မ္လစ်သာ၊ လိက်တၟအ်

ဗီုရုပ် နာဲဗဳထဝ် မန်ဇြာ မလ္ၚတ်ဒၟံင် လိက်တၟအ်မ္လစ်သာ

ဗီုရုပ် နာဲရဲဇော် ကေုာံ နာဲဗဳထဝ် မန်ဇြာ အာလ္ၚတ်ဒၟံင် လိက်တၟအ်မ္လစ်သာ

လိက်တၟအ်မ္လစ်သာ (Burmese; မြစ်သား ကျောက်စာ) ဝွံ ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲဘာလကျာ် ပေတောဘုန်းကြီးကျောင်း ဍုင်မ္လစ်သာ ပ္ဍဲသၞာံခရေတ် ၂၀၁၃၊၊ လိက်တၟအ်ဝွံ ပိုတ်ကဝ်ဒၟံင် သီုဖအိုတ် မသုန်ဒကုတ် ဒှ်မာန်တုဲ ဂွံဆဵုကေတ် သီုဖအိုတ် ပန်ဒကုတ်ရ၊၊ လိက်တၟအ်ဝွံ သီုဖအိုတ် ချူလဝ် ပန်ဘာသာ - မန်၊ သံသကြိုတ်၊ ပါဠိ၊ ပျူ၊၊ ပ္ဍဲမုက်ဂတဂှ် ချူလဝ် နကဵုဘာသာပါဠိ ကေုာံ မန်တုဲ ပ္ဍဲမုက်လက္ကရဴဂှ် ချူ ဗီုသံသကြိုတ်၊ ပါဠိခေတ်တြေံ၊ ပျူ၊၊

လိက်တၟအ်ဝွံ ကာလမဂွံဆဵုကေတ်ဂှ် အစာလိက်တၟအ်ဗၟာ နူတက္ကသိုလ်နာနာတအ် ဟီု ချူလဝ် သီုဖအိုတ် တြဴဘာသာ သီုဗၟံက်ထ္ၜးလဝ် ပၞောန်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ရ၊၊ ညးတအ်ဟီု ပ္ဍဲလပါ်စးဂှ် ဘာသာဗၟာဂှ် နွံ (၈) ပၞောန်၊ ဘာသာပျူပါဠိဂှ် (၁၄) ပၞောန်၊ ဘာသာပျူဇေတ်တ်ဂှ် နွံ (၇) ပၞောန်၊ ပ္ဍဲမုက်ဂတဂှ် ဘာသာပါဠိဂှ်(၈) ပၞောန်၊ ဘာသာမန် ဂှ် (၁၅) ပၞောန်၊ ဘာသာကြောမ်ဂှ် (၄) ပၞောန်ရ၊၊

ပ္ဍဲဒၞာဲသံသကြိုတ်ဂှ် ဒှ်ဘာသာဗၟာ ညးတအ်ထေင်ကေတ်ရ၊၊ ဒၞာဲဂှ် ဆအက္ခရ်နာဂရဳ မွဲမၜါဟေင် မညာတ်ကေတ်ဂှ် ညးတအ် ဗပေင်ထပ်စုတ်ကေတ်တ်၊၊ ညးတအ်ဟီု လိက်ဂှ် ဒှ်လိက်ဘာသာဗၟာရ၊၊ ပ္ဍဲမုက်လပါ်မန် လပါ်သၟဝ် (၄) ပၞောန်ဂှ် ဟိုတ်နူ တဲမၞိဟ်မချူ ဟွံတုပ်တုဲ ညးတအ်ထေင်ကေတ် ဘာသာကြောမ်ရ၊၊ အရာတၟေင်ဂှ် သီုပံက်ကဵု အဓိပ္ပါယ်နာနာသာ်ဏီရ၊၊ ပါဲနူဂှ်တုဲ လိက်တၟအ်ဝွံ ပ္ဍဲမုက်ဘာသာမန်ဂှ်ကီု သီုကဵု မုက်ဘာသာပျူဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် သက္ကရာဇ် ၄၄၁ ကီုလေဝ်၊ ပ္ဍဲဒၞာဲ ဘာသာသံသကြိုတ်ဂှ် မအက္ခရ်လိက်သံသကြိုတ်ဂှ် ညးတအ်ဗှ်ထောအ် နဒဒှ် မဂၞန်ဗၟာ ၄၇၅ တုဲ ညးတအ်စၟတ်သမ္တီလဝ် လိက်ဂှ် ချူလဝ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၄၇၅ ရ၊၊

သွက်ဘာသာမန် ကေုာံ ဘာသာပါဠိဂှ် အစာလိက်တၟအ်မန် နာဲဘရှင် ဗှ်ကဵုတုဲ ဒုင်သဇိုင် ကုမူမန် ပါဠိဂှ်တုဲ နာဲဗဳထဝ် မန်ဇြာ ဗၟံက်အဓိပ္ပါယ် ဗီုပျူရ၊၊ ပ္ဍဲဒၞာဲသံသကြိုတ် မအက္ခရ် ၜိုတ်မဂွံဆဵုကေတ်ဂှ်လေဝ် နာဲဗဳထဝ် မန်ဇြာ ဗၟံက်ထ္ၜးကဵုကီုရ၊၊ လိက်တၟအ်ဝွံ သီုအလုံမွဲတၟအ် ဘာသာသီုဖအိုတ် မန်၊ ပါဠိ၊ ပျူဂှ် နာဲဗဳထဝ် မန်ဇြာ ကြဴနူ အလဵုဇကုညး အာလ္ၚတ် ပ္ဍဲဍုင်မ္လစ်သာ ပ္ဍဲဂိတုဨပြဳ ၂၀၁၄ တုဲ ဂတဂှ်ပိဂိတု ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာင် ၂၀၁၄ ဂှ် ညးချူပတိတ် နကဵုၜါဘာသာ ဘာသာဗၟာ၊ ဘာသာအင်္ဂလိက်ရ၊၊

ဗီုလိက်တၟအ် မုက်ဂတ (ပါဠိ ကဵု မန်)

လိက်တၟအ်မ္လစ်သာ မုက်လပါ်မန်

လိက်တၟအ် မ္လစ်သာ ဗီုမလိက် မဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲလပါ်မုက်ဘာသာမန်

(၅) - - - ပိပါသာစ ဇနာစ သုဂ္ဂပတ္တိတာ တေ - - - - - -

(၆) ။ ဗုဒ္ဓဓမ္မဿတေဇေန အရိယသင်္ဃ - - - - - -

(၇) ပ္ပကာ။ ဗဇြာဘရဏဒေဝဿ (ဣ - -) - - - - - -

(၈) - - - - ခိပ္ပ မေဝသဝိဇ္ဇျတု။ ဝ ။ တုရ်္လ[ပေါယ်]- - - -

(၉) - - - - (ပေါကာ) မအုတ်ကုရ်ကောမ်ပၞာန် - - -

(၁၀) ရုက္ဍောရ် မ္လစ်သာဂေါးဟ် မုန် တုရ်္လ ေ[ပါယ်]- - - - - -

(၁၁) - - - လိည်ဗ္လ[းဟ်] တုလႝပေါယ်ဗိစာရ် - - - -

(၁၂) (တိ) - - မောယ် ကျ[ာ]က်ထရ်ၜါရ် ကျ[ာက် သြေရ်ၜါရ်]- - - - - - - - -

(၁၃) တုယ် ဒေဝတာဝ် [မနုသ်] ဂုမ်လုင် - - - - - - - - -

(၁၄) တုလႝပေါယ် (မျိုလ်) အဘိ[ပြာ]ယ်  - - - - - ယ - -

(၁၅) ပ် ဒုံသစ် အုတ်ဍိက်က္လန် ဂုမ်[လုင်]- - - - က္လံ - - -

(၁၆) - - တိတေယ် ကုကျာက်ထရ်ၜါရ် ကျာက်[သြေည်]ၜါ[ရ်] - - -

(၁၇) - ( ဗ္လ)းဟ် ဒုင်ကေတ် တုလႝပေါယ်ကေလ်လ္အိတ် ေ[ဍယ်ကာလ်သကရာဇစၞာမ် ပ]

(၁၈) န်က္လံပန်စသ်မောယ်။ အသိနသမ္ၑစ္ဆရ်။ - - - - - -  - - -  - - - - - - -

(၁၉) (ရ်- -ရာဝ)နက္ချတြ၊ ရိဒ္ဓိ ဇောဂ။ သိမိ - - - - - - - - - - - - - - - - -

(၂၀) ဨယ် တိတေယ် ကု ကျာယ်ထရ်ၜါရ် [ကျာက်သြေည်ၜါရ်]- - - - - - - - - - - - -

(၂၁) တုယ်။ တုရ်္လပေါယ် ဗုသစ်[ဗ္လးဟ်]- - - - - - - - - - - - - - - - - -

(၂၂) - - - - န် ဨယ်ကုန္ဒံ ရုပ်ကျာက်ဒုန်လူ[ယ် ဇိကႝုဨယ်]  - - - - - - [သိနြင်ဨယ် သြရ်] 

