တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန်
| တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် Mon Revolution Day | |
|---|---|
 ဗီုရုပ် မဇက်ဂၠာဲတိတ် သွက်ဂွံအာရှ်ေသှ်ေ က္ဍိုပ်သကိုပ်ဂကူမန် ပ္ဍဲတ္ၚဲပၠန်ဂတး (၆၃ ဝါ) ပ္ဍဲကၟာဝက် | |
| မစကၠောန် |
တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် အဝ်ဂေတ် ၁၉၊ ၁၉၄၈ သက္ကရာဇ် ၁၃၁၀ ခ္ဍဲသဳပေင် |
| မပစၟတ်သမ္တီ ကု | သၟတ်မန်၂၇ တၠ၊ နာဲပါန်သာ ကေုာံ နာဲမံင်သိင် (မောင်သိမ်း) တအ် မအာက္ဍိုပ်တုဲ လုပ်သီလွဟ် ပ္ဍဲဒပ်ဗၠာဲသၟိင် ကွာန်ဇာသပၠင်၊ ပွိုင်ဍုင်ဘာအင် |
| မဒယှ်တဴ နကဵု | ချဳဓရာင် သွက်အခေါင်ဂကူမန် |
| တင်ရန်တၟအ် | သွက်ဂကူမန်တအ် ဂွံပါလုပ် ပ္ဍဲပရေင်တဝ်စၞေဟ် သွက်ဗၠးၜးဂကူ |
| ပရေၚ်ချဳဓရာၚ် | ထ္ၜးကရောင်ပၞာန် (ပ္ဍဲတိဍာ်ပၠန်ဂတး)၊ ညးဍုင်ကွာန်မန်တအ် ကောံတုဲ ရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ က္ဍိုပ်သကိုပ်ကောန်ဂကူမန်ဂမၠိုင်။ |
| ဒၞာဲမကၠောန်ကၠုင်လဝ် | အလုံဂၠးကဝ် ဒၞာဲဂကူမန်မၞုံ (ဗွဲတၟေင် ပ္ဍဲဍုင်မန်) |
တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် (အၚ်္ဂလိက်: Mon Revolution Day) ဂှ် စၟတ်သမ္တီလဝ် ပ္ဍဲ ဂိတုခ္ဍဲသဳပေင် မရန်တၟအ် ကုတ္ၚဲ သၟတ်မန်၂၇ တၠ မနွံတမ် နာဲပါန်သာ ကောံ ကုနာဲမံင်သိင် (မောင်သိမ်း) တအ် မအာက္ဍိုပ်တုဲ လုပ်သီလွဟ် ပ္ဍဲဒပ်ဗၠာဲသၟိင် ကွာန်ဇာသပၠင်၊ ပွိုင်ဍုင်ဘာအင် ပ္ဍဲ သၞာံ ၁၃၁၀ (ခရေတ် ၁၉၄၈၊ အဝ်ဂေတ် ၁၉-၂၀)ဂှ်ရ။ [၁] တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန်ဂှ် ဗွဲကိုပ်ကၠာ ကၠောန်ကၠုင် ပ္ဍဲ ဗွိုင်တိဍာ်ပၠန်ဂတး နကုအသေအဟာန်ပၞာန် သၟးရ။ စိုပ် သၞာံ ၂၀၀၇ နူ ဂကောံပံင်ကောံမန်ဍုင်သအာင်ဂမၠိုင်၊ ဂကောံသၟတ်မန်လညာတ်တၟိ ကောံ ကုညးတာလျိုင် နူ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ နာဲအံင်မ္ၚဵု နကုပူဂိုလ်၊ ဂကောံညဳသၟဟ်ဂကူမန် (MUL)ဂှ် ပံင်ကောံတုဲ ဒက်ပ္တန် ကမ္မတဳမကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် မရနုက်ကဵု (၆၀)ဝါ ရ။ နကုကမ္မတဳဂှ် ဖျေဟ် လၟေင်ကမၠောန်၊ ပၠန်ဂတးမန်ဂှ် ညံင်ဂွံဒှ် ပရေင်ပၠန်ဂတး ညးဍုင်ကွာန်မန်တုဲ ကၠောန်အစဳအဇန် အသေအဟာန် ရှ်ေသှ်ေ က္ဍိုပ်သကိုပ်ဂကူမန်ဂမၠိုင် ပ္ဍဲ ကွာန်ဌာန်တွိုပ်သုက်ညးတအ် ဟွံသေင်မ္ဂး ဒၞာဲမဆေင်စပ် ကုညးတအ် နဒဒှ် ပရေင်ချဳဓရာင် ညးဍုင်ကွာန်မန်မွဲရ။ ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် ဒှ်ခေတ်တၠအဝဵုပၞာန် မအုပ်ဓုပ်လဝ်ဍုင်တုဲ အခေါင်ပကောံမၞိဟ် ဟွံမဲရ။[၂]
ဝင်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]တဝ်စၞေဟ် အလန်ပထမ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]နူစ ဍုင်မန်ဟံသာဝတဳ မဒးဒုင်ပလီု၊ ဂကူမန် မဒးဒုင်စံင်ယဇ် ကုဗၟာ ပ္ဍဲ သၞာံ ၁၇၅၇ တေအ်တုဲ ဂကူမန်တအ် ဗွဲမဗဗွဲ ကုအကာဲအရာဂှ် ကလေင်တဝ်စၞေဟ်ဒၟံင် သၟိင်ဗၟာ သွက်ဗၠးၜးဂကူမန်ရ။ ညးမဒှ် ကောန် သၟိင်ဗြဗတာင် (သၟိင်ဗြဗတာင်ဂှ် ဒှ် သၟိင်စဍုင်ဗြဝတဳ၊ ဒေအ် တၠညးဗညာဒလ) ဗညာစိင် ညးမဒှ် သကိုပ်ပၞာန်မန် သၟဝ်သၟိင်ဗၟာ၊ ပ္ဍဲ သၞာံအကြာၜိုတ် ၁၇၇၂ သၟိင်ဗၟာ သေန်ဖျူသေန် (ဆင်ဖြူရှင်မင်း) ရပ်ပျဲပျာံ ဂကူမန်တုဲ စၞးမအာ ဗတိုက်ကုသေံဂှ် ပ္ကောံ မၞိဟ်တုဲ ကလေင်တဝ်စၞေဟ် ကုဗၟာ လုပ်သီ ဍုင်လ္ဂုင်ရ။ ဆဂး လုပ်သီဟွံမာန်တုဲ အလဵုဇကုညး ဒးဒဴတိတ်မံင် ဍုင်သေံရ။[၃]
