ကျာ်ထပှ်၊ လိက်တၟအ်

လိက်တၟအ်ကျာ်ထပှ် (ဍောတ်) (Burmese; ပဲခူးဖုရားခုနှစ်ဆူ ကျောက်စာငယ်)ဝွံ ဦးကျန် မဒှ် ကောန်ဗဂေါ ကလိဂွံနင် နူဒၞာဲ ကျာ်ပဝ် ဍုင်ဗဂေါတုဲ လၟုဟ် ဂိုင်ဒေပ်လဝ် ပ္ဍဲရုင်သုတေသနခေတ်တြေံ (အလဵုအသဳ) ရ၊၊ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၂၁ ဂှ် လိက်ဝွံ ချူပတိတ်လဝ် နကဵုဘာသာအင်္ဂလိက်တုဲ ပ္ဍဲလိက် မွန်ကျောက်စာပေါင်းချုပ်၊ ဦးချစ်သိန်း မပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၆၅ ဂှ် စုတ်ဒလဝ်ဒှ် ပ္ဍဲစရင် ဂၞန် (၆၅-၆၆)ရ၊၊ နူကျာ်ပဝ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် လိက်တၟအ်ၜါတိုင်၊ လိက်ဏအ်ဂှ် ဟိုတ်မဍောတ်တုဲ အစာလိက်တၟအ် ဦးချစ်သိန်း ကဵုလဝ်ယၟု ဗီုဗၟာ ပဲခူးဖုရားခုနှစ်ဆူ ကျောက်စာငယ် တုဲ လိက်တၞဟ်မွဲဂှ် ကဵုလဝ် ပဲခူးဖုရားခုနှစ်ဆူ ကျောက်စာကြီး ရ၊၊

လိက်တၟအ်ဝွံ ဒှ်လိက် သၟိင်ဓမ္မစေတဳ (ၜိုတ် ၁၄၀၉-၁၄၉၂) မချူလဝ် ပရူညးတအ် မကလေင် ပလေဝ်လဝ် ကျာ်ရ၊၊ အတိုင်လိက်တၟအ်ဝွံမ္ဂး ကျာ်စေတဳထပှ် မကော်လၟုဟ် ကျာ်ပဝ်ဂှ် ပ္ဍဲအခိင် သၟိင်မဟာတိဿ (AD 1043) မပ္တန်လဝ်ဂှ် ဟိုတ်နူ ညးဂၠာဲၚဳဒြပ်တုဲ ခါဲပလီုတုဲ ကျာ်တအ်ဂှ် လီုအာရ၊၊

လိက်တၟအ်ဝွံ ဟိုတ်ဒၞာဲမလီုလာ် ဟွံမဲတုဲ သွက်ညးလ္ၚတ်လိက်မန် ခေတ်လဒေါဝ်မ္ဂး ခိုဟ်ကွေဟ်ရ၊၊

လိက်တၟအ်

ပ္ဍဲလိက်ဝွံ တၞဟ်န ညးမလ္ၚတ်တအ် မဂွံလ္ၚတ်လောဲသွာတုဲ ဟွံဗက်လဝ် အတိုင် မုက်လိက်တၟအ်တုဲ မဖျေဟ်လဝ်ဒၞာဲရ၊၊ ဒုင်သဇိုင် ကုဒကုတ်ပရူတုဲ ပါ်လဝ် ကဏ္ဍဍေဟ်ကဵုဍေဟ်ရ၊၊ ရန်တၟအ် ကုညးမလ္ၚတ်တအ် မဂွံလ္ၚတ် ဝေါဟာရမန် သဒ္ဒါမန် ဗီုမပြံင်လှာဲကၠုင်တုဲ ဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် နကဵုလိက် အတိုင်တြေံဂှ် မွဲပိုဒ်၊ သၟဝ်ဂှ် နကဵုဗီုလိက်မန် ခေတ်လၟုဟ်ရ၊၊ စပ်ကဵုသဒ္ဒါဂှ် ဗွဲမဂၠိုင် ဒုင်စလဝ် အတိုင်တြေံဂှ် ဂၠိုင်ရ၊၊