(၂၃) ဂေါအ် ဒသ်ကျာက် ရောဝ်ဂေါ[းဟ် တုရ်္လပေါယ်ရာဓနာမိစ်ဒအ်]  - - - - - - -

(၂၄) - - - - - - - ကေတ်တုန်တုယ် - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

(၂၅) ပေက္ခာပန်ဝေါအ် - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

(၂၆) ပ္လိည်။ (အုတ်)ကျာက် - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - [တုရ်္လပေါယ်]

(၂၇) (ၐြီ)ဗဇြာဘရဏဒေဝ် [ေ]ကလ်တုန် ညးဟ်ပဝ်သမ္ဘုစ် ညးဟ်ရိန္လေးဟ်စသ် ဇိ[ည္ဇေးဟ်] စသ် - -

(၂၈) - - - အ်၊ ဇ္လောဝ်စသ်လုဂုင်္ရ် တိက္လံဗၞင် သြောအ်လ္ငိမ် ။ ဝ ။

နကဵုလိက်မန်ခေတ်လၟုဟ်

(၅) - - - ပိပါသာစ ဇနာစ သုဂ္ဂပတ္တိတာ တေ - - - - - -

(၆) ။ ဗုဒ္ဓဓမ္မဿတေဇေန အရိယသင်္ဃ - - - - - -

(၇) ပ္ပကာ။ ဗဇြာဘရဏဒေဝဿ (ဣ - -) - - - - - -

(၈) - - - - ခိပ္ပ မေဝသဝိဇ္ဇျတု။ ဝ ။ တလပိုယ် - - - -

(၉) - - - - ဗုကာံ မအိုတ် ကုကောမ် ပၞာန် - - -

(၁၀) ရုက္ဍောရ် မ္လစ်သာဂှ် မိန်တၠပိုယ်- - - - - -

(၁၁) - - - လီုတုဲ တၠပိုယ် ဗစာ- - - -

(၁၂) (တိ) - - မွဲ ကျာ်ထဝ်ၜါ ကျာက်သြန်ၜါ - - - - - - - -

(၁၃) တုဲ ဒေဝတဴ မၞိဟ်ဂမၠိုင် - - - - - - - - -

(၁၄) တၠပိုယ် မယဵု အဘိပြာယ် - - - - - ယ - -

(၁၅) ပ် ဗၠးကျာ် အိုတ်ဍိက်ကလောန် ဂမၠိုင် - - - ကၠံ - - -

(၁၆) - - နတဲ ကုကျာ်ထဝ်ၜါ ကျာ်သြန်ၜါ - - -

(၁၇) -  တုဲ ဒုင်ကဵု တၠပိုယ်ကဵု လအိတ် ပ္ဍဲကာလ်သက္ကရာ သၞာံ ပ

(၁၈) န်ကၠံပန်စှ်ောမွဲ၊၊ အသိနသမ္ၑစ္ဆရ်။ - - - - - -  - - - - - - - - - -

(၁၉) (ရ်- -ရာဝ)နက္ချတြ၊ ရိဒ္ဓိ ဇောဂ။ သိမိ - - - - - - - - - - - - - - - - -

(၂၀) အဲ နတဲ ကုကျာ်ထဝ်ၜါ ကျာ်သြန်ၜါ - - - - - - - - - - - -

(၂၁) တုဲ၊၊ တၠပိုယ် ဗလးသၠးတုဲ - - - - - - - - - - - - - - - - -

(၂၂) - - - - န် အဲခၞံ ရုပ်ကျာ် ဒလာဲဇကုအဲ - - - - - - [စရင်အဲ သြဝ်] 

(၂၃) ဂွံ ဒှ်ကျာ် ရဴဂှ် တၠပိုယ် ရာဒနာမိက်ရ၊၊ - - - - - - -

(၂၄) - - - - - - - ကေတ်တုန်တုဲ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

(၂၅) ပေက္ခာပန်ဝွံ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

(၂၆) ပလိုတ်။ အိုတ် ကျာ် - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - [တၠပိုယ်]

(၂၇) (ၐြီ)ဗဇြာဘရဏဒေဝ် ကဵုတုန် ညးပဝ်သၟုတ် ညးလှ်ေစှ် ညးဒယှ်ေစှ်

(၂၈) - - - အ်၊ ဂၠဴစှ်လ္ၚောဝ် တိကၠံဗၞင် သြောအ်လ္ၚီ။ ဝ ။

မြန်မာပြန်။

(၆) ဘုရား နှင့် တရားတော်တို့၏ တန်ခိုးတော်အရှိန်ဖြင့် - - - - - - -

(၇) - - - - - ။ ဗဇြောဘရဏဒေဝမင်းအား - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

(၈) - - - - ပြီးပြည့်စုံပါစေသတည်း။ ဝ ။ ငါတို့အရှင်သည် - - - - - - - - - -

(၉) ပုဂံပြည် အလုံးစုံသော စစ်သည်တော်များ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

(၁၀) ရိက္ခာ(မြို့)မြစ်သားသည် ငါတို့အရှင်အား - - - - - - - - - -

(၁၁) - - - ပျက်စီး၍ ငါတို့အရှင် ဆင်ခြင် - - - - - - - - - - - - - - - -

(၁၂) - - တစ်(ခု)၊ ရွှေဆင်းတုတော်နှစ်ဆူ ငွေဆင်းတုတော် နှစ်ဆူ - -- - - -

(၁၃) ပြီး၍ နတ် လူအပေါင်းတို့အား - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

(၁၄) - - ငါတို့အရှင်သည် မိမိလိုလားအပ်သောဘဝ(အဘိပြာယ်)ကို ဆုပန်၍ - - - - - - - - -

(၁၅) ဒုံသစ်? အားလုံးသော ကျွန်အလုပ်သမားတို့ - - - - - - - - - - - - - - -

(၁၆) လက်ဖြင့်ပြုလုပ်သော ရွှေဆင်းတုတော်နှစ်ဆူ ငွေဆင်းတုနှစ်ဆူ  - - - -

(၁၇) ပြီးနောက် ခံယူတော်မူ၍ ငါတို့အရှင် ပေးသနားတော်မူသော ထိုကာလ၌ သက္ကရာဇ်

(၁၈) လေးရာ့လေးဆယ်တစ်။ အသိနနှစ်။ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

(၁၉) - - - - - - - - - - နက္ချတြ။ ရိဒ္ဓိ ဇောဂ။ သိမိ - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

(၂၀) ငါလက်ဖြင့် ပြုလုပ်သော ရွှေဆင်းတုတော်နှစ်ဆူ ငွေဆင်းတုတော်နှစ်ဆူ - - - - - -

(၂၁) - - - - ပြီး၏။ ငါတို့အရှင်သည် ရေစက်သွန်းမင်္ဂလာပြုလုပ်တော်မူ၍ - - - - - - -

(၂၂) - - - - - ငါသည် ငါ့ခန္ဓာကိုယ်ပမာဏရှိ ဘုရားရုပ်တုတော်တစ်ဆူကို ပြုလုပ်၏ -  - - -

(၂၃) ဤငါ့ကောင်းမှုသည် ဘုရားဖြစ်ရပါစေ။ ထိုကဲ့သို့ [ငါတို့အရှင် ဆုတောင်း၏]- - - - - -

(၂၄) - - - - - - - - - တစ်ဖန်ယူကုန်၍ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

(၂၅) ဤဥပေက္ခာလေးပါး - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

(၂၆) အနောက်ရပ်။ ဆင်းတုတော်အားလုံးတို့အား - - - - - - - - - - - - - - -ငါတို့အရှင်

(၂၇) (ၐြီ)ဗဇြာဘရဏဒေဝ်သည် တစ်ဖန်ပေးတော်မူသည်ကား ဆွမ်းတော်တင်သူ ကခြေသည် ဆယ်ယောက်၊ - -

(၂၈) - - - - နွားဆယ်ရှဉ်း မြေတရာပါယ် စပါးတစ်ထောင်တင်  ။ ဝ ။

တင်ပသောင် ဝေါဟာရ ကေုာံ ဝါကျ

ပၞောန် ၁ - ၈

ပ္ဍဲမုက်လိက်ဂတ လပါ်လတူ ဗီုပါဠိဝွံ ကဵု ဗီုပါဠိ မဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲမုက်လက္ကရဴ ဒၞာဲလဒေါဝ်ဂှ် ၜိုန်ဗီုပြင်အက္ခရ် ကေုာံ တၠုင်လအာဝါကျ ဟွံတုပ်ကီုလေဝ် မချူလဝ် အဓိပ္ပါယ်တုပ် ဒှ်မာန်ရ၊၊ ပ္ဍဲဒၞာဲပါဠိဏအ်ဂှ် ချူလဝ် နကဵုအက္ခရ်မန်တုဲ လပါ်လက္ကရဴဂှ် ချူလဝ် နကဵု အက္ခရ်အိန္ဒိယသၠုင်ကျာ (ဟွံသေင်မ္ဂး) အက္ခရ်ပျူတအ် မချူလိက်ပါဠိရ၊၊ အက္ခရ်မန်တ္ၚဲဏအ်ဂှ် ဒုင်သဇိုင် ကုအက္ခရ်အိန္ဒိယသၠုင်ကျာတုဲ ကတဵုဒှ်ကၠုင်ရ၊၊ ပ္ဍဲအခိင် (၁၁) ဗွဝ်ကၠံဂှ် အက္ခရ်မန် ပြံင်လှာဲအာ ဗီုပြင်တၞဟ်ရ၊၊ ညံင်ရဴသာ်ဂှ်ကီု ဒၞာဲတမ်မူလအက္ခရ်တေအ်လေဝ် ပ္ဍဲအခိင်ဂှ် ဗီုပြင် ပြံင်လှာဲအာတုဲရ၊၊ ဆဂး ဂကူပျူတအ်ဂှ် ဆက်ထိင်ဒဝ်အာဒၟံင် အတိုင်ဗီုတြေံဂှ်ဖိုဟ်ရ၊၊ ဂွံထိင်ဒဝ်လဝ် အတိုင်ဗီုတြေံဗီုဏအ်ဂှ် ဟိုတ်နူ လၟိဟ်မၞိဟ်အောန်၊ မဒှ်လိက် မၞိဟ်မစကာအောန်တုဲ ပရေင်ပြံင်လှာဲ ကတဵုဒှ်အောန် ဟီုမာန်ရ၊၊