တဝ်စၞေဟ် အလန်ဒုတိယ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]စိုပ် သၞာံ ၁၈၂၄ မဒှ် လက်ထက် သၟိင်ဗၟာ ဘကြီးတော် (စစ်ကိုင်းမင်း)ဂှ် ပၞာန်အင်္ဂလိက်-ဗၟာ က္တဵုဒှ်ရ။ မန်တအ်လေဝ် က္လိဂွံ အခေါင်ခိုဟ်တုဲ မန်မၞုံ ဗဒါဲလ္ဂုင် နာဲစက် ညးမဂွံဒုင်ယၟု သၟိင်မရူ ညးမဒှ် သၟိင်စဍုင်သြေင် ကောံ ကုနာဲထဝ်လေ ညးမဒှ် သၟိင်စဍုင်ဒလ၊ ညးၜါတၠ ပံင်တောဲတုဲ လုပ်ဗတိုက် ဍုင်လ္ဂုင်ရ။ ဒၞာဲဒေသ အင်္ဂလိက် မဗတိုက်တုဲ သီဂွံလေဝ် ဒေသအာသာံ၊ မဏိပူရ်၊ ယခေင်၊ ကောံ ကုတၞင်သဳဂှ် သၟိင်ဗၟာ ဒုင်ကျ ပအပ်ကဵုထောအ် အင်္ဂလိက်တုဲ ဗၟာ ကု အင်္ဂလိက် က္လိဂွံ တင်လတုပ်စိုတ် ပရေင်ဒေါအ်ပၞာန် မကော်ဂး လိက်ကသုက်ရန္တပို ရ။ ပၞာန် အကြာ အင်္ဂလိက် ကု ဗၟာ တုဲဒှ်အာတုဲ၊ ပၞာန်ဗၟာ နူ ဒေသနာနာတအ် ပ္ကောံတုဲ ဍိုက်ဗတိုက် သၟိင်မရူ ကောံ ကု နာဲထဝ်လေတအ်တုဲ ညးတအ် ဒုင်ဒဝ်ဟွံမာန်တုဲ သၞာံ ၁၈၂၇ဂှ် ဒးပါဲဒဴ သီုဖအိုတ် မၞိဟ် မွဲလက် သၟိင်မရူ အာမံင် ဗဒါဲၜဳအထရန် (ဗဒါဲမတ်မလီု) တုဲ နာဲထဝ်လေ ပဒတဴ ပ္ဍဲ ဍုင်မတ်မလီုရ။[၃] အတိုင်စၟတ်သမ္တီ ညးပတန်သာသနာခရေတ် ယုဒသန်မ္ဂး ဟိုတ်နူပေါဲဗတိုက် အကြာ ဗၟာ ကု မန်တုဲ ဇြပ်သဘင်ဓရ်ညး မၞုံ ပ္ဍဲဍုင်လ္ဂုင်ဂှ် လီုအာရ။ ညးတအ်လေဝ် ပြံင်အာမံင် ပ္ဍဲ ကျာ်ခမဳ ကြဴညိ အာမံင် ပ္ဍဲ မတ်မလီုရ။[၄][၅]
တဝ်စၞေဟ် အလန်တတိယ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]ကြဴနူ ဍုင်မန် စိုပ်အာ သၟဝ်တဲ အင်္ဂလိက်တုဲ ဂကူမန်တအ် မံင်ၜိုဟ်သြိုဟ် ဒဒိုက် ပွမဒးဒုင်ဍဵုဍိုက် ကုဂကူဗၟာဂှ် ဟွံမဲရ။ ဂကူမန်တအ် ပံင်တောဲ ကုအင်္ဂလိက်တုဲ ပ္ဍဲဒၞာဲဒေသ ရးတၞင်သဳ (သီုဍုင်မတ်မလီု)ဂှ် က္လေင်ဒက်ပ္တန် ဂကောံမၞိဟ်ၜိုဟ်သြိုဟ် ပ္ဍဲဒေသဂှ်ရ။ ဗွဲကြဴ အလုံဍုင်ဗၟာမွဲ စိုပ်အာ သၟဝ်တဲအင်္ဂလိက်တုဲ ဂကူမန် ကု ဂကူဗၟာ စထုဲနှဴကၠုင်ရ။ လိက် ကောံ ကုအရေဝ်ဒုတိယ မစကာဍုင်ဂှ် ဒှ် အရေဝ် ကောံ ကုလိက်ဗၟာတုဲ လၟိဟ်မၞိဟ် မဟီုအရေဝ်မန်၊ ဗွဲတၟေင် မၞိဟ်လတူဍုင်ဇၞော်တအ်၊ အောန်စှ်ေအာသိုက်က်ရ။ ဘာလကျာ်ဂမၠိုင် ဗွဲတၟေင် ဘာလတူဍုင်မတ်မလီုတအ်ဂှ် လကျာ်ဗၟာ နူမာန္တလေ ကၠုင်ပအစာလိက်၊ ဂ္ဇအ်ဘာ ဒှ် ကျာ်ဇၞော်တုဲ ဘာမန်တအ်ဂှ် ဗွဲကြဴ ဒှ် အာဘာဗၟာအိုတ်ရ။
စိုပ်သၞာံ ၁၉၃၉ ပၞာန်ဂၠးတိ အလန်ဒုတိယ စကတဵုဒှ်ရ။ ပ္ဍဲရးပလိုတ် (ရးယူရောပ်) ဂှ် ဂျာမနဳ ဗက်လုပ်သီကေတ် ဍုင်ညးတၞဟ်၊ ပ္ဍဲရးဗမံက် ဂျပေန် လုပ်သီ ဍုင်ညးတၞဟ် ဗွဲတၟေင် ဍုင်ကြုက်ရ။[၆][၇] ဟိုတ်နူ ဒြဟတ် ပၞာန်ဂျာမနဳ ကောံ ကုဒြဟတ်ပၞာန်ဂျပေန် ဇၞော်လောန်တုဲ ဍုင်မပကဝ်လဝ်နဳညးတၞဟ် ဗီု ဍုင်ပြင်သေတ်ဂှ် ဂျာမနဳ သီဂွံအာ ကဝက်တုဲ ဍုင်ဗြိတိန်/အင်္ဂလိက်ဂှ် အန္တရာယ် သွက်ဂွံ မဒးဒုင်သီ ကုဂျာမနဳဂှ် ဘပဠကၠုင်ရ။ မွဲလပါ်ဂှ်ပၠန် ဍုင်ကဝ်လဝ်နဳဗြိတိန်ဂမၠိုင် ပ္ဍဲရးအာရှဂှ်လေဝ် ဒးဒုင်ဗတိုက်ဒၟံင် ကုဂျပေန်ကီုရ။ ဟိုတ်နူဂှ်တုဲ ဗြိတိန် ဒးအာတ် အရီုအဗင် ပၞာန်အမေရိကာန်ရ။ နကုအမေရိကာန် ညးမရပ်လဝ် ဝါဒဗၠးၜးတုဲ မဒစဵုဒစး သၞောတ်ကဝ်လဝ်နဳဂှ် ဟီု ကုအင်္ဂလိက် ပၞာန်တုဲမ္ဂး ဍုင်တအ် မကတဵုဒှ်လဝ် ပ္ဍဲအခိင်ပၞာန်ကီု သီုကဵု ဍုင်မဒှ်ကဝ်လဝ်နဳတအ်ဂှ် ဒးပအပ်ကဵု ညးဒေသတအ်ရောင်။ ကုဍုင်မဖန်ဗဒှ် ပၞာန်ဂၠးတိ ဍုင်ဂျာမနဳ ကု ဍုင်ဂျပေန်တအ်ဂှ် သ္ဒးကၟာတ်လဒဵု အခေါင်မဒက်ပ္တန် ဒပ်ပၞာန်ရောင်။ တုဲပၠန် ပရေင်ကူသာန်သွံရာန်ဗၞိက်ဂၠးကဝ်ကီု ပရေင်ပံင်ကောံ ပရေင်ဂၠးတိကီု ဒးကၠောန်ရောင်။ အရာတအ်ဂှ် အင်္ဂလိက် ဒုင်တဲတုဲ အမေရိကာန် ပါလုပ်ကၠုင် ပ္ဍဲပၞာန်ဂၠးတိအလန်ဒုတိယဂှ်ရ။[၈] ပ္ဍဲ ဂိတုဒဳဇြေန်ပါ ၇၊ ၁၉၄၁ ဂှ် ဂျပေန် အာထောအ်ဖျေဟ် ဗုမ် ဒပ်ပၞာန်က္ၜင်အမေရိကာန် ပ္ဍဲသၞေဟ်က္ၜင်ပုလေဲ (Pearl Harbor) ရ။ အရာဏအ်ဂှ် ပကဵု ညံင်အမေရိကာန် စိုတ်ဂွံထတ် ပ္ဍဲအရာမဗတိုက် ဂျာမနဳ ကု ဂျပေန်ရ။
ဟိုတ်နူ အကာဲအရာ မဒှ်ဒၟံင် ဗီုဏအ်တုဲ ပ္ဍဲ ဍုင်ကဝ်လဝ်နဳဗြိတိန်ဂမၠိုင် ဗီုကုဍုင်ဗၟာ၊ ဍုင်အန္ဒိယ မဒှ်ဍုင် မစဂစာန်ဒၟံင် ညံင်ဂွံဂွံ အခေါင်ဗၠးၜး နူကဝ်လဝ်နဳဂှ် ဒးရုဲကၠုင်ဂၠံင် လပါ်လဵု ဂွံလုပ်စရ။ ဗီု က္ဍိုပ်သကိုပ်ဗၟာ ဂဥုပ်ဗိုလ်အံင်သာန်တအ် ပံင်တောဲ ကုဂျပေန် မကော်ပၠုပ်နင် ဂျပေန် ပ္ဍဲဍုင်ဂှ် ပ္ဍဲဍုင်အိန္ဒိယ မၞိဟ်လ္ၚဵု ဗွဲမအောန် ၜိုန်ရ ဖန်ဇန်နွံကီုလေဝ်[၉] က္ဍိုပ်သကိုပ် ညးမတီကၠိုဟ်ခၠင် အကာဲအရာ ပရေင်ဍုင်ကွာန် ဗီု မဟာတ္တမဂါန်ဒဳဂှ် ဟွံပံင်တောဲ ကုဂျပေန် ရ။ ဂျပေန်ဂှ် ဒှ် ဒပ်ပၞာန်ဓဇန်စှ် မဂစိုတ်ညးဍုင်ကွာန် မဟွံရှ်ေသှ်ေ သၞောတ်ဝ်ပၞာန်တုဲ ညးတအ် ဝေင်ပါဲရ။ ပ္ဍဲဍုင်ဗၟာဂှ်လေဝ် ဆမၞိဟ် စိုတ်ဓါတ်ဂကူဇၞော် ကောံ ကုညးဟွံကၠိုဟ် အကာဲအရာ ပရေင်ဍုင်ကွာန်တအ်ဟေင်ရ ထံက်ပင် ပံင်တောဲ ကုဂျပေန်ရ။