ပ္ဍဲဒၞာဲလိက်အတိုင်တြေံဂှ် {A} {1} မလိက် ဂၞန် လေတ္တေန်တအ်ဂှ် စၞောန်ပညုင်လဝ် မုက်လိက်တၟအ် ကေုာံ ပၞောန်လိက်တၟအ်ရ၊၊ မလိက် ပ္ဍဲ [ - - ] ပန်ကၠင်ဏအ်ဂှ် မကဵုသမ္တီ ပ္ဍဲတၟအ်တေအ် ညာတ်ဟွံကၠးကွေဟ်ဟ် ဆဂး ဗှ်ဂွံ၊၊ မလိက် ပ္ဍဲ (- - ) တအ်ဂှ် မကဵုသမ္တီ ဒဒှ်ရ ပ္ဍဲတၟအ်တေအ် ဗှ်ဟွံညာတ် ဆဂး ရံင်ကဵု တၠုင်လအာဝါကျတုဲ ဗပေင်စုတ်လဝ်ရ၊၊

ပဏာမ

{A}{1}၊ ၊ နမော ဗုဒ္ဓာယ ၊ ၊

ပရူတမၠာ

စေတီဒပဟ်ဝေါဂဟ်၊ ဂၞကျာက် မ{2}ဟာသုဘဒ္ဒာ၊ မဒဟ် ဂၞကျာက်ဇမၞော် သၟိင်မဟာတိ{3}ဿ၊ မပတလ ဍုင်ဟံသာဝတဳ ပ္ဍေဲကာ တမၠာတုယ်၊ မဒ{4}က်လောရ် လုကဴအဒ္ဓာန် မလောအ် မနိုဟ်တုယ် မဂလာယ်{5}င်္ငီ ဒြပ်တဂဟ် ခါဲကၠေအ်တုယ်၊ လိုမ်လာက်အာ အို{6}တ်၊

စေတဳထပှ်ဝွံဂှ် ဂၞကျာ်မဟာသုဘဒ္ဒါ၊ မဒှ် ဂၞကျာ်ဇၞော် သၟိင်မဟာတိဿ ၊မပတၠ ဍုင်ဟံသာဝတဳ ပ္ဍဲကာလ တမၠာတုဲ၊ မဒက်လဝ် လုကဴအဓါန် မလအ် မၞိဟ်တုယ် မဂၠာဲၚဳဒြပ်တအ်ဂှ် ခါဲကၠေအ်တုဲ လီုလာ်အာအိုတ်၊၊