ပၞောန် ၈ - ၁၁

တုရ်္လပေါယ်။ ငါတို့အရှင်။ တုလႝ - အရှင် သို့မဟုတ် သခင်။ ပေါယ် - ငါတို့။ (တလႝ/တုလႝ - တြလ - တလ - တၜ။ ပေါယ် - ပိုယ်)

မအုတ်။ အားလုံးသော သို့မဟုတ် အလုံးစုံသော။ (မအုတ် - မအိုတ်)။

ကုရ်ကောမ်ပှာန်။ စစ်သည်တော်များ။ ။ ကုရ်ကောမ် - အုပ်စု။ ပှာန် - စစ်။( ကုရ်ကောမ်ပှာန် - ဂကောမ်ပှာန်)

ရုက္ဍောရ် ။ ရိက္ခာ။ (ခေတ်မွန်၊ ဇွောအ်မ)

မ္လစ်သာ။ မြစ်သား(မြို့)။

လိည်။ ပျက်စီးသည်။ (လိည်/လီည် - လိုမ်)။

ဗ္လးဟ်။ ပြီး၍၊ ပြီးနောက်။ (ဗ္လးဟ်/ဗ္လး - ဗလး)

ဗိစာရ်။ ဆင်ခြင်သည်။ (ဝိစာရ (သံ) - ဗိစာရ် -  ဗစာ)

ပၞောန် ၁၂ - ၂၀

မောယ်။ တစ်(ခု)။ (မောယ် - မွောယ်/မွယ် - မွဲ)။

ကျာက်။ ဘုရား၊ စေတီ၊ ဆင်းတုတော်။ (ကျာက် /ကျေက် - ကျာ်)။

ထရ်။ ရွှေ။ (ထရ် - ထဝ်)။

ၜါရ်။ နှစ်(ခု)။ (ၜါရ် - ၜါ)။

သြေရ်။ ငွေ။ (သြေရ် -  သြန်)။

တုယ်။ ပြီး။ (တုယ် - တုဲ)။

ဒေဝတာဝ်။ နတ်။ (ဒေဝတာ (ပါ) - ဒေဝတာဝ် - ဒေဝတဴ)။

မနုသ်။ လူ။ (မနုၑျ (သံ) - မနုသ် /မာနုသ်- မနိဟ် - မှိဟ်)။

ဂုမ်လုင်။ များ၊ နာမ်ပုဒ်အနောက်လိုက် အများပြညွှန်းကိန်း။ (ဂုံလိင် / ဂုံမ်လီင် / ဂုံလူင် / ဂုံလေင်/ဂုံလေုင်/ဂုံလောင် - ဂမၠိုင်)။

မျိုလ်အဘိပြာယ်။ ဗျာဒိတ်ပန်ဆင်သည်။ (မျိုလ် - မယိုဝ် - မယဵု + အဘိပြာယ်)

ဍိက်က္လန်။ ကျွန်။ (ဍိက်က္လန် - ဍိက်ကမေၜာန်)။

ကေလ်။ ပေးသည်။ (ကိလ် - ကုလ် - ကေလ် - ကေိလ် - ကိုလ် - ကိုရ် - ကိုဝ် - ကဵု)။

ဍေယ်ကာလ်။ ကာလ၌။ (ဍေယ် - ဍဲ - ပ္ဍဲ+ ကာလ (ပါ) ကာလ် - ကာလ)။

စၞာမ်။ ခုနှစ်။ (စၞာမ် - သှာံ)။

ပန်က္လံပန်စသ်မောယ်။ လေးရာ့လေးဆယ့်တစ်။ (ခေတ်မွန်၊ ပန်ကၠံပန်စှော်မွဲ)။ ပန် - လေး။ က္လံ - ရာ၊ စသ် - ဆယ့်၊ မောယ် - တစ်။

အသိနသမ္ၑစ္ဆရ် ။ အသိနနှစ်။ (သမွစ္ဆရ်/သမွမ္ဆာရ်၊ သံဝစ္ဆရ်)။

တိတေယ် (ကြိ)။ လက်ဖြင့်။ လက်ဟု အဓိပ္ပါယ်ရှိသော “တေယ်” နာမ်ပုဒ်ကို ကြိယာအဖြစ် အသုံးပြုသည့်အခါ အရှေ့မှာ“တိ”ထည့်သည်။ ကြိယာပုဒ်က နာမ်ပုဒ်အဖြစ် မွန်စာ၌ တွေ့လေ့ရှိသော်လည်း နာမ်ပုဒ်ကို ကြိယာပုဒ်အဖြစ် အသုံးပြုသောသဒ္ဒါနည်းကို တွေ့ခဲသည်။ ထိုသဒ္ဒါနည်းကို ယခုခေတ်မွန်စာ၌ (ပေစာမူ၌) “တိတ္ကအ်တိုန် - မြေကျွန်ကုန်(ဖြစ်)လာသည်” ဟု တွေ့နိုင်သော်လည်း အများအားဖြင့် ဝိဘတ်တခုတခု ထည့်ပြီး ရေးလေ့ရှိသည်။ “တိတေယ်” ကြိယာပုဒ်ကို ယခုခေတ်မွန်စာဖြင့် ရေးမည်ဆိုလျှင် “နကဵုတဲ” “လက်ဖြင့်” ဟု ရေးလေ့ရှိသည်။ “တိတေယ် ကုကျာက်” နှင့်အဓိပ္ပါယ်ချင်းတူ ပါဠိဘာသာအုတ်ခွက်များ၌ “ဟတ္တိန” တွေ့ရသည်။

ပၞောန် ၂၁ - ၂၈

ဗုသစ်။ လွှတ်သည်၊ (ယခုခေတ်စကား) ရေစက်ချပွဲ။ မြစေတီကျောက်စာ၌ “ကာလ်ဗုသစ်ကျေက်ဂေုါဟ်ဝေါအ်” “ဤဂူဘုရားကို လွှတ်သောအခါ” ဟု တွေ့ရသည်။

ကုန္ဒံ။ ပြုလုပ်သည်။ (ယခုခေတ်မွန်၊ ခှံ)

ဒုန်လူယ်။ အရွယ်တူ၊ အလေးချိန်တူ။ ဒုန်လူယ်ဝေါဟာရသည် ယခုခေတ်မွန်၌ မတွေ့ရတော့ပါ။ ထိုကြောင့် ကျောက်ဆည်မွန်ကျောက်စာ၌ “မဨယ်စြောင်ဗဒ္ဓသိမ်ဝေါအ် တိန်လူယ်ဇြအ်ကုဨယ် မက္လောည် ကုကျေက်ဝေါအ်” “ဤဗဒ္ဓသိမ်ကို ငါတည်ဆောက်၏၊ ငါ၏ ခန္ဓာကိုယ်နှင့် အရွယ်တူသောဆင်းတုတော်ကို ပြုလုပ်၏” ဝါကျကို တစ်ယောက်နှင့်တစ်ယောက် အဓိပ္ပါယ်ဖေါ်ထုတ်ခြင်း မတူညီကြပါ။ ဤဝေါဟာရ၏ ယခုဖေါ်ပြထားသည့် အဓိပ္ပါယ်သည် ဆရာကြီးနိုင်ဘရှင်၏ ဖေါ်ပြချက်ဖြစ်သည်။

ဨယ်။ ငါ။ (ဨယ် - အယ် - အဲ)။

သိနြင်။ အမူကိစ္စ။ ဤဝေါဟာရသည် ယခုမြန်မာတို့က (စာရင်း) ဟု မွေးစားထားသည်။ (သိနြင် -  စရင်)။

ဂေါအ်။ ရရှိသည်၊ ရသည်။ (ဂေါအ် - ဂွေါအ် / ဂွအ် - ဂွံ)။

ဒသ်။ ဖြစ်သည်။ (ဒသ် -  ဒဟ် - ဒှ်)။

ရောဝ်ဂေါးဟ်။ ဤသို့။ (ရောဝ်ဂေါးဟ် - ရဴဂှ်)