ပ္ဍဲအကာဲအရာ ပရေင်ဂၠးတိ မပြံင်လှာဲဒၟံင်ဂှ် ပ္ဍဲဍုင်ကဝ်လဝ်နဳဂမၠိုင်လေဝ် ချဳဓရာင်အာတ်မိက်ကၠုင် အလဵုအသဳဗြိတိန် ညံင်ဂွံကဵု အခေါင်ပကင်ရင်အပိုင် (self-rule)ရ။ ပ္ဍဲဍုင်အိန္ဒိယမ္ဂး ပ္ဍဲဂိတုအဝ်ဂေတ် ၈ သၞာံ ၁၉၄၂ ဂှ် မဟာတ္တမဂါန်ဒဳ အာတ်မိက် ကောန်ဂကူအိန္ဒိယ ညးမကၠောန် ကမၠောန်အလဵုအသဳတအ် ညံင်ဟွံဂွံစှ်ေကမၠောန်တုဲ တိတ်ထ္ၜးဆန္ဒရ။ ပ္ဍဲဍုင်ဗၟာလေဝ် နူဂကောံ (တို့ဗမာအစည်းအရုံး) မဒက်ပ္တန်ကၠုင်လဝ် နူသၞာံ ၁၉၃၂ တေအ်ဂှ် သၠုင်ပတိုန် ပရေင်ချဳဓရာင် သွက်ဂွံဂွံ အခေါင်ပကင်ရင်အပိုင်ကီုရ။ နကုဂကူမန် ညးမနွံ လတူဍုင် ညးမလေပ်ပညာတအ်လေဝ် သၠုင်ပတိုန် ပရေင်ချဳဓရာင် ဗော်သွးမည်အလုံဍုင်ရာမည ကီုတုဲ ပ္ဍဲဂိတုအဝ်ဂေတ် သၞာံ ၁၉၄၀ (၁၃၀၂ ခ္ဍဲသဳ) ဂှ် ဒက်ပ္တန် ဂကောံသၟတ်ဗၠာဲမန် အလုံရာမည (ရာမညတိုင်းလုံးဆိုင်ရာ မွန်လူငယ်အဖွဲ့) ကီုရ။
ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် ပၞာန်ဂၠးတိအလန်ဒုတိယ မကတဵုဒှ်ဒၟံင်ဂှ် စိုပ်ကၠုင် ဍုင်ဇကုမာန်ရောင်ဂှ် မၞိဟ်တအ် ဒှ်ဒၟံင် ဂဝိင်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိင် ညးဍုင်ကွာန်တအ် မဂွိင်ဖေက်ဒၟံင်ဂှ် နူဂကောံကွးဘာဗၟာ အံင်သာန် အာဂတတုဲ လုပ်အာပံင် ကုဂျပေန် ညးမရပ်လဝ် ဝါဒဖေတ်သေတ် မဒှ်ဝါဒမဓဇန်ကြီုဂှ်တုဲ နဒဒှ် မၞိဟ်ထ္ၜးဂၠံင် မၞိဟ်ဗိုင်စန်ဒက် ရဲဝါဒဖေတ်သေတ်တအ်ဂှ် ပၞာန်ဂျပေန် စိုပ်ကၠုင် ဍုင်ဗၟာ ပ္ဍဲ ဂိတုဇာန်နဝါရဳ သၞာံ ၁၉၄၂ ဂှ်ရ။ ဂိတုမာတ် (၈) ဂှ် ဂျပေန် သီဂွံအာ ဍုင်လ္ဂုင်ရ။
ဒပ်မဟာမိတ်တအ် ပံင်ကောံတုဲ ဗတိုက်ဒၟံင် ဂျာမနဳဂှ် ဂိတုမေ ၂ သၞာံ ၁၉၄၅ ဂှ် သီဂွံအာ ဍုင်ဇၞော်ဂျာမနဳ ဍုင်ပါလေန်တုဲ မုက်ပၞာန် ပ္ဍဲရးပလိုတ် ပၠိုတ်အာရ။[၁၀] ပ္ဍဲမုက်ပၞာန် လပါ်ဗမံက် ပ္ဍဲဍုင်ဗၟာဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗြိတိန်၊ ဒပ်ပၞာန်အမေရိကာန်၊ ဒပ်ပၞာန်ကြုက် လုပ်ဗတိုက် ဒပ်ပၞာန်ဂျပေန်၊ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ ဂၠံင်လပါ် သၟဝ်ကျာတုဲ ဂိတုမေ ၃ ဂှ် ဒပ်မဟာမိတ် စိုပ် ဍုင်လ္ဂုင်ရ။ [၁၁] စိုပ်ဂိတုအဝ်ဂေတ် ၆ ကု ၉ ဂှ် အမေရိကာန် အာထောအ် ဗုမ်ဏျူကလဳယျာ ပ္ဍဲဍုင်ဂျပေန်ၜါ ဟဳရဝ်ရှဳမာ (Hiroshima) ကောံ ကုဍုင်နာဂါသကဳ (Nagasaki)တုဲ စိုပ်အဝ်ဂေတ် ၁၅ ဂှ် ဂျပေန် ဒုင်ကျ ပၞာန်ရ။ [၁၂]
ပၞာန်ဂၠးတိ အလန်ဒုတိယ အာစိုပ်ဒတုဲတုဲ စိုပ်သၞာံၜိုတ် ၁၉၄၆-၄၇ အတိုင် လိက်ကသုက်အာတ်လာန်တိစ် (Atlantic Charter) ဂှ် ဗြိတိန် စဖန် ကမၠောန်မကဵု ဍုင်ဗၠးၜး ကုဍုင်ကဝ်လဝ်နဳတအ်ရ။ ဍုင်သဳရိလင်္ကာဂှ် ဒုင်ကေတ် ဍုင်ဗၠးၜး ဗွဲမၜိုဟ်သြိုဟ်ရ။ ဍုင်အိန္ဒိယဂှ် ဟိုတ်နူ ဂကောံမၞိဟ်မူသလေန်တအ် ဟွံမိက်ကေတ် ဍုင်ဗၠးၜး ကရောမ် ဂကောံမၞိဟ်ဟိန္ဒူတုဲ လပါ်ပလိုတ် ဒှ်အာ ဍုင်ပါကာတ်သတာန် ပလိုတ်၊ လပါ်ဗၟံက် ဒှ်အာ ဍုင်ပါကာတ်သတာန် ဗၟံက် ဗွဲကြဴ ဂွံယၟု ဍုင်ဗေင်္ဂလာဒေသ်။ သွက်ဍုင်ဗၟာဂှ်
(၁) ပ္ဍဲဒေသ မၞုံကုပရေင်အုပ်ဓုပ်တၞဟ်ခြာ ဒေသလတူဒဵု မပ္တံ ဍုင်သေံ၊ ဍုင်ကရေင်ဍာဲ၊ ဍုင်ကချေင်၊ ဍုင်ချေင်တအ်ဂှ် ပံင် ကုဍုင်ဗၟာ ဒေသတိဗလးဟာဂှ် ဒးဒှ် ပၟိက်ဆန္ဒ ညးဒေသတအ်ရောင်။ ကာလဂှ် အံင်သာန် အာဆဵုဂဗ ကုက္ဍိုပ်သကိုပ် ဂကူဒေသဒဵုတအ်တုဲ ကၠောန်သဘင်ချပ်ဂၞန်/သဳကၠဳ ပ္ဍဲ ဍုင်ပေန်လုမ် ပ္ဍဲ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ သၞာံ ၁၉၄၇ ဂှ်တုဲ က္လိဂွံ တင်လတုပ်စိုတ် လိက်ကသုက်ပေန်လုမ်၊ ဒဒှ်ရ ညးတအ် ကေတ်ဗၠးၜးမွဲစွံရ။ သွက်ညးဒေသ ပ္ဍဲမွဲပရေင်အုပ်ဓုပ် ကုဗၟာ ဗီုကုကရေင်တအ်ဂှ် ၜိုန်ရ မိက်ဂွံဍုင်ဗၠးၜး ဗွဲတၞဟ်ခြာကီုလေဝ် ဟွံဂွံဒုင်သၟာန်ရ။