ကလေင်ပ္တန်

ကြဴဝေါအ် နူစၞာမ် တိလပိုန်ကျာက်တြယ် မပ{7}ပရိ[နိဗ္ဗာ]န်ဂဟ်၊ ၜါလ္ငိမ်စဟ်ပိစၞာမ်၊ ကုလိလွော{8}န်အာတုယ်ဟေင်၊ ဂၞကျာက်မွဲ မပြယ် မဟိမု ၐြီတြိ{9}ဘုဝနာဒိတျ ပြဝရ ဓမၟႝဇေတြလောကျနာထ ပြဝရ{10}မဟာဓမၟရာဓိရာဇဒေဝီ၊ မဍောက်ပေင်တဴ ကွော{11}မ်ကု ဂုန်မပတံ ကုဒါန သီလ သမာဓိ ပညာ၊ ကွော{12}မ် ကုကွန်တြုဟ်မွဲ မပြေယ်၊ မဟိမု ရာမာဓိပတိ ၐြိပရမ မ{13}[ဟာ]ဓမၟႝရာဇာဓိရာဇာ၊ မပ္ကာင်ရာင်တဴ ကြမိန် ဍုင်ဟံသာ{14}ဝတီ ပဗွယ်ဓောရ်၊ မမင်မွဲတဴ ဓရ်သၟိင်စဟ်ပြကာဂဟ် {15}အိုတ် စေတီဒပဟ် မလီုလာက်အာဝေါအ်၊ ဗွဲမန္ဗိုန်က္ညန်{16}သန်ဟေင် ကိုဝ်ဒက်ပၠန်တုယ်၊ အတိုင်ဓာတ်တ[ရေမ်] {17}မနွောမ်လေရ် ဟဂေါအ် ကိုဝ်ပလိုမ်ပလာက် စုတ်လရ်{18}ကိုဝ်၊ ဓာတ်တမိလေရ် ဗွဲမဂၠိုင် စုတ်လရ် ကွောမ်တုယ်၊ {B}{1}ပ္ဍဲစေတီမွဲမွဲဂဟ်၊ ပဋိမာရုပ်ကျာက် မတၟုဲတဴ {2}နသၠာက်လေရ်ပန်ပန် စုတ်လရ်ပန်ဒိုဟ်တုဲ၊ နဒြပ် ရ{3}တ် ဒပဟ်ပြကာဂဟ် ပပုဇဴဓာတ်တုယ်၊ ပ္ဍဲကာ သက{4}ရာဇ် ၈၃၁ ကိတုမာက် မွဲဗြမောက်၊ တ္ငယ်ဗုဒ္ဓဝါ၊ န{5}န္ဒာတိတ္ထီ၊ ၐြာဝဏနက္သတ်၊ ဝုဒ္ဓိယောဂ၊ ဒးလက်{6}ဗြိုသ်ဟေင်၊ ဟိုန်စေတီဒပဟ်ဝေါအ်၊ မကိုဝ်ထာ{7}ပနာပၠန်တုယ်၊

ကြဴဝွံ နူသၞာံ တၠဳပိုန်ကျာ်တြဲ မပပရိနိဗ္ဗာန်ဂှ်၊ ၜါလ္ၚီစှ်ပိသၞာံ ကလိလောန်အာတုဲဟေင်၊ ဂၞကျာ်မွဲ မပြဲ မဟိမု ၐြဳတြိဘုဝနာဒိတျ ပြဝရ ဓမ္မဇေတြလောကျနာထ ပြဝရ မဟာဓမ္မရာဓိရာဇဒေဝဳ၊ မဍိုက်ပေင်တဴ ကေုာံ ဂုန်မပ္တံ ကုဒါန သဳလ သမာဓိ ပညာ၊ ကေုာံ ကောန်တြုဟ်မွဲ မပြဲ၊ မဟိမု ရာမာဓိပတိ ၐြဳပရမ မဟာဓမ္မရာဓိရာဇာ၊ မပ္ကင်ရင်တဴ ကၟိန်ဍုင်ဟံသာဝတဳ ဗဗွဲဓရ်၊ မမင်မဲတဴ ဓရ်သၟိင်စှ်ပြကာဂှ် အိုတ်စေတဳထပှ် မလီုလာ်အာဝွံ၊ ဗွဲမဗိုန်က္ညန်သန်ဟေင် ကဵုဒက်ပၠန်တုဲ၊ အတိုင်ဓါတ်တြေံ မၞုံလေဝ် ဟွံဂွံ ကဵုပလီုပလာက် စုတ်လဝ်ကဵု၊ ဓါတ်တၟိလေဝ် ဗွဲမဂၠိုင် စုတ်လဝ်ကောမ်တုဲ၊ ပ္ဍဲစေတဳမွဲမွဲဂှ်၊ ပဋိမာရုပ်ကျာ် မတၟုဲတဴ နသၠာက်လေဝ် ပန်ပန် စုတ်လဝ်ပန်ဒိုဟ်တုဲ၊ နဒြပ်ရတ် ထပှ်ပြကာဂှ် ပပူဇဴဓါတ်တုဲ၊ ပ္ဍဲကာလ သက္ကရာဇ် ၈၃၁ ဂိတုမာ် မွဲမမံက်၊ တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ၊ နန္ဒာထိတ္ထဳ၊ ၐြာဝဏနက္သတ်၊ ဝုဒ္ဓိယောဂ၊ ဒး လက်ဗြိုဟ်ဟေင်၊ ဟိုန်စေတဳထပှ်ဝွံ မကဵုထာပနာပၠန်တုဲ၊၊