ပ္လိတ်။ (ဒိုဟ်ပ္လိတ်- အနောက်ရပ်)၊ တေၛယ်ပ္လိတ် - မိုးချုပ်သည်)။ ပါဠိစာ၌ “ပစ္ဆိမာယဒိသာယ” တွေ့ရသည့်အတွက် အနောက်ဘက် ဟု ဤကျောက်စာ၌ အဓိပ္ပါယ်ရသည်။

ညးဟ်ပဝ်သမ္ဘုစ်။ ဆွမ်းတော်တင်သူ။ (ညးဟ် - သူ၊ ပဝ် - တင်၊ သမ္ဘုစ် - ဆွမ်းတော်)။ (သမ္ဘောဇ (သံ) - သမ္ဘုစ် - သံဘုစ် - သုံဘုစ် - သမုတ် - သၟုတ်)

ညးရိန္လေး။ အကသမား။ (ခေတ်မွန် ညးလှ်ေ)

ဇ္လောဝ်။ နွား။ (ဇ္လောဝ် - ဂၠဴ)

လုင်္ဂုရ်။ (လင်္ဂုရ် / လာင်ဂရ်- လုင်္ဂုရ် - လငေါဝ် - လ္ၚောဝ်)

တိ။ (တိအ် - တိ)

ဗၞင်။ (မြေ)တပယ်။ စိုက်ပျိုးလယ်ယာ အကျယ်အဝန်းကို ဖော်ပြသောအတိုင်းအတာ။ ( ယခုခေတ် ၁.၇၇ ဧက = ၀.၇၁၆ ဟတ်တာ) အတိုင်းအတာ။ အေဒီ ၁၇၉၁ ခုနှစ်တွင် ရေးထိုးသည့် ပယ်ပုံတော် ကျောက်စာအရ အနားတစ်ဖက်လျှင် ၂၅တာ ရှိသော စတုရန်းကွက်ကို တစ်ပယ်ဟုဆိုသည်။ ဦးသိန်းလှိုင်၏ ခေတ်ဟောင်း မြန်မာ့သမိုင်း သုတေသန အဘိဓါန် ၊ စာမျက်နှာ ၁၀၁။

သြောအ်၊၊စပါး။

လိက်တၟအ် မ္လစ်သာ ဘာသာသံသကြိုတ် နကဵုအက္ခရ် နာဂရဳ

လပါ်စး လိက်သံသကြိုတ်

လိက်ဘာသာသံသကြိုတ် နကဵုအက္ခရ် နာဂရဳ ဂှ် သီုဖအိုတ် နွံ (၈) ပၞောန်ရ၊၊ ဆဂး အက္ခရ်ညိညဓဝ်ဟေင် ဂွံဆဵုကေတ်ရ၊၊ ပ္ဍဲပၞောန် မရနုက်ကဵု မသုန်ဂှ် မြုဂါ (mṛi gâ) ကဵု ရာဇ (râja) ဒှ်မာန်ရ၊၊ ပ္ဍဲပၞောန် (၆) ဂှ် ဇသ္ပပါ (ja spa pâ) ဒှ်မာန်ရ၊၊ ပၞောန် (၈) ဂွံဆဵုကေတ် သင်္ကေတ လိက်အိုတ် ။ ဝ ။ ရ၊၊

ဘာသာပါဠိ

လိက်တၟအ်မ္လစ်သာ ဗီုပါဠိ နကဵုအက္ခရ် အိန္ဒိယသၠုင်ကျာ

လိက်တၟအ်မ္လစ်သာ ဗီုမဂွံဆဵုကေတ် ဒၞာဲဘာသာပါဠိ

ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ် ဟိုတ်မနွံဒၞာဲလဒေါဝ်တုဲ ဒးလဝ်ဘဲဒဏ် ဗြဲကျာအောန်တုဲ ဂွံဆဵုကေတ် မအက္ခရ်ဂၠိုင်အိုတ်ရ၊၊ အရာမထ္ၜးလဝ် ဗွဲသၟဝ်ဝွံ ဒုင်သဇိုင် ကုမူအပြောမ် အစာနာဲဘရှင် မဗှ်လဝ်ဂှ်တုဲ ပတိုန်ထ္ၜးဏာလဝ်ရ၊၊

(၁) ဥံ မဇ္ဇ ဒေဝေါ နာမ တသော ဝြိဝိက္ကြမေ မမ - - - ဓာမော ယသ သော ဝိပုဎိန္ဓာတော။ တဿ မ

(၂) ညာသ္ထပနတော မဟဗ္ဗဎိ ပဇြန္တ ဒေဝေါနာမ တ - -  တော ဎိကသံမတော။ တဿ ပုတ္တော မဇြပညော ပု

(၃) ညသဝဿ ဎိန္နဿ သဝကော ဗုဒ္ဓသာသနေ။ ဗဇြိဘရဏဒေဝေါတိ တဿပုတ္တော မမြော သသောပုညဝါ

(၄) ပညာပတော ပုရေကုမာနိ။ ဟိတောဒေဝမ - န - ဎကေကုတော မဎိကဝိဒ္ဓကေ တေန္ဓာယ ပုကတိ ဝိနိ

(၅) - - - - - - ကတေနာမ ယဇိဎိက - - - - ဎိဒေ ဎိဒေါတိ သမိသုတော။ ပန္ဓ သုနိယ ရုပ

(၆) - - - - - - - - - - - - တ္တဿ ဇလိမနပိ - တိ။ သာမာဒ္ဓေ ဗုဒ္ဓရူပါနိ ဇိနိရူပမာ ကတာ

(၇) - - - - - - ညေဝ ကာရိတံသ - - - န္နမယမေ ကတေ ဗုဒ္ဓရူပ တထာ ပရံ တထာ ရူပမဿ

(၈) ------------------------- နိ ယဝသနံ ပတေ ဗုဒ္ဓရူပံ တထာသတံ ပတေ သဗ္ဗ သဟ

(၉) -------------------------ပစ္ဆိမာ ယဒိသာ ယဿ တထာတိ ယဿ သမ ဟကေ ဒေတမံ

(၁၀) ------------------------ရောနိသော။ ယေ ပိမ္ပေ သာဓိဝါသာတေ ဇနာည္စေ သုဂ္ဂပတ္ထိတာ

(၁၁) ------------------------------ ပ္ပကာ။ ဗုဒ္ဓဓမ္မဿ တေဇေန အရိယ သံဃဿ တေဇသာ

(၁၁) ---------------------------------------- ဗဇြိဘရဏဒေဝဿ ဣစ္ဆိတံ ပတ္ထိတံ ဗဒါ

(၁၂) ----------------------------------------------------------------------------------------------------

မဗၟံက်အဓိပ္ပါယ် ဝေါဟာရဂမၠိုင်

မဇ္ဇဒေဝေါနာမ၊ သၟိင်မဟိမု မဇ္ဇ ။ ။ တသော၊ င်သၟိင်ဂှ်။ ဝြိဝိက္ကြမ၊ ကမၠောန်မခိုဟ်ပြဲ။ ဓာမော/ဓမ္မော၊ မၞုံကဵု ဓရ်၊ ယသ၊ မဒယှ်တှ်။ တဿမညာသ္ထပနတော၊ ကောန်သၟိင်ဂှ်။ မဟဗ္ဗဎိ ပဇြန္တဒေဝေါနာမ၊ မဟဗ္ဗဎိ ပဇြန္တ ဂးယၟု ။ တဿပုတ္တော၊ ကောန်သၟိင်ဂှ်။ မဇြပညော၊ မၞုံညာဏ်ပညာ။ ပုညသဝဿ၊ မၞုံပိုန်ကြဳဇှ်။ ဎိန္နဿ၊ မလျုင်ဇြိုင်သ္ဍိုက်။ သဝကောဗုဒ္ဓသာသနေ၊ မဒှ် သာဝက သာသနာကျာ်။ ဗဇြိဘရဏဒေဝေါတိ၊ သၟိင်မဟိမု ဗဇြိဘရဏ။ ပုညဝါ၊ မဇၞော်ပိုန်ကြဳဇှ်။ ပညာဝတော၊ မဇၞော်ညာဏ်ပညာ။ သာမာဒ္ဓေဗုဒ္ဓ၊ ကျာ်ထဝ်။ ရူပါနိဇိနိရုပမာ၊ ကျာ်မတၟုဲတဴ နကဵုသြန်။ ကတာ၊ ကၠောန်တုဲ။ ကတေ၊ ရန်တၟအ်။ ဗုဒ္ဓဓမ္မဿ တေဇေန၊ နကဵုအသိင် ကြဳဇှ် ကျာ် ဓရ်လေဝ်။ အရိယသံဃဿ တေဇသာ၊ နကဵု အသိင်ကြဳဇှ်သင်လေဝ်။ ဣစ္ဆိတံ ပတ္ထိတံ၊ ဒဒှ်မမိက်ဂွံဒှ်။