(၂) တီပယျဵုတိဍာ် မကေတ်ဍုင်ဗၠးၜးတီကၠးတုဲ ဒးကၠောန် သဘင်မာဲ သွက်ဂွံ ရုဲစှ် မၞိဟ်စၞး ဂွံချူသၞောဝ်ဥပဒေ ဒက်ပ္တန်ဍုင်ရ။[၁]
ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် ညံင်ရဴ ဒေသလတူဒဵု မပ္တံ သေံ၊ ကရေင်ဍာဲ၊ ချေင်၊ ကချေင်တအ်ကီု နူ ကရေင် အာတ်မိက် ညံင်ဂွံစၟတ်သမ္တီကဵု တွဵုရးဍုင်ကရေင်ကီုရ။ ဆဂး သွက်ဂွံ စၟတ်သမ္တီကဵု တွဵုရးကရေင်ဂှ် ဗော်ဖဆပလ ဟွံဒုင်တဲရ။ စၞးဂှ် ပွိုင်ဆန္ဒမာဲတၞဟ်ခြာ သွက်ဂကူကရေင်ဂှ် ညးစၟတ်သမ္တီကဵု (၂၄) ဒၞာဲရ။ ဟိုတ်နူဂှ်တုဲ ဗော်ကေအေန်ယူ (ဗော်ကရေင်) နုက်တိတ် နူ ဗော်ဖဆပလ ရ။ နကုမန် ဗော်မန်ကောန်ဍုင်အရင် မဒှ်ဗော် နာဲဖဝ်ချိုဝ် အာတ်မိက် ညံင်ဂွံ စၟတ်သမ္တီကဵု ပွိုင်ဆန္ဒမာဲတၞဟ်ခြာ သွက်ဂကူမန်ကီုဂှ် ဗော်ဖဆပလတအ် ဟွံစၟတ်သမ္တီကဵုရ။ ဟိုတ်နူဂှ်တုဲ ဗော်မန်ကောန်ဍုင်အရင် ဗ္ဂပ်ဗဗေင် ဟွံဒုင်ရုဲမာဲကီုရ။ နကုဗော်ကရေင် ကောံ ကုဗော်မန် ဗ္ဂပ်ဗဗေင်ဂှ် နကုတင်ရန်တၟအ် ညံင်ဂွံလဇုဲထောအ် ညံင်ဗြိတိန် ဟွံဂွံ ဒုင်တဲ သွဟ်မာဲ (ဝါ) မၞိဟ်စၞး မဒုင်ရုဲစှ်လဝ်ဂှ် ဒှ်မာန်ရ။ ဆဂး နူကဵု ပုဂ္ဂလိက ဂကူမန်၊ ဂကူကရေင်တအ် လုပ်ဒုင်ရုဲမာဲကီုရ။ ပ္ဍဲကဵု ကၠတ်ထဝ် ကာလမချူ ဥပဒေသဇိုင် ဗီုမဒက်ပ္တန်ဍုင် ပ္ဍဲကဵုမပဒတန် အလန်ပထမဂှ် အခေါင်အရာတၞဟ်ခြာ သွက်ဂကူမန် စပ်ကဵု လိက်ပတ်၊ ယေန်သၞာင်တအ်ဂှ် မုဟွံမဲရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ က္ဍိုပ်သကိုပ်ဂကူမန်ဂမၠိုင် ပ္ညဳပ္ညပ်တုဲ အာတ်မိက် အခေါင်အရာ သွက်ဂကူမန် (၇) တင်တုဲ ပ္တိုန်ထ္ၜး ကုအလဵုအသဳဖဆပလကီု သီုကဵုသၟိင်အင်္ဂလိက်ရ။
တင်မအာတ်မိက် (၇) တင်ဂှ်
- သဘင်သၟာန်သွဟ်လိက်ပရိယတ် အလဵုအသဳ မကၠောန်ဒၟံင်ဂှ် ညံင်ဂွံကဵုအခေါင်သှ် နဘာသာမန်တုဲ ဒးပံက်ကဵု ကမ္မတဳကလေင်ပထမမန်ပါဠိမွဲ။
- ဘာတန်မူလအလဵုအသဳ မၞုံပ္ဍဲကွာန်မန်တအ်ဂှ် ညံင်ဂွံဗတောန်ကဵု လိက်ဘာသာမန်တုဲ သြန်ဘဏ္ဍာ သွက်ပရေင်ပညာဘာသာမန်ဂှ် ဗွဲမတၞဟ်ခြာ ဒးပံက်ကဵုတုဲ ဒးဒက်ပ္တန် ဂကောံဇၞော်ပရေင်ပညာမန်မွဲ။
- ပ္ဍဲဒေသ ဂကူမန် မပတဴဂၠိုင်တအ်ဂှ် ညံင်ဂွံခကဵု သၞဴဒဴအလဵုအသဳ ဂကူမန်။
- သွက်ဂကူမန်ဂှ် ဖန်ဗဒှ်ကဵု စရင်မာဲတၞဟ်ခြာတုဲ အတိုင်လၟိဟ်မၞိဟ်ဂကူမန် မၞုံဂှ် နကဵုသၞောတ်ဗ္ၜတ် ညံင်ဂွံခပတိုန်ကဵု အမာတ်ဂကူမန် ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ်။
- ညံင်ဂွံပံက်ကဵု ကမ္မတဳကေင်ကာဂကူမန် မၞုံကုအဝဵုမပေင်မွဲ။
- ညံင်ရဴ ကောန်ဂကူတၞဟ်တအ် မၞုံကဵုအခေါင် ပံက်ဒပ်ပၞာန်ဇကု ဗွဲတၞဟ်ခြာဂှ် ဒးပံက်ကဵု ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဂကူမန် သၟဝ်အလဵုအသဳဗဟဵု။
- ညံင်ဂွံကဵု အခေါင် ကုဂကူမန် အခေါင်မဟီုတွဟ် စန်ဒက် ဗွဲမဗၠးၜး။
သွက်ဂွံပညဳပညပ်ဂှ် နူ ဗော်မန်ဗၠးၜး ဥက္ကဋ္ဌ နာဲဘလွင် (နာဲယှိုဲကျေန်)၊ ညးမရေင်တၠုင်ဖဵု နာဲစံသူ၊ ကမ္မတဳဗဟဵု နာဲစိန်ထွန်း (ကညှော်) နူ ဗော်မန်ကောန်ဍုင်အရင် နာဲဖဝ်ချိုဝ်တအ် အာဆဵု ကုအလဵုအသဳကာလအကြာရ။ ဆဂး နူအလဵုအသဳဗၟာ ဟီုနင် ＂မန် ကု ဗၟာ တုပ်ပ်ရ၊ သွက်ဂွံဒးကဵု အခေါင်တၟေင် ဟွံမဲ။＂တုဲ ဆတင်ကၠာအိုတ် အခေါင်သွဟ်လိက်ပရိယတ် နဘာသာမန်ဂှ်ဟေင် ဂွံဒုင်ပ စၟတ်သမ္တီရ။
စိုပ်ဂိတု ဇာန်နဝါရဳ (၄) သၞာံ၁၉၄၈ ဂှ် အတိုင်လၟေင်အစဳအဇန်ဂှ် သၟိင်အင်္ဂလိက် နုက်တိတ် နူဍုင်ဗၟာတုဲ ဗၟာ က္လိဂွံအာ ဍုင်ဗၠးၜး အလုံမွဲ ရးနိဂီု ဒေသဒဵုကီု သီုကု ဒေသတိဗလးရ။ ဟိုတ်နူ အခေါင်သွက်ဂကူမန် ညိဟွံမဲတုဲ ဂကူမန်တအ် သၠုင်ပ္တိုန် ပရေင်ချဳဓရာင်ဂကူ ဗွဲမဇၞော် ကုဒြဟတ်ရ။ ဗော်မန်ဗၠးၜး ကု ဗော်မန်ကောန်ဍုင်အရင် ပံင်ကောံတုဲ ဒက်ပ္တန် ဗော်ပံင်ကောံကေင်ကာမန် (မွန်လူမျိုးရေးရာအဖွဲ့ချုပ်)။ ကၠောန် သဘင်ကောံဓရီုကောန်ဂကူမန် ပ္ဍဲ ကွာန်ဖအံက် ဂိတုဨပြဳတုဲ ဖျေဟ်သ္ဂုတ်သွာတ်