ရာဒၞာ

အိုတ်ဖိုဝ် ကုသိုဝ် တလညး သၟိင်ၜါ {8}မိကိုဝ်ကွာန် မပလောရ်ဝေါအ်ဂဟ်၊ ဇိုန်ပိုန် ကုသ{9}တ်ဂမၠိုင်၊ ကိုဝ်ဂေါအ် တိတ်ဗၠးအာ နူ တြဒေါက်{10}သံင်သာညိ၊ ပ္ဍဲကာ အနာဂတ် ပစ္စဲ ပြည္ဒာ သဗ္ဗညု{11}တညာန် ကိုဝ်ဒသ်ညိ၊၊ ၊၊

အိုတ် ဖဵုကုသဵု တၠညးသၟိင်ၜါ မိကဵုကောန် မပလဝ်ဝွံဂှ်၊ ဇိုန်ပိုန် ကုသတ်ဂမၠိုင် ကဵုဂွံ တိတ်ဗၠးအာ နူဒဒိုက်သံင်သာညိ၊ ပ္ဍဲကာလ အနာဂတ် ပစ္စဲပညာ/ပြည္ဒာ သဗ္ဗညုတညာဏ် ကဵုဒှ်ညိ၊၊

သ္ၚေဝ်ဂၠေပ်

လိက်တၟအ်ၜါ

လိက်တၟအ်ကျာ်ထပှ်ဍောတ်ဏအ်ဂှ် ညးချူလဝ် ပရူဗီုညးပလေဝ်လဝ်ကျာ် ကေုာံ ဓါတ်မထာပနာလဝ် ပ္ဍဲကျာ်ထပှ်တအ်ဂှ်ရ၊၊ လိက်တၟအ်ကျာ်ထပှ်ဇၞော်ဂှ် ညးချူလဝ် ပရူဝင်ကျာ် ဒဒှ်ရ သၟတ်ဗြဴသုဘဒ္ဒါ ဟံင်ပတိုန် ရုပ်ကျာ်ပဋိမာရုပ် နူကၟာ တုဲ ရုပ်တအ်ဂှ် စွံလဝ် ပ္ဍဲဘုတ်ထပှ်၊၊ ကာလ သၟိင်မဟာတိဿ မကၠုင် ကျောဝ်ဗဵုဂှ် ဒှ်လျိုင်ဇြိုင်သ္ဍိုက် လတူပဋိမာရုပ်ကျာ်တုဲ မယိုက်သၟိပ်တဲ သၟိင်လ္ၚောဝ်အဲပရဲကျာ်ဂှ် ညးဂမၠိုင် မဂွံဆဵုကေတ် ကျာ်ပဝ် တုဲ ကျာ်ဂှ် ညးကော်စ ကျာ်ပဝ်၊၊ ရုပ်ကျာ်တအ်ဂှ် သၟိင်မဟာတိဿ ကေတ်တုဲ ကဵုဒက်ပ္တန်လဝ် ကျာ်စေတဳထပှ်တုဲ ညးကော်စ ကျာ်ပဝ်ထပှ်၊၊ လက္ကရဴအိုတ်ဂှ် ညးချူလဝ် ပရူ တၠညးမိစောဗု ကေုာံ သၟိင်ဓမ္မစေတဳ ကလေင်လဟဵုပတိုန်လဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၈၃၁ ဂှ်ရ၊၊