(၁-၂) ဥုံ၊ သၟိင်မဟိမု မဇ္ဇဒေဝဂှ် ကၠောန်ပလဝ် ကာကုသိုလ်ရ၊၊ သၟိင်ဂှ် ဒှ်သၟိင်ဓရ် မဇၞော် ကုကြဳဇှ်ရ၊၊ (၂-၃) ကောန်သၟိင်ဂှ် ဒှ်သၟိင် မဟိမု မဟဗ္ဗဎိ ပဇြန္တဒေဝ။ သၟိင် မဟဗ္ဗဎိ ပဇြန္တဒေဝဂှ် ဒှ်ညးမဇၞော်ကဵုပညာ မဇၞော်ကဵု ကြဳဇှ်ရ၊၊ လျုင်ဇြိုင်သ္ဍိုက် ပ္ဍဲသာသနာကျာ်ရ၊၊ (၃-၄) ကောန် သၟိင် မဟဗ္ဗဎိ ပဇြန္တဒေဝဂှ် ဒှ်သၟိင် ဗဇြိဘရဏဒေဝ။ သၟိင် ဗဇြိဘရဏဒေဝဂှ် ဍိုက်ပေင် ကုညာဏ်ပညာ ဣဓိကြဳဇှ်တုဲ ဒှ်မၞိဟ်မလျိုင်ဇြိုင်သ္ဍိုက် ပ္ဍဲရတ်ပိပြကာရ၊။ (. . .) (၆) သၟိင်ဇမၞော်ဂှ် ခၞံကၠောန်ကျာ်ထဝ် တုဲ သၠးကဵုဒါန်ရ၊၊ (၁၀) ဖိုလ်ကုသိုလ်တအ်ဂှ် နကဵု အနုဘဴ ကျာ် ဓရ် အရိယသင်တုဲ သၟိင်ဇမၞော် ဗဇြိဘရဏဝွံ ရာဒနာမိက်ဂွံဒှ်ကျာ်၊၊

တင်စၟတ်၊၊ မဝေါဟာရပါဠိ လ္ၚဵု ဟွံဂွံတီအဓိပ္ပါယ် နွံဒၟံင်တအ်ဂှ် တၠပညာတအ် ဆက်ဗၟံက်အာ အဓိပ္ပါယ်ညိဂှ် အာတ်မိက်ဏာ ပ္ဍဲဒၞာဲဏအ်ရ၊၊

ဝေါဟာရများ အဓိပ္ပါယ်ဖေါ်ထုတ်ချက်။

မဇ္ဇဒေဝေါနာမ၊ မဇ္ဇမည်သော မင်းကြီး။ ။ တသော၊ ထိုမင်းသည်။ ဝြိဝိက္ကြမ၊ မွန်မြတ်သောအလုပ်။ ဓာမော/ဓမ္မော၊ တရားသော၊ ယသ၊ ကျော်ကြားသော။ တဿမညာသ္ထပနတော၊ ထိုမင်း၏သားတော်။ မဟဗ္ဗဎိ ပဇြန္တဒေဝေါနာမ၊ မဟဗ္ဗဎိ ပဇြန္တ မည်သော မင်းကြီး။ တဿပုတ္တော၊ ထိုမင်း၏ သားတော်။ မဇြပညော၊ ဉာဏ်ပညာရှိ၏။ ပုညသဝဿ၊ ဘုန်းတန်ခိုးရှိ၏။ ဎိန္နဿ၊ သဒ္ဓါတရားကြည်လင်၏။ သဝကောဗုဒ္ဓသာသနေ၊ ဘုရားသာသနာတော်၏ သာဝကဖြစ်၏။ ဗဇြိဘရဏဒေဝေါတိ၊ ဗဇြိဘရဏမည်သော မင်းကြီး။ ပုညဝါ၊ ဘုန်းတန်ခိုးကြီး၏။ ပညာဝတော၊ ဉာဏ်ပညာကြီး၏။ သာမာဒ္ဓေဗုဒ္ဓ၊ ရွှေဆင်းတုတော်။ ရူပါနိဇိနိရုပမာ၊ ငွေဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော ဆင်းတုတော်။ ကတာ၊ ပြုလုပ်၏။ ကတေ၊ ရည်စူး၍။ ဗုဒ္ဓဓမ္မဿ တေဇေန၊ ဘုရား၊ တရား၏ တန်ခိုးအရှိန်ဖြင့်လည်းကောင်း။ အရိယသံဃဿ တေဇသာ၊ အရိယသင်္ဃာများ၏ တန်ခိုးအရှိန်ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဣစ္ဆိတံ ပတ္ထိတံ၊ အလိုရှိ တောင့်တအပ်သော။

မြန်မာပြန်။

(၁-၂) ဥုံ၊ မဇ္ဇဒေဝမည်သော ထိုမင်းသည် ကောင်းမှုကုသိုလ်ကို ပြုလုပ်ခဲ့၏။ ထိုမင်းကြီးသည် တရားသောမင်း ကျော်ကြားသောမင်း ဖြစ်၏။ (၂-၃) ထိုမင်းကြီး၏သားတော်သည် မဟဗ္ဗဎိ ပဇြန္တဒေဝ မည်၏။ ထိုမဟဗ္ဗဎိ ပဇြန္တဒေဝမင်းကြီးသည် ပညာရှိပြီး ဘုန်းတန်ခိုးကြီး၏၊ ဘုရားသာသနာတော်၌လည်း သဒ္ဓါကြည်လင်သူဖြစ်၏။ (၃-၄) ထိုမဟဗ္ဗဎိ ပဇြန္တဒေဝမင်းကြီး၏သားတော်သည် ဗဇြိဘရဏဒေဝမည်၏။ ထိုဗဇြိဘရဏဒေဝမင်းလည်း ဉာဏ်ပညာနှင့် ပြည့်စုံ၍ ဘုန်းတန်ခိုးကြီး သဒ္ဓါကြည်လင်သူ ဖြစ်၏။ (. . .) (၆) ထိုမင်းကြီးသည် ရွှေဆင်းတုတော် ငွေဆင်းတုတော်များ ပြုလုပ်လှူဒါန်းခဲ့၏။ (၁၀) ထိုတို့လှူဒါန်းခဲ့သည့် အကျိုးငှာ ဘုရား တရား အရိယသင်္ဃာတော်များ၏ တန်ခိုးအရှိန်ဖြင့် ဗဇြိဘရဏမင်းကြီးသည် ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်စေကြောင်း ဆုတောင်း၏။

မှတ်ချက်။ အဓိပ္ပါယ်မသိသော ပါဠိဝေါဟာရများ ရှိနေသေးသဖြင့် ပါဠိပညာရှိများ ဆက်လက်အားထုတ်ရန် လိုအပ်နေသေးကြောင်း။

ဘာသာပျူ

လိက်တၟအ်မ္လစ်သာ ဘာသာပျူ

လိက်တၟအ်မ္လစ်သာ ဗီုမအက္ခရ် မဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲမုက်ပျူ

ပ္ဍဲဒၞာဲမုက်ပျူဝွံ မအက္ခရ်အး ဗှ်ဟွံဒးဂၠိုင် ဗွဲမလောန်ရ၊၊ နာဲဗဳထဝ် မန်ဇြာ ပအစာမ် အဓိပ္ပါယ် နူဘာသာမန် ဘာသာပါဠိ တုဲ ညးဒုင်သဇိုင် ကုမအက္ခရ် တိဗာတဝ်ဘာမာတမၠာ (Proto-Tibeto-Burman) တုဲ ညးဗှ်လဝ် လိက်ဘာသာပျူဏအ်ရ၊၊ ပ္ဍဲအရာ မစၠောအ်မအက္ခရ်ဂှ် ဦးစိန်ဝင်း ညးမဒှ် (ရှေးဟောင်သုတေသန နှင့် ပြတိုက်ဦးစီးဌာနမှ အငြိမ်းစား ဒုတိယ ညွှန်းကြားရေးမှူးချုပ်) ကဵု ဒေါက်တာမောင်မောင်ဆွေ နူ (မြန်မာစာဌာနမှ ကထိက) တအ် မကၠောန်လဝ်ဂှ် ဒှ်အထံက်အပင် ကုနာဲဗဳထဝ် မန်ဇြာ တၟာဂလိုင်ဂှ် ညးဗၟံက်ချူလဝ် ပ္ဍဲလိက်ညးရ၊၊

စၠောန် မအက္ခရ် နကဵုအက္ခရ်မန်

 (၁) - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - (ရိဥဟ္မိလ္စေမ္ဂေး ၜံး)ဝေါ(တး)မိံမ္လေးသ - -

(၂) - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -  - - - - - - - - - - - - - -

(၃) - - ဥဒိန္ဂုး ဝ္ၜေါ (ဇမ္ဇ ဝိဗဇြိ)[ဘရဏ] - - (တြး -ိ ရယ ဝေါ ဗ္ဇြ - သ - ဎေါဠမဒေါးသးဂ စ္ၜေါၜိံး ဆ ပ္လံသုယပ္လံသုဒံ ဠာသော - 

