင်ဏီရ။ ဟိုတ်နူ စိုတ်ဓာတ်ဆာန်ဂကူထတ်တုဲ မၞိဟ်ၜိုတ်နွံ ဂှ် ပံင်ကောံ ညးသကအ်တုဲ စဒက်ပတန်ကၠုင်လဝ် ဂကောံဝွံရ။ ယၟုဂကောံဗီုမန်ဂှ် ကဵုလဝ် “ဗော်မန်ကောန်ဍုင်အရေင်” တုဲ ဗီုအင်ဂလိက်ဂှ် “Indigenous Mon Council of Burma (IMCB)။ ဂကောံဝွံ ဟိုတ်နူ ရန်တၟအ်လဝ် သွက်ဂကူမန်တန်တဴဒၟံင် ပ္ဍဲဍုင်သအာင်ဖအိုတ်တုဲ မန်မၞုံဒၟံင်ဍုင်တၞဟ်ဟ်လေဝ် ပါလုပ် ပ္ဍဲဂကောံဝွံကီုရ။ နာဲခိုင်ဝင် (ကျာ်ဇၞော်ကွာန်လှာတြေံ၊ ဍုင်ခါဏါဒါ) နာဲမံင်မံင်တံင် (ဍုင်အဝ်သတြေလျ) တၠဂုဏ်အ္စာဝိဇျာန် ဘာဝါတ်ပြော် (ဍုင်သေံ) တအ်လေဝ် ပါလုပ် နဒဒှ် နာယကကီုရ။ သၞောဝ်ဂကောံ ဗီုမန်ဂှ် နာဲခိုင်ဝင် ချုဓဇက်လဝ်အပြောံတုဲ နာဲမံင်င်တံင် ကၠာဲလဝ် နကဵု ဘာသာအင်ဂလိက်ရ။

ဒက်ပတန်ဂကောံဝွံတုဲ ရုဲစှ် နာဲသိုက်အံင် နဒဒှ် ဥက္ကဌ၊ နာဲအံင်မန် နဒဒှ် ညးအုပ်ကာရ။ ဒက်ပတန်ဂွံ ပ္ဍဲမွဲၜါဂိတုတုဲ ပ္ဍဲဂိတု ဒဳဇြေန်ပါ သၞာံ ၁၉၉၃ ဂှ် ဌာန်ဂအုပ်ဇၞော်ဂကောံဂှ် ပြံင်ဏာ ဍုင်အဝ်ဗနဳ ( Albany) တွဵုရးနယူယံက်တေအ်ရ။ ဟိုတ်နူ ဍုင်လာတ်ဖယာတ်ဂှ် ဒှ်ဍုင်ဍောတ်တုဲ ကၠောန်ပရေင်ဍုင်ကွာန် ဟွံကိတ်ဂးတုဲ ပါဲနူ အိန်ထံင်နာဲမျေအ်သဵုတအ်တုဲ မန်မၞုံဒၟံင်ပ္ဍဲဍုင် လာတ်ဖက်ယာတ် ဖအိုတ်ဂှ် ပြံင်အာ ဍုင်အဝ်ဗနဳတေအ်ရ။ ဗွဲကြဴဏအ် အိန်ထံင်နာဲမျေတ်သဵုတအ် ပြံင်အာဍုင် အကြန် တွဵုရးအဵုဟာအဵုရ။ လၟုဟ် ဍုင်အကြန်ဂှ် ဒှ်အာဒၞာဲ ဂကူမန် မမံင်ဂၠိုင်အိုတ် မရနုကဵုဒုတိယရ။ နာဲပညာမန် ညးမဒှ်ဂကူမန် မစိုပ်ဍုင်ဝှတ်ဝုင်ကၠာအိုတ်ဂှ် ဗွဲကြဴမှ ပြံင်ဂးတုဲ ဟွံဒှ်ပြံင်ဗက်အာ ဍုင်အဝ်ဗနဳတေအ်ရ။ ဗွဲကြဴဏအ် ဟိုတ်နူ ဂကူမန် စိုပ်ကၠုင် ဍုင်ဝှတ်ဝုင် ဂၠိုင်ကၠုင်တုဲ ဌာန်ဂအုပ်ဇၞော်ဂကောံဂှ် ပြံင်စိုပ်အာ ဍုင်ဝှတ်ဝုင်တုဲ နာဲပညာမန် ဟွံဒှ်ပြံင်အာ အဝ်ဗနဳတေအ်ရ။ လၟုဟ်ဍုင်ဝှတ်ဝုင် တွဵုရးအေင်ဒဳယျာဏာဂှ် ဒှ်ဒၞာဲ ဂကူတန်တဴဂၠိုင်အိုတ်ရ။