ကျာ်ပဝ်

ဟိုတ်နူ ရုပ်ကျာ်ဂမၠိုင် မပဝ်တိုန်တုဲ ညးမကဵုလဝ် ယၟု ကျာ်ပဝ် ဂှ် ရံင်ကဵု ပ္ဍဲလိက်တၟအ်ဇၞော်ဂှ်တုဲ နူအခိင် သၟိင်ဓမ္မစေတဳတေအ်ဂှ် ညးတအ် ပတှ်ေလဝ် သာ်ဂှ် တုဲတုဲရ၊၊ တုဲပၠန် ဌာန်ဂှ် အခိင်ဗွဲမလအ်လ လ္ၚုလ္ၚန်အာလဝ်တုဲ ကျာ်စေတဳတအ်လေဝ် လီုလာ် ထောင်ပြိုဟ်ဒၟံင်ဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ် နူလိက်တၟအ်ၜါဂှ်ကီုရ၊၊ ဝင်ကျာ်ဝွံလဝ် ရံင်နကဵု မတ်သုတေသနမ္ဂး ဒှ်ဒၟံင် ညံင်ကဵု အာဂီု ဒဏ္ဍာရဳ မွဲကီုရ၊၊ ဗွဲစၟတ် ယၟုမ္ဂး ကျာ်ပဝ် မြိပတ် /ပြံင်လှာဲ ကၠုင် နူမန်တြေံ ကျာက်ဒုံပေါးဟ် မဂွံအဓိပ္ပါယ် ကျာ်ထပှ် ဒှ်မာန်ရ၊၊ ကျာ်ဒုံပေါးဟ် ဂှ် မၞိဟ်လက္ကရဴတအ် ကော်ဒှ်အာ ကျာ်ဒပဝ် - ကျာ်ပဝ် ဒှ်မာန်ရ၊၊ ဒုင်သဇိုင် ကုယၟုကျာ်ပဝ်ဂှ်တုဲ ပရူဒဒှ် မုဟိုတ်မဂွံကော်စ ကော် ကျာ်ပဝ် ကတဵုဒှ်ကၠုင် နဒဒှ် ဝင်အာဂီု (ဝါ) ဝင်ကျာ် ဂှ်ရ၊၊ ညံင်ရဴဏအ်ကီု ပ္ဍဲဒၞာဲတၞဟ်လေဝ် ပိုယ်ဂွံဆဵုကေတ်ကီုရ၊၊ ဥပမာ ကျာ်ကၠံဗန်၊ အဓိပ္ပါယ်တမ် ကျာ်ကလိပန်ဂှ် ဟိုတ်နူ မၞိဟ်ဗွဲကြဴတအ် မကော် ကျာ်ကၠံဗန် တုဲ ဝင်ကျာ်ဂှ်လေဝ် ညံင်ဂွံကိတ်ညဳ ကုယၟုဂှ် ကတဵုဒှ်ကၠုင်ကီုရ၊၊ ဝင်ကျာ်သၟးဟွံသေင် ယၟုဍုင် ဥပမာ ဍုင်မတ်မလီု ယၟုတမ် ဍုင်မုဟ်လမ္လီု မဂွံအဓိပ္ပါယ် ဍုင်မုဟ်ဇိုင်ၜဳဂမၠိုင် မလီုဂှ် ဗွဲကြဴ ဒှ်အာ မတ်မလီုတုဲ ဒုင်သဇိုင် ကုယၟု မတ်မလီုတုဲ ပရူသၟိင်မတ်ပိ လေဝ် ကတဵုဒှ်ကၠုင်ကီုရ၊၊

နိဿဲ

ချစ်သိန်း (ဦး)၊ မွန်ကျောက်စာပေါင်းချုပ်၊ ၁၉၆၅