(၄) န္မပံ နြု(ဒိံး န္လးသ္ယဟ္ဂ) - - - - -  (ဟ္ဒးမြႝနပိကြငြေားတံ လုန္ဂးက္ဒေားမြဟန္ဂ)တံ (ဎ)ၜံး(နွိံ)တံ ၜံးဟြထက္နိ

(၅) ၜံးဟြဖ္ဟုက္နိ တောက္ဍသော ၜံးနွး ဟ္ယက္ဍရာ ဟ္လေးၜံးထူၜံးမြခလိး - - ဖ္ယုက္နိန္ဂ ဝေါသ္မုၜံးဟြ (န္ဓိံးတး ၜ ပယေဒိံသော) ယံပ္လံအ ၜံးဝေါစိၜံး

(၆) - ဝ္ၜေါဗဇြောဘရဏ - - - - - - ထြး ၜူဓ (တပးန္ဒိံပံးတ္လေားဠလိဝေါ ငုဂ့ဇ ဝ္ၜေါဇြော - ရ) - - - - - - - -

(၇) - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ဝံဆေ - - ။ ဝ ။

ပသောင်မအက္ခရ်

ပၞောန် ၁ - ၂။

ပ္ဍဲပၞောန် ၁ ကဵု ၂ ဂှ် ဆကရေက်လပါ်ပုင်ဟေင် မဂွံဆဵုလိက်ညိညရ၊၊

ပၞောန် (၁ - ၂) - - - - - - - - - - - - - - - -  - - - - - - - - - - - - - (ရိဥဟ္မိလ္စေမ္ဂေး ၜံး)ဝ့(တး)မိံမ္လေးသ - -

“ၜံးဝ့” မင်းမြတ် ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ပျူ၌ “မင်း” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရှိသော ဝေါဟာရများမှာ “တ္ဒး၊ တ္ဒးၜံး၊ ဝံ၊ ဝ့၊ ဥဝေါ့း၊ ဥဝံ၊ သြိး၊ တုံး၊ တြးၜံး။” အားလုံး ကိုးလုံးရှိသည်။ နောက်ပြီး “မိံမ္လေးသ” သည် “မြို့မြစ်သား” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ မြစေတီကျောက်စာ၌ “တိံပြိးရိမဓနဗူ” ပြည်ရိမဓနဗူ၌” ဟု တွေ့ရသည်။ ဒါကြောင့် “ပြည်” ဟုအဓိပ္ပါယ်ရှိသော “ပြိး”သည် မင်းနေပြည်တော်ဖြစ်ပြီး သာမန်လူနေမြို့ရွာများအတွက်က “မိံ” ဖြစ်နိုင်သည်ဟု ယူဆသည်။ ပျူဝါကျတည်ဆောက်ပုံများကိုကြည့်ပြီး “ၜံးဝ့” နှင့် “မိံမ္လေးသ” ကြားမှာ ရှိသည့် “တး” သည် “ရောက်ရှိသည်” ဟု အဓိပ္ပါယ်ဖြစ်နိုင်သည်ဟု ယူဆသည်။ ကျန်သည့်စာများကို အဓိပ္ပါယ်မဖေါ်နိုင်သေးပါ။

ပၞောန် ၃။

- - ဥဒိန္ဂုး ဝ္ၜေါ (ဇမ္ဇ ဝိဗဇြိ)[ဘရဏ] - - (တြး -ိ ရယ ဝေါ ဗ္ဇြ - သ - ဎေါဠမဒေါးသးဂ စ္ၜေါၜိံး ဆ ပ္လံသုယပ္လံသုဒံ ဠာသော - 

“ဝ္ၜေါ” သည် “ဝေါ” နှင့် “ၜံး” နှစ်ခုထပ်ထားသော စာလုံးဖြစ်သည်။ “ၜံးဝေါ” သည်လည်း “မင်း”ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ “ဝ္ၜေါမမ္ဇ” သည် ပါဠိမူ၌ တွေ့ရသည့် “မဇ္ဇဒေဝ” နှင့် အဓိပ္ပါယ်တူ ဖြစ်နိုင်သည်။ “ဎေါဠမဒေါးသးဂစ္ထေါၜိံး” “စေတီကိုလွှတ်သောကာလ” “ဎေါ - ထို”၊ “ဠ - ကာလ”၊ မဒေါးသး - လွှတ်သောအခါ၊ ရေစက်ချသောအခါ”၊ “စ္ထော - စေတီ” “ၜိံး - သည်”။

“ဆပ္လံသုယပ္လံသုဒံ” “နှစ်လေးရာလေးဆယ့်တစ်”။ မြစေတီကျောက်စာ၌လည်းကောင်း။ သရေခေတ္တရာမှ အရိုးအိုးကျောက်စာ၌လည်းကောင်း “ခုနှစ်” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရှိသော ပျူ ဝေါဟာရသည် “သှိး” ဟု တွေ့ရသည်။ ထိုကြောင့် “သှိး” နှင့် “ဆ” ဤနေရာ၌ ရှင်းလင်းရန် လိုအပ်သည်။ တိဗက်စကား၌ “နိး” သည် “ပြီးသော” ဟု အဓိပ္ပါယ်ဆောင်ပြီး “အသက်” သို့မဟုတ် “နှစ်” သည် “သ”တစ်လုံးသာ ခေါ်သည်။ ထို့ကြောင့် “သှိး” သည် “ပြီးခဲ့သည့်နှစ်” သို့မဟုတ် “နှစ်ပြီးသော” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် “သှိး” နှင့် “သ”သည် အဓိပ္ပါယ်တူတူသာ ဖြစ်သည်။ “သ” နှင့် “ဆ” သည် အသံချင်းနီးစပ်မှုရှိသည့်အတွက်ကြောင့် ဤနေရာ၌ တွေ့ရသည့် “ဆ” သည် “သက္ကရာဇ်” သို့မဟုတ် “ခုနှစ်” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။

“ပ္လံ - လေ”၊ “သု - ဆယ့်”၊ “ယ - ရာ”၊ “ဒံ - တစ်”။ “ပ္လံသုယပ္လံသုဒံ” ကို တိုက်ရိုက်ဘာသာပြန်သည့်အခါ “လေးဆယ့် ရာလေး ဆယ့်တစ်” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ သို့သော် မွန်စာမျက်နှာ၌ “(ပ)န်က္လံပန်စသ်မောယ်” “လေးရာ့လေးဆယ့်တစ်” ဟု တွေ့ရသည့်အတွက်ကြောင့် ဤနေရာ၌လည်း ထိုအဓိပ္ပါယ်သာ ဖြစ်ရမည်။

“ဠာသော”။ ဠာ - လ။ သော - ဆယ်။ “ဠာသော” ဆယ်လမြောက်လ/ပြာသိုလ?။ ဠာ ဝေါဟာရ နှင့်ပတ်သက်ပြီး သရေခေတ္တရာမှ အရိုးအိုးကျောက်စာများ၌လည်း တွေ့ရသည်။ သို့သော် အရိုးအိုးကျောက်စာ၌ ရှေ့ဆရာတွေက “ဠ” ကို “ဒ” ဖြင့် အက္ခရာပြန်ထားပြီး “ဠေ” ကို “ဒေ” ဟု အက္ခရာပြန်ထားသည်။ အရိုးအိုးကျောက်စာ၌ တချို့နေရာတွင် “ဠေ” ဟု တွေ့ရပြီး တချို့နေရာတွင် “ဠာ” ဟု တွေ့ရသည်။ “ဠာ” ဝေါဟာရသည် (PTB) က *s/g-la သလ/ဂလ သို့မဟုတ်  “*la3 လာ” ဟု တွေ့ရသည်။ ကရင်တို့က “လ”ကို “လာ” ဟု အခုအချိန်အထိ ခေါ်နေဆဲဖြစ်သည်။ လကို ရှေ့ခေတ်မြန်မာစကားလည်း “လာ” ဟု ခေါ်သည်။ ဥပမာ “တနင်္လာ” “တနင်” က မွန်ဝေါဟာရ “တငယ်/တၛယ်” ကလာပြီး “လာ” က PTB ကနေလာသည်။ ထိုကြောင့် “တနင်္လာ” က “လနေ့” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ တနင်္လာ ကို မွန်တို့က “တငယ်စန်” “တငယ်” က “နေ့” “စန်” က သက္ကတ/ပါဠိ “စန္ဒြ” ကလာပြီး “လ”ဟုအဓိပ္ပါယ်ရသည်။ “တနင်္ဂနွေနေ့” လည်း ထိုနည်းတူသာ ဖြစ်သည်။ “တနင်္ဂ/တနင်” က မွန် “တၛယ်”ကနေလာပြီး “နွေ”က “နေ”ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ “တနင်္ဂနွေနေ့” “နေနေ့” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရ။ မွန်တို့က “တငယ်အဒိုက်”၊ “အဒိုက်” က “အာဒိန္န” သက္ကတ/ပါဠိ ကလာပြီး အဓိပ္ပါယ်က “နေ” ဖြစ်သည်။ မြန်မာစကား “နွေရာသီ”သည် “နေရာသီ” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။