- ညံင်ဂွံ ကလိဂွံဍုင်မန်၊
- ညံင်ဂွံ ဒက်ပ္တန် ဒပ်ပၞာန်စဵုဒၞာဂကူမန်၊
- ညံင်ဂွံ ဒစဵုဒစး သၞောတ်တိဗ္ၚ အလဵုအသဳ မဖျေဟ်လဝ်သၞောဝ်တၟိတအ်ရ။
အတိုင် တင်သ္ဂုတ်သွာတ် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန် ဒပ်ပၞာန်မန်မွဲဂှ် သၟတ်တအ် ကေတ်လဝ် တာလျိုင်တုဲ နူ ဂကောံသၟတ် ရုဲစှ် မၞိဟ် ၂၇ တၠတုဲ ပ္ဍဲ သက္ကရာဇ်ဍုင် ၁၃၁၀ ဂိတုခ္ဍဲသဳပေင် ဗတံ (၁၉၄၈ ဂိတုအဝ်ဂေတ် ၁၉-၂၀) ဂှ် လုပ်သီလွဟ် ပ္ဍဲဒပ်ဗၠာဲသၟိင် မနွံပ္ဍဲ ကွာန်သပၠင်၊ ပွိုင်ဍုင်ဘာအင် ရ။ ပၞောဝ်သၟတ် ၂၇ ဂှ် နာဲပါန်သာ ကဵု နာဲမောင်သိမ်း (ဗိုလ်သိန်း) တအ် ဒှ် မၞိဟ်က္ဍိုက်က္ဍိုပ်ရ။ ညးတအ် သီဂွံ လွဟ် နူ ရုင်ဗၠာဲသၟိင်သပၠင်၊ တုဲ ဆက်အာသီကေတ် က္ၜင် ကောံ ကုလွဟ် နူ တဲရဲသၟိင်တၠ ဒပ်ဂီုကၠီုအလဵုအသဳ ပ္ဍဲဒေသၜဳဂြာင်ဂမၠိုင်ရ။[၁] [၃] ဒုင်သဇိုင်ကဵု တ္ၚဲဏအ်တုဲ စၟတ်သမ္တီကၠုင် တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် ပ္ဍဲဂိတုခ္ဍဲသဳပေင်ရ။
စၟတ်သမ္တီ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် မစၟတ်သမ္တီလဝ် ပ္ဍဲဂိတုခ္ဍဲသဳပေင်ဂှ် စတမ်နူ သၞာံလဵုတုဲ မစကၠောန် သဘင်တ္ၚဲစၟတ်သမ္တီဂှ် ၜိုန်ရ ဟွံဂွံတီကေတ်ကၠးကၠးကီုလေဝ် နကုအသေအဟာန် ပၠဒပ်ပၞာန်၊ မစပုင်ဂွဳဂှ် ကၠောန်ကၠုင် နူသၞာံတၟာလအ် ပ္ဍဲ တိဍာ်ပၠန်ဂတးရ။ စိုပ်တ္ၚဲ ဂိတုခ္ဍဲသဳပေင် မဒှ်အခိင်လဒေါဝ်ကသီုမ္ဂး ကၠောန်သဘင် တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် နမထ္ၜး ပၠဒပ်ပၞာန်မန်တုဲ ကုညးမတိုန်စိုပ် သဘင်တအ်ဂှ် ပရအ်ဗ္စ ပုင်ဂွဳ မထ္ၜးလက်သန် တိတ်ပၠန်ဂတး သွက်သၟာပၠန်ဂတးတအ် ဂွံစ ညးဍုင်ကွာန်တအ် ပရအ်ကဵု ပုင်ဂွဳရ။ ပ္ဍဲအခိင် သၟတ်မန်တအ် မလုပ်သီလွဟ်ဂှ် သွက်သၟတ်တအ် ဂွံစပုင်တုဲ ညးဍုင်ကွာန်မန်တအ် အာပလံင်လဝ် ပုင်ဂွဳ ပ္ဍဲကဵုမုက်ပၞာန် ဒှ်မာန်ရ။
တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် နဒြဟတ်ညးဍုင်ကွာန်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]နူစ သၞာံ ၂၀၀၄ ဂှ် ပရေင်ချဳဓရာင် အကြာ ဂကောံမန်ဍုင်သအာင်ဂမၠိုင် ကဵု ဂကောံမန် မၞုံပ္ဍဲဒေသပယျဵု သေံ-ဗၟာဂှ် အသိင်ခိုဟ်ကၠုင် ကွေဟ်ဟ်ရ။ ဗွဲတၟေင် ကမ္မတဳပံင်ကောံဂကောံမန်ဍုင်သအာင် (OMCC) ကု ဂကောံသၟတ်မန်လညာတ်တၟိ (Mon Youth Progressive Organization) တအ် ပံင်ကောံတုဲ ကၠောန်ကၠုင် ပရေင်ချဳဓရာင် သွက်ဂကူမန် နွံဂၠိုင် ကုဗီုရ။ နမရန်တၟအ် ညံင်ကောန်ဂကူမန်အိုတ်သီု ဂွံပါလုပ် အပ္ဍဲ ပရေင်ပၠန်ဂတးမန်တုဲ တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် မရနုက်ကဵု (၆၀) ဂှ် ကောန်ဂကူမန် မၞုံသၟဝ်အုပ်ဓုပ် တၠအဝဵုပၞာန်ဗၟာတအ်လေဝ် ညံင်ဂွံချဳဓရာင် နကုမွဲနဲမွဲဗီု ဗီုမကိတ်ညဳ ကုအကာဲအရာ ညးတအ်တုဲ နူ ကမ္မတဳပံင်ကောံဂကောံမန်ဍုင်သအာင် ကောံ ကုဂကောံမန်ဂမၠိုင်ကီု သီုကု ပူဂိုလ် ညးစိုတ်မလုပ်စ လတူ ပရေင်ဍုင်ကွာန်တအ် ပ္ဍဲကဵု သက္ကရာဇ်ခရေတ် ၂၀၀၇ ဂိတုဂျူလာင် ၁၇ ဂှ် ဒက်ပ္တန်လဝ် ကမ္မတဳမကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် မရနုက်ကဵု ၆၀ ဝါ ရ။
ပ္ဍဲကဵုကမ္မတဳဂှ်
- နာဲဟံင်ကောန် (နာဲအံင်မ္ၚဵု)။
- နာဲပညာမန် (OMCC) ပဒတဴ ကၟိန်ဍုင်အမေရိကာန်၊
- နာဲသဳရိမန်ဆာန် (OMCC) ပဒတဴ အဝ်သတေလျာ၊
- နာဲပၟိက်ဆာန်မန် (OMCC) ပဒတဴ ခနေဒါ၊
- နာဲဗဳထဝ် မန်ဇြာ (OMCC) ပဒတဴ ဒိန်မက်၊
- နာဲဗညာထဝ်ဝင် (OMCC) ပဒတဴ ကၟိန်ဍုင်အမေရိကာန်၊
- နာဲဃံင်မန် (ဥက္ကဌ ဂကောံမန် ဒိန်မက်)၊
- နာဲမတ်ဒိပ် ပဒတဴ ကၟိန်ဍုင်အမေရိကာန်၊
- နာဲရတ်တ် ပဒတဴ ကၟိန်ဍုင်အမေရိကာန်၊
- နာဲကသုမန် (ညးအုပ်ကာနာနာ ဂကောံညဳသၟဟ်ဂကူမန်)
- နာဲဥက္ကာမန် (ဂကောံစန်ဒက်ဓရ်ညဳသာ ကေုာံ ရီုဗင်မင်မွဲကောန်ဂကူမန်)