နူ ဂကောံမန် ဍုင်သအာင် ဒှ်အာ ဂကောံမန်ဍုင်အမေရိကာန်

ဂကောံဝွံ နူစတမ်တေအ် ဒက်ပတန်လဝ် နဒဒှ် ဂကောံမန်ဍုင်သအာင်မွဲရ။ မန်စိုပ်ဍုင်သအာင်ဖအိုတ် ညံင်ဂွံဒှ် မွဲဂကောံ မွဲကရောမ်တုဲ ဒက်ပတန်လဝ် ဂကောံဝွံရ။ ဗွဲကြဴဏအ် ဟိုတ်နူ ဂကောံမန် ပ္ဍဲဍုင်တၞဟ်တၞဟ် ဒှ်ကၠုင်တုဲ ဂကောံဝွံ သှ်ၜေက်အာ ပ္ဍဲဍုင်အမေရိကာန်ဏအ် မွဲဓဝ်ရ။ နာဲခိုင်ဝင် ညးမဒှ် နာယကဂကောံဝွံ ဗွဲကြဴဏအ် ဂကောံမန် ကနေဒါ ဒှ်ကၠုင်တုဲ ညးဒှ်အာ နာယက ဂကောံမန် ခါဏာဒါရ။ ဟိုတ်နူ ဂကောံဝွံ တန်တဴဒၟံင် ပ္ဍဲအမေရိကာန်ဝွံတုဲ ညးတာလျိုင် ဂကောံဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် ဒှ်ဒၟံင် ညးမတန်တဴ ပ္ဍဲဍုင်အမေရိကာန်ဏအ်သၟးရ။ ဗွဲကြဴဏအ် သၞောဝ်ဂကောံကီု ဗီုပြင် ဒက်ပတန်ဂကောံကီုဂှ် ပြံင်လှာဲ ဒှ်အာ ဂကောံမန်ဍုင်အမေရိကာန်ရ။

ပြံင်လှာဲယၟုဂကောံ

ပ္ဍဲကဵုပွိုင် ၂ဝ သၞာံဏအ်ဂှ် ယၟုဂကောံဂှ် ပြံင်သၠာဲဂွံ ဗၞတ်ပိဝါရ။ နူစ ဒက်ပတန်ကၠာအိုတ်ဂှ် "ဗော်မန်ကောန်ဍုင်အရေင်"၊ ကောန်ဍုင်ရေင် (indigenous ) ဂှ် သ္ပပဓာန်ကဵု ဂကောံ ကောန်ဍုင်အရေင်အလုံလိုက် ဒက်ပတန်လဝ် ပ္ဍဲယူအေန် (United Nations) တေအ်တုဲ ခုတ်လဝ်ယၟုဝွံရ။ တင်ရန်တၟအ် မခုတ်လဝ်ယၟု မွဲဂှ် သၟိက်မိက်ဂွံ လုပ်ဂကောံကောန်ဍုင်အရေင်ဂှ် လောဲသွာတုဲ ရုဲစှ်လဝ်ယၟု ကောန်ဍုင်အရေင် ရ။

ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၉၄ ဂိတုဒဳဇြေန်ပါဂှ် ကၠောန်ကောံဓရီုဇၞော် ကၠာအိုတ် ပ္ဍဲဍုင်ဝှတ်ဝုင် တွဵုရးအေင်ဒဳယျာဏာရ။ အခိင်ဂှ် ဂကူမန် ပ္ဍဲဍုင်ဝှတ်ဝုင်လေဝ် စိုပ်ကၠုင် ဂၠိုင်တိုန်ညိရ။ မန်နူအဝ်ဗနဳ နူဖလဒါဖဳယျာ(Philadelphia) တအ်လေဝ် ကၠုင်တိုန်စိုပ် ကောံဓရီုအိုတ်ရ။ သၞာံဂှ်လေဝ် နာဲသုန်ဓုန် ကၠုင်တိုန် ကောံဓရီုကောန်ဍုင်အရေင်ဂၠးကဝ် ပ္ဍဲရုင်ဇၞော်ယူအေန် ပ္ဍဲဍုင်နယူယံက်တုဲ တိုန်စိုပ်ကောံဓရီုကီုရ။ ပ္ဍဲကောံဓရီုဂှ် သဳကၠဳက္ဍိုပ်လိက်ဇၞော်အိုတ်မွဲဂှ် သွက်ဂွံပြံင်လှာဲ ယၟုဂကောံရ။ ယၟုဂကောံဗော်မန်ကောန်ဍုင်အရေင်ဂှ် ၜတ်အာ စှ်ေစိုတ်အိုတ်ရ။ ဆဂးဂှ် နာဲသိုက်အံင် ညးမဒှ် ဥက္ကဌဂကောံ ပတိုန်ထ္ၜးဂှ် ယၟုဝွံ ၜတ်အာတုဲ ဟွံကိတ်ညဳကဵု ယၟုကေတ်ဍုင်မန်ရ။ ညး မိက်သ္ဂောအ်ဂွံ ယၟုကြံင်င်ရ။ တင်ရန်တၟအ် ညးသွက်ဂွံ ပံက်ဗော်ရပ်လွဟ်နွံတုဲ မိက်ဂွံတင်ယၟု ဂကောံကြံင်င်မ္ၚိုဟ်ဟ်ရ။ နာဲသိုက်အံင် ပတိုန်ထ္ၜးယၟုတၟိ "ဗော်ကလေင်ဒက်ပတန်ဍုင်မည်" ရ။ တင်ရန်တၟအ်ညးဂှ် မွဲတ္ၚဲမ္ဂး ဗော်ဏအ် စဴကၠောန် ပၠန်ဂတး ပ္ဍဲပယျဵုတုဲ ကၠောန်အာပၠန်ဂတး နဲကဲရပ်လွဟ်ရ။ ညးဂမၠိုင် တုပ်စိုတ်တုဲ ယၟုညးမပတိုန်ထ္ၜးဂှ် ဒှ်အာဒတန်ရ။ ဗီုအင်ဂလိက်ဂှ် Monland Restoration Council (MRC)ရ။ ဗွဲကြဴဏအ် မၞိဟ်ဗွဲမဂၠိုင် ကော်ဒၟံင် အမ်အာဇြီ သၟးရ။ အတိုင်ညးရန်တၟအ်လဝ်ဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၉၅ နာဲသိုက်အံင် လုပ်အာ ပၞာန်အမေရိကာန် သွက်ဂွံကတ်ကွတ်ပၞာန်တုဲ ဂွံကလေင်စဴဒက်ပတန်ဗော် ရပ်လွဟ်မွဲရ။

(တင်စၟတ်။ နာဲသိုက်အံင် လုပ်အာ ပၞာန်အမေရိကာန် ၜိုတ်ပိသၞာံတုဲ တိတ်အာ နူပၞာန်ဂှ်ရ။ အတိုင်ညးရန်တၟအ်လဝ်ဂှ် နကဵုတင်ခက်ခုဲနာနာတုဲ ဟွံဒှ်ကၠုင်ရ။ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၀၈ ဂှ် ဟိုတ်နူဂိယဲတုဲ ဒးစုတိအာရ။)

ယၟု ဗော်ကလေင်ဒက်ပတန်ဍုင်မန်ဂှ် သုင်စောဲကၠုင် ဒဵုစိုပ်သၞာံ ၂ဝ၁၁ ရ။ ပ္ဍဲကောံဓရီုဇၞော် မရနုက် ၁၈ ဝါဂှ် ပြံင်လှာဲအာ ယၟုဂကောံ "ဂကောံမန်အလုံဍုင်အမေရိကာန်" ရ။ ဆဂးဂှ် ဂကောံမန် ဝှတ်ဝုင် ဆက်သုင်စောဲအာ ယၟု ဗော်ကလေင်ဒက်ပတန်ဍုင်မန် (ဍုင်ဝှတ်ဝုင်)ရ။ တင်ရန်တၟအ် ပြံင်လှာဲ ယၟုအလန်ဏအ်ဂှ် ရံင်ကဵုပရေင်ဓဝ်ညဳသာ အကြာဂကောံမန်ဂမၠိုင် ပ္ဍဲဍုင်အမေရိကာန်တုဲ ပြံင်လှာဲလဝ်ရ။ ဂကောံမန်လ္ၚဵုလ္ၚဵုဂှ် ဟိုတ်နူ ဂကောံမန်ဝှတ်ဝုင်ဂှ် သုင်စောဲလဝ်ယၟု ဗော်ကလေင်ဒက်ပတန်ဍုင်မန် တုဲ ယၟုဝွံ ဒှ်ဒၟံင်ညံင်ယၟု ဂကောံဝှတ်ဝုင်မွဲဓဝ်ရ။ ဟွံဒှ် ယၟုသ္ပစၞး ဂကူမန်အလုံဍုင်အမရိကာန်မွဲရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂကောံဒေသလ္ၚဵုလ္ၚဵုဂှ် ဟွံဒးဂၞပ်စိုတ်လတူယၟုဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကောံဓရီုဇၞော် ပ္ဍဲဍုင်အကြန် သၞာံ ၂ဝ၁၁ ဂှ် ပြံင်လှာဲယၟု ဂကောံ နဒဒှ် ဂကောံမန် အလုံဍုင်အမေရိကာန် ရ။ ဗီုအင်္ဂလိက်ဂှ် Mon American Association (MAA) ရ။

ကလေင်ဒက်ပတန်

ပ္ဍဲပွိုင် ၂ဝ သၞာံဂှ် ယၟုသၟး ပြံင်လှာဲအာ ဗၞတ်ပိ အလန် ဟွံသေင် ဗီုပြင် မဒက်ပတန်လေဝ် ပြံင်လှာဲဂွံ ပိအလန်ကီုရ။ ကိုပ်ကၠာအိုတ်ဂှ် ဂကောံဝွံ ဒက်ပတန်လဝ် နဒဒှ်ဂကောံမန်ဍုင်သအာင်မွဲ။ ဗွဲကြဴဏအ် ဟိုတ်နူ ဍုင်ညးကဵုညးဂှ် ဂကောံဒှ်ကၠုင်တုဲ ဂကောံဝွံ ဒှ်အာဂကောံ ဍုင်အမေရိကာန်မွဲဟေင်။ ပ္ဍဲဍုင်အမေရိကာန်လေဝ် ဟိုတ်နူ ဂကူမန်စိုပ်ကၠုင်ဂၠိုင်တုဲ ဒေသညးကဵုညး ဒက်ပတန်ကၠုင် ဂကောံအိုတ်ရ။ ဟိုတ်နူ ဒေသတၞဟ်ဟ်ဂှ် ဒက်ပတန်တိုန် ဂကောံတုဲ ဗော်ကလေင်ဒက်ပတန်ဍုင်မန် နဒဒှ်ကောံမန်အလုံအမေရိကာန်မွဲဂှ် ဒှ်အာ ဆၜိုတ်အယာံမာတ် ဂကောံဒေသ ဍုင်ဝှတ်ဝုင်ဓဝ်ဟေင်ရ။ ညးမလုပ်လဝ် ဂကောံ ဗော်ကလေင်ဒက်ပတန်ဍုင်မန်တြေံ ဗီုနာဲသိုက်အံင်တအ်ဂှ် ဂကောံမန် ဍုင်အကြန်ဒှ်တုဲ ညးဒှ်အာ ဥက္ကဌ ဂကောံမန်ဍုင်အကြန်ရ။ ဂကောံ ဗော်ကလေင်ဒက်ပတန်ဍုင်မန်ဂှ် ဒှ်ဆၜိုတ် အယာံမာတ်ဂကောံ ဍုင်ဝှတ်ဝုင်ဟေင်ရ။ ဂကောံဝွံ ညံင်သ္ဂောအ် ကလေင်ဒှ် ဂကောံမန်အလုံဍုင်အမေရိကာန်ပၠန်ဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂ဝဝ၆ ဂှ် ကလေင်ဒက်ပတန်ဗီုပြင်တၟိ ဗီုပြင် ဂကောံပံင်ကောံမွဲရ။ ဂကောံဒေသလ္ၚဵုတအ်ဂှ်လေဝ် လုပ်ကၠုင် ဂကောံပံင်ကောံအိုတ်ရ။ ဂကောံဒေသဂမၠိုင်ဂှ် တင်လဝ်ယၟုဂကောံညး နကဵုယၟု ဒေသညးတအ် မတန်တဴဒၟံင်ဂှ်တုဲ ဂကောံမန် ပ္ဍဲဍုင်ဝှတ်ဝုင်ဂှ် ဆက်သုင်စောဲအာ နကဵုယၟုဗော်ကလေင်ဒက်ပတန်ဍုင်မန် နဒဒှ် ဒေသဝှတ်ဝုင်ရ။ ဟိုတ်နူ ဂကောံ ပံင်ကောံကဵု ဂကောံဒေသဝှတ်ဝုင် သုင်စောဲယၟုတုပ်တုဲ ဒၞာဲလ္ၚဵုလ္ၚဵုဂှ် ပရေင်ကမၠောန်ဂကောံၜါဂှ် ပါ်ခြာဟွံဒး ဒှ်ကၠုင်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲသၞာံ ၂ဝ၁၁ ဂှ် ဂကောံပံင်ကောံ ဗော်ကလေင်ဒက်ပတန်ဍုင်မန်ဂှ် ပြံင်လှာဲယၟု ဂကောံမန်အလုံဍုင်အမေရိကာန် ရ။