“ဠာသော” လဆယ် “ပြာသိုလ”ဟု ကျွန်တော်ယူဆသည်။ ယခုခေတ်မြန်မာ (၁၂) နာမည်နှင့်ပတ်သက်ပြီး အမြင်အမျိုးမျိုး ပြောကြတော့လည်း တချို့လတွေက ဂဏန်းအတိုင်းသာ ခေါ်သည်ဟု ကျွန်တော်ယူဆသည်။ ဥပမာ တန်ခူးလ ကို ကရင်တွေက “လာတာ” ဟု ခေါ်သည်။ “တန်” နှင့် “တာ”တို့သည် “တစ်” ဟုအဓိပ္ပါယ်ရှိသော *te31 (PTB) နှင့် “တံ” ပျူကနေလာသည်ဟု ယူဆသည်။

ပၞောန် (၄)

န္မပံ နြု(ဒိံး န္လးသ္ယဟ္ဂ) - - - - -  (ဟ္ဒးမြႝနပိကြငြေားတံ လုန္ဂးက္ဒေားမြဟန္ဂ)တံ (ဎ)ၜံး(နွိံ)တံ ၜံးဟြထက္နိ

စာကြောင်း (၃) အဆုံး၌ “လ” ကို တွေ့ရပြီးဖြစ်သည့်အတွက်ကြောင့် လရဲ့အနောက် “နေ့”လာမည်ကို သေချာသည်။ န္မပံ က လအကြောင်းကို ဆက်ပြောသောဝေါဟာရ ဖြစ်နိုင်သည်။ လပြည့် ဖြစ်နိုင်သည်။ “နြု” က နေ့ဖြစ်နိုင်ပြီး “ဒိံး” က “သုံး” “နြုဒိံး” “အင်္ဂါနေ့” ဖြစ်နိုင်သည်ဟု ကျွန်တော်ယူဆသည်။

မြဟန္ဂတံ - “တံ” ကို “တစ်” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည့်အတွက်ကြောင်း “မြဟန္ဂ”သည် ပစ္စည်းတစ်ခုခု ဖြစ်နိုင်သည်။ နောက်ပြီး “ၜံးနွိံတံ” လည်း “ၜံးနွိံ” ကအဓိပ္ပါယ် မသိနိုင်သော်လည်း အလှူပစ္စည်းတစ်ခုခု ဖြစ်နိုင်ကြောင်း ပြောနိုင်သည်။ “ၜံးဟြထကှိ” က မွန်စာမျက်နှာ၌ တွေ့ရသည့် “ကျာက်ထရ်ၜါရ် - ရွှေဘုရားနှစ်ဆူ” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ မြစေတီကျောက်စာ၌လည်း “ၜံးဟြထ” ဟုတွေ့ရသည်။ “ကှိ” သည် သရေခေတ္တရာ အရိုးအိုးကျောက်စာ၌ ဗလက်တင် (Charles Otto Bladden) က ခုနှစ် ဟု အဓိပ္ပါယ်ဖေါ်ပြထားသည်၊ ဦးမြပျူဖတ်စာ၌လည်း “ခုနှစ်”ဟုသာ ဖေါ်ပြထားသည်။ သို့သော် မွန်စာမျက်နှာ၌ “ကျာက်ထရ်ၜါရ်” “ရွှေဘုရားနှစ်ပါး” ဟု သေချာစွာ ဖေါ်ပြထားသည့်အတွက်ကြောင့် “က္နိ” သည် “၇/ခုနှစ်” မဟုတ် “၂/နှစ်” ဖြစ်နေသည်ကို သိရသည်။

ပၞောန် (၅)

ၜံးဟြဖ္ဟုက္နိ တောက္ဍသော ၜံးနွး ဟ္ယက္ဍရာ ဟ္လေးၜံးထူၜံးမြခလိး - - ဖ္ယုက္နိန္ဂ ဝေါသ္မုၜံးဟြ (န္ဓိံးတး ၜ ပယေဒိံသော) ယံပ္လံအ ၜံးဝေါစိၜံး

“ၜံးဟြဖ္ဟုက္နိ” “ငွေဘုရားနှစ်ပါး”။ “ငွေ”ကို PTB ၌ *plu ဟု ဆိုသည်။  “အဖြူရောင်”ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ထိုနည်းတူစွာ “ရွှေ” ဆိုသည့် မြန်မာစကားသည် မူရင်း PTB က *s-rwəy ကနေလာသည်။ “အဝါရောင်”ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ငွေက အဖြူ ဟုအဓိပ္ပါယ်ရှိသော *plu၊ ရွှေကို အဝါရောင်ဟု အဓိပ္ပါယ်ရှိသော *s-rwəy ကနေ မူရင်းဆင်းသက်လာသည်ဟု တွေ့ရသည်။

“တောက္ဍသောၜံးနွး” “အရှဉ်းတဆယ်နွား”။ နွားဟု အဓိပ္ပါယ်ရှိသော PTB ဝေါဟာရများမှာ “နွ” *nwa နှင့် “ငွ” *ŋwa ဖြစ်သည်။ မွန်စာမျက်နှာ “ဇ္လောဝ်စသ်လုဂုရ်”ကိုကြည့်ပြီး “တောက္ဍ” သည် “အရှဉ်း” ဟု အဓိပ္ပါယ်ဖြစ်နိုင်သည်။ “သော” နှင့် “သု” ထူးခြာချက်က “သော”က ဆယ်။ “သု”က ဆယ့် ဖြစ်သည်။

“ဟ္ယက္ဍရာ” “စပါးစိုက်ပျိုးမြေတရာပယ်”။ “ရာ” က “တရာ”။ စပါးစိုက်ပျိုးမြေ/လယ်မြေကို PTB က *hya ဟု ခေါ်သည်။ ယခုခေတ်မြန်မာစကား “ယာ” နှင့်အတူတူဖြစ်သည်။ “တောက္ဍသော” နှင့် “ဟ္ယက္ဍရာ”တွေကို ကြည့်ပြီး “က္ဍ” သည် “ခု” ဟု အဓိပ္ပါယ်ဖြစ်နိုင်သည်။

“ဟ္လေးၜံးထူၜံးမြ” “စပါးတင်းတစ်ထောင်”။ “ဟ္လေး” သို့မဟုတ် “က္လေး” သည် “တင်း” ဖြစ်နိုင်သည်။ အရိုးအိုးကျောက်စာ၌ အိုးကို “က္လေး” ဟု တွေ့ရသည်။ “က္လေး” သည် မွန်ဝေါဟာရ “က္လဟ်” ကနေလာသည်။ “ထူ” က မြစေတီကျောက်စာ၌ တွေ့ရသလို PTB မှာလည်း *s-toŋ ဟု တွေ့ရသည်။ အဓိပ္ပါယ်က “တစ်ထောင်” ဖြစ်သည်။ စပါးဟု အဓိပ္ပါယ်ရှိသော PTB ဝေါဟာရသည် *ma သို့မဟုတ် *mey ဟု တွေ့ရသည်။ ထိုကြောင့် “မြ”သည် စပါးဖြစ်နိုင်သည်။

“ခလိး - - သော” “လှည်းဆယ်စီး” လယ်မြေနှင့် လယ်မြေလုပ်ကိရိယာများကို လှူဒါန်းထားသည့်အတွက်ကြောင့် “ခလိး” သည် “လှည်း”ဖြစ်နိုင်မည်ဟု ယူဆသည်။

“နိးန္ဂ ဝေါသ္မုၜံးဟြ န္ဓိံးတးၜပိလောယေဒိံသော”  “ၜံးဟြ” က “ဘုရား”၊ “သ္မု” က မွန်ဝေါဟာရ “သမ္ဘုတ်” “ဆွမ်းတော်” ဟုအဓိပ္ပါယ်ရသည်။ “ၜ” သည်“နှင့်” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရနိုင်သည်။ “သော” ဆယ်။ မွန်စာမျက်နှာ၌ “ညးဟ်ပဝ်သမ္ဘုစ် ညးဟ်ရိန္လေးဟ်စသ်” “ဆွမ်းတော်တင်သူ အကသည်ဆယ်ယောက်” ဟု တွေ့ရသည့် ဤနေရာသည် ထိုအဓိပ္ပါယ်သာ ဖြစ်နိုင်သည်။

“ယံဠောအသော ဝေါစိၜံး” “စိ” သည် အုတ်ခွက်၌လည်း တွေ့ရသည်။ အဓိပ္ပါယ်က “ပြုလုပ်သည်”။

ပၞောန် (၆)

- ဝ္ၜေါဗဇြောဘရဏ - - - - - - ထြး ၜူဓ (တပးန္ဒိံပံးတ္လေားဠလိဝေါ ငုဂ့ဇ ဝ္ၜေါဇြော - ရ) - - - - - - - -