ပ္ဍဲ ကမ္မတဳဂှ် နာဲဟံင်ကောန် (နာဲအံင်မ္ၚဵု) ဒှ် ဥက္ကဌ။ နာဲအံင်မ္ၚဵု ဒှ် ညးတာလျိုင် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ မွဲတၠ၊ (ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် ဒှ် အခိင် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ မဒေါအ်လဝ်ပန်ပှော် ကုအလဵုအသဳတုဲ ဂွိင်ဖေက် ပရေင်ဆက်ဆောံ အကြာ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ကု အလဵုအသဳပၞာန် ဒှ် ခက်ခုဲတုဲ ဒးစကာ ယၟုဓလုက်)
နကမ္မတဳဂှ် ဖျေဟ်လဝ် သ္ဂုတ်သွာတ် သွက်ဂွံချဳဓရာင်
- သွက်ဂွံ ဖျေဟ်ကဝးပကဴ (ပ္ကဴဇြံင်ဇၞး) ပ္ဍဲဂိုဟ်/ရုပ်က္ဍိုပ်သကိုပ် ညးမကလိလောန်စဴအာဂမၠိုင်၊
- သွက်ဂွံ ပတိတ် လိက်ကၞပ် ＂ဝင်က္ဍိုပ်သကိုပ် ညးမတဝ်စၞေဟ်ကၠုင် သွက်ဗၠးၜးဂကူမန်ဂမၠိုင်＂၊
- သွက်ဂွံ ပတိတ် တၞးရုပ်ပတ်သတာ ရုပ်က္ဍိုပ်သကိုပ်မန်ဂမၠိုင်၊
နာဲရတ်တ် ကု နာဲမတ်ဒိပ် ကေတ်တာလျိုင် သွက်ဂွံကၠောန်ပဝ်သတာ၊ နာဲဗဳထဝ် မန်ဇြာ၊ နာဲဆာန်မန် (ဂကောံမန်နဝ်ဝေ)၊ နာဲဥက္ကာမန်၊ နာဲအံင်ရတ်မန် (ဂကောံသၟတ်မန်လညာတ်တၟိ) ကေတ်တာလျိုင် သွက်ဂွံ ချူပ္တိတ် လိက်ကၞပ်ဝင်က္ဍိုပ်သကိုပ်မန်။ စပ်ကုမချူဝင်က္ဍိုပ်သကိုပ်တအ်ဂှ် နာဲဆာန်မန် ကု နာဲဗဳထဝ်မန်ဇြာ အခိင်ဂှ် ညးတအ် နွံဒၟံင် ပ္ဍဲ ကွာန်ဝင်ကတုဲ ချူခၞံလဝ်ရ။ နာဲပညာမန်၊ နာဲပၟိက်ဆာန်၊ နာဲဃံင်မန်၊ နာဲသဳရိမန်ဆာန် ကေတ်လျိုင် သွာင်ဘဏ္ဍာရ။ သွက်ဂွံချဳဓရာင် အပ္ဍဲဍုင် မဖျေဟ်ကဝးပကဴ (ပကဴဇြံင်ဇၞး) ပ္ဍဲဂိုဟ်/ရုပ်က္ဍိုပ်သကိုပ် ညးမကလိလောန်စဴအာဂှ် နာဲအံင်မ္ၚဵု/နာဲဟံင်ကောန် ကောံ ကုကောန်ဂကောံသၟတ်မန်လညာတ်တၟိတအ် ကေတ်တာလျိုင်ရ။
လညာတ်ဂွံရှ်ေသှ်ေ က္ဍိုပ်သကိုပ်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]လညာတ်မ္ဂး မဖျေဟ် ပကဴဇြံင်ဇၞး (ကဝးပကဴ)၊ ရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ က္ဍိုပ်သကိုပ် မကလိလောန်စဴ နကု ပရေင်စန်ဒက် ဆဝ်မ္ၚုဟ် ကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဒှ် ကသပ် နာဲအံင်မ္ၚဵု ရ။ ကသပ်လညာတ်ဂှ် ကမ္မတဳမကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် မရနုက်ကဵု (၆၀) ဝါ တုပ်စိုတ် ထံက်ဂလာန်ပေင်င်ရ။ နကုလညာတ် နာဲအံင်မ္ၚဵုကီု သီုကဵု ကမ္မတဳဂှ်မ္ဂး ပွမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ က္ဍိုပ်သကိုပ်ဂကူမန် မကလိလောန်စဴ ပ္ဍဲ ဒၞာဲဌာန်တိုပ်သုက် (ဝါ) ကွာန်ညးတအ်ဂှ် ပကဵု ညံင်စိုတ်ဓါတ် ဆာန်ဂကူ ပ္ဍဲဒေသဂှ် ညံင်ဂွံကလေင်ၚ္ၚုဟ်ကတဵုကၠုင်။ တုဲပၠန် ကောန်စဴ ကောန်စေက် က္ဍိုပ်သကိုပ်မန်တြေံတအ်ဂှ် တ္ၚဲဏအ် သ္ၚောဲဒၟံင် ကုပရေင်ဍုင်ကွာန်မန် ပရေင်ဂကူမန်ဂှ် ညံင်စိုတ်ဓါတ်ဆာန်ဂကူ ဂွံကလေင်င္ၚုဟ်က္တဵုကၠုင် ပ္ဍဲညးတအ် မွဲဝါပၠန်။ ဗွဲတၟေင် ပ္ဍဲဒေသ ဒၞာဲကွာန်ဇၞော်ဇၞော် ဗီု ပ္ၚ၊ ဍုင်ပံင်၊ ကၟာဝက်တအ်ဂှ် မွဲအခိင်တေအ် ၜိုန်ရ ကေင်ဒှ်လဝ် ဒၞာဲဒတန် က္ဍိုပ်သကိုပ်ဂကူမန် မမံက်ဂတဝ်ဂၠိုင်ကီုလေဝ် တ္ၚဲဏအ် အသိင်ပရေင်ဍုင်ကွာန်မန် ဍိုန်လျစှ်ေဒၟံင်ဂှ် ညံင်အသိင် ပရေင်ဍုင်ကွာန်မန် ဂွံကလေင်ထတ်တိုန်ပၠန်ဂှ် နကုဂကောံ ဒးဇက်အာ ရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ က္ဍိုပ်သကိုပ်ဂကူမန် ပ္ဍဲ ကွာန်ညးတအ်ရောင်။ ပ္ဍဲကွာန်ဇၞော်ဇၞော်မန်တအ် ယဝ်ရ အသိင်ပရေင်ဍုင်ကွာန်မန် စိုတ်ဓါတ်ဂကူမန် ဍိုန်လျ စှ်ေအာမ္ဂး ပရေင်ကွာန်မန်လေဝ် စှ်ေအာကီုရ။ အရာဏအ် ဒှ် တာလျိုင် အလုံမွဲဂကူရောင်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဖျေဟ်သ္ဂုတ်သွာတ် နကုဂကောံသၟတ် မဇက်ဂၠောဲအာ နကုကွဳစက်တအ်ဂှ် စနူကွာန်ပ္ၚ၊ ကဵုရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ဗှ်ဝင်အတ္ထုပ္ပတ္တိ က္ဍိုပ်သကိုပ်မန်တြေံ နာဲအံင်ထောန်၊ ကျာ်ဇၞော်ဘာပလိုက်၊ တုဲမ္ဂး အာကွာန်သၞေဟ်ဗဒဝ် ဖျေဟ် ပကဴဇြံင်ဇၞး (ကဝးပကဴ) ရှ်ေသှ်ေ နာဲနလ္လာ၊ နူဂှ် အာ ကွာန်ကၟာဝက်၊ ပ္ဍဲ ကၟာဝက်ဂှ် ဂိုဟ်က္ဍိုပ်သကိုပ်ဂကူမန် ဟွံမဲဏီတုဲ အာဇရေင် သ္ၚိက္ဍိုပ်သကိုပ်မန်တြေံ နာဲဖဝ်စိင် မၞုံအရာပ်လဒေါဝ်ကွာန်၊ လပါ်ပလိုတ် ဘာဇာဒိသိုင်၊ ဖျေဟ်ကဝးပကဴ ကဵုရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ကုရုပ်က္ဍိုပ်သကိုပ် ဂကူမန်တြေံ နူကၟာဝက် နာဲဖဝ်စိင်၊ နာဲဆာန်မန်တအ်၊ ဗှ်ဝင်အတ္ထုပ္ပတ္တိညးတအ်၊ နူဂှ် အာကောံ ပ္ဍဲဒၞာဲဂိုဟ်အာဇာနဲမန်ဂမၠိုင် ပ္ဍဲ ဘာဝင်စိင် ရ။ ဂကောံသၟတ် နူ ဍုင်ပံင်တအ်ဂှ် ကောံရေင်သကအ် ဖျေဟ်ကဝးပကဴ ရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ဂိုဟ်နာဲသိင်မောင် ပ္ဍဲဍုင်ပံင်တုဲ အာကောံ ပ္ဍဲ ဘာဝင်စိင်ကီုရ။
က္ဍိုပ်သကိုပ်ဂမၠိုင် သၞာံ ၂၀၂၄
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် မရနုက် ကု (၇၇) ဝါ သၞာံ ၂၀၂၄ ဂှ် ရုပ်က္ဍိုပ်သကိုပ်မန် ၁၉ တၠ မရုဲစှ် ရှ်ေသှ်ေလဝ်ရ။ က္ဍိုပ်သကိုပ် ၂၀ တၠဂှ်
- ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠသဳလတေဇ (ဘာပလိုက်၊ ကွာန်ပင)။
- ကျာ်ဇၞော်အ္စာကုသလ (ဘာကျာ်သြဳမန်၊ ဍုင်လ္ဂုင်)
- ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠသိင်္ဃ (ဘာက္ၜင်ထဝ်၊ ဍုင်မတ်မလီု)
- ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠပါလိတ (ဘာဓါတ်ကျာ်၊ ဍုင်ကၟာဝက်)
- ကျာ်ဇၞော်အ္စာသဳလာစာရ (ဘာဗဂေါပရိယတ္တိ၊ ဍုင်မတ်မလီု)
- နာဲဖိုဝ်ချိုဝ် (ကွာန်ဝင်ကျာံ)
- နာဲဆာန်မန် (ကွာန်ကၟာဝက်)
- နာဲဖိုဝ်စိင် (ကွာန်ကၟာဝက်)
- နာဲအံင်ထောန် (ကွာန်ပင)
- မိဟံသာ (ကွာန်ဂတဵု ကအ်နှာတ်)
- နာဲထဝ်သောန် (ကွာန်ဂတဵု ကအ်နှာတ်)
- နာဲနလ္လာ (ကွာန်သၞေဟ်ဗဒဝ်)
- နာဲယှိုဲကျေန် (ကွာန်ဘာ)
- နာဲတၠမန် (ကွာန် )
- နာဲရဿ (ကွာန်ကၠအ်သတ်)
- နာဲထေန် (ကွာန်လေအ်တက်)
- နာဲထဝ်မန် (ကွာန်ကၟာဝက်)
- နာဲသိင်မံင် (ဍုင်ပံင်)
- နာဲင္ၚိုဲတိင် (ကွာန်ထံင်အာင်)[၁၃]
ယၟု
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]မအရေဝ်မန် ＂ပၠန်ဂတး＂ မဂွံအဓိပ္ပါယ် ဗီုအင်္ဂလိက် revolution ဝွံ ဒှ် အရေဝ်တၟိ ဟီုဂွံရ။ အရေဝ်ခေတ်တြေံညိမ္ဂး ပၠန်ဂတးဂှ် ဂွံအဓိပ္ပါယ် ဒှ်လပါ်ပရအ် ဒဒှ်ရ မၞိဟ်ဟွံမိက် ဒ္ဂေတ်ဗက် အတိုင်တဝှ်ဍောင်ဓရ်၊ ဟွံဒ္ဂေတ်ဗက် အတိုင်အခိုက်အလိုက် ပြဝေဏဳမွဲရ။ ပၠန်ဂတး ဏအ်လေဝ် ညးတမၠာတအ် ပံက်အဓိပ္ပါယ် သၞောဝ်ဟွံခိုဟ်၊ အခေါင်ဟွံမဲမ္ဂး ဟွံဒုင်အေင် ကလေင်ပၠန်တဝ်စၞေဟ်ရ။ ပၠန်ဂတး ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ် စကာလဝ် နဒဒှ် ဝိသေသနမွဲရ။ ပၠန်ဂတး ဂှ် နဒဒှ် ကြိယာလေဝ် စကာဂွံဒၟံင်ကီုတုဲ တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် ဂှ် တုပ်ဒၟံင် ညံင် တ္ၚဲဒစဵုဒစး ဗတိုက် ကုမန်တုဲ စၞးဂှ် ညးလ္ၚဵုတအ် မိက်ဂွံစကာ တ္ၚဲမန်ပၠန်ဂတး ရ။ ဆဂး နဒဒှ် ယၟုမွဲမွဲမ္ဂး ပၠန်ဂတးဂှ် ဟိုတ်မဒှ် မဝိသေသနတုဲ တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် ဂှ် ဍေဟ်စှ်ေဒၟံင် ကုသဒ္ဒါမန်ရ။ အဓိပ္ပါယ် ပၠန်ဂတး နကဵု အရေဝ်မန်ဇေတ်တ်၊ မန်ခေတ်တြေံ မ္ဂး စိန္တေး (လိက်တၟအ် ယှိုဲသဳခုင် ဂ၊ ၁၉) နူကဵု စိန္တေဟ် ဂှ် ဒှ်အာ စနေဟ်။ ခေတ်လၟုဟ် တဝ်စၞေဟ် ရ။ အဓိပ္ပါယ်ဍေဟ် မဗတိုက် နကဵုပၞာန်ရ။ ပ္ဍဲလိက်မန် ခေတ်လဒေါဝ်ဂှ် သပုန် နကဵု ကြိယာမ္ဂး ပုန် ရဴသာ်ဝွံ ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ဆဂး မအရေဝ် သပုန်ဂှ် ပ္ဍဲကဵု ဘာသာဗၟာ ＂သူပုန်＂ ဂှ် ဒှ် အရေဝ် လပါ်ပရေအ်တုဲ ဟွံမိက်စကာရ။
ဗီုရုပ်ဂမၠိုင်
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]-
တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် သၞာံ ၂၀၀၉ -
တ္ၚဲပၠန်ဂတး ပေင် ၆၀ ဝါ ပ္ဍဲဘာဝင်စိင် သၞာံ ၂၀၀၇ -
တ္ၚဲပၠန်ဂတး ပေင် ၆၀ ဝါ ပ္ဍဲဘာဝင်စိင် သၞာံ ၂၀၀၇ -
တ္ၚဲပၠန်ဂတး ပေင် ၆၀ ဝါ ပ္ဍဲကွာန်ပ္ၚ သၞာံ ၂၀၀၇ -