ပရေင်ချဳဒရာင်

ဂကောံမန် အလုံဍုင်အမေရိကာန်ဝွံ နွံကဵု ပရေင်ချဳဒရာင် ဗွဲမဂၠိုင်ရ။ ပရေင်ချဳဒရာင်တၟေင်မွဲဂှ် ကၠောန်ဗဒှ်ကၠုင် တ္ၚဲဟံသာဝတဳလီု ရ။ ဂကောံမန်အလုံဍုင်အမေရိကာန် ကၠောန်ကၠုင် တ္ၚဲဟံသာဝတဳလီု နူသၞာံ ၁၉၉၄ တေအ်ရ။ ပ္ဍဲစၟတ်သမ္တီ တ္ၚဲဍုင်ဟံသာဝတဳလီု ကၠာအိုတ်ဂှ် ကောန်ဂကောံဂမၠိုင် ထ္ၜးဆန္ဒ ဂတမုက်ရုင်ဇၞော်ယူအေန် ပ္ဍဲဍုင်နယူယံက်ဂှ်ရ။ စနူ သၞာံဂှ်တုဲ ဇၟာပ်သၞာံဂှ် ထ္ၜးကၠုင်ဆန္ဒ ဂတမုက် ရုင်ယူအေန် ဟွံသေင်မ္ဂး ရုင်ကလုတ် အလဵုအသဳဗၟာ ပ္ဍဲဝါရှေန်တာဒဳဇြဳရ။ အခိင်ဂှ် ဂကူမန်ပိုယ် ကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲဟံသာဝတီလီု သ္ပစၟတ်သမ္တီ တ္ၚဲဟံသာဝတဳလီု အောန်ကွေဟ်ဟ်ရ။ မန်ပ္ဍဲဍုင်မန်ကီု မန်ပ္ဍဲဍုင်သေံကီုဂှ် ဟွံကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲဟံသာဝတဳလီုဏီရ။

မွဲပၠန်ဂှ် ဒှ် သြန်ဂအုံဂကူရ။ သြန်ဂကူမန်ဂှ် ဂကောံမန်အလုံအမေရိကာန် ဂစာန်ကၠုင် နူသၞာံ ၁၉၉၆ တေအ်ရ။ ကသပ်သြန်ဂအုံဂကူ ကိုပ်ကၠာအိုတ်ဂှ် ကၠုင်နူ ဥက္ကဌ တြေံ နာဲသိုက်အံင် ရ။ အဃောညး မနွံဒၟံင် ပ္ဍဲဒပ်ပၞာန်အမေရိကာန်ဂှ် ညးကဵုကၠုင်ကသပ် သွက်ဂွံ ဒက်ပတန် သြန်ဂအုံဂကူမွဲရ။ သြန်ဂအုံဂကူဟၟဲမ္ဂး ကၠောန်ပၠန်ဂတး ဍာ်ဇမၠိင် ဟွံမာန်ရ။ စှ်သၞာံပြင်လောန်အာတုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၂ဝဝ၆ဂှ် ဂကောံပံင်ကောံမန်ဍုင်သအာင် ပတိုန်ထ္ၜး ပ္ဍဲကောဓရီုဇၞော် အလုံဂကူမန် မရနုက်ကဵုပိဝါ ကၠောန်ဒဒှ်ပ္ဍဲ ညဳသာ ဗဒါဲဗဟဵုဗော်ဍုင်မန်တၟိတေအ်ရ။ ကောံဓရီုဇၞော်တုပ်စိုတ် ဖျေဟ်သဂုတ်သွာတ် သွက်ဂွံဒက်ပတန် သြန်ဂအုံဂကူအလုံလိုက်မွဲရ။ ဟိုတ်နူ တင်သဂုတ်သွာတ်ဝွံတုဲ ဂကောံမန်အလုံဍုင်အမေရိကာန် စဒက်ပတန်ကၠုင်သြန်ဂအုံဂကူရ။ ၜိုန်ရ သြန်ဂအုံဂကူ ဟွံဒှ်ကၠုင် အလုံလိုက်ကၠာလေဝ် ဂကောံမန်မလေယှာ ကဵု ဂကောံမန်အလုံဍုင်အမေရိကာန် ဆက်ကၠောန်ကၠုင်ရ။ လၟုဟ် သြန်ဂအုံဂကူ ပ္ဍဲဍုင်အမေရိကာန်ဏအ် ဇၞော်မောဝ်ကၠုင် ၜိုတ်ဓမ္မတာရ ။