“ဝ္ၜေါ” သည် စာကြောင်း (၃) မှာလည်း တွေ့ရသည်။ အဓိပ္ပါယ်က “မင်း” ဖြစ်သည်။ “ဝ္ၜေါ”အနောက်မှာ အက္ခရာ သိပ်မတွေ့ရပါ နည်းနည်းတွေ့ရသည့်အက္ခရာများကို ကြည့်ပြီး တခြားနေရာ၌ တွေ့ရသည့် ဘုရင်ဘွဲ့အမည် “ဗဇြောဘရဏဒေဝ” ဖြစ်နိုင်သည်ဟု ယူဆသည်။ နောက်ပြီး “တြးၜူဓ” က မြတ်စွာဘုရား၊ ထိုကြောင့် ဤနေရာတွင် ဘုရားဖြစ်စေကြောင်း ဗဇြောဘရဏမင်း ဆုတောင်းစကား ဖြစ်နိုင်သည်။ 

ပၞောန် (၇)

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ဠောတောဍောဂေဥဝံဆဲဆေလ ။ ဝ ။ 

“ဥဝံ” က “မင်း” ဟုအဓိပ္ပါယ်ရပြီး “ဆဲ” “ဆုတောင်းသည်၊ ဆိုသည်” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ထို့ကြောင့် အောက်ဆုံးစာ နှစ်ကြောင်း၏ အဓိပ္ပါယ်က “သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ရှင် ဘုရားသခင်ဖြစ်စေသော်ဟု ဗဇြောဘရဏဒေဝမင်းက ဆုတောင်းသည်” ဟု အဓိပ္ပါယ်ဖြစ်နိုင်သည်။

နကဵုဘာသာမန်

(၁) - - - - - - -  - သၟိင်ဇမၞော် - - ဍုင်မ္လစ်သာ - - - -

(၃) သၟိင်မမ္ဇ - - - - သၟိင်ဗဇြိဘရဏ - - -။ အခိင်ကာလ မဗုသစ်/စရိုဟ်ဍာ် ကျာ်စေတဳဝွံ ဒှ်သက္ကရာဇ် ပန်ကၠံပန်စှ်ောၜါ၊ ဂိတုဒစိတ် (ပုဟ်)ပေင်၊

(၄) တ္ၚဲပိ (အၚာ)။ မဒါန်သၟိင်ဂမၠိုင်ဂှ် ကျာ်ထဝ်ၜါ၊

(၅) ကျာ်သြန်ၜါ၊ ဂၠဴစှ်လ္ၚောဝ်၊ တိကၠံ၊ သြောအ် ကၠံန၊ ကွဳစှ်ဖ္ဍိုက်၊ ညးဗဝ်သၟုတ် ကဵု ညးသၟာလှ်ေ စှ်၊

(၆ - ၇) ဖိုလ်ကုသိုလ်ဂှ် သြဝ်ဂွံဒှ်ကျာ် သၟိင်ဗဇြောဘရဏ ရာဒနာမိက်၊၊

မြန်မာပြန်

(၁) - - - - - - -  - မင်းကြီး - - မြစ်သားမြို - - - -

(၃) မမ္ဇမင်း - - - - ဗဇြိဘရဏမင်း - - -။ ဤစေတီတော်ကို ရေစက်ချသည့်အခါကာလသည် သက္ကရာဇ် လေးရာလေးဆယ့်တစ်၊ လကိုး(ပြာသိုလ)ပြည့်၊

(၄) နေ့သုံး (အင်္ဂါနေ့) ဖြစ်သည်။ (မင်း၏အလှူပစ္စည်းများမှာ) ရွှေဆင်းတုတော်နှစ်ဆူ၊

(၅) ငွေဆင်းတုတော်နှစ်ဆူ၊ နွား အရှဉ်းတဆယ်၊ ယာမြေ တရာ၊ စပါးတင်းတစ်ထောင်၊ လှည်းဆယ်စီး၊ ဘုရားဆွမ်းတော်တင်သူ နှင့် အကသည်ဆယ်ယောက်၊

(၆ - ၇)ထိုတို့ ကုသိုလ်တော်၏ အကျိုးငှာ ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်စေသတည်းဟု ဗဇြောဘရဏမင်းက ဆုတောင်း၏။

သၞာံမချူလိက်

ပ္ဍဲလိက်တၟအ်ဂှ် ပ္ဍဲဒၞာဲဗီုမန် ကီု သီုကဵု ဒၞာဲဗီုပျူဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် မဂၞန် ပန်ကၠံပန်စှ်ောမွဲ နကဵုမလိက်ရ၊၊ ပ္ဍဲမုက်လိက်မန်ဂှ် လက္ကရဴ သက္ကရာဇ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် “အသိနသမွစ္ဆရ်” မဒှ် သက္ကရာဇ်သံဝစ္ဆရ် နကဵုယၟုရ။ လိက်တၟအ်မန် ခေတ်ဗုကာံ ဗွဲမဂၠိုင် ဂွံဆဵုကေတ် သက္ကရာဇ်ၜါသာ်၊ သက္ကရာဇ်နကဵုဂၞန် ကေုာံ သက္ကရာဇ် နကဵုယၟုရ၊၊ သက္ကရာဇ်သံဝစ္ဆရ်တအ်ဂှ် အတိုင်ယၟုဂိတု ဗီုသံသကြိုတ် (၁၂) ဂှ် ဂေတ်ဒၟံင်ရ၊၊ ပကိတ် ကုလိက်တၟအ်တၞဟ်တုဲ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၄၄၁ ဂှ် ဒတုံဒၟံင် ပ္ဍဲသၞာံသံဝစ္ဆရ် အသိန ရ၊၊ (ဗဵုရံင် သ္ၚိအင်ညိ)၊၊

ပ္ဍဲဒၞာဲပျူဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပန်ကၠံပန်မွဲ တုဲ လက္ကရဴဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ဠာ မဂွံအဓိပ္ပါယ်ဂိတုရ၊၊ ဂိတုမရနုက်ကဵုစှ်၊ တ္ၚဲမရနုက်ကဵုပိ၊၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ သၞာံမချူလိက်တၟအ်ဝွံ ဒှ်သၞာံ ၄၄၁ ဂိတုပုဟ်ပေင် တ္ၚဲအၚာ ဒှ်မာန်ရ၊၊

သ္ၚိအင် သၞာံသံဝစ္ဆရ် ကဵု သက္ကရာဇ်ဍုင်ဂမၠိုင်

သမွစ္ဆရ်	သက္ကရာဇ်ဍုင်
စိတြသမွစ္ဆရ်	၄၃၅	၄၄၇	၄၅၉	၄၇၁	၄၈၃	၄၉၅	၅၀၇	၅၁၉	၅၃၁
ဗေသာခသမွစ္ဆရ်	၄၃၆	၄၄၈	၄၆၀	၄၇၂	၄၈၄	၄၉၆	၅၀၈	၅၂၀	၅၃၂
ဇေဋ္ဌသမွစ္ဆရ်	၄၃၇	၄၄၉	၄၆၁	၄၇၃	၄၈၅	၄၉၇	၅၀၉	၅၂၁	၅၃၃
ဗြဗ္ဗာသာဠ်သမွစ္ဆရ်	၄၃၈	၄၅၀	၄၆၂	၄၇၄	၄၈၆	၄၉၈	၅၁၀	၅၂၂	၅၃၄
သရဝဏ်သမွစ္ဆရ်	၄၃၉	၄၅၁	၄၆၃	၄၇၅	၄၈၇	၄၉၉	၅၁၁	၅၂၃	၅၃၅
ဘဿမွစ္ဆရ်	၄၄၀	၄၅၂	၄၆၄	၄၇၆	၄၈၈	၅၀၀	၅၁၂	၅၂၄	၅၃၆
အသိနသမွစ္ဆရ်	၄၄၁	၄၅၃	၄၆၅	၄၇၇	၄၈၉	၅၀၁	၅၁၃	၅၂၅	၅၃၇
ကြတ္ထိကာသမွစ္ဆရ်	၄၄၂	၄၅၄	၄၆၆	၄၇၈	၄၉၀	၅၀၂	၅၁၄	၅၂၆	၅၃၈
မြိဂသိရ်သမွစ္ဆရ်	၄၄၃	၄၅၅	၄၆၇	၄၇၉	၄၉၁	၅၀၃	၅၁၅	၅၂၇	၅၃၉
ဖုသျှရ်သမွစ္ဆရ်	၄၄၄	၄၅၆	၄၆၈	၄၈၀	၄၉၂	၅၀၄	၅၁၆	၅၂၈	၅၄၀
မာဃသမွစ္ဆရ်	၄၄၅	၄၅၇	၄၆၉	၄၈၁	၄၉၃	၅၀၅	၅၁၇	၅၂၉	၅၄၁
ဖလဂုဏိသမွစ္ဆရ်	၄၄၆	၄၅၈	၄၇၀	၄၈၂	၄၉၄	၅၀၆	၅၁၈	၅၃၀	၅၄၂

နိဿဲ

ဘီထော မွန်ဇြာ (နိုင်) မြစ်သားကျောက်စာ
Bee Htaw Monzel (Nai), Myittha Inscription, First published 2018, by Hla Kyin - 02249, Printed and bound in Myanmar by Kyonemange Printing Services, No. 1377-78, Coner of Hlaing River Street & Moe Makha Road, 63 Quarter, Zone (2), South Dagon Township, Yangon.