တ္ၚဲပၠန်ဂတး ပေင် ၆၀ ဝါ ပ္ဍဲကွာန်သၞေဟ်ဗဒဝ် သၞာံ ၂၀၀၇ -
တ္ၚဲပၠန်ဂတး ပေင် ၆၀ ဝါ ပ္ဍဲကွာန်သၞေဟ်ဗဒဝ် သၞာံ ၂၀၀၇ -
ပဝ်သတာ တ္ၚဲပၠန်ဂတး ၆၀ ဝါ -
တ္ၚဲပၠန်ဂတး ပေင် ၆၀ ဝါ ပ္ဍဲဘာဝင်စိင် သၞာံ ၂၀၀၇ -
တ္ၚဲပၠန်ဂတး ပေင် ၆၁ ဝါ ပ္ဍဲဘာဝင်စိင် သၞာံ ၂၀၀၈ -
တ္ၚဲပၠန်ဂတး ပေင် ၆၁ ဝါ ပ္ဍဲဘာဝင်စိင် သၞာံ ၂၀၀၈ -
တ္ၚဲပၠန်ဂတး ပေင် ၆၁ ဝါ ပ္ဍဲကွာန်ကၟာဝက် သၞာံ ၂၀၀၈ -
တ္ၚဲပၠန်ဂတး ပေင် ၆၂ ဝါ ပ္ဍဲကွာန်ကၟာဝက် သၞာံ ၂၀၀၉
.svg){kind=small} သဘင် ကေုာံ တ္ၚဲစၟတ်သမ္တီဂမၠိုင် | ||
|---|---|---|
သဘင် ကေုာံ တ္ၚဲစၟတ်သမ္တီဂမၠိုင် | ||
| တ္ၚဲစၟတ်သမ္တီ မဆေင်ကဵု ဂကူမန် | _2019.jpg){kind=small} | |
| တ္ၚဲစၟတ်သမ္တီ မဆေင်ကဵု ဂၠးတိ | ||
| တ္ၚဲမဆေင်ကဵု ဘာသာဂမၠိုင် | ||
| တ္ၚဲမဆေင်ကဵု ကၟိန်ဍုင်ဗၟာ | ||
နိဿဲ
[ပလေဝ်ဒါန် | ပလေဝ်ဒါန် တမ်ကၞက်]- ↑ ၁.၀ ၁.၁ ၁.၂ နိုင်ပန်းသာ (၂၀၁၆) မွန်လူမျိုး တိမ်ကောခြင်း နှင့် ပြည်လည်ရှင်သန်လာခြင်း၊ စာမျက်နှာ ၄၄
- ↑ ကမ္မတဳမကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် (၆၀) ဝါ (၂၀၀၇) ဝင်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် မတဝ်စၞေဟ်ကၠုင် သွက်ဗၠးၜးဂကူမန်ဂမၠိုင် ကၞပ် (၁)။
- ↑ ၃.၀ ၃.၁ ၃.၂ နိုင်ဟံသာ (၂၀၁၄) မွန်အမျိုးသားလွတ်မြောက်မှု တော်လှန်ရေးဖြစ်စဉ်သမိုင်း၊ မုက်လိက် ၈-၃၆
- ↑ Shwewa & Sowards, Burma Baptist Chronicle: 8 Beginning Again at Amherst 1826-1827, Board of Publications Burma Baptist Convention, Rangoon, 1963 P.53-59 "Since Rangoon was not included in the area to be transferred, and since the Mons were attacking the city in an attempt to regain their independence, a further move was in order for what remained of the young church. (...) In Rangoon he took down the old zayat which had served the young church so well, and arranged for the shipment of its boards to Amherst. Nothing could be salvaged from the mission house as it had already been destroyed by the attacking Mons" pp. 53-54
- ↑ ရန္တပို စာချုပ်
- ↑ Eastman, Lloyd E. (1986). "Nationalist China during the Sino-Japanese War 1937–1945". In John K. Fairbank and Denis Twitchett, eds., The Cambridge History of China, Volume 13: Republican China 1912–1949, Part 2. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-24338-4.
- ↑ Roy H. Ginsberg (2007). Demystifying the European Union: The Enduring Logic of Regional Integration. Rowman & Littlefield. p. 32. ISBN 9780742536555.
- ↑ Stone, Julius (June 1942). "Peace Planning and the Atlantic Charter". Australian Quarterly. 14 (2): 5–22. ISSN 0005-0091. JSTOR 20631017
- ↑ "Forgotten armies of the East – Le Monde diplomatique – English edition". Mondediplo.com. 10 May 2005. Retrieved 14 June 2012.
- ↑ Shepardson, Donald E. (1998). "The Fall of Berlin and the Rise of a Myth". Journal of Military History. 62 (1): 135–54.
- ↑ Drea, Edward J. (2003). In the Service of the Emperor: Essays on the Imperial Japanese Army. Lincoln, NE: University of Nebraska Press. P. 57, ISBN 978-0-8032-6638-4.
- ↑ Beevor (2012). The Second World War. London: Weidenfeld & Nicolson. ISBN 978-0-297-84497-6
- ↑ " လိက်ဘိက် တ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် မရနုက်ကေု (၇၇) ဝါ ဗွိုင်အပ္ဍဲဍုင်. Open (17 August 2024).