ပရေင်ချဳဒရာင်မွဲပၠန်ဂှ် ကေတ်ကၠုင်တာလျိုင် သွက်ဂွံတိုန် ကောံဓရီု ကောန်ဍုင်အရေင်ယူအေန်ရ။ ဂကူမန် စတိုန်ကၠုင် ကောံဓရီုကောန်ဍုင်အရေင် ယူအေန်ဂှ် နူသၞာံ ၁၉၉၄ တေအ်ရ။ ညးမကၠုင်တိုန်စိုပ်ဂှ် ဒှ် နာဲသုန်ဓန် ရ။ စနူ သၞာံဂှ်တုဲ ဂကောံမန်အလုံအမေရိကာန် ဆက်တိုန်ဒၟံင် ကောံဓရီုဂှ် ဒဵုလၟုဟ်ရ။ ဗွဲကြဴဏအ် သွက်ဂွံတိုန်စိုပ် ကောံဓရီုဂှ် ဂကောံမန် အလုံအမေရိကာန် ဘိက်ပၟိင်ကၟုဲတၟေင် မပ္တံကဵု ညးအုပ်ကာဗော်ဍုင်မန်တၟိ အ္စာဟံသာ၊ နာဲယက္ခ နာဲမေန်ဇေယျ၊ တၠဂုဏ်အဇ္ဇ တအ်အိုတ်ရ။

ပ္ဍဲကဆံင်ဒေသလေဝ် ဂကောံဒေသညးကဵုညး ညံင်ဂွံဗိုန်ခိုင်ဂှ် ချဳဒရာင်မံင်အိုတ်ရ။ စိုပ်ဥတုကညင်မ္ဂး ဒေသညးကဵုညး ဗတောန်လိက်မန် ကုကောန်ၚာ်မန်ဂမၠိုင်ရ။ ဗ္တောန်ယေန်သၞာင် ဗက်လှေ်ယေန်သၞာင် ညံင်ဂကူညးတၞဟ် ဂွံတီ ပရောဂကူမန်အိုတ်ရ။ တုဲပၠန် ဇၟာပ်ဒေသ ဒၞာဲမန်မနွံဂှ် ညံင်ဘာမန် ဂွံဒှ် ဂစာန်ဒၟံင် ညးသကအ်အိုတ်ရ။ လၟုဟ် ပ္ဍဲဍုင်အမေရိကာန် ဘာမန်ဒှ်ဂွံ ၄ ဘာရ။ ဘာမန် ဒှ်ဂွံ ပ္ဍဲ ဍုင်ဝှတ်ဝုင်၊ ဍုင်အကြန်၊ ဍုင်နယူဗာန်၊ နဝ်ခရဝ်လာင်ဏာ၊ ဍုင်သုင်ဖဝ် တွဵုရးမာန်နဳသဵုတာ။ ဍုင်ဒိန်ဗာ တွဵုရး ခရဝ်လဝ်ဒဝ်ဂှ် ဂိုတ်ဂစာန်ဒၟံင်ဖိုဟ်ရ။

ဥက္ကဌ ဂကောံဂမၠိုင်

လၟေင်	ယၟု	သၞာံမစတာလျိုင်	သၞာံမဒေါအ်တာလျိုင်
၁	နာဲသိုက်အံင်	၁၉၉၃	၁၉၉၅
၂	နာဲပညာမန်	၁၉၉၆	၂၀၀၆
၃	မိစရာဲမန်	၂၀၀၇	၂၀၀၈
၄	နာဲဗညာထဝ်ဝင်	၂၀၀၉	၂၀၁၀
၅	နာဲပညာမန်	၂၀၁၁	၂၀၁၂
၆	နာဲဇနဲမာန်	၂၀၁၃
၇	နာဲသဳဟ	၂၀၁၈	ပစ္စုပ္ပန်ဏံ